Review: Bowers & Wilkins 702 S3 Signature – Maakt goud alles beter?

Onverwacht cadeau voor surroundliefhebbers

Niet alle 700 S3 Series-speakers krijgen een Signature-uitvoering. Zoals gebruikelijk selecteert de fabrikant altijd enkele modellen om de speciale behandeling te krijgen. Net zoals bij de 700 S2 Signature en de 800 D4 Signature kiest het voor één vloerstaander (deze 702 S3 Signature dus) en een boekenplankspeaker (de 705 S3 Signature). Niet toevallig is dat het compactste model met een tweeter-on-top, die in Signature-uitvoering 4.000 euro per paar kost. Er is trouwens deze keer een echte nieuwigheid: voor het eerst verschijnt er een centerspeaker in een Signature-uitvoering. En die HTM71 S3 Signature (2.500 euro) is wel goed nieuws voor surroundliefhebbers die voorheen altijd Signature-speakers moesten combineren met een ‘regulier’ model die niet in dezelfde uitvoering beschikbaar was. Nu kan dat dus wel.

Wat bracht de 702 S3?

In grote lijnen is de 702 S3 Signature dus dezelfde luidspreker als de 702 S3 die eind november 2022 door ons getest werd. Ter herinnering: het gaat hier om het topmodel uit Bowers & Wilkins’ middelste én populairste luidsprekerfamilie. Die status wordt versterkt door de aanwezigheid van een druppelvormige tweeter-on-top, een echte specialiteit van de Britse speakerbouwer.

De S3-generatie bracht heel wat vernieuwingen, waaronder een modern design dat ideeën sprokkelde bij de dure 800 Serie. Een wat bollere voorkant onder meer, met drivers die zoals bij de 800 Serie enkele millimeters uit de kast komen. Vergeleken met speakers die in een rechte baffle of voorpaneel ingebouwd zijn zorgt dat voor minder ongewenste reflecties (diffractie). Dat maakt wat je hoort accurater.

Specifiek bij de 702 S3 was een significante wijziging het aanbrengen van een baspoort in de basis; goed voor diepere bassen en door de plaatsing onderaan kun je de speaker makkelijker plaatsen in hoeken en dicht bij muren. Om die Flowport optimaal te laten werken, ‘zweeft’ de speaker een centimeter of twee boven een voet. Slim gezien van de ontwerpers, want zo zorgden de ontwerpers ervoor dat de speaker op alle vloertypes gelijk presteert. Tegel, tapijt of hout, het maakt niet uit. In de doos vind je spikes of bolle voetjes (die je parketvloer minder gauw beschadigen). Betere, strakkere basprestaties maakten de 702 S3 een universelere luidspreker dan zijn voorganger, met wel wat meer energie in het lagere midden.

Ook de aanpassingen aan de tweeter-on-top bij de S3-generatie leverden veel op. Door het uit één stuk aluminium te frezen en (veel) langer te maken, kan de carbon dome-tweeter ongestoord z’n werk doen. Er is minder interactie met de behuizing en ongewenst geluid dat uit de achterkant komt dooft uit in die lange druppelvorm – het werkt een beetje als een omgekeerde hoorn.

Ingenieurs stropen de mouwen op

Wat we hier allemaal over de reguliere 702 S3 neerpennen, is eveneens van toepassing op de 702 S3 Signature. Het is op dezelfde manier opgebouwd, 3-wegs, met drie 6,5 inch Aerofoil-woofers, een opvallend gestructureerde 6-inch Continuum-middendriver en natuurlijk de tweeter-on-top. In die zin is het zeker geen nieuwe speaker. En toch klinken Signature-edities traditiegetrouw net wat anders dan het reguliere model. Bij de 800 D4-generatie bijvoorbeeld, is dat verschil bij kritisch luisteren best wel uitgesproken.

