Review: Pioneer VSA-LX805 – Een echt vlaggenschip

Het midden in het midden

Zoals het hoort bij een AV-receiver op dit niveau spreken we hier over een krachtig ding dat veel kanalen kan aansturen. 11.2 om exact te zijn, waarbij de VSA-LX805 zich ontpopt als een van de nieuwe generatie receivers die tot vier subwoofers kan aansturen. Voor optimale aansturing van die basmonsters kun je de meegeleverde Dirac Live-kamerkalibratie uitbreiden met Dirac Live Bass Control. Wie een opstelling bouwt met vijf of zeven surroundkanalen en tot vier hoogtekanalen, heeft dus extra flexibiliteit en kracht beschikbaar als het gaat om de LFE-kanalen. Dat je in elk geval een volledige licentie van Dirac bij deze receiver krijgt (net zoals bij de nieuwe Onkyo’s) is alvast een enorm pluspunt. Voor Live Bass Control moet je wél bijbetalen, maar dat is bij andere Dirac-klare receivers ook zo.

AV-receivers komen altijd met heel veel functionaliteit. Het zijn geen Zwitserse zakmessen, maar eerder Zwitserse rolkoffermessen. De Pioneer is helemaal trouw aan dat imago en gaat onder meer op vlak van streaming nog verder dan de meeste rivalen. Maar waar het vooral om draait bij deze surroundmonster is kracht. Onder de motorkap zit klasse AB-versterking gevoed door een enorme ringkerntransformator. Doe er nog een reeks kloeke koelvinnen bij, en je snapt waarom dit apparaat aftikt op 21,5 kg.

Volop aansluitingen

Bij een AV-receiver zit de essentie vaak aan de achterkant. Bij eentje van dit kaliber spreek je dan over een heel druk speelveld. Zeker omdat Pioneer je hier nog legacy-video-aansluitingen biedt en er veel luidsprekeraansluitingen zijn. Vijftien paren zijn er, een groot aanbod omdat er naast de elf versterkte luidsprekerkanalen twee bijkomende zones aangestuurd kunnen worden. Alles is gespiegeld met pre-outs (incluis een extra XLR-paartje voor links en rechts), waardoor je de VSA-LX805 moeiteloos in diverse scenario’s kunt inlepelen. De frontkanalen via een hifi-stereoversterker aansturen en de rest van de surroundopstelling via de Pioneer-receiver, we zeggen maar iets. De luidsprekerterminals zijn trouwens anders opgesteld dan bij rivalen als Denon en Yamaha. Het begint niet links met de stereokanalen, dan center, dan surround, enzovoort. Bij Pioneer is het Center-kanaal de middelste aansluiting, met links ervan alle linkse kanalen en rechts alle rechtse. Dat is even wennen!

Qua ingangen kun je rekenen op een groot aantal digitale inputs en een redelijk aanbod analoge cinch-ingangen. Er is ook een aansluiting om een betere audiobron via gebalanceerde XLR’s te verbinden, dat kom je minder vaak tegen bij een AV-receiver.

Je vindt achteraan eveneens de aansluitingen voor vier subwoofers. Anders dan bijvoorbeeld de duurdere Denon AVC-A1H, zijn die vier subs niet individueel aangestuurd. Bij de Pioneer heb je twee aparte subwooferkanalen die je apart kunt inregelen, dus één kanaal per twee subs. Dat betekent in complexere toegewijde thuisbioscopen iets minder instelmogelijkheden, maar in de meeste situaties heb je wel voldoende flexibiliteit. Voor REL-fans goed nieuws: de Pioneer ondersteunt expliciet een passieve subwoofer.

Helemaal klaar voor 8K

Aangezien de VSA-LX805 een gloednieuwe AV-receiver is, verwachten we volledige HDMI 2.1-ondersteuning. Al is dit vooral belangrijk voor gamers met next-gentoestellen, gegeven het gebrek aan andere content in zeer hoge framerates en resoluties. De Pioneer stelt in elk geval op dit vlak niet teleur. Alle zes HDMI-ingangen op de achterzijde kunnen 8K60 en 4K120 aan, met ondersteuning voor VRR en ALLM, naast HDR10+ en Dolby Vision. In de praktijk bleek dat te kloppen; onze PlayStation 5 kon probleemloos 4K120 met uitgebreide kleurinstellingen via de Pioneer naar een Sony XR-65A95K sturen.

