Zijn alle OLED-tv’s hetzelfde of zijn er verschillen? We leggen het uit

Standaard WOLED

Als we WOLED-tv’s willen onderscheiden op basis van de specifieke verschillen in de technologie, dan zouden we dat bijvoorbeeld als volgt kunnen doen: conventionele OLED, OLED met een extra koelingslaag, de generatie OLED-panelen zoals gebruikt in de LG evo-modellen, de EX-panelen en de META-panelen.

Al moeten we daar onmiddellijk bij vermelden dat je dit niet als vaste categorieën mag gebruiken, en je mag er ook geen harde conclusies aan verbinden. De redenen daarvoor zullen blijken uit dit artikel, maar voorlopig gebruiken we deze opdeling om de belangrijkste verschillen aan te stippen.

De pixelstructuur van een LG OLED65E8 (2018)

Standaard WOLED-tv’s zijn toestellen met een paneel zoals we dat bijvoorbeeld in 2018 en vroeger zagen. Het is belangrijk om te benadrukken dat zelfs in 2018 de panelen al geëvolueerd waren, we zijn op dat moment al immers vijf jaar na de eerste OLED-tv. Maar wezenlijke verschillen in prestaties waren er niet, althans geen die LG publiek bekend maakte. In die periode kregen we vaak als antwoord op de vraag of er nieuw paneel in een model zat: ja, maar de prestaties zijn nagenoeg onveranderd. Voor standaard OLED-panelen mag je rekenen op een helderheid van ongeveer 145-155 nits op een volledig wit veld en rond de 750 nits op een 10% venster.

Panelen met extra koeling

In 2019 lanceerde Panasonic de GZ2000-reeks, en die was uitgerust met een aangepast OLED-paneel. Het paneel was voorzien van een extra laag die voor een betere koeling zorgde. Daardoor kon het sterker aangestuurd worden, waardoor het een hogere piekhelderheid kon voorleggen. Dat verschil was vooral merkbaar op het 10% venster waar de Panasonic ongeveer 930 nits kon voorleggen. Op een volledig wit veld was de winst bescheidener, daar leverde hij 160 nits. Maar die betere koeling zou ook een positieve impact hebben op de gevoeligheid voor inbranden. Die extra koeling is een blijvend element geworden op Panasonic topmodellen, maar vond ook zijn weg op de lagere modellen. Ook Sony en LG zijn die aanpak beginnen gebruiken.

De Panasonic GZ2000-reeks pakte als eerste uit met een extra koelingslaag op het OLED-paneel

Kan je de modellen die hier mee uitgerust zijn herkennen? Enkel als je heel aandachtig de specificaties leest én weet wat je moet zoeken. Panasonic market deze technologie als “Master HDR OLED Professional Edition”. Bij Sony zoek je naar “XR OLED Contrast Pro” en LG market het als “Light Booster”.

De eerste vernieuwing: LG OLED evo

In 2021 lanceerde LG op de G1-reeks de “LG OLED evo” technologie. LG OLED evo is een merknaam van LG Electronics, en is gebaseerd op een nieuw, efficiënter paneel van LG Display en de prestaties van de Alpha 9 Gen 4-processor. Het paneel heeft een nieuwe structuur, met een extra groene laag, zoals zichtbaar op de figuur hieronder. Daardoor heeft het een lichtjes ander kleurspectrum, en moet er minder licht weg gefilterd worden, zodat het efficiënter werkt, lees: het kan helderder worden.

Bron: displaysupplychain

LG claimt 20% verbetering ten opzichte van conventionele OLED-panelen. In onze testen maten we minder. De G1 haalde 160 nits op een volledig wit veld en ongeveer 800 nits op een 10% venster.

Alhoewel de LG OLED evo benaming dus  exclusief is voor de LG G1, kunnen ook andere fabrikanten het nieuwe paneel gebruiken. We merken echter dat ze dat nooit doen onder een specifieke benaming. Bijvoorbeeld de Sony A90J, Philips OLED936 en Panasonic JZ2000 gebruiken het. Maar je zal dat nergens in de specificaties terug vinden. De enige manier om het nieuwe paneel te herkennen is het spectrum te analyseren, en dat is uiteraard niet mogelijk voor de doorsnee consument.

