Review: Q Acoustics 5040 5.1 – Surround, de slanke aanpak

5.1 met vloerstaanders

In deze test bekijken we de Q Acoustics 5040 5.1-pakket, dat qua frontkanalen enkel verschilt van het 5010 5.1-pakket. In het geteste pakket nemen de 5040-vloerstaanders de rol van stereokanalen op, met een paar 5010-boekenplankspeakers voor achteraan en een 5090-centerspeaker. Een Q B12-subwoofer zorgen door middel van een 12-inch woofer voor een LFE-fundament.

De 5040 5.1-pakket is beschikbaar in het satijnzwart of -wit, voor 3.145 euro. Officieel kun je hem niet in de twee andere fraaie kleuren – eik en rosewood – van de 5000 series krijgen. Maar de verschillende speakermodellen zijn er wel in die kleuren, dus je kunt het nog altijd gewoon zelf samenstellen. De uitvoering in eikfineer in het bijzonder, vinden we wel heel knap. Dat zelf combineren kun je trouwens zonder nadelen doen, want een echt prijsverschil is er niet.

Qua design passen de verschillende 5000-modellen perfect bij elkaar. Dat is niet zo vreemd, want Q Acoustics heeft echt wel een designtaal die het consequent toepast. Ook de goedkopere 3000 series of de duurdere Concept-lijn passen daarin. Je ziet meteen de gelijkenis tussen al hun luidsprekers. Een van de zaken waarmee het merk opvalt, is de slanke bouw van hun zuilspeakers. Dat is ook bij 5040 het geval. Toch staat het stevig, dankzij twee metalen driehoeken die achteraan bevestigd worden en eindigen in een spike. Samen met de twee spikes vooraan aan de basis van de speakers levert dat een stabiel geheel op. Heb je een houten vloer? Gelukkig levert Q Acoustics doppen mee die over de punten van de spikes passen. Dat doen ze ook voor de forse spikes waar de Q B12-subwoofer op rust.

Ook voor kleinere kamers

Qua plaatsing doen de 5000-speakers niet moeilijk. Ze zijn ontworpen om eerder dichter bij een muur te staan, wat in een kleinere woonkamer een plus kan zijn. Tijdens het testen merkten we ook dat de Q Acoustics al bij lage volumes correct klinken. Dat kom je wat minder vaak tegen, heel wat speakers houden van wel wat volume. Soms zelfs véél. Die twee zaken maken het 5040 5.1-pakket meteen interessant voor iemand die wel surroundbeleving wil, maar niet per se een loeiharde thuisbioscoopervaring nastreeft.

Op papier zijn vooral de 5040’s en 5090-centerspeaker makkelijk aan te sturen. In de praktijk merken we dat de krachtige Denon-receiver niet echt op de proef wordt gesteld – dat zou er nog aan ontbreken – maar dat de volumeknop wel verder doorgedraaid wordt dan verwacht. Het lijkt ons aangewezen om deze speakers niet te combineren met de allergoedkoopste AV-receiver.

Innovatie uit de Concept-lijn

Bij de 5040 en 5090 kun je rekenen op een MTM-opstelling, waarbij twee woofers een 1-inch dome tweeter flankeren. Bij de 5040-vloerstaander vind je 5-inch woofers, bij de 5090 (en de 5010-boekenplankspeakers) gaat het om 4,5 inch woofers. Wat heel typisch is, is dat bij de 5040 die MTM-opstelling zich in de bovenste helft van baffle bevindt. Dit is dan ook geen 3-wegs vloerstaander.

Er druppelt aardig wat technologie neer uit de Concept-lijn naar de 5000 Series. Zo ook bij die woofers, die een speciale C³ Continuous Curved-conus gebruiken om zo perfect mogelijk een pistonbeweging te maken. In tegenstelling tot bij veel andere fabrikanten is er hier niet gewerkt rond het conusmateriaal, maar wel de vorm. Via computersimulaties zegt Q Acoustics de ideale holle vorm te hebben berekend.

Ook afkomstig van de Concept-speakers is het idee dat de tweeter hermetisch afgesloten moet zijn binnen in de kast, zodat er geen beïnvloeding is door luchtverplaatsingen afkomstig van de woofers. Het is daarnaast mechanisch ontkoppeld aan de voorkant, opnieuw om vrij van beïnvloeding te zijn.

Als het gaat om akoestisch design, leunt Q Acoustics nog altijd sterk op het werk gedaan door Karl-Heinz Fink voor het Concept 500-vlaggenschip van de Britten. Wat nog nazindert, is bijvoorbeeld de focus op een inerte kast. Bij de 5000 series wordt niet de allerbeste gelcore-aanpak van het merk toegepast, maar is de kast wel op slimme wijze intern gestut met de Point-to-Point-bracing. Wat ons ook heel bekend voorkomt is de Helmholtz Pressure Equaliser die in de vloerstaander staat. In essentie is dit een buis dat een punt waar typisch een hoge druk ontstaat verbindt met een plek in de kast waar de druk laag is. Hierdoor wordt die overdruk snel weggewerkt, wat de negatieve impact op de driverachterkant beperkt.

Drie keer Dirac

De Q Acoustics-speakers sluiten we op de Denon AVC-A1H aan die we in de testruimte vast hebben staan. Dit is een high-end AV-receiver met meer dan genoeg vermogen en kanalen op overschot. Dat is zeker het geval bij deze 5.1-opstelling: we gaan maar vijf kanalen gebruiken en de 5000 Series is niet heel veeleisend qua vermogen. In de ruimte hangen ook vier hoogtespeakers van DALI aan het plafond, maar die sluiten we niet aan om de testopstelling zuiverder te houden. Aan de receiver hangen onze gebruikelijk testbronnen: een Apple TV, een Oppo UDP-203 Ultra Blu-ray-speler en een PlayStation 5.