Het is ook een mooie casestudy van de impact van ogenschijnlijk kleine ingrepen, zoals aan de crossover. Dat onderdeel heeft echter een verrassend grote impact op de prestaties. Ook hier hebben de ingenieurs in Worthing aanpassingen gebracht om, volgens eigen zeggen, de transparantie te verhogen. Onder meer de condensatoren zijn geüpgraded naar duurdere Mundorf-oliemodellen, spoelen zijn vervangen door nieuwe modellen voor de midrange-drivers en aircore-versies voor de woofers, en de plaatsing van de bypass-condensatoren is aangepast. Als we foto’s vergelijken van de crossover-printplaten bij de reguliere en Signature-modellen zien we een heel andere layout.

Hoewel de drivers dezelfde blijven, zegt Bowers & Wilkins dat het de ‘spider’ (de ophanging die de conus langs achteren vasthoudt) bij de Aerofoil-woofers heeft verbeterd wat bassen met meer detail zou opleveren.

Het effect van sommige Signature-ingrepen zijn enkel hoorbaar, niet zichtbaar. Maar één ding valt meteen op als we de speakers uit hun doos halen: het roostertje voor de tweeter. Dat klinkt voor sommige mensen misschien als een bijzonder insignificant onderdeel, maar uit analyses van vorige tweetergeneraties bleek dat het rooster op heel specifieke frequenties voor reflectie en vertroebeling zorgde. Dat zijn natuurlijk zaken die niet meteen opvallen; deze soort zaken zijn heel subtiel en komen voor een typische luisteraar pas naar voren als je het ene met het andere kunt vergelijken.

Voor de 800 D4 Signature-modellen werd daarom een nieuwe roosterpatroon berekend die akoestisch transparant moest zijn. Dat het iets deed om het stereobeeld te verhelderen en de microdetails scherper te stellen die zorgen voor het ruimtelijke, dat merkten we bij een A/B-vergelijk tussen de 801 D4 en de Signature-versie.

Een afgeleide van het nieuwe rooster maakt nu de overstap naar de 702 S3 Signature (en de andere Signature-modellen), een verschil met de reguliere 702 S3-speaker. Nog aan de buitenkant, maar nu aan de achterzijde noteren we een groot Signature-bord en nieuwe luidsprekerterminals – zoals altijd bij Bowers & Wilkins voorzien om te bi-ampen/bi-wiren. Zeker het overwegen waard bij de taaiere speakermodellen van de Britten.

Ecohout vs sportwagenblauw

Bij een Signature-uitvoering hoort een andere, net iets luxueuzere afwerking. Voor de reguliere 700 S3-kleurtjes, daar moet je maar bij de ‘gewone’ modellen zijn. Die zijn ook wel knap uitgevoerd, zowel in de hoogglanszwart, satijnwit als aparte Mocha-afwerking, maar de Signature-lakken zijn een stukje weelderiger.

De 702 S3 Signature kun je enkel in een van twee bijzondere finishes krijgen. Bowers & Wilkins-fans zullen ze meteen herkennen. De Metallic Blue-kleur is immers eveneens een blikvanger bij de high-end 800 D4 Signature-lijn (de hoogste modellen van het Britse merk), en werd zelfs voor het eerste toegepast bij de 700 S2 Signature. De vorige generatie, dus. Ook het alternatief, Datuk Gloss, kennen we van toen.

Beide afwerkingen slagen er goed in om de speakers iets weelderig en waardevol cadeau te doen. Onbedoeld wellicht, stralen ze een tegenovergestelde vibe uit. De Datuk Gloss, die wij op bezoek kregen, met zijn donker hout waar lichtere accenten doorlopen, springt uit de band. De hoogglans in meerdere lagen die er op aangebracht is, verhoogt het wat traditionelere effect – maar betekent dat je wel vaker een stofdoek mag bovenhalen. Het fijne fineer met zijn verticale strepen wordt overigens geleverd door ALPI, de Italiaanse leverancier van ecofineren die ook het hout leverde voor de California Burl Gloss-afwerking van de 805 en 801 D4 Signature.