We merken bovendien dat de prestaties uiteen kunnen lopen. Zo legt de Sony A90J vergelijkbare resultaten voor met de LG G1, terwijl de Sony nochtans uitgerust is met het nieuwe paneel én een extra koeling. De Panasonic JZ2000, ook uitgerust met zowel het nieuwe paneel als een koeling, haalt weliswaar 910 nits op een 10% venster maar moet op een volledig wit veld met 150 nits de Sony en LG voorlaten. De Philips OLED936 haalt dan weer 180 nits op een volledig wit veld, terwijl hij rond de 880 haalt op een 10% venster.

Tweede generatie: OLED.EX-panelen

Het OLED.EX-paneel gebruikt bovendien ook een nieuw algoritme, gebaseerd op machine learning, om het benodigde vermogen efficiënter in te zetten. Het algoritme leert dat op basis van kijkpatronen. Dat zou, althans volgens LG Display, moeten leiden tot een nauwkeurigere weergave van kleur en detail. Maar we vermoeden dat dat ook zal helpen bij het voorkomen van inbranden.

De nieuwe OLED.EX-panelen moesten tot 30% helderder zijn dan conventionele OLED-panelen. Dat is dus nog eens 10% extra ten opzichte van de LG OLED evo-panelen. Die panelen zijn voor het eerst gebruikt in onder andere de LG G2 en C2, en de Philips OLED807 en OLED937. Ze leveren inderdaad de vooropgestelde verbetering, concreet ongeveer 900-1.000 nits op een 10% venster, en 180-200 nits op een volledig wit veld.

Derde generatie: OLED META-panelen

Op vlak van helderheid zijn de verschillende generaties van WOLED-panelen zeker geen reuzestappen. Dat is echter veranderd in 2023, met de introductie van het META-paneel.  META-technologie gebruikt twee elementen: een “Micro Lens Array” (MLA), die intern lichtverlies minimaliseert, en de “META Booster”, een algoritme dat in real-time helderheid en kleurexpressie analyseert en verbetert. De microlenzen (tot 5.117 lenzen per pixel!) minimaliseren het lichtverlies dat normaal gezien ontstaat door interne reflecties tussen de verschillende lagen in de OLED-stack. LG Display claimde een verbetering van 60% op vlak van helderheid, in de HDR Cinema beeldmode moet dat 1.470 nits (zowel op een 3% als op een 10% venster) leveren en op een volledig wit testbeeld nog 240 nits. Dat is een revolutionaire verbetering. En we zien die ook in de praktijk. De LG G3, Panasonic MZ2000 en Philips OLED908 haalden inderdaad gemiddeld 1.500 nits en 220 nits. Let opnieuw op voor de benaming, enkel Philips gebruikt de term META-paneel. Bij LG zoek je een tv met Brightness Booster Max, bij Panasonic heet het Master OLED Ultimate. Bovendien zijn enkel de 55, 65 (en bij LG de 77inch versies) voorzien van de microlenslaag. De grotere 83 inch-modellen zijn slechts 30% helderder.

2024: OLED META 2-panelen

En LG Display blijft verbeteren aan de WOLED-panelen. De META 2-panelen gebruiken een nieuwe vorm voor de microlenzen (MLA+) die voor betere uniformiteit en nog meer lichtvolume zorgen. Ook het META Booster algoritme is aangepast. Daarmee moet de piekhelderheid naar 3.000 nits gaan (weliswaar bij native witpunt van het paneel, in praktijk hopen we in een goed gekalibreerde mode op 2.000 nits). Het algoritme verbetert ook de weergave van heldere kleuren, LG Display claimt 114% meer helderheid in kleurweergave. Het nieuwe algoritme heet nu META Multi Booster. Een nieuwe Detail Enhancer verbetert de weergave van zeer donkere tinten, waarbij er minder kleurstroken zichtbaar zijn. Al die zaken zullen we binnenkort uitvoerig testen.

Dit paneeltype zal beschikbaar zijn in 55, 65, 77 en 83 inch. Bij Philips maakt de OLED909 en OLED959 gebruik van de nieuwe panelen, bij Panasonic zal dat de Z95A zijn, en bij LG de G4.

