Wat is een av-receiver en waar moet je op letten als je er een koopt?

Van alles-in-één naar een losse receiver

Begin je net als home cinema-enthousiasteling dan is de kans groot dat de receiver een nieuw apparaat voor je is. De meeste simpele home cinema-systemen (van een paar honderd euro) maken namelijk gebruik van een ingebouwde receiver. Denk bijvoorbeeld aan een Blu-ray home cinema setje waarbij de speakers op de speler aangesloten worden, of een soundbar waarbij verder geen losse receiver zichtbaar is. Wil je echter de stap in kwaliteit maken en zelf een home cinema-systeem gaan samenstellen dan kun je eigenlijk niet om de av-receiver heen.

Wat is een av-receiver?

Een av-receiver is simpel gezegd het middelpunt van je av-systeem – mits je een systeem met losse componenten hebt. Het apparaat ontvangt alle inkomende signalen, zowel draadloos als bedraad en zowel audio als beeld. Denk hierbij aan de input van een Blu-ray speler, game console, cd-speler, smartphone of mediabox. Al deze componenten worden verbonden met de receiver (ontvanger dus), vandaar ook het grote aantal aansluitingen achterop (en voorop) de receiver. De receiver is de centrale hub van het systeem, en door zijn draadloze mogelijkheden tegenwoordig vaak ook van het multiroom-systeem in huis. Je hoeft apparaten niet rechtstreeks met elkaar te verbinden; alles gaat via de centrale receiver.

Als alle inputs (bronnen) aangesloten zijn zorgt de receiver ervoor dat de signalen van deze apparaten doorgestuurd worden naar de componenten die het weer moeten geven, ook aangesloten middels een kabel of in het geval van multiroom-streaming draadloos. Normaal gesproken gaat het dan om een tv (of projector) en een luidsprekersysteem. De meeste homecinema-receivers beschikken over luidsprekeraansluitingen voor minimaal een 5.1-kanaals (vijf luidsprekers en een subwoofer) systeem, maar je kunt met een groter budget ook receivers vinden die 11.2-kanaals of nog grotere systemen ondersteunen. Ook zijn er tegenwoordig receivers voor stereosystemen, met twee luidsprekerkanalen. Het is allemaal afhankelijk van de luidsprekeropstelling die je voor ogen hebt. Voor het aansluiten van een display of projector is er in de meeste gevallen minimaal één HDMI-uitgang aanwezig. Duurdere receivers komen met extra HDMI-uitgangen voor een tweede zone of een losse projector.

De receiver biedt je de mogelijkheid te schakelen tussen alle inputs en outputs, en dus het gewenste signaal op het gewenste weergave-apparaat te krijgen. Voor video is het redelijk eenvoudig; in de meeste gevallen doet de receiver hier niks mee en wordt het van de bron doorgestuurd naar het scherm of de projector. De audio is een ander verhaal, want in de meeste gevallen zal de audio weergegeven moeten worden door de op de receiver aangesloten luidsprekers. Zoals hierboven aangegeven komen av-receivers met minimaal vijf luidsprekeruitgangen en één subwooferuitgang. Op deze poorten kun je luidsprekers middels een speakerkabel aansluiten.

De versterker

Om de analoge speakers aan te sturen is echter nog iets nodig; de versterker. De versterker is een zeer belangrijk onderdeel van de receiver want het zorgt voor de juiste toevoer richting de luidsprekers. De receiver krijgt het signaal binnen, bijvoorbeeld van je Blu-ray speler, je mediabox of (draadloos) via je smartphone. Vervolgens wordt het (digitale) signaal omgezet naar een analoog signaal waarmee de speakers aangestuurd kunnen worden. Stuur je bijvoorbeeld een Dolby Atmos audiotrack via Blu-ray door naar de receiver, dan weet de receiver welk signaal naar welke speaker moet. Het hele verhaal van ‘decoderen’ wordt door de receiver gedaan.

