Review: DALI Rubikore-opstelling – Surround met gevoel en dynamiek

Bijna de top

Met de Rubikore-lijn heeft DALI dus eindelijk een vervanger voor de Rubicon-familie. Deze luidsprekerlijn is inmiddels tien jaar oud en is de tweede hoogste reeks bij het Deense merk. Dat blijft zo, toch vanuit het perspectief van een doorsnee consument. Rubikore nestelt zich zoals z’n voorganger tussen de Epicon-lijn en de Opticon-speakers.

Er is bij DALI wel wat veranderd tegenover vroeger – vandaar de verwijzing naar de ‘doorsnee consument’. Met de lancering van de KORE voegde DALI immers een stukje high-end toe aan z’n aanbod. En daarmee bedoelen we echt het luxesegment. Deze 40.000 euro per stuk luidspreker is een kolossale vloerstaander die bedoeld is om DALI echt op de kaart te zetten. Ook bij mensen die anders misschien iets als Wilson Audio of een KEF Blade zouden overwegen. Wat later volgde DALI de KORE op met de EPIKORE 11 – misschien wel de eerste telg van een nieuwe high-end familie?

Het bestaan van die dure DALI-vlaggenschepen is zeer relevant als je het over de Rubikore hebt. Voor deze topmodellen werden heel wat zaken ontwikkeld of bestaande DALI-technieken verder uitgediept. Die kennis vloeit nu terug richting de betaalbare lijnen, onder meer in de vorm van een dubbel magneetmotorsysteem dat de midrange-woofer aandrijft. Diezelfde driver krijgt ook een nieuwe conus. Niet met een nieuw materiaal, want DALI blijft zweren bij hout- en papierpulp. Wel is de conusoppervlakte minder ruw en zijn er groeven toegevoegd.

Forse centerspeaker

DALI Rubikore is een hogere middenklasser. Dat betekent prijzen die beginnen aan 1.299 euro voor een enkele Rubikore 2 en die doorlopen tot 3.499 euro voor de Rubikore 8. De Rubikore Cinema en On-Wall die we in deze review van nabij gaan bekijken, kosten respectievelijke 1.999 en 1.499 euro per stuk. Een surroundopstelling bouwen draagt natuurlijk altijd wel een zekere kostprijs met zich mee, net omdat je veel speakers nodig hebt. Met Rubikore bouw je bijgevolg snel een hoger gepositioneerde thuisbioscoop.

Gelukkig krijg je voor de prijs heel gesofistikeerde luidsprekers. De bouwkwaliteit van de Rubikore is uitstekend, met een afwerking die niet onderdoet voor dat van de beste concurrenten. Hoewel de speakerkasten niet enorm zijn veranderd vergeleken met Rubicon, voorziet de fabrikant wel andere, luxueuze afgewerkte kleuren. Met name het nieuwe walnootfineer is heel knap, mét of zonder de meegeleverde grille met bruin Scandi-stofje. Ook de roodachtige Maroon-finish is heel knap, maar helaas zijn de Rubikore Cinema en On-Wall er niet in beschikbaar. Naast de walnootfineer blijven nog een witte en zwarte optie bestaan. Beide zijn hoogglansafwerkingen die er heel knap uitzien.

Onder meer dankzij de keuze tussen een Cinema en een On-Wall-model heb je bij de nieuwe Rubikore-familie net meer flexibiliteit om een surroundsysteem op eigen maat te bouwen. Dat is wel een troef die weinig concurrenten kunnen uitspelen. Zo is de On-Wall heel interessant zijn als je voor bepaalde kanalen geen speaker op een stand of een vloerstaandermodel kunt inzetten. Bijvoorbeeld omdat er net te weinig plaats is in de woonkamer. De Rubikore Cinema is dan weer een mooi compromis, waarbij je vooral niets negatief mag denken bij dat woord. Een trio van deze speakers rond het scherm belooft een heel naadloos geluidsbeeld vooraan in de kamer.

Consistent opgebouwde luidsprekerlijn

Qua drivers zijn de verschillen tussen de Rubikore Cinema en de Rubikore On-Wall niet enorm groot. In feite geldt dat voor heel de Rubikore-lijn, incluis de Rubikore 6 en de grote Rubikore 8-vloerstaander. Bij elk model vind je een nieuwe 6,5-inch SMC bass/midrange-driver en een hybride tweetermodule. Dat laatste bestaat uit een (vernieuwde en ferrovloeistofvrije) softdome-tweeter aangevuld met een ribbon-tweeter, echt iets van DALI. Enkel de Rubikore 2 moet het enkel stellen met de dometweeter. Dat tast de tuning amper aan, waardoor je dit model zonder vrees voor een leemte in je surroundbubbel kunt inzetten.