Er zijn drie HDMI-uitgangen op de receiver, waarvan twee HDMI 2.1-ondersteunen en een derde enkel 4K60. Deze drie videouitgangen functioneren autonoom. Je kunt bijvoorbeeld op één scherm een film van een Ultra HD Blu-ray-speler tonen, terwijl de tv in de keuken een kookvideo via YouTube op een Apple TV toont. Dat is wel handig als je grootse plannen hebt om meerdere schermen doorheen je huis te plaatsen. De twee full-range HDMI-uitgangen zijn bovendien een handigheid als je een projector hebt voor filmavonden en een tv voor casual kijken.

Veel geluidsmodi

Met de HDR-ondersteuning zit je wel goed bij deze receiver, hoe zit het op audiovlak? Naast Dolby Atmos, DTS:X en IMAX Enhanced (wat bovenop DTS:X gebouwd is), blijkt de VSA-LX805 ook Auro 3D-codecs aan te kunnen. Dat staat niet in de handleiding, maar Auro-3D en Auro Surround zijn beschikbaar; Interessant, want de Auro-upmixer levert mooie resultaten bij het opwaarderen van stereomuziek naar meerdere kanalen.

Je krijgt op deze Pioneer bijzonder veel modi om mee te spelen. Naast de voor de hand liggende opties en een Direct-keuze, zijn er ook een heel aantal geoptimaliseerd voor bepaalde content. Gaming, sport, Unplugged, en dan nog een handvol anderen. Zelf zijn we niet geneigd om die genremodi vaak te kiezen, maar sommige mensen zijn er wel dol op. Wat je bij de VSA-LX805 niet krijgt, zijn van die DSP-modi die ruimtes nabootsen. Je thuisbioscoop omtoveren tot een concertzaal in Berlijn of een bierkelder in München, dat kan weer niet.

Twee keer kamerkalibratie

Een surroundopstelling bouwen met een AV-receiver van deze klasse én niet kalibreren? Dat zou gek zijn. Bij de Pioneer krijg je twee manieren om dat te doen. Net zoals bij Denon/Marantz en bij zustermerk Onkyo kun je de vertrouwde kamerkalibratie van het merk gebruiken (in dit geval MCACC Pro) of Dirac. De Zweedse Dirac-software wordt gezien als een van de beste oplossingen om akoestische problemen de wereld uit te helpen. Een unieke eigenschap is dat eveneens de impulsrespons aanpakt, incluis op driverniveau. Dat haalt wolligheid uit de weergave en levert in onze ervaring een accuratere positionering van geluidseffecten.

Zoals bij andere kalibratiesystemen begint het allemaal bij het meten. Zowel MCACC als Dirac werken met metingen op verschillende posities, waarbij je een microfoon verplaatst rond je zitplaats. Bij Dirac kun je een meegeleverde microfoon aansluiten op de VSA-LX805 en een stappenplan via de Pioneer Remote-app volgen. Of, en dat deden wij, een aparte meetmicrofoon gebruiken die aan je laptop hangt waarop Dirac Live draait. Het voordeel is dat het tweaken op een laptop eenvoudiger is, zelfs als je na een paar weken toch iets wil aanpassen. Je meting kun je namelijk bewaren. Een time-saver, aangezien een meerkanaalsmeting op negen of meer punten gauw twintig minuten kost. Zo lang je de luidsprekers niet verplaatst, kun je echter blijven werken met je oorspronkelijke meting.

De receiver heeft drie slots waarin je Dirac-curves kunt laden. Handig, want op deze manier kun je eenvoudig een aantal gecorrigeerde doelcurves uitproberen. Via de Dirac-knop op de remote of in de Pioneer Remote-app spring je snel door de (gevulde) slots. Wel eerst geduld hebben, want bij ons duurde het exporteren van een Dirac-filter naar de receiver echt wel een vijftal minuten. Dit vanaf een MacBook Air M2 over een snel netwerk – mogelijk een gevolg van Dirac die nog niet geoptimaliseerd is voor ARM-processors.