Mocht je een component analoog aansluiten, dan zal het decoderen door de bron gedaan moeten worden. De versterker, het onderdeel dat vervolgens de speakers van analoge input voorziet, is heel belangrijk. Receivers krijgen dan ook altijd specificaties over onder meer de klasse versterker, het wattage en de impedantie (weerstand). Dit zegt iets over de kwaliteit en de luidsprekers die je erop aan kunt sluiten, maar niet alles.

Vermogen en impedantie

Wellicht het eerste waar veel mensen naar kijken is het vermogen van een receiver, maar deze specificatie wordt vaak overschat. De meeste instap-receivers kunnen nagenoeg alle consumentenspeakers probleemloos aansturen en daarbij wordt het wattage van een receiver door fabrikanten op verschillende manieren gemeten. Om een wattage van twee receivers te vergelijken moet je onder meer letten op de weerstand en het aantal kanalen dat aangestuurd wordt. Sommige fabrikanten proberen middels bepaalde methoden een hoger wattage te communiceren om zo meer aandacht van de consument te krijgen. Kortom, je kun het wattage als richtlijn gebruiken maar niet als uitgangspunt.

Ook zegt een hoger wattage nauwelijks iets over de kwaliteit van het geluid. Een 60 Watt receiver kan makkelijk beter klinken dan een 100 Watt receiver. Ook betekent 10 Watt meer niet dat je hoort dat de receiver luider kan. Daarbij wordt maar een klein aantal Watt continu gebruikt en zit je dus niet constant aan bijvoorbeeld 120 Watt. Toch is een wattage wel van belang voor je luidsprekers. Deze moeten namelijk aangestuurd worden. Wanneer je luidspreker aangeeft dat deze 120 Watt aankan dan is een 60 Watt receiver (afhankelijk van hoe het gemeten is) misschien niet de beste keuze. Aan de andere kant wordt hier ook weer te snel gedacht dat een 150 Watt receiver de luidspreker beschadigt. De receiver zit dan zelfs minder snel aan zijn max dan een receiver met minder vermogen en vormt dus een kleiner risico voor je speakers. Om een lang verhaal kort te maken; als je twijfelt tussen twee av-receivers en de een heeft iets meer vermogen dan de ander, laat hier dan de beslissing niet van afhangen. Ga luisteren, laat je adviseren en ga op basis van je ervaring kiezen.

De impedantie, oftewel weerstand, is een specificatie die veel aandacht krijg en deels verdient. Simpel gezegd geeft de impedantie aan wat de weerstand van de luidspreker is, tegen het signaal van de receiver/versterker. Het opgegeven weerstandcijfer van de luidspreker moet je vooral niet letterlijk nemen. Zo heeft een luidspreker normaal gezien nooit een constante weerstand van x Ohm. Dat komt omdat de weerstand fluctueert met de toonhoogte. Wat je vooral moet weten, is dat een lage weerstand een grotere belasting voor de versterker vormt. Als een receiver 80 Watt bij een weerstand van 8 Ohm levert betekent dit dat het wattage hoger komt te liggen bij een luidspreker van 6 Ohm. Als een speaker minder weerstand heeft dan dat de uitgang van je receiver aankan, dan is de receiver “verrast” dat de stroom zo makkelijk weggaat. Meer stroom dan de receiver volgens het boekje kan leveren, de receiver wordt dus warm naar mate het volume hoger gezet wordt. Hier is het wel verstandig geen groot verschil tussen de receiver en de luidsprekers te nemen. Heeft een speaker een hogere weerstand dan de versterker dan is het voor die receiver moeilijker de stroom door de speaker heen te sturen, er gaat meer verloren. Je moet dus de volumeknop omhoog bijstellen voor hetzelfde geluidsniveau. Je kunt dus speakers of je receiver afstemmen, maar meestal moet een gemiddelde speaker zonder problemen op een gemiddelde receiver passen. Het is dus meer een richtlijn dan een wet.

Audioformaten

We hebben het al kort even behandeld maar receivers komen met ondersteuning voor specifieke audioformaten. Denk aan Dolby en DTS als de meest bekende formaten. De ontwikkeling van deze formaten heeft ook niet stilgestaan en dat brengt ons nu bij onder meer Dolby Atmos en DTS:X. Dit zijn de meest geavanceerde en uitgebreide surroundformaten, waar je echter wel een specifieke en uitgebreide luidsprekeropstelling voor nodig hebt.