Natuurlijk zijn de Rubikore-modellen niet gelijk, ondanks het consistente gebruik van dezelfde drivereenheden. De Rubikore On-Wall is een betrekkelijk smalle luidspreker die achteraan van het nodige werd voorzien zodat je het kunt ophangen. De speakerterminals zijn verzonken en er zijn groeven voorzien, zodat je bekabeling heel netjes kunt wegwerken. Het is een fijne optie dat DALI hier biedt, want met de On-Wall kun je een subtielere twee- of meerkanaalsopstelling bouwen. Zonder speakers die in de weg staan of zonder grote gaten in de muur te maken, én met de akoestische voordelen van een weergever die direct op een wand hangt. In een kleinere woonkamer kun je met een muurspeakermodel zoals deze de afstand tussen speaker en zitplaats bovendien vergroten, wat nuttig kan zijn om een surroundopstelling wat grootser te doen klinken.

DALI stelt trouwens dat je de On-Wall ook gewoon op een meubel kunt plaatsen, maar dat ga je wel merken aan een bescheidenere laagweergave. Dat advies gaven ze niet bij de voorgaande Rubicon LCR. Misschien nu wel omdat de Rubikore On-Wall een andere basreflex meekreeg, waardoor lucht via de randen naar buiten beweegt?

Een model voor de filmfans

De Rubikore Cinema is een wat ongewone luidspreker. Het laat zich niet zomaar onderbrengen in de klassieke tweedeling boekenplankspeaker-vloerstaander. Zelfs vergeleken met de kloeke modellen die echt op een stand thuishoren is dit een groter ding. Een deel van de verklaring is dat DALI iets anders wou bieden dan in het verleden. Tegelijkertijd grijpt het wel terug naar het bestaande chassis van de Rubicon Vokal. Dat was best een forse centerspeaker en dus spreek je ook nu van een relatief groot toestel. Het is vooral heel diep en bezit baspoorten achteraan. Twee zaken om rekening mee te houden als je ze pakweg in een AV-meubel wil plaatsen.

De naamsverandering van Vokal naar cinema komt omdat deze Rubikore net als de On-Wall een verdraaibare tweetermodule krijgt. Dat laat toe om de Cinema (en de On-Wall) liggend of staand te gebruiken. Dus als centerspeaker of als een van de andere kanalen. Links en rechts van de televisie bijvoorbeeld. Maar de Cinema of On-Wall kan ook in sommige situaties nuttig zijn voor de rear surround-kanalen of surroundkanalen naast de zitplaats in een 7.x-opstelling. Een Rubikore Cinema neemt wel meer plaats in, maar het bezit heel wat meer kastvolume dan een On-Wall of Rubikore 2 én de hybride tweeter. Er is dus een prestatiesprong die de moeite waard is.

Flink formaat

Als centerspeaker bezit de Rubikore Cinema duidelijke troeven. Het middenkanaal is een heel belangrijke in een surroundopstelling, verantwoordelijk voor de meeste dialogen én voor geluidseffecten die recht uit het scherm moeten komen. Dankzij de grotere kastvolume en dubbele woofers heeft de Cinema op dat vlak uitstekende geloofsbrieven. Je kunt hem zelfs bi-ampen/bi-wiren, want geen slecht idee is in een grotere ruimte. Dat hebben we bij wijze van experiment geprobeerd met de Rubicon Vokal eertijds, en het had zeker een meerwaarde. De keerzijde is wel dat de grote Rubikore Cinema veel plaats vereist. Parkeer je hem op een AV-meubel bijvoorbeeld, heb je toch al gauw 20 centimeter ruimte nodig tussen meubel en de onderrand van je tv-scherm. De baspoort achteraan maakt het minder interessant om in een kast te verwerken, een opmerking dat je wel bij meer centerspeakers kunt maken. Al zijn er wel mensen die het toch doen en pakweg Dirac de problemen laat aanpakken.