Bij de Denon AVC-A1H kun je kiezen tussen kamerkalibratie met Audyssey of Dirac. Dat laatste vereist iets meer meetwerk, maar levert in onze ervaring wel betere resultaten. Als we afgaan op onze vorige ervaringen met Q Acoustics-speakers, verwachten we geen enorme correcties te moeten doorvoeren. Dat klopt ook grotendeels. Meestal kiezen we ervoor om drie filters te creëren in Dirac: de onveranderde Dirac-curve over het volle frequentiebereik, eentje beperkt tot 500 Hz, en een volledige correctie met (lichte) handmatige aanpassingen.

Never enough for me

Hoewel verguisd als een ‘saaie’ film, wat misschien komt door het monotone acteerwerk van Brad Pitt, heeft ‘Ad Astra’ (Dolby Atmos) een beginscène hoog boven de aarde dat spectaculair is qua surroundgeluid. Het eerste dat opvalt is de vollere weergave van de stem van Pitt. Het kleinere formaat van deze centerspeaker houdt het niet tegen om goed uit te hoek te komen. Er is geen onevenwicht of ‘gat’ in het geluidsbeeld rond het scherm.

Vergeleken met sommige andere luidsprekerbouwers, zoals Bowers & Wilkins of Focal, heeft Q Acoustics een neutralere, vlakkere weergave. Daar valt zeker in een surroundverhaal iets voor te zeggen. De consistentie tussen speakermodellen is bovendien sterk, waardoor de bekende scène met het optreden van Jenny Lind in ‘The Greatest Showman’ heel geslaagd binnenkomt. Gegeven dat dit toch wel speakers met een bescheiden formaat zijn, is de omvang van de bubbel bij dit nummer heel indrukwekkend. Opnieuw, de kleine center en de bescheiden achterkanalen laten die 5040’s niet in de steek. De dynamische hoogtepunten bij de kreten van “never enough for me” zijn een tikje beleefd, maar wel heel zuiver en goed geïntegreerd. Met wat bijregelen zouden we dat wellicht wel kunnen tweaken, maar zo vinden we het eigenlijk al goed genoeg. De finale kreet bij de finale van het nummer weergalmt ook heel natuurlijk, en ook de overgang van de doffe introspectieve weergave naar het gejuich van het publiek is heel mooi gedaan.

‘Dune: Part Two’ (Dolby Atmos) is qua geluidseffecten en muziek iets minder indrukwekkend dan deel één, maar misschien komt dat wel omdat het recept niet meer op dezelfde wijze verrassend kan zijn. Het blijft een heel competente geluidsproductie, waarbij de toenemende sacrale sfeer en de spanningsboog heel goed door de soundtrack wordt gecommuniceerd. De bedoeling is dat je ergens wat ongemakkelijk wordt, aanvankelijk door de dreiging van de Harkonnen maar later de radicalisering van de Fremen. De massascènes waarbij Paul Atreides door de Fremen wordt ‘herkend’ als heiland, die grootschaligheid krijgen we goed mee. Er is veel natuurlijk aan de weergave die we hier beleven, ook als we het volume echt wel open draaien. Van vervorming of overdreven helderheid die soms kan irriteren is er geen sprake. Zet je het echt héél luid, dan is er wel een tikje felheid.

Groots met klassiek

Niet alle speakers ontworpen voor home theatre-gebruik zijn goed met subtielere soundtracks. Met ‘Tolkien’ (Dolby Digital Plus) tonen de Q Acoustics dat ze hier wel voor geschikt zijn, met een relatief grootse omhulling, zelfs aan een lager volumeniveau. Het afwisselen tussen de scènes die vertellen hoe de schrijver JRR Tolkien opgroeide en zijn latere ervaringen aan het front in WOI komt sterk over, zowel het gebulder van de kanonnen als het gekwetter van de vogels via de rears bij de pastorale momenten.

Bij de films en tv-series die we bekeken noteerden we nooit een storend contrast tussen geluidseffecten en muziek, het vloeit goed in elkaar over. Hun neutrale kijk op de zaak laat grootse orkestrale werken, zoals die van Hans Zimmer op z’n ‘Live in Prague’-schijf (Dolby Atmos), goed tot hun recht komen. Het is soms minder een kolossale muur van geluid, wat sommigen zullen verkiezen, maar je krijgt wel meer de verschillende lagen aangeleverd. Het is een indruk dat we ook krijgen bij muziek dat we streamen via Apple Music op de Apple TV.

Conclusie

De Q Acoustics-opstelling weet mooi een positie te vinden tussen audiofiel-gedetailleerd en bombastisch, en dat maakt dat je deze surroundopstelling altijd wel wil gebruiken. Niet enkel voor game- of filmavonden dus, maar gewoon als permanente upgrade ten opzichte van een soundbar. Hun slank design en voorkeur voor een plaatsing dicht bij een muur maakt de 5040 5.1-bundel in het bijzonder interessant voor mensen met een kleinere woning of flat, maar ook middelgrote woonkamers kunnen deze speakers vullen met een egale, neutralere surroundbubbel die heel aangenaam is. Een betere AV-receiver zet je wel best mee op het aankooplijstje. Gelukkig is het prijskaartje van deze Q Acoustics heel billijk voor wat je krijgt.