Dan is er de andere kleurenoptie, Metallic Blue, dat die eco-organische sfeer links laat liggen. Net als bij de 805 en 800 D4 Signature zorgt deze donkerblauwe glinstertint voor een strakkere en modernere uitstraling. Het is een soort lak dat je met iets van Audi of BMW associeert. Iets snel en niet per se zo goed voor de planeet. Persoonlijk vallen we er wel voor – het past vast heel mooi in een designinterieur.

De Midas-touch

Alsof die twee finishes nog niet genoeg de aandacht trekken, heeft Bowers & Wilkins bij de 702 S3 Signature iets spraakmakend toegevoegd. De metalen ringen rond het tweeterrooster en de drivers zijn in plaats van matgrijs of blinkend in een flashy goudkleur uitgevoerd. We gebruiken nu een woord als ‘flashy’, wat bij sommigen misschien de gouden wc-pot in Trump Towers evoceert. Gelukkig is het een smaakvoller effect dan dat, mede omdat de ringen vrij dun zijn en mooi geïntegreerd werden in het geheel. Het heeft wel iets elegantieverhogend, zeker als er zonlicht lichtjes op speelt en je een mooi contrast krijgt met de drie zwarte woofers. ’s Avonds in een gedimde woonkamer valt het dan weer niet zo op. Waar deze gouden ingreep het meest opvalt is bovenaan de speaker. Er is een opmerkelijk contrast tussen de blinkende ring vooraan bij de tweeter-on-top met de nu satijnzwarte tweeterbody.

Hoewel het allemaal subtieler is dan het misschien leest, kunnen we ons inbeelden dat dit designaspect meningen zal verdelen. Zeker iets om ‘live’ te onderzoeken bij een dealer, lijkt ons.

Prikkelend in 3D

Het testen gebeurde eerst met een Hegel H600-versterker en een Eversolo DMP-A8. We sluiten de streamer analoog aan, want met de dubbele AKM-DAC van de Eversolo is zeker niets mis mee. We beginnen met een album dat bij veel muziekfans momenteel bovenaan de stapel ligt: ‘Wall of Eyes’ van The Smile. ‘Dat The Smile zeker geen B-ploegversie van Radiohead is, dat wisten we al en zagen we live bevestigd worden bij een recent concert van de Britse groep. De gelijknamige track op ‘Wall of Eyes’ (via Qobuz) wordt via deze Signature-editie in zijn vele lagen heel omhullend neergezet, met het geplingel van Jonny Greenwood, de klagende stem van Yorke en de strijkers van het London Comtemporary Orchestra fraai geplaatst in de ruimte. De meeste nummers op dit tweede album van de groep zijn over het algemeen eerder rustige composities, dromerig met kleine details die uit dikke soundscapes hun kop opsteken. De Bowers & Wilkins-speakers weten van die rijkdom veel te maken en het te presenteren als een mooi geheel, dat is een sterkte van het merk. Bij het ruigere Read the Room is er een mooi hoogtepunt, als de 702 S3 Signatures twee moeilijke zaken perfect afhandelen: een mooi, bezwerend geheel presenteren dat je meesleurt én tegelijkertijd de twee drammende gitaarlijnen los van elkaar op je afvuren. Niets klinisch aan, wel gedetailleerd en best wel prikkelend om naar te luisteren. Er zit, zoals wel in meer The Smile-nummers, een zekere spanningsboog in die deze speakers heel goed communiceren.

Vergeleken met de dwarse experimenten van The Smile is ‘Why Does The Earth Give Us People To Love’ van Kara Jackson een veel intiemere liedjescollectie. Het is niet het soort muziek dat alle talenten van de Signature etaleert, maar we noteren wel dat het voorzichtige gezang van Jackson perfect wordt neergezet door deze ranke Britten. Zelfs bij deze minimalistische productie zorgen de Bowers & Wilkins voor een holografische ervaring; er is echte diepte en breedte in het klankbeeld.

