In de pro-wereld is Yamaha een begrip. De home-audio had vroeger een reputatie. Het waren dan ook degelijke en fraaie producten met uitstekende geluidsmatige eigenschappen en momenteel gezochte collector’s items. Yamaha hifi was meestal te vinden in chique winkels die ook vaak een verkooppunt waren van muziekinstrumenten. Niet een merk voor de bruin-of witgoedwinkel en ook niet voor de gemiddelde hifi winkel. De laatste jaren manifesteert Yamaha zich weer intensief op het gebied van de hifi. Producten zoals de NS-5000 en de NS-3000 hebben eigenlijk een professionele afkomst, maar zijn door de fraaie pianolak geschikt voor de huiselijke leefomgeving.
Enkele jaren geleden was de Yamaha NS-5000 voor een langere tijd te gast in de luisterruimte. Sinds enige tijd is er een kleiner model in de vorm van de NS-3000 op de markt. Het grote publiek heeft daar vorig jaar kennis mee kunnen maken op de diverse shows. Het is gelukt om deze luidspreker ook in de luisterruimte te krijgen.
Yamaha NS-5000 en NS-3000
De NS-5000 kwam, zag en overwon. De wereld kent heden ten dage veel kwalitatief uitstekende luidsprekers, maar de NS-5000 staat nog steeds op de ‘mad money wish list’ van uw auteur. Deze behoort tot een van de beste luidsprekers die hier hebben gespeeld. Dat komt door een heel specifieke mix van eigenschappen waarin deze luidsprekers echt uitblinken.
De NS-3000 is de kleinere broer en past drie keer in de NS-5000. Het is een tweeweg monitor van 244 × 394 × 326 mm en weegt 13.1 kg. Het frequentiebereik reikt van 39 Hz tot 60 kHz tussen de -10 dB punten. De minimale impedantie is 4.6 Ohm. Technisch gezien zijn er veel versterkers die deze luidsprekers aan kunnen sturen. Maar om de maximale geluidskwaliteit te halen is de keuze uiteraard beperkter. Het is een poortsysteem met een gevoeligheid van 87 dB en een belastbaarheid van maximaal 120 Watt. Dat betekent dat je ze kunt vernielen met een 10 Watt versterker met veel vervorming en dat ze heel blijven met een vervormingsvrije versterker die 600 Watt vermogen kan ontwikkelen. In beide gevallen dient de volumeregelaar met enige zorg te worden gehanteerd. De bijpassende SPS-3000 stands zijn optioneel, maar Yamaha adviseert ten sterkste om deze stands aan te schaffen. Bij het tunen van de luidsprekers is de invloed van de stands namelijk meegenomen. Elke luidspreker komt maximaal tot zijn recht bij een vrije opstelling. Zet ze dus op die stands en houd minimaal anderhalve meter afstand tot de achterwand en de zijmuren. Uw beloning bestaat uit een fenomenale stage en de juiste tonale balans.
Technologie
Over de materialen waarmee drivers zijn gemaakt is veel discussie. Het diafragma van tweeters dient het liefst zo licht mogelijk te zijn. Dat geeft de maximale snelheid en detaillering. In principe staan ribbons, magnetostaten en elektrostaten daarin aan de top. Maar ook conussen van allerlei materialen (diamant, fabric, kunststoffen, beryllium, aluminium enzovoorts) laten vaak uitstekende prestaties horen. Yamaha gebruikt voor de conussen ZYLON™. Dat is ontwikkeld door het Japanse Toyobo, een van de grootste fabrikanten van natuurlijke en synthetische vezels. Zylon is een zeer sterk materiaal en wordt onder andere toegepast in de Formule 1, in de ruimtevaart, bij Tesla en wellicht in uw tennisracket. Yamaha past het materiaal toe voor alle drivers. Het voordeel is dat de klankmatige transitie tussen de frequentiegebieden onhoorbaar is, dus een maximale homogeniteit in klank. Dat is soms lastiger te realiseren in luidsprekers die ribbons of diamond drivers combineren met units waarbij andere conusmaterialen zijn gebruikt. Een issue van tegenwoordig is dat veel tweeters, los van het gebruikte materiaal, te dominant en te helder klinken. Dat is vaak onderdeel van een ‘commercieel’ geluid. In ‘the wall of terror’ (twintig luidsprekers op een rijtje met een schakelkastje) kiest de consument meestal de luidspreker die het meest staat te sissen en dreunen. Er ontstaat vaak ook een stuk ongepaste helderheid door de toepassing van (sommige) klasse-D versterkers, (sommige) zilveren kabels of koperkabels met een zilverlaagje. Muziekinstrumenten klinken niet (te) helder en aggressief. ZYLON™ heeft de snelheid van bijvoorbeeld beryllium, maar het niet-aggressieve karakter van een textiel dome, zonder dat het geluid ‘soft’ wordt.
De NS-3000 heeft dezelfde tweeter als de NS-5000. In het ontwerp daarvan zitten technieken die de resonanties sterk verminderen. Ook een voor de NS-3000 ontworpen akoestische absorber reduceert staande golven in de behuizing. De NS-3000 is voorzien van chique zwarte pianolak.
Configuratie en tunen
De NS-3000-set werd vrij opgesteld. Met monitoren heb je invloed op de ‘hoeveelheid’ laag door de afstand tot de wanden te veranderen. De prijs die je betaalt voor een plaatsing die te dicht bij de achterwand is, is een afgenomen ruimtelijke weergave. De kunst is om in een reguliere huiskamersituatie een compromis te vinden. In ieder geval niet in de luisterruimte. Ondergetekende weigert elk compromis als het gaat om geluidsweergave. Dus: ‘go big or go home’. Het leven bestaat al uit teveel compromissen.