Dirac kost tijd en vereist wel kennis. Dat schrikt sommigen misschien af, maar met MCACC biedt de Pioneer je een alternatief dat sneller werkt en degelijke resultaten oplevert. Wil je echt vlug een betere weergave, dan kun je deze functie in een Auto-modus gebruiken. Wil je meer controle, dan is er een handmatige modus waarbij je verschillende parameters zelf kunt aanpassen. MCACC en Dirac hebben we niet uitgebreid met elkaar vergeleken, maar onze indruk is wel dat Dirac een beter resultaat biedt qua het helder plaatsen van geluidsobjecten in de ruimte.

Geen grensverleggend design

Qua design zoekt Pionier hier geen extremen op. Een statement wil het niet maken, de VSA-LX805 ziet er uit als een klassieke AV-receiver van het Japanse merk. Twee grote draaiknoppen aan weerszijden van een display, een paneel dat je kunt openen om meer gevorderde instellingen te bereiken (en een USB- en HDMI 2.0-poort)… en ook de obligate collectie stickers met aanwezige features is van de partij.

Het traditionele design is geen struikelblok. Een AV-receiver is, in tegenstelling tot een stereoversterker, sowieso een toestel dat vaak ergens in een kast verstopt wordt. Een belangrijkere factor is de bouwkwaliteit, die hier van een niveau is dan past bij een duurder toestel.

De klasse AB-versterking die de Pioneer aandrijft kan wel wat warmte produceren, zeker als je de receiver echt laat werken. Bij het opstarten van het toestel hoor je even de ingebouwde ventilator zoemen, maar tijdens het kijken naar een film viel het ons nooit op. Bij het openschroeven van het volume is er ergens rond het -53 dB punt een klik waarbij de versterker naar een hogere versnelling schakelt.

Het gaat uiteraard in actie treden als er qua geluidseffecten veel dynamiek gevraagd wordt – en dat zijn typisch soundtracks die heel luid zijn en dus veel overstemmen. Misschien als je voor een of ander reden de receiver net naast je zou plaatsen, maar wie doet dat?

Vertrouwde TV-interface

Als we het hoofdmenu van de VSA-LX805 onder ogen krijgen, worden we meteen teruggekatupulteerd naar een van m’n eerste AV-receiverreviews, van de Pioneer VSX-923. Het ziet er nog exact hetzelfde uit, met drie grote opties: Systeeminstellingen, MCACC Pro en Netwerk-Bluetooth. Bij de systeeminstellingen vind je zeven hoofditems (waaronder Luidspreker en Bron), wat je snel brengt naar een beperkt aantal opties. Hoewel de interface een tikje verouderd overkomt, presenteert het wel alles helder. Het is ook actueel qua wat er wordt aangeboden.

Bij het bepalen van je surroundopstelling kun je alles correct instellen, incluis verschillende types luidsprekers voor je hoogtekanalen. Keuzes genoeg ook qua opstellingen, met meer variatie dan we meestal zien. Pioneer ondersteunt bijvoorbeeld opstellingen met zes speakers op oorhoogte (zoals 6.1.4, met één speaker achter de zetel) en varianten met hoogtekanalen (zoals 3.1.2). Bi-ampen kan ook, interessant als je veeleisende speakers kiest voor je stereokanalen. Heb je een kleiner aantal speakers? Vergeet dan niet de optie Luidsprekervirtualisator op ‘Aan’ te zetten, zodat je geluidsmodi zoals DTS Neural:X kunt gebruiken. Deze creëren namelijk virtuele speakers. Ook bij de HDMI-ingangen en audio-ingangen kun je aardig wat tweaken, incluis het laten upscalen naar een 8K-resolutie. We zouden dat liever door de beeldprocessor in de tv laten gebeuren, maar in sommige situaties is het handig dat de AVR die taak op zich neemt. Bij een projector bijvoorbeeld.

Eigenlijk is het net zoals bij Onkyo, al ogen hun interfaces anders. Je krijgt bij de Pioneer eerst de indruk dat de interface weinig biedt. Maar bij nader onderzoek kun je wel heel wat personaliseren. Er schuilt dus meer kracht en flexibiliteit in de VSA-LX805 in dan eerst lijkt.

