Review: Keces Audio BP-5000 balanced power unit

Staging

Aangekomen op JFK met alleen een T-shirt, jeans en laptop werd het tijd voor enige window dressing. Makelaars in the big apple zijn grotendeels zelfstandige ondernemers en besteden geen tijd aan klanten met een vacuüm op de dollarrekening en waarschijnlijk ben je kansloos als je roept dat je audio-journalist bent. Dus, een chique jasje, fout bling bling horloge, schoenen voor een ommetje langs de walk of fame en andere parafernalia geleend van een collega. Uiteindelijk is Amerika het land van de show en je wordt in eerste instantie op je uiterlijk beoordeeld. Als je geluk hebt, kun je voor een zacht prijsje nog wel eens een shortsale of foreclosure op de kop tikken. Als er dan een makelaar gevallen is voor je vermeende status, dan volgt een interessante tour langs New York’s meest uitzinnige apartments. Williamsburg, Soho, Queens en Central Park met de Upper Eastside en Upper Westside. Voor een fistfull of dollars zit je dan in de Central Park Tower aan de billionaire’s row, of in One57, Greenwich Village, zijnde een oase van rust, is natuurlijk ook zeer aantrekkelijk. Maar zijnde uitgezonden voor een groot bedrijf zul je doorgaans een iets bescheidener lokatie tegemoet kunnen zien. Wat op zo’n doldwaze dag opvalt, rijdend langs appartementen die niets aan de verbeelding overlaten, is dat een deel daarvan onbewoond is, maar enorm luxe ingericht. ‘Dat is nou staging’, vertelde de zeer aantrekkelijke dame die voor enkele dagen de gids en makelaar was in een over de stad verspreidde oase van wooncomfort. Ze wilde uiteraard iets verkopen. Staging betekent dat een leeg en te koop staand appartement volledig wordt ingericht. Er zijn bedrijven die daar een markt in hebben gevonden. Die beschikken over immense magazijnen met meubelen, kunst en accessoires in elke denkbare stijl. In opdracht van de eigenaar of makelaar wordt zo’n appartement dan ge-staged. Mogelijke kopers vallen vaak als een blok voor zulke uiterst luxueus ingerichte woonruimten. Het werkt veel beter dan een hol klinkende en lege flat.

Presentatie is key

Terug in Nederland laat zo’n idee je niet los en ontstond het besef dat het staging-concept ook belangrijk is in de audio. Het betekent dat er net zolang gewerkt wordt aan de presentatie van een audiosysteem, totdat er een maximale prestatie ontstaat. Het is niet gewoon even een setje neersmijten met componenten die toevallig aanwezig zijn en dan hopen dat het een beetje klinkt. Staging wil zeggen dat een set dermate goed presteert en ook fysiek op een aantrekkelijke manier wordt gepresenteerd, dat een mogelijke koper daar niet meer aan kan ontkomen. Sommige dealers zijn daar zeer goed in en op shows zijn er ook voorbeelden van presentaties en een geluidskwaliteit die veel verder gaan dan het gemiddelde.

Audio shows

Het staging-concept vanuit de Amerikaanse woningmarkt zie je voorzichtig toegepast binnen de Nederlandse woningmarkt, waar het steeds belangrijker wordt om een huis op te leuken voor de verkoop. Vanuit de kneuterigheid in ons land betekent dat stofzuigen, de rommel weg, de open haard aan en wat geurkaarsen. In Amerika is het staging-concept vertaald naar de grote hifi-shows. Er is daar een aantal personen werkzaam die tegen een zeer fikse betaling fabrikanten helpen om hun audiosysteem op de allerbeste manier te presenteren. Doorgaans tijdens de Expona, de CES, de  RMF (Rocky Mountain Fest) en anderen. In het land van de keiharde commercie is het belang van een topprestatie voor de grote merken levensgroot. Je krijgt bij het publiek namelijk maar een enkele kans. In het algemeen geldt dat een bezoeker van een audioshow geen begrip heeft voor issues met kabels, jouw problemen met het lichtnet, de airco, de akoestiek en toestanden met allerlei updates voor je converter. De gemiddelde bezoeker luistert vijftien seconden en heeft dan een oordeel over je systeem. Die bezoeker is niet in staat om een minder resultaat te kunnen interpreteren en te begrijpen dat een systeem vaak beter kan dan waarneembaar tijdens een showconditie. Als het niet klopt, weten ze voor de rest van hun leven dat jouw versterker of luidsprekers niet deugen. Het werkt hetzelfde als tijdens een sollicitatiegesprek of het daten. De eerste tien seconden zijn bepalend. Wellicht een reden om meer met staging te gaan doen.

