Review: McIntosh C70 buizen voor- en MC2152 buizen stereo eindversterker

Geschiedenis als een roman

Gelukkig(!) geheel in stijl met haar stoere producten, leest de geschiedenis van het merk met de grote blauwe ‘ruitenwisservensters’ bijna als een spannende roman. Opgericht in 1949 door Frank McIntosh, werd deze al snel vergezeld door Gordon Gow en Sidney Corderman. Samen met Gordon werd het unieke fameuze Unity Coupled Circuit uitgevonden. Een schakeling die leidde tot een lagere vervorming, groter frequentiebereik en langere levensduur van de buizen. Sidney heeft op zijn beurt in zijn veertigjarige loopbaan veel bijgedragen om McIntosh tot de stabiele leidende factor te maken die het anno 2020 nog immer is. Het originele streven van de heren was om home-audiosystemen te ontwikkelen die een ultieme ervaring konden bieden op het gebied van muziek en film. Film? Jazeker, want behalve 2-kanaals stereosystemen, biedt het merk tot op de dag van vandaag ook een zeer uitgebreid scala aan meerkanaals systemen aan, die zijn bedoeld voor kritische thuisbioscoop en surroundgeluid liefhebbers van over de gehele wereld. Wat de roman betreft komen we vooral terecht bij een aantal van de belangrijkste momenten in de muziekgeschiedenis en popcultuur. Van de versterking van de inauguratietoespraak van president Lyndon Johnson (1963) tot het aansturen van Woodstock (1969) en natuurlijk de beroemde ‘Wall of Sound’ van Grateful Dead in 1974. Met andere woorden heeft McIntosh niet alleen geschiedenis meegemaakt, maar hebben ze het zelf mede vorm weten te geven! Ondanks omzwervingen zoals de overname door het Japanse Clarion in 1990, de eveneens Japanse D&M Holding in 2003 en de Italiaanse Fine Sounds group in 2012. Lukte het de eigenaar van deze investeringsmaatschappij om zich in 2014 onder de naam Quadrivio Investment Group af te scheiden en de leiding van het merk van Milaan weer opnieuw naar New York te brengen. De productie met zijn 144 medewerkers is nooit verplaatst en bevind zich al sinds jaar en dag in Binghamton. Een stad die in het zuidelijk midden van de staat New York is gelegen.

McIntosh C70   

Zoals het een echte jubileum buizenvoorversterker betaamt, maakt de in gepolijst roestvast staal uitgevoerde C70 net als de vroegere McIntosh ontwerpen, gebruik van een volledig analoog opbouw in bekende retro-look. Het glazen voorpaneel (het merk maakt nooit gebruik van kunststof voor dit onderdeel) is daarbij speciaal voorzien van jubileumbelettering om het 70-jarig bestaan extra luister bij te zetten, terwijl aan de bovenzijde achter een glazen venster één 12AT7 en vijf 12AX7A vacuümbuisjes zichtbaar zijn. Hoewel de bediening uitsluitend via traditionele draairegelaars en tuimelschakelaars plaatsvindt, geven moderne led indicatoren de ingangsselectie, het volumeniveau en balansinstelling aan. Qua uitrusting bezit de robuuste C70 (44,5 cm breed, 15,24 cm hoog en 45,72 cm diep) zeven ingangen die zijn onderverdeeld in twee gebalanceerde en drie ongebalanceerde exemplaren. Met één voor ieder van de phono-ingangen (MC en MM) als zinvolle aanvulling. Voor de uitgangen zijn twee paren gebalanceerde en ongebalanceerde verbindingen aanwezig. Een heel groot verschil met de meeste andere ‘audiofiele’ audiomerken op de markt, is dat dit Amerikaanse merk al sinds de oprichting een geheel eigen invulling aan geluidsweergave geeft. Daarbij is niet alleen de weergavesignatuur en deels de toegepaste techniek anders, maar zeker ook de mogelijkheid om van (uitschakelbare) bass en treble regelaars gebruik te kunnen maken. Deze regelen het signaal in stappen van 2 dB en kunnen een verzwakking of versterking van -/+ 10 dB geven. Een 6,3 mm jackplug geeft hoogwaardige hoofdtelefoons de ruimte door van een speciale ‘High Drive’ hoofdtelefoonversterker, waaraan ook de eigen Headphone Crossfeed Director (HXD®) technologie is toegevoegd, gebruik te maken. Deze geeft muziek een extra dimensie op een volgens McIntosh natuurlijke wijze, maar kan worden uitgeschakeld wanneer deze invloed niet gewenst is. Voor vinyl liefhebbers is het heel erg fijn en vooral ook heel gemakkelijk, dat zowel de impedantie als de capaciteit middels soepel roterende knoppen aan de voorzijde kunnen worden ingesteld. Uiteraard wordt deze bijzondere en met 18,8 kg opvallend gewichtige voorversterker, gecompleteerd met een geheel in dezelfde stijl vormgegeven afstandsbediening. Het is weliswaar een kunststof exemplaar, maar wel voldoende degelijk gebouwd en bovendien voorzien van een groot bereik en prettig werkende druktoetsen. Ondanks alle retro nostalgie, is het afsluitend nog mooi om te vermelden dat de C70 over vier poorten beschikt waardoor andere verbonden McIntosh componenten, gelijktijdig in en uit kunnen worden geschakeld.