Een (tijdelijk?) minpunt is dat er eigenlijk geen toegewijde stands zijn voor die rechtopstaande Rubikore Cinema’s. We losten het op door een paar DALI Connect Stand E-601’s van zolder te halen, waarop de speakers wel relatief stabiel stonden. Een stand waarop je de toestellen vast kon plaatsen of een plaatsing op een AV-meubel zou wel meer vertrouwen geven qua stabiliteit. Maar we verstaan dat DALI werkt aan een oplossing voor Rubikore Cinema’s in een rechtopstaande oriëntering.

Een gevarieerde testopstelling

Omdat we van DALI heel veel Rubikore-modellen op bezoek kregen, konden we tijdens de testperiode behoorlijk wat opstellingen uitproberen. Zoals een Rubikore Cinema met twee Rubikore On-Wall-speakers vooraan. Dat is een systeem dat sterk lijkt op de Rubicon Vokal en duo van Rubicon LCR’s die al jaren vast in de testruimte staat. Maar we waren ook heel nieuwsgierig naar hoe een trio van Rubikore Cinema’s vooraan zou presteren. Vergeleken met het On-Wall-model heeft de Cinema immers veel meer kastvolume én een woofer extra. Dat is toch wel een troef, omdat je via de Cinema’s een meer full-range geluid zal krijgen. De subwoofer(s) gaan minder ondersteuning aan die linkse en rechtse kanalen moeten leveren. En als je natuurlijk puristisch naar stereocontent luistert zonder sub, dan zou het verschil ook heel merkbaar moeten zijn.

Deze twee systemen werden altijd aangevuld met een paar DALI Rubikore 2’s achteraan en een DALI Sub K-14F als subwoofer. We hebben deze speakers getest met twee verschillende systemen: een combinatie van een Lyngdorf MP60 2.1 en MXA-8400-eindtrap (met Purifi-versterking) en met de Denon AVC-A1H die vast in de testruimte staat.

Wachten op de verlossing

Christopher Nolan staat niet bepaald bekend als een liefhebber van Dolby Atmos. Hoewel we ‘Dunkirk’ bekijken vanaf een Ultra HD Blu-ray en een Oppo UDP-203, moeten we het dus stellen met ‘slechts’ DTS MA-HD, via de Denon-receiver. Bij deze soundtrack is dat echter niet zo erg. Nolan en z’n sound designer Richard King creëerden een audiospoor dat heel weinig vertrouwd op de gewoonlijke Hollywood-trukjes. Heel subtiel is bijvoorbeeld het tikken van de klok dat altijd in de achtergrond te horen is, waarmee de regisseur de spanning wil overbrengen die de soldaten wachtend op hun evacuatie ervoeren. Het is bovendien een hulpmiddel om het continue schakelen tussen de drie verhaallijnen (Army, Navy, Air) die zich afspelen op drie tijdschalen (week, dag, uur) behapbaarder te maken. Muziek is er nauwelijks te horen in deze film, hoogstens wat violen die een repetitief melodietje spelen. Je mag het gerust een spaarzame soundtrack noemen, maar het is wel doeltreffend.

De Rubikore-opstelling met de Cinema’s vooraan doet bij ‘Dunkirk’ veel zaken heel geslaagd. Al vanaf de eerste minuten maakt ze indruk door een geluidsbeeld op grote schaal te creëren. Wanneer de Britse soldaten door de straten van Duinkerken sluipen, om dan plots onder vuur te worden genomen, is het verrassingseffect door z’n dynamiek enorm. We krijgen die Duitse soldaten dan ook nooit te zien, geluid speelt een belangrijke rol om het gevoel van opgejaagd wild te zijn over te brengen. De DALI’s handelen de plotse dynamische pieken die daarbij horen bijzonder goed af, terwijl ze meer dan genoeg resolutie bieden om de beweging van de kogels te volgen terwijl ze langs de oren vliegen. De hybridtweeters communiceren microdetail puik, waardoor we ook met de oren kunnen vaststellen dat de actie zich afspeelt in de smalle stadsstraten van Duinkerken. Het is iets dat wel vaker tijdens de film opvalt: subtiele geluidseffecten die aan de sfeer bijdragen, maar nooit zo prominent zijn dat ze afleiden. Bij dat streven passen de Rubikore-speakers dankzij hun resolutie maar ook zachter hoog bijzonder goed.

