Review: Sony XR-65X95L (X95L-serie) lcd led tv

Sony XR-65X95L - Design

Het ontwerp van de X95L is duidelijk geïnspireerd en zelfs grotendeels overgenomen van de 2022 X95K. Het toestel getuigt van een scherp oog voor afwerking en finesse, en het heeft genoeg speelse accenten om een duidelijk karakter uit te stralen. Dat leuke vierkantjespatroon op de achterzijde bijvoorbeeld. De metalen rand rond het scherm en de voeten zijn afgewerkt in donkerzilver.

Het belangrijkste verschil tegenover vorig jaar is de vorm van de voeten. Die hebben nu een duidelijke knik. Je kan ze in drie standen monteren. Een smalle stand voor het geval je meubel niet breed genoeg is, een brede stand (de standaardpositie) en een brede stand die wat hoger staat zodat je een soundbar kan plaatsen. In de standaardpositie hangt het scherm amper 1cm boven het meubel, de soundbarpositie geeft je 7cm ruimte onder het scherm.

Het scherm oogt vrij fors, en de tv is ook flink zwaar zelfs voor een 65 inch, maar Sony toont dat dat met een mooi ontwerp en knappe afwerking geen probleem hoeft te zijn.

Sony XR-65X95L - Aansluitingen

Sony levert nog steeds twee HDMI 2.1-aansluitingen (48Gbps bandbreedte). Ze ondersteunen de volgende HDMI 2.1-features: ARC/eARC, ALLM, 4K120 en VRR-ondersteuning. De andere twee HDMI-poorten zijn HDMI 2.0. Afhankelijk van het gebruik van die HDMI 2.1-poorten moet je de instellingen aanpassen. In Zenders en Ingangen / Externe Ingangen / Indeling HDMI-signaal biedt Sony vier mogelijkheden. De eerste twee zijn eerder voor compatibiliteit met oudere systeem. De Dolby Vision keuze sluit 4K120, VRR en ALLM uit, en de VRR-keuze sluit Dolby Vision uit.

De resterende aansluitingen zijn twee USB-poorten, een minijack voor composiet video en stereo ingang die je kan omschakelen naar S-centerspeaker om de tv te gebruiken als centerspeaker met een av-receiver, en een optische digitale uitgang. Er is Bluetooth woor wie een hoofdtelefoon wil aansluiten. De aansluitingen staan links, en wijzen allemaal naar opzij zodat je geen problemen hebt bij wandmontage. De clips en goten voor het kabelbeheer kan je netjes afwerken met de verschillende afdekplaten.

Sony XR-65X95L - Gebruiksgemak en smart tv

In dit model zit nog steeds de ondertussen al wat oudere MediaTek MT5895 chipset met quad-core ARM Cortex-A73 CPU, 3GB RAM en de Mali-G52 GPU. Ondanks de leeftijd zorgt die voor een vlotte werking in Google TV (met Android 10 onder de motorkap).

Er zijn geen belangrijke wijzigingen in Google TV. Wie voor een minimale omgeving wil kiezen kan de tv installeren als een ‘Basic TV’, waarin je vooral gebruik maakt van live tv en de HDMI-ingangen, al zijn er ook een paar basis-apps geïnstalleerd. Apps updaten is echter niet mogelijk zonder in te loggen met een Google-account. De volledige Google TV-ervaring is onveranderd. Het is een leuke omgeving met enorm veel aanbevelingen, gerangschikt per genres waarvan Google oordeelt dat ze bij je passen. Je hebt daar nauwelijks controle over, je kan bepalen welke diensten daarvoor gebruikt worden (Prime Video, Apple TV en Disney+)

Het snelmenu voor instelling is volledig customiseerbaar en verschijnt onderaan het scherm. Er is ook een ander snelmenu dat je toegang geeft tot functies zoals onder andere cijfer- en kleurtoetsen. De volledige instellingen zijn geïntegreerd in Google TV-omgeving, je vindt er vlot je weg in. Het input-menu dat ook onderaan het scherm verschijnt bevat niet enkel externe aansluitingen maar ook apps, en kan je zo ook gebruiken om snel naar een andere app te schakelen.