Pro-tip

Een pro-tip die niet in de handleiding staat: hoewel er schijnbaar geen uitgebreide webinterface bestaat voor de VSA-LX805, kun je toch één bereiken als je in de browser inlogt met ‘ciuser’ in plaats van ‘admin’. Beginners krijgen bij het instellen van de receiver trouwens wel een handig stappenplan aangeboden om het toestel in te regelen. Maar zo’n webinterface is handig als je weet wat je doet en je met alle gevorderde instellingen wil spelen. Via de browser is er bovendien een diagnosemodus beschikbaar, nuttig om je kabelverbindingen te testen.

Een remote voor alles

“Een tikje ouderwets” kun je nog denken bij de tv-interface. Maar dat wordt ruimschoots goed gemaakt door de puike Pioneer Remote-app. Het biedt een heldere ervaring die snel toegang geeft tot de basale bediening. Maar lang moet je niet zoeken naar uitgebreidere mogelijkheden. Die zitten er ook in. Zeker op een tabletscherm ziet het er eerst vrij kaal uit, maar door te tikken op een van vier iconen onderaan verandert dat snel. Vooral het icoon van de schuifregelaars opent krachtige controls, waarbij je geluidsmodi en Dirac-filters kunt wisselen, maar ook de individuele speakerlevels aanpast of meer gedetailleerde zaken. Zo kun je hier heel snel bepalen welke speakers worden gebruikt met muziekcontent in stereo of dialogen versterken. Vinden we heel handig aan deze app: je kunt snel een aparte remote oproepen om bronnen via HDMI-CEC te bedienen en met één tik krijg je alle informatie over video- en audio-input en -output. Bij het testen was het echt comfortabel om op deze manier onze Oppo UDP-203 te bedienen.

De Pioneer Remote-app vonden we trouwens vlotter werken dan de meegeleverde IR-remote. Zoals wel vaker bij AV-receiver betreft het hier een slagschip van een afstandsbediening, met veel knoppen. Het is wel rationeel ingericht, waardoor je snel geluidsmodi wisselt en ook die dialogenversterking kunt afregelen. Precies de soort zaken die je tijdens het kijken wel eens wil wisselen. Enkel reageerde de remote tijdens het testen soms wat sloom, terwijl iets aantikken in de app wel direct werd opgevolgd. Meestal is het net omgekeerd!

Roon Ready en klaar voor Sonos

Heel veel AV-receivers zijn er niet met een Roon Ready-label. De VSA-LX805 is één van die zeldzame apparaten, wat het meteen interessant maakt voor wie al met de muzieksoftware werkt. De integratie is reeds helemaal in orde, het is niet wachten op een toekomstige certificatie. Tijdens het afspelen van muziek via Roon wordt de albumart bovendien knap het scherm getoond. Aan detailzaken is dus gedacht, terwijl ook Roon helder rapporteert wat de Pioneer-receiver aankan. Zelfs esoterische bestandstypes zoals DSD en hi-res AIFF worden door de software onveranderd gestreamd.

Een kleine “helaas” wel, want er is via Roon enkel ondersteuning voor stereo. Als we meerkanaalsbestanden afspelen, zoals de Berliner Philharmoniker 5.0-versie van de eerste vier Robert Schumann-symfonieën, dan worden ze door Roon naar 2.0 gedownmixt. Om dan op de Pioneer desgewenst weer te upmixen naar 5.1.4… Nu zijn muziekbestanden met meer kanalen behoorlijk esoterisch, dus we verwachten nu niet dat veel mensen hier teleurgesteld over gaan zijn. Maar meerkanaals streamen via Roon was wel leuk geweest, want er bestaan maar weinig producten die dit kunnen. We maakten zo dezelfde opmerking bij de test van de Primare SPA-25 AV-receiver, ook voorzien van Roon en Dirac.

Als het gaat om het ondersteunen van streamingplatforms, pakt de Pioneer uit met Works with Sonos. Wie hoopt dat de Pioneer in de Sonos-app verschijnt en te bedienen is, moeten we teleurstellen. Dat is niet het geval. Dankzij deze feature kun je de VSA-LX805 wel integreren in een Sonos-systeem – als je hem verbindt met een Sonos Port. Het verschil met een AV-receiver zonder Works with Sonos is dat het Pioneer-toestel automatisch naar de ingang zal schakelen waarop de Sonos is ingeschakeld. Het is dus wel een waardevolle optie als je reeds Sonos in huis hebt, anders vereist het een bijkomende investering.

