Review: Naim Supernait 3 geïntegreerde versterker

Evolutionaire techniek, revolutionaire weergave

Wat is het toch vervelend dat er voor de werkelijk kritische muziekliefhebber de laatste jaren steeds minder te kiezen valt. Natuurlijk vliegen dagelijks de meest zoete verleidingen over onze beeldschermen. Variërend van nieuwe smartphones die je nu ook kunt vouwen, tot elektrische auto’s die kunnen laden zonder stekker boven een laadstation en slimme apps waarmee je heel je leven kunt ‘stroomlijnen’. Allemaal heel gemakkelijk en interessant, maar ik doel veel meer op basale oer gevoelens. Die onderbuik kriebels die je doorgaans alleen maar ervaart bij verliefd zijn, of die je voelt bij het beleven van een werkelijk grensverleggende nieuwe aanschaf. Met name dit aspect is enorm sterk aanwezig bij de fonkelnieuwe Naim Supernait 3 versterker. Op papier slechts de opvolger van voorganger Supernait 2, maar in werkelijkheid in staat tot mijn meest bevredigende muziekervaring met een versterker uit deze net geen 4,5K prijsklasse van de laatste 10 jaar!

Meestal bestaat een met veel trommelgeroffel aangekondigd nieuw model uit een nieuw fris uiterlijk, een arsenaal aan nieuwe mogelijkheden en uiteraard een ‘veel betere’ klank. Met de laatstgenoemde parameter zit het bij deze Engelse fabrikant wat de Supernait 3 betreft wel snor, maar dat nieuwe uiterlijk is er eh, gewoon helemaal niet? Maar hee, dit is wel Naim en die staat zeker bij de Classic modellijn toch al niet bekend als uitbundig met vernieuwingen en stilistische sniksnak. Maar echt helemaal niets is natuurlijk wel heel erg karig. Nou niets? Er is toch een aux ingang opgeofferd voor een mooie nieuwe hoogwaardige ingebouwde MM phonotrap? Is er verder dan niets nieuws onder de zon? Gelukkig zeker wel! Want onderhuids is deze versterker compleet herzien en dat zorgt voor een dermate grote weergaveverbetering die alles volledig op zijn kop zet!

Doen waar je goed in bent

Het Naim ontwikkelteam was dus ‘eigenwijs’ in zijn besluit het complete budget aan de onderhuidse techniek te besteden en niets aan een ander visueel voorkomen. Door de moordende concurrentie lijkt dit in eerste instantie bijna commerciële zelfmoord en dat heeft vooral te maken doordat je zonder een nieuw spraakmakend design de ‘aankoopprikkels’ zouden ontbreken. Gelukkig blijkt dit ook sterk merkafhankelijk en weten mensen die voor Naim kiezen dat zeker de Classic line al sinds jaar en dag eenzelfde soort uiterlijk heeft. In basis is dat altijd een zwarte rechthoekige behuizing waarbij de solide aluminium kap uit één stuk (voor de duurdere modellen) als een soort van huls over de onder-, boven- en zijkanten schuift en een zwarte poedercoating bezit. Het golvende front is op zijn beurt in een zwart geanodiseerde geborstelde afwerking afgewerkt. Het in mijn ogen heerlijke understatement uiterlijk wordt tenslotte afgemaakt door een van achteren verlicht groen Naim logo, terwijl ook de draairegelaars en toets verlichting in deze zelfs merk typische kleur zijn uitgevoerd. Net als zijn twee voorgangers blijkt de Supernait 3 ten opzichte van veel concurrenten een opvallend platte versterker te zijn en de 43,2 cm breedte, 8,7 cm hoogte en 31,4 cm diepte, spreken in dit geval boekdelen. Dat het hier desondanks zeker niet om een nietszeggend kastje gaat, blijkt meteen uit het onverwacht solide gewicht van 14 kilo. Een andere bijzonderheid is dat het merk sinds voorganger Supernait 2 alweer zes jaar geleden, geheel tegen de huidige trend in toch heel bewust de DAC functionaliteit heeft laten vervallen om een nog hogere maximale geluidskwaliteit met zo min mogelijk stoorinvloeden te bereiken. Een ander voordeel is dat je op die manier ook niet na enkele jaren met een verouderd dac gedeelte in een verder nog steeds actuele versterker blijft zitten.