Een nieuw paneel betekent niet uitsluitend een helderder beeld

Inbranden, het blijft een punt waar we aandacht aan moeten schenken. Bij de eerste OLED-panelen was er duidelijk een gevaar voor inbranden. Dat risico bestaat ongetwijfeld nog steeds, maar het is wel duidelijk dat fabrikanten een hele reeks maatregelen genomen hebben om dit zo veel mogelijk te voorkomen: pixel orbiters, logo detectie, regelmatige ‘opruim’ cycli om de belangrijkste te noemen. Daardoor is het risico op inbranden aanzienlijk afgenomen. Maar dat is niet alles. Na bijna 10 jaar kent men de technologie veel beter, zodat men beter kan ingrijpen waar nodig.

Nog een belangrijke factor: de panelen zijn systematisch veranderd en verbeterd. En alhoewel daar niet over gecommuniceerd werd, is het perfect mogelijk dat nieuwere panelen beter bestand waren tegen inbranden. Het LG OLED evo-paneel, de OLED.EX-panelen en de OLED META-panelen zijn allemaal efficiënter. Maar dat kan je op twee manieren inzetten. Je kan ervoor kiezen om de panelen even sterk aan te sturen, met meer helderheid als gevolg, of je kan de aansturing wat minderen om de helderheid op hetzelfde niveau als vroeger te houden. In dat laatste geval stuur je minder stroom door de panelen, waardoor het risico op inbranden vermindert.

Dat verklaart vermoedelijk ten dele ook de uiteenlopende resultaten die we zien op sommige OLED-modellen die dezelfde panelen gebruiken. Mogelijk maken fabrikanten andere beslissingen over hoe ze die verbeterde efficiëntie inzetten.

Ooit was er RGB-OLED, misschien in de toekomst terug?

Naast WOLED en QD-OLED is er ooit een derde type geweest. RGB-OLED gebruikt een RGB-subpixelstructuur waarbij de rode, groene en blauwe subpixel ieder een ander type OLED-materiaal gebruiken. Het heeft daardoor geen nood aan een kleurfilter, lees ons overzichtsartikel over OLED voor meer informatie.

De Samsung KE55S99C (2013) was de enige RGB-OLED die kortstondig op de markt beschikbaar was.

Die aanpak wordt vandaag gebruikt op smartphones en tablets, maar niet op tv’s. Samsung heeft in 2013 een RGB-OLED op de markt gezet (de KE55S9C), maar zette de productie stop. De technische problemen bleken te lastig. Ondertussen staan we meer dan 10 jaar verder, en RGB-OLED heeft nog steeds geen comeback gemaakt in tv’s, maar dat is uiteraard nooit uitgesloten. Van TCL weten we bijvoorbeeld dat die al een aantal jaar werken aan een inkjet printed RGB-OLED-scherm. Die schermen zien we mogelijk in 2025 in IT-producten verschijnen maar niet in tv’s. Ook Samsung Display heeft een RGB-OLED scherm klaar staan voor gebruik in onder andere laptops, maar niet voor tv’s.

Conclusie

Verschillende generaties WOLED-panelen kunnen verschillende karakteristieken hebben. Hoe een fabrikant die inzet kan ook verschillen, bijvoorbeeld mikt hij op meer helderheid of minder verbruik? Als consument is het bijna onbegonnen werk om al die verschillen op te zoeken, vaak ook omdat de fabrikant er niet over communiceert. Of omdat de communicatie verborgen zit in een obscure merkbenaming. Maar het is misschien ook niet nuttig. Alhoewel onze inwendige geek graag dat soort informatie heeft, kan je er niet altijd harde conclusies uit trekken. Je mag er wel bijna altijd van uit gaan dat het duurdere model beter presteert. En voor OLEDs betekent dat zo goed als altijd meer helderheid en betere bestand tegen inbranden. Wil je echt meer weten over een specifiek toestel, dan kan je enkel onze reviews lezen om te weten wat een OLED-tv nu net gebruikt, maar vooral ook hoe zich dat reflecteert in prestaties.

Wil je meer weten over beeldtechnieken en belangrijke termen op het gebied van video en audio? Lees dan verder in onze tips en advies-sectie.