Toegepaste techniek

De dik betaalde adviseurs die de grote merken helpen met staging, gebruiken daar specifieke technieken voor. Als je kritisch rondkijkt op zo’n show, dan ontdek je binnen no time alle trucs. Geen enkel probleem om die thuis ook toe te passen als je een setje bouwt. Een veel gebruikte techniek is de inzet van ‘balanced’ power. Niet alleen tijdens die shows, maar deze techniek wordt veelvuldig toegepast in het overgrote deel van de professionele studio’s. De meeste hifi-amateurs zijn wel bekend met filters, power cords, grounding systems, netconditioners, ac-regenerators, scheidingstrafo’s, overspanningsbeveiligers, aardpennen, separate spanningsgroepen, audiofiele zekeringen, intern vergulde wandcontactdozen, geluidsvriendelijke aardlekschakelaars, connectoren, stekkerblokken en nog allerlei andere apparaten en accessoires. Tot halverwege de jaren zeventig van de vorige eeuw waren al die producten onbekend binnen de hifi. Nadien sloop het besef binnen dat er wel veel storende invloeden bezig zijn om het weergave-geluk te ondermijnen en is de commercie volledig losgegaan. Vanzelfsprekend is daar een kern van waarheid, maar je kunt consumenten ook aanpraten dat ze een probleem hebben.

Ellende

Kort door de bocht wordt het audiofiele geluk beperkt omdat het delicate audiosignaal, al vanaf de bron, aangevallen wordt door allerlei stoorsignalen. Gemengd met het audiosignaal verhogen die de ruisvloer. Psychoakoestisch gezien vermindert dat onze beleving van stilte, rust, detaillering, dynamiek, ruimte, snelheid en de kwaliteit van de laagweergave. Storingsbronnen zijn vormen van straling zoals EMI en RFI. Potentiaalverschillen tussen aangesloten apparaten op het aardniveau zorgen ook voor problemen. Het is per definitie een probleem als de aarde spanning voert. Die storingen komen van buiten, maar worden ook opgewekt door de apparatuur zelf. Een ideaal audio-component veroorzaakt zelf geen storing, maar is ook niet gevoelig voor van buiten afkomstige storingen. Die uitspraak geldt ook voor power cables. Veel van die kabels pakken storingen op, maar staan ook zelf een enorme hoeveelheid vuil te spuiten. Dat wordt dan weer opgepakt door de apparatuur en andere kabels in de buurt. De realiteit is simpelweg dat maar een beperkt deel van de audio-apparatuur voldoende beschermd is tegen die hele dynamiek van storingen. Er zijn helaas talloze bronnen van storing. Sinds de jaren zeventig is dat sterk toegenomen. Alleen al een in een versterker ingebouwde ontkoppelcondensator met een spoel kan in parallel-resonantie komen en kan de geluidskwaliteit ondermijnen. Ook zijn er veel voedingen die common-mode storingen veroorzaken. Voor het idee: om een audio-apparaat volledig ongevoelig te maken voor van buiten komende EMI moet de metalen behuizing hermetisch gesloten zijn (kooi van Faraday). Hoe dicht is afhankelijk van diverse factoren, waaronder de frequentie van het elektromagnetische veld. Bij elkaar is het complexe materie. Een pcb (printed circuit board) in een versterker kan zelfs EMI uitstralen naar de binnenkant van de metalen behuizing. Via kieren of andere openingen in die behuizing kan die straling naar buiten en bijvoorbeeld parasitaire stromen in interlinks veroorzaken.