Analoog pur sang

Net zoals het ontbreken van een ingebouwde dac, blijkt Naim ook wars van andere ‘moderne fratsen. Zo is de voorzijde dus getooid met een lekker grote volumeregelaar èn balans regelaar (helaas zonder duidelijke middenstand) en kunnen er behalve een mute toets, vijf lijningangen in zowel RCA als DIN worden geschakeld. Fijn trouwens dat Naim dit oude type connector nog steeds trouw blijft. Vooral omdat het zowel elektrisch als klankmatig nog steeds de best presterende verbinding is. Andere bijzonderheden zijn de 6,3 mm jackplug hoofdtelefoonuitgang aan de voorzijde en de subwoofer- en voorversterkeruitgangen aan de achterzijde. Zoals het een Naim versterker betaamt zijn de luidsprekeraansluitingen enkel met banaanstekkers te gebruiken en bestaat de mogelijkheid de weergavekwaliteiten nog verder te verbeteren door van een externe losse Naim voeding gebruik te maken. Een mogelijkheid waarvan we bij deze test bewust geen gebruik hebben gemaakt. Ook omdat deze versterker zonder deze toevoeging al enorm goed weet te presteren en het zeker geen must is. Onder de kap begint het meteen al goed, met een lekker grote 400 VA ringkerntrafo die aan de banaanstekker only luidsprekeraansluitingen 2 x 80 Watt aan 8 Ohm en 2 x 130 Watt kan leveren. Dat lijkt weinig als je het vergelijkt met de concurrentie, maar is in de praktijk voor praktisch iedere situatie ruim voldoende en regelmatig stabieler dan de op papier veel krachtiger concurrenten. Wanneer we verder kijken, blijkt de Supernait 3 over een klasse A ingestelde voorversterker te beschikken die tegelijkertijd tevens als hoofdtelefoonversterker functioneert. Het eindversterkerdeel staat in klasse A/B geschakeld en word Naim typisch maar hooguit handwarm. Bijzonder en het bewijs dat Naim echt voor maximale geluidskwaliteit gaat, is dat er keramische isolatoren worden gebruikt om de capacitieve koppeling tussen het chassis en de uitgangstransistoren te minimaliseren voor de hoogste geluidskwaliteit. Daarbij zijn alle ingangen individueel ontkoppeld en met de hand bedraad voor minimale ruis en interferentie. Nieuw is dat de interne schakelingen met constante stroombronnen werken en dat is een techniek die direct van de NAC 552 referentie voorversterker is afgeleid en eigenlijk nooit in deze prijsklasse wordt toegepast. Eveneens nieuw op deze laatste generatie Supernait, is de toevoeging van een MM phono voorversterker die een mooi lage ruiswaarde laat zien en Naim typisch over een grote dynamische headroom beschikt. Het solide totaalpakket wordt tenslotte afgerond met hoogwaardige Alps Blue Velvet volume- en balansregelaar, Reed relais voor de ingangskeuze, galvanisch gescheiden geïsoleerde microprocessor besturing en tegen microfonie geïsoleerde printplaten.

Luisteren 1

Het testen van Naim producten zorgt bij mij al sinds jaar en dag voor een soort van geluksgevoel. Het is niet alleen de degelijke en nuchtere uitstraling en de hoge betrouwbaarheid waardoor ze dag in dag uit heel consistent hun werk doen, maar vooral de heel typerende muzikale inslag. Muzikaal maar dan niet in de zin van warm, bedeesd of romantisch. Maar veel meer met de zeggingskracht, tonale vulling en dynamische expressie zoals je ook live muziek ervaart. Hier en daar lees ik nog wel eens dat sommige collega’s Naim als minder neutraal ervaren en hoewel ik zeker begrijp wat ze bedoelen, is het eigenlijk maar het halve verhaal. Want wat Naim beoogt is niet de gebruikelijk standaard ‘witte’ rechte lijn van correct, maar probeert het merk veel meer de vertaalslag te maken om aspecten als gevoel, zeggingskracht en niet te vergeten het plezier van echte muziek over te brengen. Tijdens een afgelopen zomer aan Naim UK afgelegd fabrieksbezoek, kregen we als primeur het vergelijk tussen de oude Supernait 2 en de nieuwe 3 te horen. En hoewel dit soort vergelijkingen vaak verzanden in uiteindelijk maar (hele) kleine verschillen, wist ik vanaf de allereerste klanken meteen dat de 3 heel bijzonder was. Het verschil was op dat moment zelfs zo groot, dat het bijna leek of de 2 kapot was! In direct vergelijk had de Supernait 3 een veel breder, dieper en zelfs hoger stereobeeld, was het laag zowel beter gedefinieerd als tegelijkertijd op een bepaalde manier lichtvoetiger en was het vooral de relevante low level informatiedichtheid en samenhang in de muziek die veel verder gingen. Bij Naim stond voor dit vergelijk de Focal Sopra No2 in de compleet vernieuwde en zeker ook akoestisch fors verbeterde luisterruimte opgesteld. De Franse luidsprekerfabrikant Focal heeft in het verleden meermaals mijn wenkbrauwen flink doen optrekken door een weergave te presenteren die van een wel heel erg nadrukkelijk hoog en upfront middengebied was voorzien. Ja, het was beslist dynamisch, levendig en op een bepaalde manier onderhoudend. Maar ook een weergave die toen ter tijd van mij het predicaat ‘commercieel geluid’ kreeg opgespeld. Maar tijden veranderen en met de introductie van de Sopra, nieuwe Utopia III Evo en recent de Chora modellen, is ook mijn kijk op dit Franse merk met zijn rijke historie bijgesteld. Daarbij is door een steeds inniger samenwerking tussen Naim en Focal (ze hebben dezelfde eigenaar) nu ook uiteindelijk een prachtige klanksymbiose ontstaan die samen meer is dan de som der delen. Want welke muziek ook werd gedraaid of beter gezegd in dit geval werd gestreamed, het eindresultaat was echt indrukwekkend goed! Ultradiep en goed gedefinieerd in het laag, zeer los en soepel in het midden en hoog en voorzien van een dermate groot en perfect gelaagd 3D stereobeeld, dat het speelde als een totaalsysteem uit een veel hogere prijsklasse!

