OLED-modellen voeren bij heel wat merken de top aan van de line-up. Maar zijn al die modellen gelijkwaardig? Gebruiken ze dezelfde OLED-technologie? Of zitten er toch verschillen in? In de specificaties vind je af en toe wel een cryptische vermelding, maar wat betekenen ze? In dit artikel geven we je een overzicht van de belangrijkste verschillen.
OLED in het kort
Belangrijk om weten: in tegenstelling tot LCD-panelen die van verschillende fabrikanten kunnen komen, worden alle huidige OLED-panelen gefabriceerd door LG Display, de tak van LG die zich bezig houdt met schermtechnologie. Alle tv-fabrikanten, zoals LG Electronics, Sony, Panasonic, of TP Vision (Philips) kopen hun panelen bij dezelfde fabrikant: LG Display.
Alle OLED-tv’s die je momenteel (2022) kunt kopen gebruiken dan ook dezelfde basistechnologie, namelijk WOLED of WRGB-OLED. Daarbij wordt wit licht gegenereerd door een OLED-laag die op pixel niveau aan- en uitgeschakeld kan worden. Een kleurfilter creëert dan de WRGB-pixel structuur. Naast de RGB-subpixels is er dus ook een witte subpixel.
De OLED-laag zelf bestaat uit verschillende OLED-lagen, die samen voor de witte kleur zorgen. Wil je wat meer achtergrond, dan verwijzen we je graag door naar ons artikel over de werking, en de voor- en nadelen van OLED.
Standaard OLED
Als we OLED-tv’s willen onderscheiden op basis van de specifieke verschillen in de technologie, dan zouden we dat bijvoorbeeld als volgt kunnen doen: conventionele OLED, OLED met een extra koelingslaag, de nieuwe generatie OLED-panelen zoals gebruikt in de LG evo-modellen, en de nieuwe EX-panelen.
Al moeten we daar onmiddellijk bij vermelden dat je dit niet als vaste categorieën mag gebruiken, en je mag er ook geen harde conclusies aan verbinden. De redenen daarvoor zullen blijken uit dit artikel, maar voorlopig gebruiken we deze opdeling even om de belangrijkste verschillen aan te stippen.
De pixelstructuur van een LG OLED65E8 (2018)
Standaard OLED-tv’s zijn toestellen met een paneel zoals we dat bijvoorbeeld in 2018 en vroeger zagen. Het is belangrijk om te benadrukken dat zelfs in 2018 de panelen al geëvolueerd waren, we zijn op dat moment al immers vijf jaar na de eerste OLED-tv. Maar wezenlijke verschillen in prestaties waren er niet, althans geen die LG publiek bekend maakte. In die periode kregen we vaak als antwoord op de vraag of er nieuw paneel in een model zat: ja, maar de prestaties zijn nagenoeg onveranderd. Voor standaard OLED-panelen mag je rekenen op een helderheid van ongeveer 145-155 nits op een volledig wit veld en rond de 750 nits op een 10% venster.
Panelen met extra koeling
In 2019 lanceerde Panasonic de GZ2000-reeks, en die was uitgerust met een aangepast OLED-paneel. Het paneel was voorzien van een extra laag die voor een betere koeling zorgde. Daardoor kon het sterker aangestuurd worden, waardoor het een hogere piekhelderheid kon voorleggen. Dat verschil was vooral merkbaar op het 10% venster waar de Panasonic ongeveer 930 nits kon voorleggen. Op een volledig wit veld was de winst bescheidener, daar leverde hij 160 nits. Maar die betere koeling zou ook een positieve impact hebben op de gevoeligheid voor inbranden. Die extra koeling is een blijvend element geworden op Panasonic topmodellen (HZ2000 en JZ2000), maar vond ook zijn weg op de 2021 JZ1500. Ondertussen gebruiken ook andere fabrikanten die aanpak. De 2021 Sony A90J en de 2022 A90K en A80K. In 2022 zal ook LG die technologie op sommige modellen gebruiken.
De Panasonic GZ2000-reeks pakte als eerste uit met een extra koelingslaag op het OLED-paneel
Kan je de modellen die hier mee uitgerust zijn herkennen? Enkel als je heel aandachtig de specificaties leest én weet wat je moet zoeken. Panasonic market deze technologie als “Master HDR OLED Professional Edition”. Bij Sony zoek je naar “XR OLED Contrast Pro” en LG market het als “Light Booster”.
