Sony is er altijd bijzonder trots op geweest dat het nauwe banden heeft met Hollywood. De creatieve intentie van de filmmaker correct weergeven heeft vaak een belangrijke plaats ingenomen in de boodschap die Sony brengt. Dit jaar is die boodschap Cinema is coming Home en om dat punt goed te kunnen toelichten nodigde Sony ons uit naar de filmstudio’s van Sony Pictures in Los Angeles.
De magie begint hier
Een wandeling door de Sony Studio lot in Culver City is een unieke ervaring. Op zich is zo’n omgeving niet erg indrukwekkend. De locatie wordt gedomineerd door de indrukwekkende hangars, ‘stages’, waarin men de decors bouwt en waar de opnames gebeuren. Tussen stages zie je af en toe de iconische watertoren van de studio. En af en toe kom je stukje filmgeschiedenis tegen, zoals Ecto-1 de wagen uit Ghosbusters, of de trailer uit Breaking Bad. Een lege hangar ziet er saai uit, maar een plakkaat aan de buitenzijde vertelt wat hier allemaal opgenomen is. In Stage 15 bijvoorbeeld werd in 1938 The Wizard of Oz opgenomen maar later ook As Good As It Gets, Men In Black, The Mask of Zorro, Iron Man en Captain Marvel. Het is maar een greep uit de rij films, en er zijn tal van deze hangars. Nog zo’n getuige van de geschiedenis is het Barbra Streisand Scoring Stage, in het John Williams Music Building. Het is een van de grootste stages voor het opnemen van filmsoundtracks, en is sinds 1930 grotendeels onveranderd om de unieke akoestiek en klank te bewaren. Hier is onder andere de muziek opgenomen voor Lawrence Of Arabia, Minority Report, War of the Worlds, Salt, Wall-E, Jurassic World, Black Hawk Down en Star Wars: Rogue One. Dat zet mooi de achtergrond voor de eerste demonstratie.
Dat geluid belangrijk is voor film hoef je aan Kimberly Jimenez, Senior VP, Post Production Services bij Sony Pictures Entertainment niet uit te leggen. Ze ontvangt ons in een gloednieuw ingericht Dolby Atmos-theater (we zijn zelfs de eersten die er komen luisteren), waar de regisseur, film editor en twee opname mixers de geluidsband opbouwen. Ze licht ons toe hoe complex het maken van de audiomix voor een film kan zijn. Want wat is een geweldige film zonder het geluid? Geluid is immers wat echt de emotie aanstuurt. Als voorbeeld, kijk naar een spannende film en zet het geluid uit. De beelden alleen zijn vaak niet erg effectief. Maar als je je ogen sluit, het geluid aanzet en luistert, voel je de angst, de nervositeit.
Duizenden geluiden
Neen, de audio wordt niet allemaal opgenomen tijdens het filmen, dat is slechts een kleine fractie van wat je uiteindelijk hoort. De geluidsmensen bouwen de soundtrack op startende met de productie-opnames die hoofdzakelijk de dialoog bevatten. Daar komt altijd ADR (Automated Dialog Replacement) aan te pas. Bijvoorbeeld wanneer er in de opname van een western tijdens de dialoog plots een vliegtuig overvliegt. In de jaren 1800 waren er geen vliegtuigen. De acteurs zullen dat stuk dialoog dan later opnieuw opnemen in een gespecialiseerde ADR-studio. Vervolgens zijn er allerlei bijkomende geluidseffecten. Sony heeft een immense bibliotheek met miljoenen geluiden, bijvoorbeeld meer dan 10.000 deuren die dicht gaan. Maar veel geluiden moeten toch specifiek gemaakt worden door Foley-artiesten. Ook het geluid van achtergrondacteurs wordt nooit opgenomen tijdens productie, dat gebeurt achteraf. En er is uiteraard de muziek. Wanneer het mixen uiteindelijk start, zijn er vaak honderden of zelfs duizenden geluidssporen voor een bepaalde onderdeel of scène, het totaal is goed voor 30 tot 40 TB aan opslag!