Hoe zit het nu met de Rubikore On-Wall? Vergeleken met de Rubikore Cinema krijg je onvermijdelijk een minder overweldigende weergave rond het scherm. Maar dat is out of the box. Als we Dirac inregelen met de Denon AVC-A1H en twee DALI Sub K-14’s, dan wordt de kloof weer kleiner. Dirac Live Bass Control levert immers een uitstekende subwooferintegratie, waardoor de relatief baszwakheid van de On-Wall minder opvalt. Roomperfect van Lyngdorf is op dat vlak trouwens ook sterk, maar dit deel van de test hebben we nu eenmaal met de Denon-receiver uitgevoerd. Het is wel een pluspunt dat er nog altijd een voller klinkende Rubikore Cinema is voor het middenkanaal.

De Rubikore On-Wall is natuurlijk geen kleine muurspeaker, wat verklaart waarom het betrekkelijk volwassen prestaties levert. Het is geen minispeakertje. Qua basweergave rolt het wel wat sneller af, maar qua midden en hoogdetail doet het niet onder voor de Rubikore 2. De On-Wall doet het zelfs nog iets beter qua het ruimtelijke weergeven, wat deze speaker ook wel interessant maakt voor gebruik achteraan in een surroundopstelling. Maar in een kleinere kamer links en rechts van een scherm? Zeker een te overwegen optie.

Spannende hoogtepunten

Op wat hoogtepunten na is de soundtrack van ‘Dunkirk’ eerder sfeervol dan dynamisch. Liefhebbers van actie- en sciencefiction-epossen moeten echter niet denken dat de tuning van de DALI’s in de weg staat van opwindende Atmos-ervaringen. Prima integratie en dat dubbel magneetmotorsysteem zorgt voor een fijn klanksignatuur én controle, een geslaagde combinatie waardoor ze strak reageren zonder levensloos over te komen. De vlijmscherpe spanningsboog van de treinscène van ‘Mission Impossible: Dead Reckoning’ wordt doeltreffend overgebracht, tot en met de ontploffende brug waar de locomotief met volle vaart afvliegt. Maar wat volgt brengen de Rubicon Cinema’s vooraan even sterk, met elk wagon dat stelselmatig losbreekt en in de rivier valt terwijl Grace en Ethan Hunt proberen naar de einde van de trein te hollen. Spanning verzekerd, dankzij knappe actiesequenties en met geluidseffecten die de druk op de ketel blijven zetten. Het gekraak van de veiligheidsriemen die de vleugelpiano op z’n plaats houden, terwijl het MI-duo probeert weg te klauteren bijvoorbeeld. Als het instrument uiteindelijk naar beneden stort – recht naar de kijker – dan is de diepte die de center-Cinema creëert heel merkbaar. Dit deel van de test voerden we uit met de Lyngdorf-combinatie, waarbij we noteren dat de MXA-8400 echt wel veel power levert. Als Lyngdorf en Purifi elkaar ontmoeten, spreek je over twee merken die graag inzetten op transparantie. Dat levert een heel zuivere weergave op, met een surroundbubbel waarin effecten heel snel en duidelijk bewegen. Het is een stressvrij geluid.

In deze opstelling mogen de Rubikore 2’s niet vergeten worden. Het zijn geen kleine boekenplankspeakers, wat je merkt aan hun volwassen prestaties. Er zit echte dynamiek en body in wat ze produceren. Toch merk je een kleine onevenwicht met de frontkanalen; ook voor deze posities een paar Rubikore Cinema’s gebruiken zou perfect zijn.

Ook het testdeel met de Lyngdorf sterkt de overtuiging dat je beter voor een forsere centerspeaker kiest. Hoe de Rubikore Cinema voor het scherm de stem van Michael Fassbinder in David Finchers ‘The Killer’ weergeeft is bijvoorbeeld heel geslaagd. Met een warme, volle stem doet de huurmoordenaar tijdens een lange inleiding zijn levensfilosofie uit de doeken, terwijl hij ondertussen een doelwit in het oog houdt. Een mooi voorbeeld van audio dat net niet is afgestemd op wat er exact op het beeld toont. Het heeft iets hypnotiserend – tot het moment dat de concentratie van Fassbinder verstoord wordt door een onverwachte bezoeker en je plots door een deurbel die links achteraan weerklinkt uit die uitleg wordt gesleurd. De uitstekende timbre-matching – we hadden niet minder verwacht van DALI – helpt daarbij, maar het is vooral de diepte en het gedetailleerde midden van de Cinema als center dat indruk maakt.