McIntosh MC2152

Hoewel de C70 voorversterker al de nodige indruk weet te maken door klassieke ‘gouden audio eeuw’ vormgeving te combineren met actuele technologie, gaat de bijzonder indrukwekkende MC2152 stereoversterker in ieder geval visueel zelfs nog een stuk verder. Volgens de ontwerpers is het bijzondere ontwerp een bewuste keuze geweest, om uit te dragen dat in deze eindversterker zeven decennia van het beste wat home audioapparatuur ooit heeft voortgebracht uit te dragen. Hoewel het visuele aspect in eerste instantie alle aandacht opeist, bevat de MC2152 uiteraard een indrukwekkende tour de force van 70 jaar McIntosh audio ontwikkeling. Zo kan door gebruik te maken van de gepatenteerde Unity Coupled Circuit-uitgangstransformatortechnologie – dezelfde technologie waarop het bedrijf in 1949 werd opgericht – de volledige 150 Watt worden ingezet om bijna elk paar luidsprekers op de wereldmarkt, vlekkeloos aan te sturen. Dus ongeacht of deze een impedantie van 8, 4 of zelfs 2 Ohm hebben, deze Mac gaat als een banaan! De compleet nieuwe uitstraling met toch nog steeds duidelijke McIntosh kenmerken, is wederom een meesterstuk van topontwerper Livio Cucuzza. Een zeer getalenteerde Italiaan in dienst van de McIntosh Group (voorheen Fine Sounds Group), die ook verantwoordelijk is voor de laatste generatie Audio Research en Sonus faber modellen. Het fraaie lijnenspel van de MC2152 wordt nog eens extra benadrukt door het geparelstraalde zwart geanodiseerde aluminium chassis, in samenwerking met een tweetal matte koolstofvezel zijpanelen. Het voorpaneel met van achter verlicht laser gesneden McIntosh-logo, wordt geflankeerd door een tweetal klassieke McIntosh-knoppen. De maar liefst 16(!) grote en kleine buizen, kunnen voor de veiligheid worden afgeschermd door een bijgeleverde roestvrijstalen draadkooiconstructie die is voorzien van een zwarte poedercoating. Wanneer we onszelf meer naar de achterzijde verplaatsen, komen we de twee Unity-gekoppelde uitgangstransformatoren met de vermogenstransformator er precies tussenin tegen. Alle drie de transformatoren zijn daarbij ondergebracht in afzonderlijke geëxtrudeerde behuizingen, die zijn voorzien van glazen afdekpanelen die het bedradingsschema voor elke transformator weergeven. Op de bovenzijde zijn zowel acht KT88 en acht kleine signaalbuisjes geplaatst. Laatstgenoemde zijn onderverdeeld in vier 12AX7A en vier 12AT7 exemplaren, waarbij de 12AX7A het gebalanceerde en ingangsversterkingsdeel voor hun rekening nemen, terwijl de 12AT7 buizen zich om het spanning- en stuurversterkerdeel bekommeren. Opmerkelijk en zeer afwijkend in vergelijking tot de concurrentie, is dat onder alle kleine buisjes LED verlichting is aangebracht die ook nog eens in drie standen kan worden ingesteld. Uit (waardoor de zachte natuurlijke oranje gloed van de buizen zichtbaar is), Groen of Blauw – een nieuwe kleuroptie die uniek is voor de MC2152. Een prettig idee is dat een speciaal ontwikkeld monitorsysteem de uitgangsstroom continu monitort en de versterker uitschakelt als deze ooit de veilige limieten zou overschrijden.