Afstandsbediening

De algehele stijl van de afstandsbediening is niet veranderd, maar er zijn een paar opvallende wijzigingen in de toetslayout. Zo zijn er nu drie verschillende ‘menu’ toetsen. Bovenaan rechts (sleutel) opent het snelmenu voor instellingen, daaronder de ‘menu’-toets opent het extra functie-menu (voor bvb. de cijfertoetsen). Onder de volume-toets staat dan nog de toets voor het Google TV-menu (tandwiel). Het is misschien wat veel, maar we ontkennen niet dat dat wel handig was. Onderaan zijn er nu zes in plaats van vier sneltoetsen voor apps, de nieuwkomers zijn YouTube en Crunchyroll.

We zijn erg tevreden over deze remote. Hij is compact, makkelijk te poetsen en levert prima gebruiksgemak. De toetsen hebben een fijne aanslag. De remote is bovendien verlicht, dat activeert als je hem vastneemt. Er is een ingebouwde microfoon. De tv zelf beschikt ook over een ingebouwde microfoon, die kan je eventueel uitschakelen met een schakelaar net boven de aansluitingen.

Functies

De XR-65X95L (X95L-serie) is uitgerust met een dubbele tv-tuner voor digitale tv (DVB-T2/C/S2) maar beschikt slechts over één CI+-slot. Kijken en tegelijk een ander kanaal opnemen kan dus enkel met kanalen die niet versleuteld zijn. Naast Chromecast kan je ook gebruik maken van Apple Airplay 2. De tv is ook compatibel met Apple Homekit. Sony heeft een prima mediaspeler voorzien die met alle belangrijke video- en geluidsformaten raad weet.Ook Bravia Core, Sony’s exclusieve streamingdienst, blijft beschikbaar.

Een nieuwigheidje om in te pikken op de eco-vriendelijkheid is het Ecodashboard. Het is een centrale plaats waar Sony alle eco-functies bijeenbrengt, en op speelse wijze illustreert. Een echt grote meerwaarde heeft het echter niet. Je ziet bijvoorbeeld niet hoeveel je ermee bespaart. De lichtsensor zouden we altijd aan staan, de Power Saving instellingen dimmen het scherm aanzienlijk en zijn dan ook af te raden voor een tv die toch vooral uitpakt met een stevige helderheid.

Sony XR-65X95L - Beeldverwerking

De Cognitive Processor XR van Sony gaat ook al even mee, Sony verfijnt de werking elk jaar wat. De resultaten liegen er niet. De deinterlacing van 1080i-beelden is erg goed, zonder kartelrandjes. Uitstekende ruisonderdrukking en upscaling maakt dat ook oudere content goed voor de dag komt op het grote scherm. Lastige kleurbanden in gradiënten werkt de processor weg met Vloeiende Gradatie. In de Laag-stand werkt die de meeste banding-effecten weg. Enkel de zeer zware gevallen zoals de Game Of Thrones testscène vereisen dat je dat verhoogt naar Midden. En al verdwijnt er dan wat minimaal detail, het resultaat blijft prima. Voor HD-beelden kan je de Reality Creation instelling licht verhogen, die accentueert erg mooi het detail zonder uit de bocht te gaan.

Maar zoals we al lang vaststellen kan Sony de zwakke plekken van deze processor niet verbergen. Tekst-tickers (horizontale overlays) kunnen nog steeds licht schokken terwijl ze over het scherm marcheren. De processor levert goede, maar ondertussen niet meer de beste, motion handling, en als de camera erg snel beweegt, verslikt de processor zich en zijn beeldfouten zichtbaar.  Wie de camerabewegingen in film ook graag vloeiend ziet, zet Soepelheid best op twee of zelfs drie. Het paneel heeft goede bewegingsscherpte, en dat laatste beetje detail kan je tevoorschijn halen met ‘MotionFlow / Helderheid’, een ‘black frame insertion’ (BFI) techniek. Er is geen zichtbare flikkering omdat het aan 120Hz werkt, maar het dimt natuurlijk het beeld wel, en er is een lichtjes dubbele naslepende rand aan voorwerpen. Beperk de instelling tot 1 indien gewenst, voor sport leek ons dat een prima keuze.