Play-Fi en meer

Onkyo en Pioneer kiezen voor DTS Play-Fi als streamingplatform. Dat betekent dat je de VSA-LX805 via de Play-Fi-app of via de Pioneer Music Control-app (eigenlijk gewoon een skin voor de Play-Fi-app) kunt voorzien van muziek. Je hebt daarbij de keuze uit een aantal streamingdiensten (incluis Amazon, Qobuz en Tidal), internetradio of je eigen bestanden die op een NAS staan. Ondersteuning voor hi-res is present en ook qua muziekformaten doet Play-Fi het op deze Pioneer goed. De app zelf neigt soms wat overcomplex te zijn. Maar op alle andere fronten doet het precies wat het belooft.

Sowieso is Play-Fi geen verplicht nummertje. Wie liever de app van z’n favoriete streamingdienst blijft gebruiken, laat Pioneer Music Control gewoon links liggen en gebruikt Chromecast of Airplay 2. Sowieso doe je dat als je via Spotify luistert; de VSA-LX805 verschijnt immers automatisch als speaker in de app van die dienst.

Toch even opmerken dat de Pioneer VSA-LX805 een van de weinig receivers is die op haalbare wijze toelaat om streaming muziek ook via de tv-interface te zoeken. Druk je op de Net-ingang, dan kun je gewoon via de remote door een gedeelde folder op je NAS snuisteren. Fijn is dat het navigeren door een grote collectie bestanden (we hebben bijna 3.000 albums op de NAS staan) vlot gaat, dat is niet vaak het geval.

Muzikaal ingesteld

Als je naar het verleden bekijkt, dan had Pioneer naar ons gevoel een iets warmer en vloeiendere weergave dan de eerder analytischere Onkyo’s. Het lijkt alsof dat lichte onderscheid behouden blijft; we baseren ons ook op de recente testervaringen met de Onkyo TX-RZ50 en TX-RZ70. De Pioneer biedt toch iets anders. Bij het streamen van ‘Tuvayhun’, weer een piekfijne productie van het Noorse label en Grammy-grootverzamelaar 2L, wordt ‘II. I Am Poor’ in Extended Stereo-modus met een neus voor heel fijn detail en driedimensionaliteit neergezet. We streamen via Roon op dit moment en via de DALI Rubicon-speakers die ons 5.1.4-opstelling vormen. Spelend via Roon ben je wel beperkt tot enkele geluidsmodi, wellicht omdat de weergaveketen bij die software zo eenvoudig mogelijk moet blijven. Streamen we even later ALAC-muziekbestanden vanaf een NAS, kunnen we wel bijvoorbeeld voor Dolby Surround-upmixing kiezen. Dat levert met het tedere ‘Eulogy for Evolution’ van Olafur Arnálds iets mooi en heel holografisch op. Puristen zullen natuurlijk eerder gewoon voor stereo gaan, al is Front Stage Surround voor hen misschien wel nog het overwegen waard. Dan worden de stereospeakers gebruikt met de centerspeaker als opvulling. Naargelang het nummer klinkt dat als stereo maar met een heel naadloze overgang in het horizontale vlak.

Sterk in surroundformaten

We schrijven heel regelmatig dat de sterkte van Dolby Atmos ligt bij het opwekken van een authentiek, driedimensionaal geluidsbeeld. Niet met spectaculaire geluidseffecten die over je heen vliegen; dat maakt indruk, maar is dikwijls eerder afleidend dan ondersteunend bij het verhaal. Bij ‘Blue Beetle’ die we streamen vanaf een Apple TV krijgen we een voorbeeld dat dit toch even tegenspreekt, als een futuristische helikopter over de hoofden van onze helden heen vliegt en zij meedraaien in de vliegbeweging. Het duurt maar heel even, maar we kregen met de Pioneer een heel meeslepende ervaring van een rotorgeluid dat van achteraan rechts naar vooraan links beweegt. Het is een heel naadloze beweging, heel hoog in de kamer, het is zelden dat het zo uitsproken is. Cool! Even later cirkelen politiehelikopters rond een huis en krijgen we opnieuw zo’n portie geweld in de hoogte. Een huisgenoot die mee in de testruimte stond, keek er spontaan van naar boven. Dat is wat surroundgeluid kan doen.

