Bij een surroundopstelling horen veel speakers en veel kabels. Als je een goed resultaat wil, kun je inderdaad niet zonder die luidsprekers. Er zijn gelukkig wel verschillende manieren waarop je draadloos surround kunt krijgen. Tijd om even de verschillende opties op een rij te zetten.
Surroundgeluid is onmisbaar bij films en betere tv-series, voegt veel qua beleving toe aan games en is speelt een steeds grotere rol op vlak van muziekbeleving. Geen van die toepassingen is echt heel nieuw, dat klopt. Maar de opkomst van Dolby Atmos heeft surroundgeluid (opnieuw) in een stroomversnelling gebracht. Maar hoe beleef je nu het best een soundtrack in surround? Het beste antwoord is met een surroundopstelling. Lees: zeven, negen of meer luidsprekers die rond én boven de zitplaats zijn geplaatst. Liefst volgens de regels die Dolby en DTS specificeren.
Een grote uitdaging hierbij op praktisch vlak is de bijhorende bekabeling. Als je een heuse thuisbioscoop bouwt, dan moet kabelmanagement deel van het verhaal zijn. In een woonkamer waar je surroundgeluid achteraf wil toevoegen is het vaak behelpen en uitzoeken hoe het kan. Het is dikwijls zoveel gedoe dat er dan toch maar voor een soundbar wordt gekozen.
Gelukkig is er ondertussen mogelijk om het kabelvraagstuk te elimineren. Meer zelfs: er zijn meerdere manieren om te werk te gaan. Het toevoegen van surroundgeluid op een manier die je interieur niet verstoord is hierdoor makkelijk geworden.
Soundbar uitbreiden
In het topsegment van soundbars (1.000 euro plus) vind je veel modellen die je heel makkelijk kunt uitbreiden met bijkomende draadloze speakers voor surround. Die optie is er ook steeds vaker bij goedkopere middenklassers. Bose, LG, Sony en Yamaha zijn typisch bedrijven die voor zo’n optionele modulaire aanpak kiezen. Doorgaans moet je wel op zoek gaan naar een specifieke uitbreidingskit die bij je soundbar hoort en die aanschaffen. Dat kan nog wel lastig zijn als je enkele jaren na aankoop de stap naar echte surround wil zetten.
Dat probleem heb je niet bij de allerduurste soundbars van bepaalde merken. Die worden meteen met de draadloze speakers mee in de doos geleverd. Bij JBL en Samsung vind je dergelijke pakketten. Het gaat dan meestal om losse speakers die een eigen stopcontact vereisen, maar onder andere bij JBL wordt er gekozen voor toestellen die je vastklikt op de uiteindes van de soundbar. Enkel als je van surround wil genieten, koppel je ze los en plaats je ze bij de sofa.
Van soundbars met draadloze speakers achteraan kun je wel degelijke prestaties verwachten. Veel hangt natuurlijk af van de kwaliteit en de eigenschappen van de soundbar zelf. Een groter model zal bijvoorbeeld een grotere soundstage vooraan creëren. De verbinding tussen soundbar en achterspeakers gebeurt meestal via een eigen draadloze verbinding.
Bij tests van deze type soundbars merken we regelmatig weergaveverschillen bij draadloze speakers. Soms zijn het compactere luidsprekers die eerder sfeervol en ondersteunend geluid produceren, maar soms zijn het wel goed ontworpen weergevers die hun rol spelen zoals het hoort.
De meeste draadloze speakers bij soundbars verzorgen één surroundkanaal. Bij duurdere producten zie je wel eens complexere toestellen die één surroundkanaal en één hoogtekanaal voor hun rekening nemen. Zo kun je in combinatie met een 5.1.2-soundbar een heuse 7. of 5.1.4-opstelling bouwen.
De weg van Sonos en Bluesound
Wat Sonos en Bluesound mogelijk maken, lijkt sterk op wat we net beschreven. Op papier bieden ze hetzelfde: soundbars die je optioneel kunt uitbreiden met een subwoofer en/of extra speakers die je naast de zitplaats parkeert. Het grote verschil is dat deze merken in de eerste plaats een multiroom-platform aanbieden en de daarbij horende draadloze luidsprekers. Dat zorgt alvast voor een groot verschil met soundbars die je kunt uitbreiden: je kunt kiezen welke speakers je juist combineert met een soundbar. Het moeten wel twee dezelfde modellen zijn. Een Sonos Beam combineer je even makkelijk met een paar Sonos One’s, Era 100’s, Era 300’s of zelfs Five’s. Al zal die laatste combinatie weinig voorkomen omdat het duur is. Nog een pluspunt is dat je die achterspeakers makkelijk toevoegt en loskoppelt. Hierdoor kun je meer ad hoc werken. Welke opstelling je krijgt hangt af van de soundbar. Met een Sonos Arc, Sonos Sub en twee Era 300’s kom je op 5.1.4 uit.