Wil je een 7.1.4-kanaals luidsprekersysteem neerzetten dan heb je dus ook een receiver nodig die ondersteuning biedt voor deze surroundformaten. Een ander relatief nieuw formaat is Auro 3D, wat deels te vergelijken is met Dolby Atmos en DTS:X. Ook dit audioformaat kan niet door alle receivers afgespeeld worden en moet dus, wanneer gewenst, ondersteund worden.

Wat betreft de muziekweergave is hoge resolutie audio-ondersteuning één van de nieuwste trends. Receivers die hiermee uitgerust zijn kunnen grotere muziekbestanden met meer details weergeven. Heb je veel hoge resolutie audiobestanden, controleer dan of de betreffende receiver met die specifieke audioformaten om kan gaan.

Kalibratie van receivers

Veel av-receivers zijn voorzien van kalibratietechnieken waarmee de audioweergave geoptimaliseerd wordt. Deze technieken werken middels een meegeleverde microfoon die aangesloten wordt op de receiver en op verschillende luisterposities in de ruimte geplaatst wordt. De receiver analyseert vervolgens de ruimte en berekent de optimale geluidsinstellingen.

Er zijn diverse technieken beschikbaar. Zo heeft Yamaha zijn eigen YPAO ontwikkeld en maken receivers van onder meer Denon en Marantz gebruik van Audyssey’s MultEQ techniek. Ook zien we steeds vaker Dirac Live terug, onder meer op receivers van Arcam en Onkyo. Lees ook meer over het instellen van je av-receiver.

De aansluitingen

Op het gebied van aansluitingen kun je het zo gek maken als je zelf wilt. Receivers komen over het algemeen met een groot aantal aansluitingen. Naast de luidsprekeringangen beschikken ze vaak over diverse analoge en digitale ingangen en natuurlijk HDMI-poorten voor de weergave van videomateriaal. Hoeveel analoge en digitale audio-ingangen je nodig hebt is afhankelijk van de componenten die je wilt aansluiten.

Een moderne receiver kan niet meer zonder hdmi-aansluitingen aangezien nagenoeg alle moderne apparaten daarmee gekoppeld worden. Ga voordat je tot aankoop overgaat na welke apparaten je allemaal met je receiver wilt koppelen en zorg ervoor dat de receiver die je wilt over meer hdmi-poorten beschikt dan je nodig hebt. Je zult immers altijd zien dat je een nieuw apparaat koopt en deze vervolgens niet kwijt kunt. Heb je een tv en een projector of een tv en een tweede tv in een andere ruimte? Zorg dan dat de receiver beschikt over twee hdmi-uitgangen, waarvan er één gebruikt kan worden om het beeld naar een extra display te sturen.

Op het gebied van hdmi is het ook verstandig te kijken naar de versie van de aansluitingen. Op dit moment is hdmi 2.1 de nieuwste hdmi-versie. Met deze versie zit je goed op het gebied van 4K Ultra HD-content en is er volledige high dynamic range-ondersteuning. Daarnaast biedt hdmi 2.1 ondersteuning voor het toekomstige 8K, 4K met 120 frames per seconde en nieuwe features als VRR en ALLM. De content wordt door de receiver geaccepteerd en kan doorgestuurd worden naar een display. Ook is het van belang dat HDCP-ondersteuning aanwezig is waardoor het streamen van 4K-content mogelijk gemaakt wordt. Let wel; op het gebied van HDR zijn er vandaag de dag meerdere standaarden en als een receiver over HDMI 2.1 beschikt dan betekent dit niet automatisch dat alle HDR-standaarden ondersteund worden. Het moet expliciet vermeld zijn dat standaarden als HDR10+ en Dolby Vision ondersteund worden.