Op de schuin weglopende achterzijde bevinden zich zowel gebalanceerde als ongebalanceerde ingangen en deze connectoren zorgen tenslotte samen met de gepatenteerde luidsprekeraansluitingen voor een betrouwbaar en stevig contact. Qua basisgegevens kan nog worden gemeld dat deze eindversterker 44,45 cm breed, 26 cm hoog en maar liefst 71,1 cm diep is. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in een bijna onhandelbare 56,7 kg gewicht. Wel is gelukkig pal achter de drie transformatoren een solide beugel aangebracht, die fors bijdraagt aan een net wat gemakkelijkere hanteerbaarheid.

Overpeinzingen

Het spelen met goed ontworpen buizenversterkers is voor ondergetekende eigenlijk altijd een feest. Niet in het minst doordat doorgaans een luchtige en mooi gelaagde 3D ruimtepresentatie, naadloos met een vloeiende en organische tonaliteit en expressieve dynamische eigenschappen kunnen worden verenigd. Ook heb je bij buizen vaak beduidend minder last van het typische hifi reproductiegevoel, klinkt muziek meer als muziek en speelt alles vrijer en meer onbevangen. Helaas kleven er ook een aantal keerzijdes en valkuilen aan deze oude techniek. De eerste daarvan is het elektrisch en gehoormatig combineren met de luidsprekers van uw keuze. Buizenversterkers hebben namelijk door hun veel lagere dempingsfactor, doorgaans minder grip op de woofers. In bepaalde gevallen is dit wenselijk en dus juist prettig, maar in sommige andere situaties kan dit leiden tot een minder goed gedefinieerd laag. Dat buizen vaak een lager vermogen bezitten en niet goed zijn in lage impedanties gaat in dit geval niet op. Want de McIntosh MC2152 is daar juist bijzonder goed in! De volgende aandachtspunten gaan over het hogere stroomverbruik, forse warmteafgifte, kwetsbaarheid, hogere gewicht en slijtage van de buizen. Het is waar dat buizenversterkers doorgaans meer stroom verbruiken dan gelijkwaardige transistorbroeders. Daarbij is de warmteafgifte, zeker in geval van dit krachtige exemplaar met zijn acht parallel geschakelde KT88 eindbuizen, inderdaad behoorlijk fors. Qua slijtage zwerven talloze indianenverhalen, maar in de praktijk gaan buizen bij doorsneegebruik vele jaren zonder hoorbare degradatie mee. In tegenstelling tot transistorversterkers is het bij buizen trouwens niet de bedoeling dat u de versterker de hele dag aan laat staan zonder deze te gebruiken. Het kan wel, maar dan gaan de buizen wel een heel stuk korter mee en dat is gewoon zonde. Het gewicht van buizenversterkers is door de benodigde uitgangstransformatoren altijd een heel stuk zwaarder. Er bestaan ook transformator loze modellen, maar dat is weer een heel ander verhaal. Houd daar dus vooraf rekening mee met het te kiezen meubel. Zeker ook wat betreft de warmteafgifte, want dit type versterker dient altijd vrij te worden opgesteld.