Een creatief, maar erg intensief proces
Al die onderdelen bij elkaar puzzelen is iets waar je echt gepassioneerd voor moet zijn. Het maken van de geluidsmix duurt gemakkelijk vijf maanden, maar in sommige gevallen acht maanden of zelfs een jaar als het over animatiefilms gaat. Het Dolby Atmos-theater waar we inzitten in prachtig gedecoreerd, net omdat wie er werkt er lange uren doorbrengt bij wat een extreem creatief proces is. De regisseur kan vaak ook erg veeleisend zijn omdat dit het laatste stadium voor de film is. Hierna wordt hij gereleased, en dus willen ze dat het perfect is. Iets meer scheurende autobanden daar links vooraan, of misschien toch wat meer in het midden… En de geluidstechnici zeggen nooit neen, ook niet als de regisseur dagen blijft doorgaan over een klein detail. Soms gebeurt er toch nog een kleine aanpassing in de hoe de film gesneden wordt, maar zelfs een paar extra frames bezorgen de geluidsmensen veel extra werk. Alles moet perfect in sync blijven. Het normale werkritme, 9 uur vijf dagen per week, kan naar het einde toe gemakkelijk langer worden. Je luistert plots met andere oren naar een soundtrack als je dat weet.
Dolby Atmos
De ‘native mix’ wordt altijd in het best mogelijke formaat gedaan, en dat is tegenwoordig vaak Dolby Atmos. Tijdens de mix werkt men niet met kanalen, maar werkelijk met objecten. Er is een basiskanaal, het ‘bed’, maar wanneer een object meer specifiek te horen moet zijn, krijgt het een eigen ‘object’ dat vervolgens heel precies in de ruimte geplaats en bewogen wordt. Dolby Atmos heeft ruimte voor 128 kanalen en ongeveer 118 daarvan zijn objecten. Op de mixingmonitor zien we de objecten bewegen, en uiteraard horen we dat ook. Eén demonstratie volstaat om ons te overtuigen, de klank in dit professioneel theater ga je nergens ander terugvinden.
Eens dit proces klaar is, wordt de ‘native mix’ naar de gewenste formaten voor Home Theater gebracht. Dat kan Dolby Atmos zijn, maar ook een gewone 5.1 of 7.1. Daarbij wordt specifiek aandacht besteed aan dialogen, die blijven het belangrijkst. Maar daarnaast blijft er ook in dit stadium veel aandacht om de oorspronkelijke sfeer en intentie van de filmaker te bewaren.
Verborgen grappen
Dat regisseurs niet altijd even gemakkelijk zijn bewijzen een paar anekdotes. Soms zijn ze obsessief bezig met een detail, zoals het geluid van een webslingerende spiderman. Dat moet exact hetzelfde zijn als in de vorige film, en dan beluisteren ze heel de film opnieuw, soms meerdere keren, om dat na te gaan. Of soms vragen ze om een bepaald klein geluid, een vogel bijvoorbeeld, te verplaatsen en opnieuw te verplaatsen, of wat langer te maken. Sommige effecten worden ook verstopt, al dan niet subtiel, in de soundtrack. Denk bijvoorbeeld aan de ‘Wilhelm scream’ een iconisch effect uit de jaren 50, dat vaak als een hommage in de soundtrack belandt. Ook geluidstechnici durven zo wel eens grappen verbergen, een van hen staat ervoor bekend dat hij in elke soundtrack een eekhoorn verstopt, als een soort handtekening.