Daarnaast is er bij Sonos en Bluesound een tweede optie. Beide merken bieden een multiroom-versterker aan die je combineert met eigen bekabelde speakers. Deze Sonos Amp, Bluesound PowerNode en Bluesound PowerNode Edge kun je verder uitbreiden met twee draadloze speakers achteraan en optioneel een subwoofer. Doe je dat, kom je uit op 4.1.
Sonos en Bluesound werken voor multiroomgebruik via WiFi, maar de verbindingen tussen soundbar of versterker en bijkomende speakers verloopt via toegewijde verbindingen (vaak op 5 GHz en hoger).
Play-Fi
Play-Fi van DTS is een platform dat ontwikkeld werd om te concurreren met Sonos. DTS brengt echter zelf geen speakers uit, Play-Fi wordt door andere merken ingebouwd in hun producten. Dat doen onder meer Audiolab, Onkyo, Sonus faber. Philips (TPV) is wellicht de grootse fan, bij hen kun je zelfs televisies rechtstreeks via Play-Fi koppelen aan subwoofers en soundbars.
Aanvankelijk was Play-Fi enkel gericht op het streamen van muziek. Later kwam daar de functie Play-Fi Surround bij. Hiermee kon je tot een 5.1-opstelling bouwen met compatibele Play-Fi-producten. In 2023 werd dit verruimd tot Play-Fi Home Theater en ondersteuning voor twaalf surroundkanalen. Het platform kan hiermee de nieuwste formaten (Dolby Atmos, DTS:X en IMAX Enhanced) verwerken en verdelen over opstellingen tot 7.2.4. Er zijn nog niet zoveel details over bekend, buiten dat Philips als eerste met Play-Fi Home Theatre aan de slag gaat. Afgaande op het verleden, zal het enkel mogelijk zijn om zo’n uitgebreide opstelling te bouwen met compatibele nieuwe toestellen.
Play-Fi verbindt over WiFi met de verschillende onderdelen in een surroundopstelling. Dat wil zeggen dat de kwaliteit van de verbinding sterk afhangt van de stabiliteit van het WiFi-netwerk. Sommige merken, met name Loewe, verkiezen daarom hun klang-soundbars met Play-Fi uit te rusten met toegewijde antennes die je gebruikt met eigen Loewe-satellieten.
Dolby Atmos FlexConnect en Sony
Ongeveer op hetzelfde moment dat Play-Fi Home Theatre werd onthuld, presenteerde Dolby Atmos FlexConnect. Concrete details ontbreken nog, maar het lijkt erop dat de Atmos FlexConnect een iets ander toepassingsgebied heeft. Het gaat hier eveneens om het combineren van draadloze speakers tot een surroundsysteem, maar wel op een meer ad hoc-wijze. Dat is waar het ‘Flex’-gedeelte in de naam naar verwijst. Volgens Dolby ga je een Atmos FlexConnect-systeem kunnen bouwen met (vanaf) een of twee extra speakers in de kamer die je neerzet waar je wil. Via testtonen zal hun positie dan bepaald worden en de weergave van surround daarbij aanpassen. Het zou een goede oplossing zijn voor woonkamers met een onconventionele vorm en inrichting, zegt Dolby.
Atmos FlexConnect ljikt heel sterk op 360 Spatial Sound Mapping van Sony. Een technologie die bijvoorbeeld te vinden is in hun opmerkelijk HT-A9-systeem. Dat bestaat uit vier draadloze speakers die je min of meer overal kunt plaatsen en een centrale hub. Dankzij een akoestische meting weet de hub waar de vier speakers staan, zodat het een surroundbubbel op maat van de kamer kan bouwen.
Dolby Atmos FlexConnect combineert tv-geluid met draadloze speakers
MusicCast
Dit platform van Yamaha zit ingebouwd in tientallen producten van het Japanse merk. Net zoals Play-Fi en Sonos lag de nadruk eerst op het streamen van muziek en multiroom. Later kwam daar de optie bij om AV-receivers uit te breiden met draadloze achterspeakers en een subwoofer. Vooraan en voor hoogtekanalen blijf je met kabels werken.
Het boeiende aan MusicCast Surround is dat het niet een optie is op een multiroomversterker, maar wel op een heuse AV-receiver. Je krijgt dus het gemak van draadloze speakers en weinig kabels, maar ook de geavanceerde mogelijkheden van een receiver en zaken als kamerkalibratie.