Luisteren 1

Wie mijn verhalen met enige regelmaat volgt, weet dat ik een echte buizenliefhebber ben. Daarbij is het beslist niet zo dat ik de buizentechniek als zaligmakend heb verklaard, maar wel dat ik met echte topklasse buizenversterkers tot op heden dichter bij mijn persoonlijke heilige graal ben gekomen dan mij met gelijk geprijsde transistorexemplaren is gelukt. En nee, ik ben niet het type luisteraar dat alleen maar zwoele pretentieloze jazz of easy listening muziek op de achtergrond draait. De reden waarom ik nu inmiddels alweer twaalf jaar met veel plezier van deze techniek gebruik maak, heeft alles te maken met muzikaal realisme. Wie de op 9 november vorig jaar gehouden Trafomatic Elysium demo op Zellaton luidsprekers bij Rhapsody in Hilversum heeft bijgewoond, weet nu precies wat ik bedoel. Voor de anderen houdt voor mij dit realisme in, dat je als luisteraar met de ogen dicht gefopt moet kunnen worden. De illusie om naar echte muzikanten in een ruimte anders dan de huiskamer of luisterruimte te luisteren, is daarbij het ultieme doel en buizen lukt deze vertaalslag ook vandaag de dag nog steeds beter dan met transistortechniek mogelijk is. Wel is het zo dat je in buizenweergave vele smaken en typen beleving hebt. Van enorm vol, rijk, warm en bedeesd, tot nagelneutraal, super dynamisch en puntig. Tijdens mijn eerste indrukken van de McIntosh C70/MC2152 combinatie, blijkt de signatuur nog het beste met de belichaming van het merk Harley Davidson overeen te komen. Oftewel big, bold & beautiful. Omgezet in klank behoort deze versterkercombinatie absoluut bij de krachtige, rijke en meer ronde soort. Het is dus geen Zanden, Kondo of Trafomatic weergave (zo neutraal, naturel en realistisch als maar mogelijk is), maar veel meer het ongedwongen genieten van een ‘wreed’ vette en bezielende sound. Het afgebeelde podium is daarbij panoramisch groots, diep en zelfs voorzien van hoogteafbeelding, terwijl dynamische contrasten met een grandeur en het volledig ontbreken van stress voor het voetlicht worden gebracht, dat het een lieve lust is. Maximaal puntig en superstrak omlijnt behoort niet tot het metier van dit duo, maar als je het als luisteraar fijn vindt om te worden ondergedompeld in prachtige bijna Technicolor tonale vulling en omhullende klanken, zou dit best wel eens jouw ticket to heaven kunnen zijn. Echt net vers van de pers is het werkelijk schitterende ‘12 Fantasias for Viola da Gamba’ van Georg Philipp Telemann, uitgevoerd door de Nederlandse Ralph Rousseau en uitgebracht op het veelbelovende Nederlandse trptk label. Nu heb ik van opnametechnicus Brendon Heinst al wel meer goede opnames gehoord, maar dit album is wat mij betreft zijn beste tot op heden! Opgenomen in de Geertekerk in Utrecht en gebruikmakend van onder andere DPA microfoons en Merging HAPI AD/DA converters, is een viola de gamba volgens mij bijna niet meer beter te registreren. Eindresultaat is een super op dreef zijnde Ralph en een registratie die zelfs op cd al een dermate extreme resolutie bezit, dat het bijna voyeuristisch aandoet. Terwijl Sonus faber Aida 2, Kroma Julieta, Van Buren Audio Design Silva en Master Contemporary C luidsprekers in verschillende situaties de veelzijdigheid van dit McIntosh duo al aantoonden. Valt ook de bewuste klankmatige afstemming steeds sterker op. Want waar veel andere versterkers de enorme informatiedichtheid van Ralph benadrukken, is het bij de Amerikaanse componenten veel meer de ziel van het viola da gamba spel, de intensiteit van het beroeren van de snaren en de rijkdom van de harmonischen die indruk maken. Daarbij hangen de klanken fraai lang in de lucht en is het stereobeeld dermate mooi gelaagd, dat je er bijna letterlijk in weg kunt lopen. Wel blijkt het belangrijker dan gemiddeld te zijn om tonaal de juiste luidsprekercombinatie te kiezen. Want hoewel de prachtige Sonus faber en Kroma luidsprekers zeker niet verkeerd gaan, vind ik de keuze voor wat minder tonaal verzadigde weergevers in dit geval de beter passende keuze.