Foley, het geheim van indrukwekkende audio
Zoals gezegd, niet alle geluiden die je in een film hoort komen uit een of andere speciale effectenbibliotheek. Foley is een vaak over het hoofd gezien, maar cruciaal onderdeel van het maken van een film. Wat is Foley precies? Het doel van Foley is om geluiden die tijdens het filmen verloren zijn gegaan, opnieuw te creëren en te verbeteren, aangezien de primaire focus ligt op het vastleggen van de dialoog van de acteurs. In de jaren 20 maakte geluid zijn introductie in de filmwereld. De microfoon pikt echter alleen de stem van de acteurs op. Omgevingsgeluid ontbreekt, en moet achteraf toegevoegd worden. Jack Foley vindt daar een oplossing voor. Artiesten (later Foley-artiesten genoemd) maken elk geluid met de hand en attributen in een studio. Ze bekijken de film en moeten perfect getimed alle voetstappen, deuren, schoten, paardenhoeven en steeds meer en andere effecten nabootsen. Zo ontstaat Foley, een performance gebaseerde kunstvorm.
Een blik in de Foley-studio
De Foley-studio is een relatief kleine kamer die lijkt op een rommelhok met beton, zand en steen op de vloer, en overal een schier eindeloze reeks rekwisieten: stoelen, zwaarden, kettingen, wekkers, proppen audiotape, je kan het zo gek niet opnoemen of het ligt ergens. Vooraan in de studio staat een projectiescherm, en midden in de studio een tv. Een aangrenzende kamer bevat de technische mixing-ruimte waar een editor de Foley-effecten op de film zet, en ze vaak ook wat bijstuurt.
In die omgeving worden we verwelkomd door Gary Hecker, een ervaren Foley-kunstenaar. Met vier decennia in de branche heeft hij een onuitwisbare stempel gedrukt op Hollywood-blockbusters. Zijn eerste bijdrage hoor je op The Empire Strikes Back. Na 27 jaar bij Sony Pictures te hebben doorgebracht en een indrukwekkende 30 Golden Reel Award-nominaties te hebben ontvangen, waarvan hij er 10 heeft gewonnen, is Gary’s expertise in Foley-kunst ongeëvenaard. Je hoort zijn werk in Quentin Tarantino’s The Hateful Eight, Django en Once Upon a Time in Hollywood, in Zack Snyder films zoals Batman, Superman en 300 en in zes Spider-Man-films.
De oorsprong van sommige geluiden is… verrassend
Het is een unieke ervaring om hem aan het werk te zien. Een kleine scène uit Spiderman moet voorzien worden van geluid. Van het weggooien van een putdeksel en voetstappen, tot webschieten en slingeren door de lucht. Voor het putdeksel grijpt hij naar een oude obus van een kanon dat op een vliegdekschip stond, die heeft een mooiklinkende metaalklank. Een voor een maakt hij de verschillende geluiden. Voetstappen zet hij zelf, op de juiste ondergrond, op beton of een metalen pijp. Het webschieten wordt gecreëerd door met leren linten op een opgefrommelde prop audiotape te slaan. En wanneer Spiderman door de lucht slingert maakt hij de zoevende geluiden met zijn stem. Alles perfect gesynchroniseerd op de scène die op dat moment afspeelt op het scherm. Zo schildert hij als het ware de soundtrack in verschillende laagjes bij elkaar. In een western-scène maakt hij het hoefgetrappel van de paarden, het gekraak van het leder en gerinkel van het metaal aan het paardentuig. En gebries van de paarden dat hij met zijn stem nabootst. De geluidsman accentueert sommige geluiden, of geeft ze wat extra diepte zoals bijvoorbeeld met het gebries van de paarden.
Voor 15 minuten film is er zo tweeëneenhalve dag werk nodig. Een volledige film neemt al snel 20 dagen in. Maar het werk draagt aanzienlijk bij aan de algehele filmische ervaring, dat horen we gemakkelijk wanneer de scène zonder en vervolgens met alle Foley-geluiden gespeeld wordt. Foley is ook belangrijk omdat films internationaal gereleased worden. Bij het dubben van de film wordt de track met stemmen vervangen. Mocht die track ook alle omgevingsgeluid, of een groot deel ervan bevatten, dan zou je dat allemaal opnieuw moeten doen. Dankzij Foley is dat niet nodig.