Als zwanenzang voor Daniel Craig kon ‘No Time to Die’ (Ultra HD Blu-ray) eigenlijk niet geslaagder. Het is zonder twijfel een klassieker onder de James Bond-films, incluis grote ‘set-pieces’ op exotische locaties. Halverwege de film is er zo’n hoogtepunt op vlak van actie en geluidseffecten, wanneer Bond en Paloma (een Ana De Armas die even onschuldig oogt als ze vervaarlijk is) een Spectre-feestje gatecrashen in Havana. De Pioneer slaagt er effectief in om de sfeer van een grote party over te brengen. Het geroezemoes van de feestgangers en de salsamuziek bevindt zich overal rond ons, met een naadloze opbouw. Het voelt vooral heel ruimtelijk en authentiek aan, wat zorgt voor veel immersie. Knap ook hoe de stem van Blofeld langzaam uit de mix stijgt, totdat duidelijk wordt dat hij op de hoogte is van Bonds aanwezigheid. Het begint nochtans heel subtiel, een beetje verstopt tussen het rumoer, een evenwicht dat de VSA-LX805 probleemloos neerzet. De subtiliteit, de gestage toename van het stemvolume, dat zijn dingen die enkel echt kunnen bij een surroundopstelling die goed ingeregeld en dynamisch sterk is.

Als je de Britse MI6 op bezoek krijgt duurt het natuurlijk nooit écht lang vooraleer er een vuurgevecht uitbreekt. Geen probleem, de Pioneer-receiver schakelt moeiteloos naar een hogere versnelling als Bond en Paloma in actie schieten. Echt heel dynamisch wordt het ook niet in deze scène, maar er vliegen wel overal kogels in het rond die het een heel levendige scène maken. De surroundkanalen sluiten naadloos aan op de speakers op de voorste rij, maar ook audiobeweging in de hoogte wordt foutloos neergezet. Als de Sceptre-wetenschapper door een andere 00 wordt gekidnapt, hoor je hem hierdoor aan de kabel naar het plafond opgetrokken worden.

Na een kleine drankpauze barst de hel pas goed uit. De vette hoorns die dan in de soundtrack bijtreden mochten nog net iets bombastischer wat ons betreft, qua tempo volgt de receiver perfect de beeldactie op. Dat ligt wellicht aan de eigen Dirac-curve die we getekend hebben, maar toch ook wat aan de heldere tonale balans eigen aan Pioneer. Dat was ook merkbaar bij de latere achtervolging in de Noorse – eigenlijk Schotse – bossen. De echo van de pistoolschoten in die scene zindert lang na en blijft gedetailleerd, wat het realismegevoel versterkt.

Dankzij de vele upmixingopties kun je oudere films met stereo- of 5.1-geluid nog omhullender weergeven. De verschillen tussen bijvoorbeeld Dolby Surround en DTS Neural:X zijn heel groot, maar vooral een kwestie van smaak. Zeker aan de dialogenweergave en de surrounds valt op te merken dat DTS een andere filosofie hanteert dan Dolby. De Pioneer verwerkt die oudere content hierdoor goed, zodat je ook met niet-Atmos-content veel plezier beleeft.

Conclusie

De Pioneer VSA-LX805 is een serieuze uitdager voor de gevestigde waarden op dit prijssegment. Zijn troeven liggen op weergavevlak, waar de receiver uitblinkt met een meer gebalanceerde weergave waar plaats is voor veel detail. Dat je ook meteen aan de slag kunt gaan met Dirac over het volledige frequentiebereik is een mooie plus. Hiermee spaar je circa 300 euro uit. Ja, het was mooi geweest als die vier subwoofers ook echt onafhankelijk gestuurd konden worden. Maar zo vaak komt dat maximale subwoofer-scenario niet voor in woonkamerbioscopen.

Goede muzikale prestaties gehuwd met veel streamingopties maakt deze Pioneer ook een fijne motor op avonden waarop je naar muziek wil luisteren. Of je een concertfilm of muziekdocumentaire op Apple TV meepikt. Samengevat heeft de Pioneer VSA-LX805 veel te bieden, wat het een goede keuze maakt als fundament voor een 5.1.4-opstelling of nog complexere opstellingen.