De veiligheidsaarde

Het ground system (de veiligheidsaarde in onze woningen) is zelden volledig schoon. Sommige filters die we gebruiken dumpen ruis op de aarde. Dat geldt ook voor computers,  zonnepanelen, audio/video apparatuur en allerlei andere elektronica. In een normaal elektrisch systeem (unbalanced) zoals dat in huizen aanwezig is, eindigt alle verzamelde troep op de aarde. Vaak is er in audiosystemen sprake van brom of van ground loops. De oplossingen hiervoor kennen allerlei vormen, zoals de toepassing van trafo’s tussen audioverbindingen, het gebruik van alleen symmetrische aansluitingen, de inzet van groundlifters en aardpennen. Groundlifters (cheaters) zijn erg gevaarlijk en wettelijk verboden, hoewel je daar wel een aardlus mee kunt blokkeren. Ondergetekende is niet roomser dan de paus en heeft ook wel eens een cheater ingezet. Maar dan tijdelijk om de oorzaak van een aardlus te zoeken. Het is bekend dat enkele gitaristen de toepassing van cheaters niet overleefd hebben. Aardpennen zijn alleen bedoeld als bliksemafleider. Ze hebben zelden een nulpotentiaal. Er staat altijd wel een paar Volt op de aarde en tussen apparaten kunnen grote potentiaalverschillen optreden. Het laatste is een reden om alle audio-apparaten aan te sluiten op dezelfde power strip (stekkerblok) of line conditioner.

Er is nog zeer veel te vertellen over deze materie en de wisselwerkingen zijn soms complex. Omdat het niet de bedoeling is om een boek te schrijven over hoe dit alles werkt, is het probleem samen te vatten door te constateren dat er ongewenste spanningen en stromen op het aardsysteem aanwezig zijn. Die kunnen een negatieve invloed hebben op de geluidskwaliteit. De bedoeling is dus om die ground-noise kwijt te raken.

Balanced power

De toepassing van balanced power is relatief onbekend, maar wordt zeer veel toegepast tijdens die Amerikaanse audioshows, in studio’s en binnen medische organisaties en research labs. Het principe is eigenlijk heel eenvoudig. Vrijwel elke woning in ons land heeft een elektriciteitsvoorziening waarbij de bruine draad de fase is. De spanning hierop is ongeveer 230 Volt. De blauwe draad is de nul en voert geen spanning. De geel/groene draad is de veiligheidsaarde. In de meterkast is die verbonden met de nuldraad. Daarnaast is er nog een zwarte draad (schakeldraad).

Balanced power werkt, kort door de bocht, heel simpel. De balanced power unit (BPU), zoals de Keces Audio BP-5000, ontvangt op de ‘normale’ manier stroom uit het lichtnet. Je hebt grote BPU’s, die een compleet gebouw van balanced power voorzien. Die staan meestal in de meterkast. Je hebt ook kleine BPU’s, zoals de units van Keces Audio. Die worden geplaatst bij het hifi-systeem en worden dus gewoon aangesloten op het (unbalanced) lichtnet. Maar, aan de uitgang van zo’n BPU is de stroom gebalanceerd. Dat gebeurt intern door een speciale transformator. Het resultaat is dat er (in Europa) op de uitgangen van de Keces Audio op de blauwe draad 115 Volt staat, op de bruine draad eveneens 115 Volt en dat de groen/gele draad volledig vrij is van aardstromen. Het op de Keces Audio aangesloten audio-apparaat ‘ontvangt’ dus gewoon een spanning van 230 Volt. We sluiten vervolgens onze audio- en videosystemen aan op de uitgangen van de Keces Audio. Die apparatuur staat dus allemaal storing te veroorzaken en die wordt in een unbalanced situatie normaal gesproken op de aarde gedumpt. Die storingen (common-mode-noise, die altijd ontstaat door capacitieve koppeling) komen terecht op de twee stroomvoerende draden. Maar, die storingen staan in tegenfase en heffen elkaar op. Daardoor blijft de aarde vrij van storingen en vormt een nul-referentie.

Keces Audio BP-5000

Keces Audio heeft een aantal BPU’s in het programma, namelijk de 600, 1200, 2400 en 5000 VA. Die werken allemaal op dezelfde manier en leveren ook allemaal hetzelfde resultaat. De enige verschillen zijn het aantal aansluitingen voor audio/video apparatuur en de maximale stroom die elke aansluiting kan leveren. Afhankelijk van uit hoeveel apparaten een hifi- of A/V-systeem bestaat en hoeveel stroom elk apparaat nodig heeft, volgt een keuze voor een Keces Audio-model. Hoe meer stroom, hoe groter de transformator van de Keces Audio en hoe zwaarder het apparaat. Deze transformator is ook voorzien van een statisch scherm om ruis en transients af te leiden naar de aarde. Deze transformator is aan de secundaire kant bifilair gewikkeld. Er ontstaat dan een perfecte symmetrie waardoor true balanced power wordt verkregen. Hierbij wordt in de pieken ook extra (magnetische) energie uit de kern gehaald en het ruisniveau daalt nog 6dB extra. Gelukkig heeft Keces Audio voorzien in een deugdelijke inrush current limiter om de smeltveiligheden in de zekeringenkast te sparen.

