Denemarken is altijd al een bakermat geweest van toonaangevend designtalent. Denk maar eens aan Peter Bang en Sfen Olufsen. Of aan Jacob Jensen. Namen die hifiliefhebbers allemaal kennen van de vaak iconische en legendarische Bang en Olufsen-ontwerpen. Maar in de tachtiger jaren dook ook een andere getalenteerde vormgever op: de Deen Bo Christiansen. Gefrustreerd door de matige geluidskwaliteit van veel toenmalige hificomponenten, in combinatie met in zijn ogen slechte vormgeving en - mede daardoor - vaak weinig gebruikersgemak, besloot hij om zelf een hifimerk te ontwikkelen, dat wel aan al zijn eisen voldeed. Zo stelde hij een team van designers samen en trok ook de getalenteerde ingenieur Bent Nielsen aan. En zie daar: Primare Systems AB was geboren. Inmiddels is de firma al weer ruim veertig jaar gevestigd in Zweden. En wat ze produceren is heel mooi. Na deze review snap ik wel dat Primare bezig is met een opmars.
Het designverhaal begint al bij het logo van Primare: een cirkel met triangel, die staat voor volumecontrol. Deze wordt gecombineerd met twee letters uit het Griekse alfabet: Alpha (staat voor input) en Omega (staat voor output). De designfilosofie bij Primare gaat ver. Muziek moet de voornaamste experience zijn, niet de onderliggende techniek. Alles moet in balans zijn en in samenwerking. Als gebruiker moet je daardoor een opperst gevoel van gemak en kwaliteit ervaren. En zo’n filosofie is vaak geen eendagsvlieg met snel na elkaar wisselende ontwerpstijlen. Primare houdt consequent vast aan de bestaande ontwerpen, die geheel verouderingsvrij lijken. Ook na jaren kun je bij bestaande Primare-componenten nog nieuwe aanschaffen, ze blijven perfect combineerbaar en dit is ook een vorm van duurzaamheid voor de eigenaar.
Modulaire opbouw
Binnen de ontwerpfilosofie hoort ook dat je als klant alleen maar koopt wat je nodig hebt, en dat als je in een latere periode andere of aanvullende wensen krijgt, je die grotendeels via je bestaande apparatuur nog kunt verwezenlijken. Daarom zijn sommige componenten ook modulair van opbouw. Je kunt een cd-speler als loopwerk kopen, maar ook met dac, en nog een stapje verder, met een streamer. Dat geldt ook voor de versterkers. Dit maakt het ook mogelijk dat Primare-componenten goed kunnen worden gecombineerd met andere merken. En wat zo mooi is: eventueel kun je later een extra module nog laten inbouwen. Bij iEar’, waar ik een complete Primare-set heb gereviewed, doen ze dat zelfs gratis.
De Primare-set
In een van de hifi-studio’s bij iEar’ in Tilburg, dealer van Primare, had vestigingsmanager Ron Geurts een Zweedse set klaargezet in een audiorack, te midden van apparatuur van andere merken. Wat direct opvalt is de strakheid en eenvoud van Primare ten opzichte van de andere apparaten en de bescheiden afmetingen. Allereerst de PRE35 voorversterker, in dit geval voorzien van de optionele Prisma-uitvoering, dus met de ingebouwde dac-module DM36 en de streamer-module SM35.
Deze werd gecombineerd met de A35.2 eindversterker die een ongelofelijke krachtpatser bleek: maar liefst 200 watt per kanaal bij 8 ohm en overbrugbaar tot 800 watt in mono. Dit duo was uitgevoerd in een erg mooie titanium kleur. Naar het gevoel van Ron en mij toch vrijwel zilver van kleur. Ron gaf aan dat je feitelijk met deze twee apparaten al een geweldige startset hebt. Je kunt streamen, zowel via netwerk als wifi, alleen nog twee speakers er bij.
Daarnaast stond de CD35 opgesteld, in een zwarte uitvoering. Een cd-speler, voorzien van de bekende acht-kanaals ESS Sabre ES9028PRO chips, met een gebalanceerde output en een betrouwbare TEAC-drive. De cd-lade gaat vertrouwenwekkend degelijk open en dicht. Als je deze cd-speler in Prisma-uitvoering bestelt, zit er ook een streamer in met alle benodigde connectiviteit.
De luidsprekers
Voor deze gelegenheid was er een set luidsprekers opgesteld die nu al zeldzaam zijn: de Deense Dynaudio Contour Legacy uit de Heritage Collection, wereldwijd gelimiteerd tot 1000 sets. iEar’ was in staat om enkele van deze sets in te kopen. Haast u om ze aan te schaffen, want ze worden nooit meer geproduceerd en ze zijn zo weg. Ze kosten 12.000 euro per paar. Een 2,5-weg systeem met twee baspoorten aan de achterzijde, een impedantie van 4 ohm en handgebouwd, met het mooiste – per paar qua structuur bij elkaar gezochte – Amerikaans walnoten fineer. En ondanks de bescheiden hoogte van net geen meter, loodzwaar. Maar liefst 32,5 kilogram, en dat komt omdat de voet van de Contour Legacy van gietijzer is vervaardigd. Ondanks de vintage-uitstraling uit de jaren tachtig en negentig heeft Dynaudio inwendig uitgepakt met de modernste technologie. Zo zien we de geweldige Esotar 3 tweeter, twee woofers van 18 cm, een zeer hoogwaardig wisselfilter en een afneembaar front. Deze bezetting is in staat om een frequentiebereik van 42 Hz tot 29 kHz weer te geven. De set was met de Primare A35.2 verbonden via AudioQuest William Tell Zero kabels.