OLED – alles dat je moet weten over OLED-TV’s en OLED-technieken
Next gen-panelen (LG OLED evo)
In 2021 lanceerde LG op de G1-reeks de “LG OLED evo” technologie. LG OLED evo is een merknaam van LG Electronics, en is gebaseerd op een nieuw, efficiënter paneel van LG Display en de prestaties van de Alpha 9 Gen 4-processor. Het paneel heeft een nieuwe structuur, met een extra groene laag, zoals zichtbaar op de figuur hieronder. Daardoor heeft het een lichtjes ander kleurspectrum, en moet er minder licht weg gefilterd worden, zodat het efficiënter werkt, lees: het kan helderder worden.
LG claimt 20% verbetering ten opzichte van conventionele OLED-panelen. In onze testen maten we minder. De G1 haalde 160 nits op een volledig wit veld en ongeveer 800 nits op een 10% venster.
Alhoewel de LG OLED evo benaming dus exclusief is voor de LG G1, kunnen ook andere fabrikanten het nieuwe paneel gebruiken. We merken echter dat ze dat nooit doen onder een specifieke benaming. Bijvoorbeeld de Sony A90J, Philips OLED936 en Panasonic JZ2000 gebruiken het. Maar je zal dat nergens in de specificaties terug vinden. De enige manier om het nieuwe paneel te herkennen is het spectrum te analyseren, en dat is uiteraard niet mogelijk voor de doorsnee consument.
De Sony A90J gebruikt een ander paneel dan de Sony A80J, dat is zichtbaar in het spectrum (vooral de rode piek).
We merken bovendien dat de prestaties uiteen kunnen lopen. Zo legt de Sony A90J vergelijkbare resultaten voor met de LG G1, terwijl de Sony nochtans uitgerust is met het nieuwe paneel én een extra koeling. De Panasonic JZ2000, ook uitgerust met zowel het nieuwe paneel als een koeling, haalt weliswaar 910 nits op een 10% venster maar moet op een volledig wit veld met 150 nits de Sony en LG voorlaten. De Philips OLED936 haalt dan weer 180 nits op een volledig wit veld, terwijl hij rond de 880 haalt op een 10% venster.
OLED.EX-panelen
LG Display (de paneelfabrikant, niet de tv-fabrikant) heeft recent nog een nieuw OLED-paneel aangekondigd onder de naam OLED.EX. EX zou staan voor Evolution and eXperience. Volgens het persbericht gebruikt de nieuwe technologie het zwaardere deuterium in plaats van waterstof in zijn OLED-materialen. Die zouden dan niet alleen voor een efficiënter paneel zorgen, lees opnieuw helderder, maar de deuterium-gebaseerde materialen hebben ook een langere levensduur.
Het OLED.EX-paneel gebruikt bovendien ook een nieuw algoritme, gebaseerd op machine learning, om het benodigde vermogen efficiënter in te zetten. Het algoritme leert dat op basis van kijkpatronen. Dat zou, althans volgens LG Display, moeten leiden tot een nauwkeurigere weergave van kleur en detail. Maar we vermoeden dat dat ook zal helpen bij het voorkomen van inbranden.
De nieuwe OLED.EX-panelen zouden tot 30% helderder zijn dan conventionele OLED-panelen. Dat is dus nog eens 10% extra ten opzichte van de LG OLED evo-panelen. Concreet zou zo een paneel dus mogelijk tot ongeveer 900-1.000 nits kunnen halen op een 10% venster, en 190-200 nits op een volledig wit veld. Al is dat op dit moment uiteraard pure speculatie, voor echte resultaten is het wachten op de eerste toestellen.
Welke dat zullen zijn is voorlopig niet duidelijk. De 2022 LG G2 en C2 zijn mogelijke kandidaten, maar harde bevestiging hebben we daarover niet. Van andere fabrikanten is er ook geen communicatie hieromtrent.
Een nieuw paneel betekent niet uitsluitend een helderder beeld
Inbranden, het blijft een punt waar we aandacht aan moeten schenken. Bij de eerste OLED-panelen was er duidelijk een gevaar voor inbranden. Dat risico bestaat ongetwijfeld nog steeds, maar het is wel duidelijk dat fabrikanten een hele reeks maatregelen genomen hebben om dit zo veel mogelijk te voorkomen: pixel orbiters, logo detectie, regelmatige ‘opruim’ cycli om de belangrijkste te noemen. Daardoor is het risico op inbranden aanzienlijk afgenomen. Maar dat is niet alles. Na bijna 10 jaar kent men de technologie veel beter, zodat men beter kan ingrijpen waar nodig.