Luisteren 2

Eenmaal weer thuis was het een maand later opnieuw de beurt aan de Supernait 3 om zijn kunsten te vertonen en… in een niet Naim systeem! Ik heb dus bewust geen andere Naim componenten in het verhaal meegenomen en de versterker ‘gewoon’ aangesloten op de bronnen en luidsprekers die op dat moment aanwezig waren. Qua bronnen waren dat mijn referentie North Star Design 192 mk II cd loopwerk met Extremo DAC, de Mirror Image muziek server en T+A MP 3100 HV multi source sacd speler. Als geïntegreerde versterkers waren aanwezig: Naim Nait 5i, Analogue Audio Maestro Anniversary, T+A PA 3100 HV en de referentie Zanden 6000. Luidsprekers waren dit keer Aequo Audio Ensis en Stilla, Elac Concentro S507, Sonus faber Olympica Nova 2 en mijn eigen Master Contemporary C referentie. In plaatst van DIN verbindingen is van RCA of cinch gebruik gemaakt en varieerden de gebruikte systeemkabels van Nirvana tot Essential Audio Tools, AudioQuest, Siltech, Crystal Cable en Kemp Elektroniks. Na het luisteren en bekend te zijn met de reeks hierboven genoemde componenten, komt de Supernait 3 toch nog steeds als een schok binnen. Nee, het is zeker niet zo dat deze nieuwe Naim loot meteen gehakt maakt van alle genoemde merken, als veel meer dat ik al vanaf de eerste muzieknoten meteen een grijns van oor tot oor krijg! Tsjonge wat klinkt dit meteen lekker zeg! Wat er dan met name lekker aan is, zit vooral in de extreem soepele presentatie van het laag en een losser en ‘smeuïger’ gepresenteerd midden en hoog dan ik ooit van een Naim geïntegreerde versterker heb gehoord. Samen met precies de goede ‘oempf’ in het grondtoonbereik en een opvallend grote rust, autoriteit en grip, zorgt dit voor een enorm aanstekelijke weergave waar je maar naar blijft luisteren. Een album om dit maximaal mee te illustreren is ‘In between Dreams’ van de Amerikaanse singer-songwriter Jack Johnson. Nu is deze uitgave normaal al super expressief en springlevend, maar op de Supernait 3 gebeuren er ronduit bizarre dingen. Want als vanuit het niets staan de eerste akoestische gitaarlicks van het openingsnummer Better Together letterlijk voor mijn neus in de luisterruimte. Waarna de stem van Johnson droog en melancholisch bij het instrument voegt en de boodschap van het nummer nog verder wordt ondersteund door een opmerkelijk luid gemixte basgitaar en drums. Hoewel de muziek zo eenvoudig lijkt, blijkt de opname zeker wanneer het volume omhoog gaat menige luidspreker/versterkercombinatie behoorlijk op de proef te stellen. De Supernait 3 voelt zich echter als een vis in het water en geeft deze muziek precies wat het nodig heeft. Weer borrelen woorden als ‘lekker’ en meeslepend naar boven, maar valt ook op dat deze visueel compacte versterker de typische autoriteit bezit die je eerder verwacht bij veel krachtiger voor- en eindversterkercombinaties! En verder gaat de muzikale rit met het prachtige volledig akoestische album ‘Slow Train’ van de Twentse Blues zanger en gitarist Hans Theesink. Een heel bijzonder in een villa in Oostenrijk opgenomen project, waarbij de akoestische invloeden van de verschillende aanwezige ruimtes volledig zijn benut en in de muziek zijn meegenomen. Uiteindelijk heeft dit geleid tot een prachtig totaalgeheel waarbij de raspende bluesy stem van Hans prachtig vermengd met allerlei soorten gitaren. Voeg daarbij de natuurlijk opgenomen drums en niet te vergeten een Afrikaans zangtrio en het muzikale avontuur is compleet. Ook hier laat de Naim de muziek weer vol overgave knallen, grommen en beleven. Wat samen met de opmerkelijk hoge verfijning een heel bijzondere luisterindruk achterlaat. Vooral omdat deze eigenschappen zelden zo mooi samengaan en al helemaal niet bij een versterker die nog geen 4,5K hoeft op te brengen!

