Achtergrond: energieverbruik tv’s – de nieuwe norm en tips om energie te besparen

Wat is de impact?

Wie een blik werpt op de energielabels van 2022-toestellen merkt dat de 4K-modellen in de meeste gevallen al voldoen aan die strengere norm. De overschrijding, als die er al is, is beperkt. Maar er is een opvallende uitzondering, namelijk 8K-tv’s. De labels van een 8K-tv tonen nu een energieverbruik dat vaak het dubbel is van wat de nieuwe maxima zijn. Betekent dat dergelijke modellen niet meer op de markt zullen komen in Europa?

Neen, zo’n haast zal het niet lopen. Het is correct dat 8K-tv’s minder energie-efficiënt zijn. De kleinere pixels blokkeren meer licht, en om al die pixels aan te sturen is nu eenmaal ook een krachtigere processor nodig. Maar de oude labels zijn vrijwel zeker berekend met een piekluminantie die hoger ligt dan het vereiste minimum van 220 cd/m². Fabrikanten kunnen dus gewoon de standaard-beeldmode een beetje minder helder instellen en zo al heel wat winst boeken. Een efficiëntere processor en wat tunen aan het beeldverwerkingsalgoritme kunnen ook winst opleveren. Zowel Samsung als LG bevestigden in elk geval al dat zij in 2023 wel degelijk nog 8K-modellen introduceren.

Wat blijft hetzelfde?

Eigenlijk bijna alles. Een tv die net voldoet aan de opgelegde norm landt nog steeds in de energie-efficiëntieklasse G. Vermits de regels voor het energielabel niet veranderen, zullen tv’s nog steeds hoofdzakelijk F en G-labels krijgen. Vermoedelijk zullen enkel de heel grote maten een E-label halen. We raden je in elk geval aan om naar het effectieve verbruik te kijken, en niet naar de energie-efficiëntieklasse, net omdat bijna alle tv’s in dezelfde klasse zitten.

Ook aan de beeldkwaliteit zal vrij weinig veranderen. Ja, voor sommige tv’s is het mogelijk dat de helderheid in de Standaard SDR-beeldmode (zoals hij uit de doos komt of na het herstellen van de fabrieksinstellingen) wat lager is. Maar dat is dan ook alles. In alle andere beeldmodes zijn fabrikanten vrij om te doen wat ze willen. De Dynamisch/Levendig beeldmode mag bijvoorbeeld veel helderder zijn (en dus meer verbruiken). Ook voor HDR hoef je niet te vrezen. Het energielabel bevat een aanduiding van het verbruik in HDR, maar dat cijfer wordt niet meegenomen in de bepaling van de energie-efficiëntieklasse, noch om te bepalen of het voldoet aan de nieuwe norm. TV’s mogen dus nog steeds 2.000 nits of meer bereiken in HDR, zonder impact op hun energiescore.

Tips om te besparen op energieverbruik

De conclusie mag dus duidelijk zijn, veel verandert er niet in 2023 op vlak van energieverbruik bij tv’s. De harde realiteit blijft wel dat energie een pak duurder geworden is. Kan je besparen op het verbruik van je tv? We geven je zeven tips.

Kies een energiezuinig model

Het energielabel helpt je daarbij, want je vindt naast de energie-efficiëntieklasse (de letter op het label), ook het energieverbruik op het label. Nu de meeste toestellen in de G-klasse vallen, is het energieverbruik zelfs de beste indicator. Je vindt op het label zowel het verbruik in SDR als in HDR. Je houdt best rekening met beide getallen. Energieverbruik varieert afhankelijk van wat je kijkt en in welke beeldmode je dat doet. De SDR-waarde is representatief voor wat de tv verbruikt als je niets verandert aan hoe hij uit de doos komt. Die mode is vaak toch geoptimaliseerd voor energiezuinigheid. Zodra je een andere beeldmode selecteert, kan het verbruik substantieel veranderen. In veel gevallen is de HDR-waarde daarom een betere indicatie van wat je mag verwachten als je de beeldmodes aanpast voor optimale beeldkwaliteit, zeker als je regelmatig bij veel omgevingslicht kijkt.

Het energieverbruik wordt uitgedrukt in kWh/1000h. Duizend uur komt overeen met een jaar lang ongeveer 2,74 uur per dag kijken. Je kan het aangegeven verbruik dus vermenigvuldigen met de gemiddelde jaarprijs van de elektriciteit (die steeds wordt uitgedrukt in €/kWh) om de totale jaarkost te berekenen. Vergelijk je de tv liever met andere toestellen waarvan je het vermogen kent? Geen probleem het getal in kWh/1000h geeft ook exact aan wat het gemiddelde opgenomen vermogen van je tv is. (kWh/1000h = 1000Wh/1000h = W)

Verminder de schermverlichting

De belangrijkste verbruiker in je tv is de lichtbron en dat ongeacht het type tv. Hoe helderder je het beeld wilt, hoe hoger het verbruik. Je kan het verbruik dus sterk verminderen door de schermverlichting lager te zetten. Die instelling is meestal het eerste item in de beeldmenu’s. De benaming kan verschillen, soms is het achtergrondverlichting, soms helderheid. Zeker wanneer je ’s avonds bij gedempt licht kijkt, is er geen enkele reden om die instelling op de maximale stand te zetten. Beschikt je toestel over een Filmmaker mode of Bioscoop mode dan is de instelling in die beeldmode vaak een goede richtlijn voor wat je in een donkere kijkomgeving gebruikt. De Levendig/Dynamisch beeldmode is wat je bij veel omgevingslicht kunt gebruiken, en zorgt vrijwel zeker ook voor het maximale verbruik.