Het is opvallend dat de meeste vloerstaanders niet onder de 45 Hz komen. Wie lager wil, heeft dus altijd een subwoofer nodig. Het is daarom een enorme verdienste dat de NS-3000 een grens heeft bij 39 Hz. Welliswaar bij -10 dB, maar je neemt die lagere frequenties absoluut waar. Ook een beetje afhankelijk van de kwaliteit van de eindversterker uiteraard. Luisterend naar deze Yamaha ontstaat ook helemaal niet de indruk dat er ‘laag’ mist.
De luistersessie is een vorm van thuiskomen. Het geluidsbeeld is identiek aan dat van de NS-5000, maar gaat in het laag begrijpelijkerwijs iets minder ver. Voor elke luidspreker die hier komt worden unieke eigenschappen gezocht. De markt barst uit de voegen van de monitoren. Omdat veel fabrikanten met behulp van geavanceerde computertechnieken ontwerpen en soms ook briljante designers aan boord hebben, zijn er nauwelijks meer slechte luidsprekers. Andrew Jones is in staat om uiterst betaalbare luidsprekers te ontwerpen die zeer goed presteren. Maar, zijn er bovenop deze basis van uitstekende luidsprekers dan nog modellen die een stapje verder gaan? Hoe komt dat dan? Wel, de basis van de meeste luidsprekers is goed. Het is lastig om echt fundamentele fouten te vinden. De meeste ‘betere’ en doorgaans duurdere modellen kennen een verdergaande perfectie van de set basiseigenschappen. Dat kan door nauwere toleranties, specifieke technieken, meer kennis, betere materialen en een kritischer ontwerpproces. Yamaha gebruikt bijvoorbeeld Mundorf componenten in de filters. Ook zijn veel duurdere luidsprekers ontworpen vanuit de intentie om het geluid natuurlijker en realistischer te doen klinken. Door marketing bedacht effectbejag vind je in de lagere prijsklassen, maar ook daar zijn best positieve uitzonderingen. In ieder geval werden de Yamaha’s zo optimaal mogelijk geplaatst en werden de versterker en kabels gekozen die de beste match vormen met deze weergevers. Dat hele proces is gebaseerd op metingen en het luisteren naar enkele kritische muziekfragmenten.
Luisteren
Teruggaande naar de unieke eigenschappen van de NS-3000 valt het op dat het hoog over de juiste hoeveelheid ‘sprankeling’ en snelheid bezit, maar zonder fel, te helder en gemeen te worden. Veel luidsprekers gaan in het hoog in de fout. Barokmuziek, uitgevoerd door strijkers, klinkt in het echt best pittig. maar het is nooit vergelijkbaar met de weergave van sommige luidsprekers. Uw auteur draait altijd een stukje van ‘Lost in Venice’, uitgevoerd door Infermi d’Amore, met onder andere muziek van Vivaldi. Op veel systemen van vrienden, kennissen en op shows scheuren de oren van je kop. Zo gemeen, zo harsh en soms worden resonanties in tweeters kennelijk extra getriggerd. Op de NS-3000 klinkt deze muziek volledig natuurlijk en ook niet soft. De valkuil van sommige luidsprekers die niet gemeen klinken, is dat ze overcompenseren naar een te soft geluid. Echte muziekinstrumenten klinken niet soft. Ook de warmte van de strijkinstrumenten wordt voortreffelijk gecommuniceerd. Die klank blijft consistent naar de lagere octaven.
Bij de andere eigenschappen van deze weergevers horen de sublieme en diepe detaillering, de indrukwekkende stage-weergave en de dynamiek. Door het ontbreken van interne demping door middel van schuim, wol of andere materialen, wordt er geen energie weggezogen.
Match
Stapels met koopgidsen en reviews melden vaak dat ‘de bron het meest belangrijk is’, dat je ‘50% van je budget moet spenderen aan luidsprekers’, ‘dat je moet beginnen met een goede versterker’, ‘dat de akoestiek voor 70% bepalend is’, ‘dat de elektriciteitsvoorziening de meeste investeringen vergt’ of dat ‘kabels het fundamentele verschil maken’. Een misschien beter uitgangspunt is dat een audiosysteem een ketting is. Elke schakel biedt een (belangrijke) bijdrage aan het eindresultaat en zou idealiter zo optimaal mogelijk moeten zijn. Het begint al bij de kwaliteit van de opname. Daarnaast moet alles in zo’n ketting bij elkaar passen. Dat is een enorme uitdaging. De Yamaha NS-3000 is een schakel in die ketting met een zeer hoge kwaliteit, vraagt onder andere om een passende versterker, om kabels die het geluidsbeeld niet naar de bliksem helpen maar juist volledig recht doen, een goede opstelling en nog een aantal in te vullen voorwaarden.
Epiloog
De NS-5000 maakte hier een enorme indruk. Deze hoort bij de allerbeste luidsprekers van de huidige generatie. De, qua afmetingen, bescheidenere NS-3000 heeft vergelijkbare eigenschappen. Essentieel is het realistische, neutrale en natuurlijke geluidsbeeld. Vanzelfsprekend met iets minder diep laag als bij de veel grotere NS-5000. Het zijn die intrinsieke kwaliteiten, die gerelateerd zijn aan hoe muziek idealiter weergegeven zou kunnen worden, die van deze Yamaha een begerenswaardige monitor maken voor echte muziekliefhebbers. Trouwens ook voor technici die een goede mix willen maken.
Prijzen:
Yamaha NS-3000 (inclusief stands) € 13.000,-
Yamaha, www.yamaha.nl
Reacties (0)