Rust en diepgang

Na dit akoestische vuurwerk is het even tijd voor rust en dat vind ik door een schitterende cd van de eveneens Nederlandse percussionist Jeroen de Rijk uit de kast trekken. Samen met een aantal vrienden vult hij zijn album ‘Central Heating’ in, waarbij de bij leven al legendarische Aalt Jouk van den Hul heeft getekend voor de opname. Naast de super klankkwaliteit volgt het overigens digitaal geregistreerde album de weg van midden jaren zeventig. Hier dus geen woud aan microfoons waarbij alles later in elkaar wordt gesleuteld, maar een minimaal aantal microfoons die ook de opnameruimte meenemen en muziek die in één keer is geregistreerd. Mede door het ontbreken van dynamiekcompressie en andere ongein, is ‘Central Heating’ een prachtig puur album geworden, waarbij ik voor deze test kies voor het 7,5 minuut lange Selfportrait. Met fantastisch minimalistische gitaartonen kleurt gastgitarist Arnold van Dongen (o.a. Loïs Lane, Mathilde Santing, Total Touch en Ilse de Lange) met veel reverb de fraaiste akkoorden in, waarbij de climax halverwege uiteraard wordt gevormd door de komst van Jeroen. Om de sessie tenslotte full throttle af te sluiten, kies ik voor één van de meest bizarre audiofiele nummers uit de jaren tachtig en wel het grootse en theatraal uitgevoerde Le temps passe van de Franse zanger Michel Jonasz. Dit op de dubbel cd ‘La fabuleuse histoire de Mister Swing’ uitgebrachte nummer, is ook anno 2020 nog steeds een aanstekelijk voorbeeld van muzikaal plezier, dynamische uitbarstingen en natuurlijk vooral dat afgrond diepe synthesizer laag. Zeker bij deze muziek mag de Naim laten zien wat hij waard is en dat is zoals verwacht heel veel. Nee, het gaat uiteindelijk niet zo ver als sommige nog veel duurdere versterkers. Maar qua plezier, levenslust en nu ook rust en doorzicht, valt het voor dit bedrag eigenlijk niet te verbeteren. Ronduit een indrukwekkend goede prestatie.

Conclusie

Wat een verbetering ten opzichte van de toch ook al uitstekende voorganger, wat een spelplezier en vooral wat een enorm bevredigend totaalpakket. Precies die indruk is mij tot op de dag van vandaag bijgebleven van de Naim Supernait 3. Ja, het kan zeker nog beter. Maar als je die behoefte hebt moet je niet alleen veel dieper in de buidel tasten en over een top high-end set beschikken, maar is het ook de vraag of je die behoefte wel werkelijk hebt. Wat zelfs als je veel moois gewend bent dwingt deze nieuwe Naim je gewoon tot bezinning. Want is het nog wel echt zinvol om nog verder te gaan dan deze versterker kan leveren? Ik denk eigenlijk voor veel mensen niet meer. Want deze kleine benjamin doet toch wel heel erg veel goed. Zo zijn er veel aansluitingen, genoeg vermogen om de meeste luidsprekers luid uit te kunnen sturen en een weergave die de zeggingskracht van alle muzieksoorten opmerkelijk goed laat uitkomen. Beperkingen heeft het apparaat verder niet, maar ben je zelf nog beter gewend (ja het kan), dan hoor je dat het stereobeeld nog groter kan uitvallen, de weergave nog vloeiender en vanzelfsprekender kan spelen, het realisme… etc, etc. Maar mis je deze zaken als je met zo’n Supernait 3 aan de gang bent? Nee dus. Dit is wat mij betreft de realdeal voor deze prijsklasse en het ijkpunt waar vele concurrenten hun tanden stuk op zullen bijten. Ook zeer geschikt in een niet Naim systeem!

Prijs: Naim Supernait 3 € 4.399,- geïntegreerde versterker

Latham Audio, Tel: 013-5082411, E-mail: info@latham-ci.com, www.latham.nl