Nog een belangrijke factor: de panelen zijn veranderd. Zelfs voor de komst van het nieuwe paneel in de LG OLED evo waren er veranderingen. En alhoewel daar niet over gecommuniceerd werd, is het perfect mogelijk dat nieuwere panelen beter bestand waren tegen inbranden. Het LG OLED evo –paneel en het allernieuwste OLED.EX-paneel zijn allebei efficiënter. Maar dat kan je op twee manieren inzetten. Je kan er voor kiezen om de panelen even sterk aan te sturen, met meer helderheid als gevolg, of je kan de aansturing wat minderen om de helderheid op hetzelfde niveau als vroeger te houden. In dat laatste geval stuur je minder stroom door de panelen, waardoor het risico op inbranden vermindert.
Dat verklaart mogelijk ten dele ook de uiteenlopende resultaten die we zien op sommige OLED-modellen die dezelfde panelen gebruiken. Mogelijk maken fabrikanten andere beslissingen over hoe ze die verbeterde efficiëntie inzetten.
Andere OLED-varianten en gerelateerde technieken
Wanneer je over OLED spreekt, kom je mogelijk ook de onderstaande termen tegen.
QD-OLED
Sinds 2022 is er nu ook QD-OLED beeldtechnologie. Die maakt gebruik van OLED-materiaal, maar ook van quantum dots! Het is dan ook geen verrassing dat deze technologie eigenschappen van zowel OLED als quantum dots heeft. We vinden dat QD-OLED eigenlijk een eigen categorie verdient, wie er alles over wil weten leest best ons achtergrondartikel over QD-OLED.
Sony, de eerste fabrikant die een QD-OLED TV toonde, groepeert het toestel echter onder zijn ‘OLED-modellen’. De A95K is het QD-OLED model, maar de A90K/A80K zijn ‘gewone’ OLED modellen. Als consument moet je dus goed opletten.
RGB-OLED
De Samsung KE55S9C (2013) was de enige RGB-OLED die kortstondig op de markt beschikbaar was.
Alle OLED-tv’s die we vandaag kennen maken gebruik van een WRGB-subpixelstructuur, zoals eerder in ons artikel aangegeven. RGB-OLED gebruikt een RGB-subpixelstructuur en heeft daardoor geen nood aan een kleurfilter, lees ons overzichtsartikel over OLED voor meer informatie. Die aanpak wordt vandaag gebruikt op smartphones, maar niet op tv’s. Samsung heeft in 2013 een RGB-OLED op de markt gezet (de KE55S9C), maar zette de productie stop. De technische problemen bleken te lastig. Ondertussen staan we bijna 10 jaar verder, en RGB-OLED heeft nog steeds geen comeback gemaakt, maar dat is uiteraard nooit uitgesloten.
Alle huidige OLED-toestellen gebruiken dezelfde basistechnologie (WRGB-OLED of WOLED), maar dat betekent niet dat er geen verschillen kunnen zijn. Verschillende generaties panelen kunnen licht verschillende karakteristieken hebben. Hoe een fabrikant die inzet kan ook verschillen, bijvoorbeeld mikt hij op meer helderheid of minder verbruik? Als consument is het bijna onbegonnen werk om al die verschillen op te zoeken, vaak ook omdat de fabrikant er niet over communiceert. Of omdat de communicatie verborgen zit in een obscure merkbenaming. Maar het is misschien ook niet nuttig. Alhoewel onze inwendige geek graag dat soort informatie heeft, kan je er niet altijd harde conclusies uit trekken. Je mag er wel bijna altijd van uit gaan dat het duurdere model beter presteert. En voor OLEDs betekent dat zo goed als altijd meer helderheid en betere bestand tegen inbranden. Wil je echt meer weten over een specifiek toestel, dan kan je enkel onze reviews lezen om te weten wat een OLED-tv nu net gebruikt, maar vooral ook hoe zich dat reflecteert in prestaties.
Wil je meer weten over beeldtechnieken en belangrijke termen op het gebied van video en audio? Lees dan verder in onze tips en advies-sectie.
Reacties (1)