Belangrijkste instellingen

In ons artikel over het professioneel kalibreren van een tv lees je alles over de mogelijkheden om met een professional tot de beste beeldinstellingen te komen. Wil je zelf aan de slag gaan, neem dan onze home cinema informatiegids door. Hier vind je een uitleg over de belangrijkste beeldinstellingen en tips voor het instellen van je tv.

Sony XR-65X95L - Beeldkwaliteit

De XR-65X95L (X95L-serie) is voorzien van een VA-paneel en een speciale X-Wide Angle en X-Anti Reflection film. De uniformiteit bij donkere beelden is uitstekend. In de heldere schermen zien we heel vaag wat verticale strepen (dirty screen effect) en een lichte tint aan de rand. Beide effecten zijn echter zeer klein, en stoorden niet tijdens het kijken. Denk er ook aan dat dit verschilt van sample tot sample.

Het contrast valt iets lager uit dan we gewoon zijn van een VA-paneel. Native meten we een ANSI-contrast van net geen 2000:1. Een Full Array achtergrondverlichting met local dimming met 24×20 zones (480) moet daar verbetering in brengen. Het contrast klimt op naar 3028:1 en op een wat gemakkelijker patroon zelfs naar 21.187:1. Voor een top-lcd is dat aantal zones toch eerder aan de lage kant en een vrij kleine upgrade tegen vorig jaar. Sony lijkt ons wel wat meer aandacht te geven aan klein helder detail, maar dat heeft als onvermijdelijk gevolg dat er toch wat halo-vorming (blooming) zichtbaar kan zijn op erg donkere beelden, bijvoorbeeld bij ondertitels, of bij sterke HDR-contrasten.

Die ‘blooming’, waarbij je een gloed ziet rond heldere voorwerpen, kan ook wat invloed hebben op de weergave van diepzwart, dat ziet er vaak iets te licht uit. De dimming werkt wel heel snel en accuraat, en we zagen enkel op testbeelden slechts heel uitzonderlijk een zone die wat te lang oplichtte.

Maar in nagenoeg al ons doorsnee testmateriaal leverde de Sony verder uitzonderlijk mooie beelden. De ‘Gebruiker’ beeldmode is prima gekalibreerd. Hij levert heel veel zwartdetail, bijzonder knappe kleuren, en beelden die voldoende tot uitstekende diepte hebben. Vooral helder materiaal levert erg goede resultaten. De lichtsensor doet zijn werk prima, en kan niet alleen de helderheid, maar ook tonecurve en kleurtemperatuur aanpassen op basis van het omgevingslicht. Het toestel heeft ook flink wat piekhelderheid te bieden, zodat overdag kijken geen enkel probleem is.

Sony XR-65X95L - HDR

Hoeveel piekhelderheid levert de Sony in HDR? Op het 10% venster komen we aan een maximum van 1562 nits, in de Gebruiker beeldmode. Dat is niet slecht maar ook hier is de verbetering tegenover vorig jaar eerder karig (10%). Op het volledig wit beeld halen we nog 638 nits. Alhoewel dat niet slecht is, ziet Sony zich wel langs links en rechts voorbijgestoken door Samsung (QN90C) en TCL (C845).

Op vlak van kleurbereik levert hij 93% P3 en 70% Rec.2020, en de spectrumanalyse wijst duidelijk in de richting van quantum dot technologie.

Sony gebruikt al heel wat jaren een eigen dynamische tonemapping in HDR10 en daar haalt het erg goede resultaten mee. De HDR-beelden tonen veel zwartdetail, uitstekende diepte en zeer mooie kleuren. De metingen geven aan dat de Sony donkerder is dan noodzakelijk, maar bij demomateriaal viel dat zeker niet hard op. Hier en daar merkten we een iets donkerder beeld, maar in veel gevallen was de weergave excellent. Met beeldmateriaal tot 2.000 nits gemastered zie je alle witdetail, maar in helderder gemastered beeld kan de tv af en toe wat witdetail wegclippen. Dat type beeldmateriaal komt echter minder veel voor. We merken dat de local dimming zich minder snel laat opmerken, enkel bij extreme contrastgevallen zoals vuurwerk is wat blooming echt onvermijdelijk.

Gaming, Reflecties en kijkhoeken

De kijkhoek voor kleuren is goed, maar wie teveel uit het centrum zit, zal toch veel gemakkelijker zones zien in donkere beelden omdat het scherm dan minder contrast heeft. De Anti-Reflectiefilm werkt goed, en onderdrukt de intensiteit van reflecties, maar smeert ze wel wat uit over het scherm.