Luisteren 2     

In een tweede sessie onderzoek ik de afzonderlijke kwaliteiten van zowel voor- als eindversterker, door ze met verschillende andere merken te combineren. Hoewel zoals vooraf verwacht de twee merkeigen producten elkaar klankmatig versterken, blijkt de MC2152 afzonderlijk uiteindelijk nog net wat hoger te kunnen scoren dan met de merkeigen voorversterker. Vooral wanneer aspecten als snelheid, neutraliteit en oplossend vermogen als belangrijk worden ervaren, blijkt het totaalniveau met sommige andere top voorversterkers nog een stukje verder te kunnen worden opgeschroefd. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat dan ook niet dat ‘lekkere’ en pakkende McIntosh karakter verloren gaat. Een hele sterke eigenschap van het gezamenlijke duo, is dat in ieder gebruikt systeem de typerende eigenschappen meteen de boventoon voeren. Dus wat voor luidsprekers of bron er ook worden gebruikt, het krachtige, ronde, dynamische en tonaal verzadigde geluid vallen als een maatwerk jas om mij heen. Een heel mooi voorbeeld om dit te illustreren is het debuutalbum van het Amsterdamse muziekduo Haevn. Hoewel hun debuutalbum ‘Eyes Closed’ bij mij inmiddels al bijna spreekwoordelijk grijs is gedraaid en ik vol verwachting wacht op hun nieuwste productie. Blijken de McIntosh C70 en MC2152 op knappe wijze in staat deze bestaande muziek weer van een heel andere kant te belichten. Het begint al met het prachtige openingsnummer The Sea, wat grootser, diepgaander en meer melodramatisch klinkt dan ooit tevoren. Nee, het biedt niet de accuratesse, inzicht en doortekening als de allerbeste buizenversterkers die ik ken. Maar het luistert wel heerlijk en voldoening gevend weg, afgebeeld in een bijna panoramische ruimtebubbel en met een achteloos laagfundament wat gewoonweg heerlijk is om te ervaren en zeker ook fysiek te voelen! Wanneer ik verder ga met Where the Heart is, wat is gebruikt in de Volvo V40 reclame. Voel ik de vrijheid van in het diepe springen. Bij Finding out more ervaar ik de zoektocht naar wie we nu eigenlijk zijn, om vervolgens bij het bijna beklemmende We are, midden in de nacht op straat te lopen met een bijna verloren gedachte. Het is ook juist deze emotie overbrengende eigenschap waar dit Amerikaanse duo uiteindelijk zo sterk in uitblinkt. Verenig dat met het bijna achteloos geëtaleerde vermogen en de voor buizen bijzondere eigenschap om heel veel luidsprekers serieus goed aan te sturen, en er staat een muzikaal ijzersterke versterkercombinatie voor mij. Een systeem dat ook qua gebruiksmogelijkheden enorm compleet is en de authentieke deugden van het 70 jaar jonge merk McIntosh tot in zijn diepste wortels belichaamd.

Conclusie

Wat een mooie en bijzondere versterkercombinatie zijn de C70 en MC2152. Een duo die veel meer dan alleen maar McIntosh liefhebbers zal aanspreken en heel veel nuttige kwaliteiten ten tonele brengt. Het begint al met 150 Watt aan stabiel buizenvermogen, waarvan de kenners al weten dat dit gehoormatig veel meer is dan hetzelfde aantal transistorwatts. Voeg daar nog een voorversterker bij die behalve veel aansluitingen ook nog plaats aan twee platenspelers biedt, een topkwaliteit hoofdtelefoon uitgang bezit en waar je als klapper op de voorpijl, ook nog gewoon de balans en toonregeling in kan stellen. Er is zeker een aanzienlijke groep puristen die van dit alles zullen gruwen. Maar feitelijk is deze versterkerset daar ook helemaal niet voor ontworpen. Want de ronde en majestueuze weergave met typische buiseigenschappen zoals soepelheid, emotieoverdracht en gewoon ‘lekker’, leunt heel sterk op ongecompliceerde muziekweergave. Wie echt alles in een opname tot het laatste detail loepzuiver wil horen in volstrekte neutraliteit, is niet de juiste kandidaat voor deze glorieuze combinatie. Maar zwelgt u altijd al bij het ‘Harley Davidson’ uiterlijk van het merk McIntosh, heeft u luidsprekers staan of wilt ze eventueel aanschaffen die er optimaal mee combineren en zwijmelt u bij analoge bronnen zoals een platenspeler met eventueel een tapedeck, dan zou dit best wel eens uw muzikale eindbestemming kunnen zijn. Want zoals dit McIntosh duo bestaat er geen ander.      

McIntosh C70 70th Anniversary € 9.799,-
McIntosh MC2152 70th Anniversary € 19.499,-