Review: KEF R3 Meta – Metamirakel

Forse boekenplankspeaker

De R3 Meta die we hier bekijken is het kleinste model in de R Meta-familie. Of liever, bijna-kleinste, daar de R8 Meta nog compacter is. Maar dat is een Dolby-speaker die je boven op de R3 Meta of een van de drie vloerstaanders (R5 Meta, R7 Meta en R11 Meta) kunt parkeren als je een Dolby Atmos-opstelling bouwt. De R2 Meta is dan weer een centerspeaker, ook weer bedoeld voor een surroundopstelling.

Het woord ‘klein’ schept echter verkeerde verwachtingen. De R3 Meta, die even groot is als zijn R3-voorganger, is zeker geen piepkleine boekenplankspeaker. Het is een standmount, een rechthoekige speaker met wat meer volume die het best op een stand wordt geplaatst. Je zou hem ook wel op een AV-meubel kunnen neerzetten.

Nu zijn er ook wel voordelen aan dat groter formaat van de R3 Meta. Het is geen toeval dat steeds meer fabrikanten een wat grotere boekenplankspeaker of staandermodel in hun aanbod opnemen. Net door die volumewinst is het mogelijk een weergever te ontwerpen die lagere bassen kan produceren dan een kleiner model. Er is wat meer ruimte nodig om de R3 Meta te plaatsen, in ruil krijg je wel volwassen prestaties. Dat was bij de oude R3 eveneens het geval.

Een speciale editie

KEF mag dan in het oog springen als een fabrikant die heel rationeel speakers bouwt, het is even opvallend hoe sterk de Britten bezig zijn met design. Hun producten zijn opvallend ‘anders’, zonder het daarmee exotisch te maken. Ze zien er vooral eigentijds en moderner uit, radicaal verschillend van de nostalgische weergevers die je veel in winkels ziet. Iemand bij het bedrijf houdt zijn of haar vinger goed aan de pols als het gaat om trends, als je het ons vraagt.

Bij de R3 Meta zien we deze keer op designvlak geen grote veranderingen. De vorige R-generatie uit 2018 introduceerde een nieuw ontwerp en die wordt grotendeels behouden voor de Meta-uitvoering. Dat mag, want de R3 Meta oogt nog altijd als een heel moderne en strakke luidspreker. Je mag zelfs stellen: lichtjes futuristisch. Op zich is het gewoon een grote (en verrassend zware) rechthoek, maar onder meer door de knappe integratie van de woofer en Uni-Q-driver in de baffle krijgt het een heel gestroomlijnd karakter.  De laklaag ligt ook riant en naadloos over de kast. De R Meta-lijn is nog wel betrekkelijk hoekig, net als de Reference Meta-lijn, maar heel anders dan de LS50 Meta en de Blade Meta-lijn.

Ook de kleuropties van voorheen zijn behouden. Je kunt dus kiezen uit een weelderige zwarte laklaag, een strak wit dat iets minder glossy overkomt of een prachtige afwerking in walnoot. Bij deze laatste uitvoering zijn de drivers in een lichtbruin. Dat klinkt misschien niet zo knap, maar integendeel: het levert een heel gelikt resultaat op.

Wie iets extravaganter zoekt: het wordt bij KEF stilaan de gewoonte dat er een speciale kleureditie opduikt als nieuwe speakers worden voorgesteld. Bij de R Meta-familie is er zo’n bijzondere uitvoering voor de R7  Meta (titaniumgrijs met rode Uni-Q) en de R3 Meta. Wie dat wenst, kan de compacte luidspreker ook krijgen in een indigoblauw met woofer in dezelfde tint en een goudkleurige Uni-Q. We hebben deze blauwe uitvoering in het echt gezien en het mag gerust een blikvanger genoemd worden.

Gemaakt voor bi-amping

Van een speaker uit de middenklasse en hoger mag je verwachten dat het komt met aansluitingen voor enkele of dubbele luidsprekerkabels. Bi-wiring/bi-amping kan bij de R3 Meta nog makkelijker. Wie dat pad wil bewandelen moet niet zoals doorgaans een brugkabeltje verwijderen. KEF voorziet op de R Meta’s twee draaiknoppen, zodat je makkelijk de woofer kunt loskoppelen van de Uni-Q. Dat is echt wel makkelijk als je met bi-wiring/bi-amping wil experimenteren, zoals wij een tijdje geleden deden met de Primare A35.8.

Zo zijn er wel meer praktische kantjes aan deze speakers. De stands die KEF voor de R3 Meta voorziet, zijn bijvoorbeeld beschikbaar in dezelfde kleuren. Het is ook heel eenvoudig om ze in elkaar te steken en de luidspreker te bevestigen.

Uni-Q met meer

De allereerste Uni-Q-driver werd al in 1988 geïntroduceerd. Hoewel coaxiale designs daarvoor al bestonden, was het wel KEF die echt heel overtuigd dit ontwerp begon te verfijnen. Dat is het altijd blijven doen, in recente jaren door het uitgebreide R&D-team onder leiding van Jack Oclee-Brown. Een eerste innovatie die KEF aan het concept toevoegde was de plaatsing van de tweeter in hetzelfde vlak als de midrangeconus. Daarna heeft het nog hard gesleuteld aan materialen en de interne constructie van deze dubbele driver.