Muzikaal heel sterk

Ondanks het enorme Atmos-aanbod via Apple Music, blijft muziek in een surroundformaat iets heel verdelend. Sommige mensen houden ervan, sommigen niet. Maar als je dan toch een surroundopstelling bouwt, dan is het op z’n minst de moeite waard om te proberen. Een subtielere Atmos-mix zoals bij BADBADNOTGOOD’s ‘Mid Spiral: Growth’ kan dan zeer overtuigend zijn. Niet door je te verrassen met effectjes die overal opduiken, maar door muziek veel meer ‘in’ de hele ruimte te presenteren. Met de Rubikore Cinema’s krijgen we met dit album vooraan een heel grootschalige soundstage die eveneens achteraan sterk omhult. De actie zit echter vooral vooraan (al komen soms de blazers uit alle kanalen) wat het natuurlijker houdt. Met de Lyngdorf is het gewoonweg een heel naadloze presentatie, dat met de ogen dicht je magnifiek in het centrum van de beleving zet. Het gaat echter om meer dan het feit dat er goed gemasterde muziek uit veel speakers komen. De Rubikores doen ook hun deel, onder meer door een lichtwarme toets die de basgitaar – of mogelijk is het een gedempte gitaar – in ‘Celestial Hands’ karakter geven. Het ritmisch zacht getik op cymbalen bij dit nummer heeft daarnaast een heel fijn karakter, waardoor het niet verdwijnt in de mix maar ook niet overdreven de aandacht trekt.

De meerwaarde van de Rubikore Cinema’s toont zich als je ze inzet voor de linkse en rechtse kanalen. Het epische ‘Purpose is Glorious’ en ‘History is Now’ waarmee het tweede seizoen van ‘Loki’ afsloot spelen we via Apple Music op een Apple TV in stereo af. Zonder het verder aan te passen zodat de nummers uitsluitend spelen via de linkse en rechtse Cinema is er een fraaie weergave die een mooie stap richting een vloerstaander zet. De brede uitstraling die eigen is aan DALI maakt dat het bijna niet opvalt dat we in pure stereo luisteren. Het is pas als we via de settings van de receiver kiezen voor de Dolby-upmixer zodat de 2-kanaalsaudio naar 5.1 dat je merkt dat het nog omhullender kan. Het is wel wat experimenteren met hoe je juist upmixt, afhankelijk van wat je processor of receiver kan. De Dolby-upmixer is niet altijd de beste keuze, die van Auro levert soms een beter resultaat af. Met de Auro-2D-optie op de Lyngdorf was ‘Teleharmonic’ van The Smile net iets meer spatialer via de Rubikore-opstelling. Spelen met instellingen en processing hoort er een beetje bij als je alles uit een surroundopstelling wil halen. Los daarvan, is de globale conclusie dat de Rubikore-speakers een karakter hebben die heel goed geschikt is voor muziekweergave, of dat nu in stereo dan wel Dolby Atmos is.

Conclusie

De DALI Rubikore-speakers zijn weergevers die even goed surround als muziek brengen. Ondanks een lichte kleuring die een weelderig midden accentueert, zijn deze DALI’s heel zuiver en dynamisch capabel. Dat maakt ze ook heel geschikt voor een surroundopstelling, in het bijzonder gevoed door de beste soundtracks via Ultra HD Blu-rays. Hun coherentie en tuning is gelijk over alle modellen heen, wat het makkelijk maakt om een naadloze surroundbubbel te creëren. Hoewel ze niet de ultieme resolutiemonsters in het hoog zijn, zijn de DALI’s wel gecontroleerd en presenteren ze geluidseffecten nauwkeurig gepositioneerd. En dat de Rubikores er mooier uitzien dan ooit tevoren is mooi meegenomen.

Heel interessant is dat DALI met deze familie net weer andere keuzes biedt aan surroundliefhebbers. Zowel de Rubikore On-Wall als de Rubikore Cinema zijn flexibele speakers waarmee je een geslaagde opstelling kunt bouwen. Ook als er minder ruimte is. Het allerbeste resultaat krijg je wat ons betreft met de Rubikore Cinema in een LCR-opstelling (tenzij je toch gaat voor Rubikore 6 of 8 voor de linkse en rechtse kanalen). Rond je scherm krijg je dan een echte ‘stage’ zoals in een betere thuisbioscoop.

DALI Rubikore Cinema – 1.999 euro
Beoordeling: 9 online

DALI On-Wall – 1.499 euro
Beoordeling: 8,5 online

DALI Rubikore 2 – 1.299
Beoordeling: 8 online