Voor gamers heeft deze tv een input-lag van 19,4ms (4K60) en 10,9ms (2K120). Niet slecht, maar het loopt wat achter op de concurrenten. Sony biedt nu ook een Game menu met extra mogelijkheden om het beeld aan te passen. Dat je maar twee HDMI 2.1-poorten hebt, blijft een beperking. Zeker aangezien de ARC/eARC-poort op een van die twee staat. Wil je dus toch een soundbar, dan kan je slechts één game-bron aansluiten. VRR en 4K120 kan je niet combineren met Dolby Vision, dat is jammer voor de bezitters van Xbox Series X.

Sony XR-65X95L - Geluidskwaliteit

Heel wat tv’s gebruiken naar onder gerichte luidsprekers, waardoor het geluid eerder van onder het beeld lijkt te komen. Deze tv is uitgerust met een ‘Acoustic Multi-Audio+’ configuratie, de term die Sony gebruikt voor de aanwezigheid van twee extra tweeters aan de bovenkant van de zijdelingse frames. Daarmee wordt het geluid centraler in het beeld geplaatst, zoals bij de ‘Acoustic Surface’ oplossing op de Sony OLED-modellen. In totaal zijn er 6x 10W speakers aanwezig.

Daarmee levert de X95L een prima geluid, dat inderdaad vanuit het scherm lijkt te komen. Je kan het volume vrij ver opendraaien, een ruime kamer vullen lijkt ons geen probleem. De basweergave is goed en duidelijk hoorbaar. Filmfragmenten en Dolby Atmos-tracks leverden een duidelijke surroundbeleving, maar het hoogte-effect komt niet goed uit de verf. Sony ondersteunt overigens ook DTS, maar enkel de basisversie, dus geen HD-varianten of DTS:X. Ook voor muziek is het resultaat goed. Tijdens het opstellen, of later, kan je de tv een korte kalibratie laten uitvoeren voor de kamerakoestiek.

Review-apparatuur

Voor de lag-meting gebruiken we een Leo Bodnar Display lag meter. Voor alle andere metingen vertrouwen we op een Portrait Displays C6 HDR2000 Colorimeter, Xrite i1 Pro spectrophotometer, een VideoForge Pro patroongenerator, en de Portrait Displays Calman for Business software. Om eventuele HDR-problemen te analyseren gebruiken we een HDFury Vertex. Onze projectiescherm is een Projecta Tensioned Elpro Concept met HD Progressive 1.1 doek. Hier vind je meer info over onze meetapparatuur.

Sony XR-65X95L – Conclusie

De Sony XR-65X95L doet ons sterk denken aan de X95K, zijn voorganger. En ook nu vinden we dat deze tv veel verdiensten heeft, maar voor zijn positie in de line-up toch ook wat mindere punten. Sony heeft gesleuteld aan de local dimming en de achtergrondverlichting heeft iets meer segmenten. Het ‘blooming’-effect is verminderd, maar het blijft wel zichtbaar. Ook die beperking dat je maar twee HDMI 2.1-poorten krijgt, en dat je moet kiezen tussen Dolby Vision en 4K120, vinden we jammer en eigenlijk bijna onbegrijpelijk voor een bedrijf dat ook zo op gaming inzet.

Maar als allrounder in de woonkamer is de Sony XR-65X95L (X95L-serie) zeker een goede keuze. Ja, het contrast en de piekhelderheid zijn wat lager dan sommige concurrenten, maar wat Sony mist aan ruwe kracht maakt hij goed met een optimaal gebruik van zijn gaven. De beeldverwerking en kalibratie zijn prima. Je geniet van veel schaduwnuances in donkere beelden, en in heldere kleurrijke content is het resultaat bijzonder fraai. Goede anti-reflectie-eigenschappen en kijkhoek zorgen dat de prestaties bij wat omgevingslicht uitstekend blijven. Het gebruiksgemak is uitstekend, met een handige afstandsbediening en rijke Google TV-omgeving. DeX95L is aanzienlijk goedkoper gelanceerd dan zijn voorganger, maar hij blijft wat te hoog geprijsd voor zijn prestaties.