Voor extra veiligheid is zelfs nog voorzien in een automatische zekering aan de achterkant van het apparaat. Gezien de aanwezigheid van vaak zeer krachtige versterkers in de luisterruimte, is voor de review gekozen voor de grootste Keces Audio (BP-5000). Een apparaat met de elegantie en zeer fraaie afwerking van een audiocomponent en eventueel geschikt om in een audiorack te plaatsen. Maar, het gewicht is wel zo’n 40 kg. De BP-5000 heeft acht uitgangen, verdeeld over drie groepen. Voor elke groep heeft de transformator aparte secundaire wikkelingen. Dus, aangesloten componenten zijn per groep galvanisch van elkaar gescheiden. De transformator werkt ook als een isolation transformer. Het is dus een laagdoorlaat filter en daarmee is een groot deel van de inkomende RFI/EMI aan de secundaire kant weggefilterd. Ook heeft elke Keces Audio een beveiligingscircuit aan boord. Die sluit het apparaat onder andere af als er overspanning of onderspanning wordt geconstateerd. Dus, als de spanning hoger dan 250 Volt wordt of lager dan 210. Omdat de gebruiksaanwijzing van de Keces Audio geen antwoord geeft op de vraag of het aanbevelenswaardig is om een enkele uitgang van een Keces Audio te voorzien van een powerstrip (netblok) en daar meerdere apparaten op aan te sluiten, is contact opgenomen met de moedermaatschappij van Keces Audio in Taiwan. Het advies is om op elke uitgang van een Keces Audio één enkel audio/video apparaat aan te sluiten. Maar, de Keces Audio heeft drie groepen, waarbij de grootste groep vier uitgangen heeft die parallel geschakeld zijn. In principe zou je dus vanuit een enkele uitgang van zo’n groep via een verdeeldoos (power strip) meerdere apparaten aan kunnen sluiten. Daarbij dien je het maximale vermogen dat de groep kan leveren wel in de gaten te houden.

Veiligheid en bedenkingen

Een ideale oplossing voor de netvervuiling is niet beschikbaar. Alle oplossingen hebben voordelen en nadelen. Het hele verhaal rondom aarding, grounding en netvervuiling is redelijk complex. Theoretisch gezien vormt balanced power een goede oplossing, maar er zijn altijd situationele factoren die een rol spelen. Wie thuis is in de wereld van balanced power, weet ongetwijfeld dat er soms enige discussie is over de veiligheid van zulke systemen. In sommige Amerikaanse staten is/was balanced power zelfs verboden. Met betrekking tot de schone aarde, die aan de secundaire uitgang van de trafo ontstaat, geldt dat die aarde verbonden is aan de binnenkomende veiligheidsaarde. Mocht die erg vervuild zijn, dan kan dat doorwerken op de schone aarde aan de secundaire kant. Het is lastig om daar een technische oplossing voor te bedenken die niet tot onveilige situaties kan leiden. Theoretisch gezien heft de Keces Audio common-mode storingen op aan de secundaire kant. Maar, als de aarde erg vervuild is, dan kan er enige storing terechtkomen op de middenaftakking van de trafo aan de secundaire kant, die dus de schone aarde moet zijn. Keces Audio spreekt dan ook niet over een volledig schone aarde, maar over een toename van het dynamisch bereik tussen de 16 en 20 dB. Dat is aanzienlijk. Het zal ook niet altijd lukken om systemen volledig vrij te krijgen van aardlussen. Dat is complexe materie en kan hier niet zomaar even kort door de bocht behandeld worden. Ook kan er brom ontstaan. Dat heeft te maken met het probleem van het ‘dirty chassis’. Feitelijk een ongewenste situatie binnen een apparaat. Er zijn een stuk of vier remedies tegen, maar dat gaat hier te ver. Het is in ieder geval aanbevelenswaardig om alle audio-apparatuur symmetrisch met elkaar te verbinden. RCA/Cinch-aansluitingen zijn in principe een manier om problemen te veroorzaken. Met betrekking tot de veiligheid komt er vanuit een BPU op zowel de fase-aansluiting als de nuldraad stroom binnen. Dus twee keer 115 Volt. Als in het aangesloten apparaat een foutconditie ontstaat, dan slaat de apparaatzekering door. Er staat dan nog steeds spanning op de draad vanaf de IEC-ingang naar de interne zekeringhouder en er staat nog spanning op de andere toevoerleiding, eveneens vanuit de IEC-ingang. Dat alles weliswaar aan de primaire kant van de apparaat-transformator, maar je moet er even op bedacht zijn als je wilt gaan sleutelen aan zo’n apparaat. Bij aansluiting op ‘normale’ netspanning is er altijd aan de primaire kant maar een enkele draad die nog spanning voert. Welke draad dat is, is afhankelijk van de positie van de netstekker. Maar, het is altijd slim om de verbinding met het net te verbreken als er gesleuteld moet gaan worden aan een apparaat, tenzij er moet worden gemeten. Een foutconditie in een apparaat kan zijn dat de trafo doorslaat en dat er dan spanning op de behuizing van het apparaat komt. Die kans is enorm klein, maar in geval van balanced power kan het zijn dat de apparaat-zekering doorslaat, maar dat de spanning op de andere draad via de defecte trafo nog steeds op het chassis (behuizing) komt, maar deze spanning is dan wel de helft (115 V).