Wil je geen gedoe met zelf aan die instelling te sleutelen, dan hebben nagenoeg alle tv’s tegenwoordig een lichtsensor. Die past zelf de helderheid van het beeld aan op basis van het omgevingslicht.

Hou er rekening mee dat je in HDR de schermverlichting wel best op de standaardwaardes laat staan. Dat zal vaak het maximum zijn, HDR-beelden hebben dat nodig. Natuurlijk kun je de schermverlichting toch lager zetten, maar dan verliezen de beelden vrijwel zeker een deel van hun specifiek karakter.

Automatisch uitschakelen

Stel de tv in op automatisch uitschakelen na een bepaalde tijd van inactiviteit. Standaard staat dat bij alle toestellen op vier uur, maar je kan dat via de menu’s aanpassen. Een of twee uur kan handig zijn als bijvoorbeeld de kinderen regelmatig de tv aanzetten en even later iets anders gaan doen zonder de tv uit te zetten.

Volledig uitschakelen of standby-modus?

Een recente tv die in standby-modus staat verbruikt maximaal 0,5W. Dat is bijzonder weinig, ongeveer 4kWh op een jaar (aan de huidige energieprijzen 2 euro per jaar). Maar er is nog een tweede standby-mode, namelijk de netwerkgebonden standby-modus (network standby). Daarbij kan de tv via het netwerk aangezet worden, bijvoorbeeld via een app op je smartphone. In die stand verbruiken de meeste tv’s 2W, oudere modellen mogelijk wat meer (4W). Het is dus raadzaam om de netwerkgebonden standby-mode uit te schakelen als je die niet gebruikt.

Het is natuurlijk ook mogelijk om de tv volledig uit te schakelen, bijvoorbeeld door de stekker uit het stopcontact te halen of via een slimme stekker uit te schakelen. Hou er rekening mee dat slimme stekkers ook een verbruik hebben, vaak rond 1W. Je wint er tegenover de gewone standby-modus van de tv dus niks mee om je tv volledig uit te schakelen met zo’n stekker, sterker nog de stekker verbruikt meer. Als je met die éne slimme stekker meerdere toestellen uitschakelt kan het wel nuttig zijn. Bij een oudere tv kan het standby-verbruik wel hoger liggen, in dat geval is het ook het overwegen waard. In geval van twijfel meet je best het standby-verbruik van je tv, en meet dan meteen ook dat van je andere AV-apparaten. Meten is weten.

Schakel (QD-)OLED-tv’s niet volledig uit!

Dit is een speciaal geval van de vorige tip. (QD-)OLED-tv’s schakel je best niet volledig uit, laat ze in standby staan. Deze tv’s voeren immers op gezette tijden onderhoud van het OLED-scherm uit om inbranden tegen te gaan. Dat doet hij na een door de fabrikant vooropgesteld aantal uren wanneer hij in standby staat. Zo valt hij de gebruiker niet lastig, want die operatie duurt ongeveer tien minuten. Schakel je een OLED-tv steevast volledig uit, dan is het risico op inbranden groter, of zal de tv je tijdens het kijken verplichten om een onderhoudscyclus uit te voeren.

Schakel het scherm uit voor muziek

Heel wat tv’s hebben apps voor Spotify of Deezer aan boord voor de muziekliefhebbers. Ook YouTube wordt vaak gebruikt als muziekbron. Maar wie zijn tv regelmatig op deze manier gebruikt kan flink wat energie besparen. Zoek in de instellingen de optie om enkel het beeld uit te schakelen. Start je favoriete playlist, schakel het beeld uit, en geniet van je muziek. Deze tip is minder handig als je videoclips bekijkt, maar voor achtergrondmuziek werkt het perfect.

Overweeg een bewegingssensor

Je kan het gebruik van je tv ook wat meer automatiseren. Installeer bijvoorbeeld een bewegingssensor die de tv uitschakelt wanneer er niemand in de kamer is. Net zoals bij de slimme stekker moet je er wel rekening mee houden dat zo’n sensor en schakelaar ook energie verbruiken. De winst moet dus voldoende groot zijn. Gebruik je de sensor om de tv uit te schakelen vanuit de aan-stand, dan is dat zeker het geval. Maar wil je dit gebruiken om de tv volledig uit te schakelen in plaats van naar stand-by, dan is dat vermoedelijk niet zo. Tenzij je met die sensor meerdere toestellen tegelijk uitschakelt.

Meer tips en adviezen

Wil je meer weten over de optimale instellingen voor jouw televisie? Of wat nu de beste televisie van dit moment is? Neem dan een kijkje in onze tips en advies-sectie.