Een laatste punt dat we op het gebied van aansluitingen willen benoemen is de mogelijkheid voor een tweede of derde zone, ook wel multi-zone genoemd. Vaak gaat het om een versterkte extra zone of een pre-output voor een zone. In het eerste geval kun je extra luidsprekers aansluiten die je bijvoorbeeld in de keuken plaatst. Vervolgens kun je daar dezelfde of een andere bron afspelen. In het tweede geval, de pre-output, kan dat ook maar dan moet er nog een versterker tussen. De pre-output wordt met de versterker verbonden en daarop worden de luidsprekers aangesloten.

Multiroom en streaming

Multiroom en streaming zijn vandaag de dag een belangrijk onderdeel van receivers. Ze zijn niet meer alleen het centrale punt in de thuisbioscoop maar ook in huis. Multiroom-streaming gaat via een standaard en vandaag de dag zijn er nogal wat verschillende standaarden. Zo heeft Google Chromecast ontwikkeld, heeft Yamaha het eigen MusicCast op de markt gebracht, maakt Denon gebruik van Heos en zien we op sommige receivers DTS Play-Fi en AirPlay 2 terug. Er zijn dus genoeg standaarden en het is belangrijk om te weten dat alleen met die standaard compatibele apparatuur (andere receivers, draadloze speakers, soundbars, etc.) gekoppeld kan worden met de receiver.

Tegenwoordig zijn av-receivers met veel meer features uitgerust dan vroeger, met name doordat ze tegenwoordig eenvoudig met het internet verbonden kunnen worden. Zo heb je naast normale FM/AM-radio toegang tot internetradio en in sommige gevallen DAB+-radio. Ook bieden de meeste receivers vandaag de dag toegang tot streamingdiensten, diensten waarmee je vanuit de cloud muziek kunt afspelen. Denk hierbij aan Spotify, Deezer en TuneIN. Natuurlijk kan er ook verbinding gemaakt worden met het eigen netwerk waardoor je dankzij bijvoorbeeld DLNA media vanaf je computer, mobiele apparaat of NAS kunt streamen naar de receiver en dus aangesloten weergave-apparatuur (luidsprekers en displays).

Niet alleen WiFi maakt deze draadloze opties mogelijk. Tegenwoordig zien we Bluetooth op veel receivers terug, waardoor je snel een smartphone of zelfs een hoofdtelefoon kunt koppelen om muziek af te spelen en te beluisteren. Media kun je echter ook fysiek aansluiten. Hiervoor zijn in veel gevallen meerdere usb-poorten aanwezig.

Wil je meer weten over alle streamingopties op av-receivers? Lees dan verder in onderstaand artikel.

Bediening van de receiver

Het spreekt voor zich dat alle receivers met een eigen afstandsbediening komen, maar de bediening gaat tegenwoordig verder dan dat. We willen namelijk tegenwoordig alles met onze smartphone bedienen, en daarom hebben alle grote receiver-fabrikanten eigen apps ontwikkeld waarmee de receivers bediend kunnen worden. De meeste apps geven toegang tot alle functies waarmee je ook via de afstandsbediening toegang krijgt. Een bijkomend voordeel is dat de app van sommige fabrikanten je zaken laat aanpassen zonder het menu op tv op te roepen. Zo word je tijdens het kijken van een film niet gestoord.

Ga luisteren

Als je met bovenstaande informatie in de basis weet wat je zoekt een een selectie gemaakt hebt, dan zit er nog maar één ding op; ga luisteren. Op deze manier kun je pas echt bepalen welke receiver het beste bij je past. Elk merk/model heeft zijn eigen klank, en vooral wanneer je al luidsprekers (op het oog) hebt kun je hiermee goed bepalen of de combinatie aan jouw smaak voldoet. Laat je bij voorkeur – en bij een wat groter budget – adviseren bij een Hifi-speciaalzaak en ga hier luisteren met je eigen favoriete muziek.

Meer informatie

Voor meer informatie en tips over receivers, versterkers, luidsprekers en andere av-apparaten verwijzen we je naar onze tips en advies-sectie. Hier vind je artikelen over het instellen, de aankoop en het gebruik.