Een andere foutconditie heeft te maken met condensatoren in het primaire circuit. Die dienen vaak om storingen, die onder andere tijdens het in- en uitschakelen van een apparaat ontstaan, af te voeren, Maar ook om andere binnenkomende storingen te onderdrukken. Die condensatoren zijn meestal aangesloten tussen de fasedraad en de aarde en/of tussen de nuldraad en de aarde. Condensatoren kunnen doorslaan. Als de condensator volledig defect raakt, dan is er volledige isolatie. Maar, er is een extreem kleine kans dat de condensator dan alle spanning doorlaat en het chassis onder stroom komt te staan. Dat probleem is overigens niet uniek voor de toepassing van balanced power, want het kan ook gebeuren met ‘normale’ netstroom. Alleen is de kans dat dit type defect problemen veroorzaakt bij een balanced power voorziening twee keer zo groot, hoewel de spanning die op de behuizing komt te staan dan rond de 115 Volt kan zijn. In ieder geval ook minder plezierig om mee in aanraking te komen. In Amerika is dat dan 60 Volt, maar dat kan ook al onveilig zijn.

De bovenstaande mogelijke en zelden aanwezige foutcondities vormen geen reden om niet te gaan werken met balanced power. Wie moderne audio- en videosystemen koopt van de bekende merken, zal de genoemde foutcondities niet snel tegenkomen. Maar, het is altijd verstandig om niet gerestaureerde vintage apparatuur, oudere apparatuur (> tien jaar) en alles dat door het legioen avonturiers is ‘gemodificeerd’ zorgvuldig te laten checken. Het is ook belangrijk om de apparatuur altijd geaard aan te sluiten, tenzij double isolated. Geruststellend is ook dat op basis van de genoemde foutcondities in principe de aardlekschakelaar of groepszekering ingrijpen.

Samengevat

De Keces Audio BP-5000 werkt als isolation transformer en levert true balanced power. Het apparaat schakelt uit bij een te hoge of een te lage netspanning en beveiligt tegen piekspanningen en blikseminslag. Beide condities kunnen de goede werking van een apparaat verminderen of in geval van overspanning de levensduur verminderen. De geluidsmatige resultaten met Keces Audio in de luisterruimte zijn buitengewoon positief. De systeemachtergrond (het ‘zwart’, zoals audiofielen dat noemen) is extreem stil. Door het verlagen van de ruisvloer en het toegenomen dynamische bereik treden alle eerder beschreven psychoakoestische effecten op. Detaillering, (fijn)dynamiek, laagweergave, stage enzovoorts krijgen een positieve boost. Hier past dus een aanbeveling. Maar, het beste advies is om zelf te proberen. Bedenk ook dat er geen enkele ultieme oplossing is voor alle problemen met noise, storingen en vervuiling. Elke oplossing is een compromis. Maar, het is wellicht een goed idee om meer vanuit het staging-concept te gaan denken. Bijvoorbeeld het gebruik van balanced power om een bovengemiddeld goed presterend audio/video-systeem te bouwen.

Prijs

• Keces Audio BP-5000 € 2.999,-

Kemp Elektroniks: www.kempelektroniks.nl