Een reusachtige beeldwand
Decors bouwen is een kunst, maar ook hier beginnen beeldschermen een belangrijke rol te spelen. Sony heeft een unieke stage, namelijk die van Pixomondo, een visuele effecten-leverancier die nu onderdeel is van Sony. Wanneer we binnenkomen in de ruimte lijkt er enkel een gebogen witte wand te staan, en een wit plafond. Maar schijn bedriegt, in werkelijkheid zijn dit 1.400 Crystal LED-modules die samen een enorme beeldwand én plafond vormen, een virtueel productiestage. Het is 18m breed, 12m diep en bijna 8m hoog, de afstand tussen twee pixels is amper 1,5mm. Het scherm levert 1.500 nits helderheid, genoeg om reflecties te creëren.
Een knip van de vingers en we staan in de machineruimte van de Enterprise uit Star Trek: Strange New Worlds. Het effect is overweldigend. De hele scéne wordt in 3D gecreëerd in de Unreal Engine, jawel de game engine achter veel computerspellen, en een enorme computer rendert in real-time alles op het scherm.
Handig voor de decormaker, maar ook fantastisch voor de acteurs
Om de beelden zo perfect mogelijk te maken, staan er rondom de bovenzijde van het scherm IR- zenders en de camera is uitgerust met een IR-ontvanger. Zo kan de computer een virtuele camera maken in de 3D-ruimte van zijn model die perfect overeenkomt met de positie en oriëntatie van de echte camera op het podium. Die kennis gebruikt de computer om het deel van het scherm dat de camera ziet nauwkeuriger renderen, zodat er optimaal gebruik gemaakt wordt van de rekenkracht. En dankzij de pixelpitch van 1,5mm kan de camera ook heel dicht bij dat scherm komen zonder de illusie van echtheid te breken. De 3D-positionering van de camera in de virtuele ruimte maakt ook echte parallax mogelijk, de computer weet dat bepaalde voorwerpen verder af staan, en die bewegen dus trager. Heel deze scène is dynamisch, dag en nacht is maar een aspect dat gemakkelijk kan gewijzigd worden. Draagt de acteur ook een IR-ontvanger, dan kan de wereld reageren op hem. Vroeger moest dat allemaal in postprocessing, nu is dat live tijdens het filmen. De acteurs hebben ook enorm veel voordeel van deze opstelling, ze staan werkelijk in de scène, en niet zomaar tegen een groenscherm, waardoor hun emotionele betrokkenheid veel intenser is.
Precisietechnologie
Aan de achterzijde van het scherm wordt de complexiteit van de opstelling pas echt duidelijk. De 1.400 modules zijn als een enorme lego set, en zijn verbonden met bundels kabels. Elke module bevat vier mozaïeken, tegels met de eigenlijke pixels die je apart kan vervangen. Alle modules zijn van dezelfde productie-lot zodat er geen variatie is. En uiteraard zijn er een heleboel reservemodules voorzien, ook van dat lot. Kalibratie is een geduldwerkje, elke module moet nagekeken worden. Maar de kwaliteit is dusdanig dat het volstaat om er één te kalibreren en de instellingen gewoon op alle andere over te zetten voor een bijna perfect resultaat. De andere modules moeten wel geverifieerd worden, maar correcties zijn dan eerder zeldzaam. Geruchten gaan dat de technici hier soms Call of Duty spelen. We kunnen dat absoluut begrijpen.
Sony BRAVIA 2024
Onze trip naar LA was natuurlijk niet alleen voor een bezoekje aan de filmstudio’s. Sony presenteerde daar ook zijn nieuwe televisies voor 2024. Benieuwd naar de nieuwe modellen in de BRAVIA-series? Bekijk dan de Sony 2024 tv line-up. Bekijk ons 2024 av overzicht voor de tv-series van andere fabrikanten.
Reacties (0)