Canton Smart
Het Smart-platform van Canton is heel uniek vanwege zijn flexibiliteit. Het Duitse hifi-merk bedacht een manier om z’n traditionele luidsprekers draadloos te maken. Vertrekkende daaruit ontwikkelde het platform zich tot iets heel flexibel waarbij je hifi-speakers, soundbars en zelfs een AV-(voor)versterker kunt combineren tot surround 5.1.4-opstellingen. De draadloze verbindingen tussen speakers gebruiken een eigen technologie op 5,8 GHz.
WiSA en Kleernet
WiSA is een standaard bedacht door de Wireless Speaker and Audio Association. Het werd ontworpen als draadloos alternatief voor de luidsprekerkabel, opererend op 5 GHz. Dat is een heel ander vertrekpunt dan de meeste andere draadloze surroundtechnieken. Het werd onder meer ontworpen om hi-resaudio door te sturen en er was aandacht voor een lage latentie en een goede synchronisatie. Op dit moment ondersteunt WiSA maximaal 7.1 of 5.1.2. Merken die WiSA toepassen zijn onder meer Bang & Olufsen, Dynaudio, Goldmund, Hisense, Piega en System Audio.
Er zijn een paar interessante aspecten aan WiSA. Zo kun je probleemloos WiSA-producten van verschillende merken combineren. Er zijn meerdere WiSA-hubs op de markt, al blijft het aanbod van toestellen die surround ondersteunen beperkt. LG bouwt WiSA ook in op z’n high-end OLED-tv’s. Je moet enkel een WiSA USB-adapter insteken bij de televisie, waarna je zonder hub connectie kunt maken met WiSA-speakers. Tot modeljaar 2022 ondersteunde LG daarbij 5.1, maar in recente toestellen is dat voor onbekende redenen teruggebracht naar 2.1. Hisense-tv’s ondersteunen WiSA via een SoundSound-hub.
Er zijn veel gelijkenissen tussen WiSA en Kleernet, die wel op meer frequenties actief is (2,4, 5,2 en 5,8 GHz). Met Kleernet kun je tot 7.1-systemen bouwen, al kom je het vooral tegen in hoofdtelefoons. Een groot verschil met WiSA is dat Kleernet een oplossing op maat van fabrikanten is. Die geven niet altijd aan dat hun producten met de technologie werken. Het is bovendien geen open standaard, maar specifieke Kleernet-producten werken enkel met bijhorende toestellen van hetzelfde merk. Je kunt bijvoorbeeld de DALI EQUI-speakers niet combineren met Piega Premium Wireless-weergevers.
WiSA komt van de grond: Draadloos alternatief voor de luidsprekerkabel
Eigen en virtuele oplossingen
Naast fabrikanten die bovenstaande routes kiezen om een draadloze surroundopstelling te bouwen, heb je nog een aantal die verkiezen iets zelf te (laten) ontwikkelen. De eerder vermelde Sony’s HT-A9 is daar een mooi voorbeeld van. Er zijn er ook die een bepaalde techniek nemen en het aanpassen. Dat deed Harman Kardon bijvoorbeeld bij zijn Citation-familie. Dat zijn WiFi-speakers, maar voor onderlinge surroundverbindingen wordt er gewerkt met WiSA.
Custom Install
Draadloos is een custom install-oplossing niet. Stroop je jouw mouwen op en installeer je inbouwspeakers, dan eindig je echter wel met iets dat draadloos overkomt en zeer goed integreert met je interieur. Het aanbod op de installatiemarkt is enorm, gaande van kleine speakers met bescheiden prijskaartjes tot meerwegs-speakers die presteren (en geprijsd zijn) als high-endsystemen. Hifi-merken als Bowers & Wilkins, JBL Synthesis, KEF en Monitor Audio hebben op dit vlak een sterke reputatie. Daarnaast zijn er ook toegewijde CI-aanbieders, zoals Artsound en M&K.
Bij inbouwspeakers zie je meestal aan de muur een subtiel rooster, sommigen opteren om dat te verhullen met akoestische stof of een akoestisch projectiescherm. Het is zelfs mogelijk om de speakers en subwoofer(s) helemaal onzichtbaar te maken door gebruik te maken van zogenaamde stuc-speakers, bijvoorbeeld van Amina, JBL of Stealth Acoustics. Die mogen na installatie bepleisterd en zelfs overschilderd worden.
Weer een andere piste is opteren voor een minimalistische 3.x-opstelling die aangestuurd wordt door een versterker zoals ELAC’s IS-AMP340 die je achter de televisie kunt plaatsen. Dit combineer je met speakers naast de tv, incluis een centerspeaker. Met muurgemonteerde speakers, zoals de LCR-modellen van DALI of Focal On-Wall-reeks, kun je iets heel strak creëren.
Reacties (1)