Vanwege de tweeter-on-top wordt er bij Bowers & Wilkins-speakers vaak ingezoomd op hun detailweergave. Daar valt zeker iets over te vertellen, maar wat ons opvalt bij deze Signature is dat er in navolging van de 702 S3 de fellere kantjes afgerond zijn. Hierdoor is er wat meer ruimte ontstaan om delen van het middengebied rijker neer te zetten. Neem de spannende Astor Piazzolla-interpretatie door saxofonist Kamasi Washington op ‘Prologue’ bijvoorbeeld. Deze track licht een tipje van de sluier van een aankomend album van de bekende Amerikaanse muzikant, het smaakt echt naar meer. Wat we hier als voorsmaakje horen op de nieuwe Bowers & Wilkins-speakers is rauw en spannend, met veel drive en wat meer energie op de grens tussen bas en midden dan verwacht. Het is fijn en opwindend luisteren, mede door de pure energie die wordt overgebracht als Washington zijn longen uit z’n lijf blaast.

Meer power blijft beter

Vervangen we de Hegel door een HiFi Rose RA280 die een tijdje bij ons bezoek is (en met behoud van de Eversolo), dan maken we meteen een sprong van klasse AB naar klasse D. Terwijl we neuzen door onze eigen collectie, komen we uit op ‘A New Hope’. Neen, niet de soundtrack van de eerste Star Wars-film – helaas, Lucas-fans – maar wel het eerste deel van het anarchistische remixalbum dat UNKLE bijna een jaar geleden uitbracht. George Lucas komt trouwens wel aan bod, met samples uit zijn THX 1138-debuutfilm en de THX-toon die je vroeger altijd in de bioscoop moest aanhoren. Het is een ecletische mix waar vaart achterzit, en die je van Strauss’ Also sprach Zarathustra naar Sid Vicious die ‘My Way’ zingt voert. Het betere knip- en plakwerk dus, dat de 702 S3 Signature verrassend vloeiend en consistent weet te brengen. De keteldrums bij de samples uit ‘2001’ zijn wat wolliger, maar dat contrasteert dan weer fraai met de hoorns van het Strauss-werk.

De mooie luidsprekerterminals die Bowers & Wilkins op de 702 S3 Signature aanbracht, nodigen uit om te bi-ampen. Tijd om de Primare PRE35-voorsterker en A35.8-achtkanaalsversterker boven te halen; bij de Primare-eindtrap kun je immers kanalen bridgen, waardoor je eindigt met vier krachtige kanalen, en de PRE35 heeft dubbele pre-outs via XLR, waardoor bi-ampen wel heel eenvoudig wordt.

Hoewel de 702 S3 Signature makkelijker aanstuurbaar lijkt, merken we toch de meerwaarde van de extra controle die we nu krijgen. Zowel het epische laag bij de soundtrackachtige nummers op ‘where’s the drop?’ van deadmau5, als qua pure verfijning bij het minimalistische meesterwerk ‘Tabula Rasa’ van Arvo Pärt. Hoe de twaalf cello’s van het Berlin Philharmoniker op ‘Fratres’ verschijnen laat heel goed de talenten van deze vloerstaander horen. De preciese textuur, realistische ruimtelijkheid en het etaleren van veel detail zelfs in de stilste passages zorgt dat het verhaal van deze ingetogen compositie met volle emotionele impact wordt verteld – om letterlijk stil van te worden.

Conclusie

Een Signature-editie bij Bowers & Wilkins blijft een extraordinair gegeven. Dat is ook zeker hier ook het geval. Of de niet insignificante meerprijs het waard is, hangt veel van je eigen smaak af. Dat is altijd wel zo. Maar in dit geval nog meer omdat de kloof tussen de zeer goed presterende reguliere 702 S3 en deze 702 S3 Signature bestaat uit subtiele zaken. Die zijn vooral belangrijk voor de kritische luisteraar, het soort persoon dat echt aandachtig naar muziek luistert en zoekt naar een vorm van vervoering. De tweaks die door Bowers & Wilkins zijn aangebracht werken dat in de hand. Deze Signature-editie doet er nog een schepje bovenop als het gaat om driedimensionale beeldvorming, helderheid en detail. Zo is het ook echt een Signature, een speaker die de Bowers & Wilkins-waarden uitdraagt en daardoor ook een ferme stap richting de 800 Series zet.