De luistertest
Uiteraard is geluisterd naar cd-weergave, maar ook, via Tidal, naar de streamingkwaliteiten van de Primare-set. Wat allereerst opviel was dat de Dynaudio Contour Legacy heel gemakkelijk tot een breed stereobeeld kwam, zonder dat je tot op de centimeter nauwkeurig ze als ware puntbronnen moest opstellen. Dit maakt dat je ze, ook gezien hun bescheiden afmetingen, gemakkelijk in een gemiddelde woonkamer kunt plaatsen. Fraai, met dat mooie fineer.
Old Boyfriends
Dit uit 1994 daterende album van jazz-zangeres Claire Martin (Linn AKD 028) leek wel gemaakt voor de Primare-set. Al bij de eerste track When the sun comes out horen we Claire prachtig midden in het geluidsbeeld, fraai op een heldere vleugel begeleid. En dan ineens, een spectaculaire flinke uithaal en solo van de trombone, die direct de kwaliteiten laten horen van de Esotar tweeters en de A35.2 versterking. Flink wat dynamiek, maar de Primare geeft geen krimp en levert met het grootste gemak het benodigde vermogen. Opvallend is dat cd-spelers van deze generatie zoveel meer geluidskwaliteit uit oudere cd’s weten te halen, de chips zijn onvergelijkbaar veel beter dan vroeger. Bij track 5 Moon Ray begint Claire in diepe stilte a capella, daarna eerst alleen door een plukbas begeleid. Het komt allemaal heel authentiek over. De houten klankkast, de volle en diepe bastonen, het glijden over de snaren, de Primares geven prachtig detail weer. Ik kan mij voorstellen dat je daar in de huiskamer volop van kunt genieten. En dan geleidelijk zetten trombone en slagwerk in, het hele combo in een mooie stage gepresenteerd.
Mercury Falling
Het vijfde studioalbum van Sting uit 1996 blijkt ook nu via de moderne CD35 heel aangenaam om naar te luisteren. (A&M Records 5404862). De zanger davert al in de eerste track The Hounds of Winter flink de luisterstudio binnen. Als het volume eens stevig omhoog wordt gedraaid, dan zien we opnieuw dat de Primare-versterking ongelofelijk stabiel blijft. Ook merk ik dat die Dynaudio’s inwendig heel goed gedempt zijn, er is, als je een hand er op legt, geen enkele trilling op de kastwanden bespeurbaar. Ook de overige tracks, lekker in herfstsfeer, laten je echt genieten van het Sting-optreden.
Locatelli
Veel muziekliefhebbers luisteren graag naar klassiek. Het barokke L’Arte del Violino, opera Omnia III, in 1733 gecomponeerd door de Italiaanse componist en violist Pietro Locatelli (1695-1764) was een geslaagde poging om voor die tijd het uiterst mogelijke virtuoze vioolspel te laten horen. Ingewikkelde en snelle passages in torenhoge posities op de hoogste snaar wisselen af met dubbelgrepen en arpeggio’s over alle snaren. De detailweergave van de Primares is zo goed, dat ik de kenmerken van de G.B. Guadagnini viool van soliste Sandine Cantoreggi kan waarnemen (Turtle Records TRSA 0018). Deze opname is een sacd, er werd uiteraard naar de cd-layer geluisterd. En dan hoor je dat ook modernere – en veel betere – opnamen op deze Primare-set veel plezier geven om naar te luisteren.
Streamen
Dan wordt de iPad moeiteloos en snel met de PRE35 Prisma verbonden en vervolgens geluisterd naar Tidal. Eerst naar een flink uithalende saxofoon van jazzmusicus Josh Johnson Marvis, in FLAC 24 bit 48 kHz. Het begeleidend slagwerk komt enorm strak uit de luidsprekers, de Primare versterkercombinatie is ook erg snel en puntig, waar het moet. Het nummer This time the dream’s on me, vertolkt door Lauren Henderson, klinkt zo diep en breed stereo en fraai, dat ik de track wel vijf maal herhaal. Enkele iEar-bezoekers, die stilletjes even de hifi-studio binnenlopen, vragen direct waarnaar ik aan het luisteren ben, het klinkt zo mooi. Ik ben het met ze eens. De mooie plukbas, de houtige en heldere vibrafoon, zo wil je het horen.
Conclusie
Een schitterend en tijdloos design waar je jaren met plezier naar kijkt. Een mooi en kwalitatief hoogwaardige geluidsweergave, waarvan je jaren achter elkaar kunt genieten. Alles is ook degelijk gebouwd. Als je het totale leveringsprogramma van Primare bestudeert, dan ben je vol verbazing. Een multichannel versterker? Een home cinema processor? eARC en Dirac DSP mogelijkheden? Dolby Atmos en DTS X? Ook dat leveren de Zweden allemaal. Verder hoef je niet te winkelen. Zeer aanbevolen, en gezien de hoge geluidskwaliteit en afwerking vind ik de Primares zeer gunstig geprijsd.
Prijzen
Primare PRE35 Prisma € 4.400,- (zoals beluisterd met dac en streamer)
Primare PRE35 Prisma (zonder de twee modules) € 3.200,-
Primare A35.2 € 3.200,-
Primare CD35 € 3.000,-
Primare CD35 Prisma-uitvoering € 3.500,- met streamer en connectiviteit
www.primare.net
PAI Audio Video, www.pai-audiovideo.nl
iEar’ | Ultimate sound and vision, www.iear.nl
Reacties (0)