Een reden waarom de fabrikant zo dol is op dit ontwerp, is dat door het combineren van tweeter en midrange een groot deel van het geluid van één punt lijkt te komen. Het gaat zelfs nog een stapje verder, hoorden we van Oclee-Brown. Door de midrange-conus een bepaald vorm te geven, kan KEF het uitstraalgedrag van de tweeter controleren. Zo kan een Uni-Q ontworpen worden die heel uniform geluid de kamer instuurt en z’n karakter behoudt als je niet per se recht voor de speaker zit. Dat heeft ook te maken met die Tangerine-waveguide (die inderdaad aan de kwartjes van een appelsien doet denken) die net voor de tweeter is aangebracht.

De toevoeging van MAT-metamateriaal maakt is gericht op het dempen van ongewenste klanken uit de achterkant van een tweeter. Dat is wenselijk, want die klanken vertroebelen het geluidsbeeld dat uit de voorkant komt. Het slimme aan MAT is dat er met een synthetisch materiaal een vorm kan gecreëerd die heel gericht frequenties dempt én andere ongemoeid laat. Het is dus veel nauwkeuriger dan bruutweg dempingsmateriaal in de kast proppen. De vorm lijkt wel wat op een labyrint, maar is dus eigenlijk een heel uitgekiende vorm. Het is bijzonder efficiënt; volgens KEF wordt 99 procent van de ongewenste geluiden ‘opgeslorpt’.

Is MAT dan de enige verbetering aan het design? Toch niet. Typisch voor de ingenieurs van KEF is dat er met Finite Elements en andere CAD/CAM-software gezocht is naar kleine verbeteringen die de prestaties kunnen verbeteren. De motor van de midrange-driver produceert bijvoorbeeld minder vervorming en ook de ruimte tussen tweeter- en midrange-motors is verkleind (wat resonantie vermindert). Bescheiden stappen misschien, maar wel typisch voor het merk om te blijven zoeken naar verbeteringen.

Geen schrik van complexiteit

Een deel van deze test hebben we uitgevoerd met de R3 Meta’s aangesloten op een Hegel Röst-versterker. Ook aan bod kwam de combinatie van Primare PRE35 en A35.8-eindtrap, net omdat bi-wiring/bi-ampen met deze achtkanaals Hypex-monster kinderspel is. Dat vinden we zelf wel interessant, maar in de meeste gevallen is het een realistische scenario dat je gewoon deze R3 Meta’s combineert met een slimme alles-in-één-versterker zoals die van Hegel. Andere opties kunnen natuurlijk ook, zolang het maar gaat om een toestel met voldoende vermogen en controle.

De bredere uitstraling van de Uni-Q-driver betekent dat je de R3 Meta’s wat ons betreft niet moet indraaien. De luisterafstand mag ook wat korter zijn, al zijn deze standmounts niet zo nearfield als de kleinere LS50 Meta’s. Die kun je echt heel dichtbij plaatsen op een (dieper) bureau en nog altijd een heel correcte sound krijgen. Dat woord, ‘correct’, past trouwens heel goed bij de R3 Meta. Het biedt vergeleken met sommige rivalen een meer gebalanceerde sound, wél met een verrassend basfundament. Zo weet de KEF R3 Meta regelmatig te verbazen, onder meer bij het afspelen van de 10th Anniversary Edition van ‘Random Access Memories’ op vinyl (met de Hegel, op een Pro-Ject X2 B en Phono Box S3 B). De funky gitaartonen bij het begin van ‘Lose Yourself to Dance’ komen meteen heel speels naar voren, en dat blijft ook terwijl het Franse technoduo steeds meer lagen toevoegt aan de mix. Het geluidsbeeld wordt complexer, maar de R3 Meta zet het gewoon heel open en discreet neer.

Controle op overschot

Wat we geweldig vonden aan de vorige generatie R3 was hoe deze KEF’s elektronische muziek gecontroleerd en toch fascinerend wist neer te zetten. Die kwaliteit is de Meta-versie niet verloren. Integendeel, als we die oudere R3’s erbij halen, is er qua beeldvorming toch nog een verdere stap gezet. Echte bassheads willen wellicht nog een subwoofer toevoegen bij de snelle en toch strak weergeven Marie Davidson remix van ‘FAST LAND’ van Moderat, maar voor ons is dit al heel overtuigend en opwindend om naar te luisteren. Vooral omdat het hier uiteindelijk toch gaat om een relatief kleine speaker.

Die snelheid blijft een troef bij de jazzfunk van de Engelse formatie The Sorcerers op ‘In Search of the Lost City of the Monkey Gold’ – albumtitels worden steeds langer, zo lijkt het wel. In dit geval staat er nog eens ‘Soundtrack to the Motion Picture’ bij, maar dat is fictie. De nummers op dit album zijn een diverse hommage aan filmmuziek uit de jaren zestig en zeventig, bedacht om een verzonnen film over een expeditie naar ruïnes in Zuid-Amerika te begeleiden. Als je denkt aan filmmuziek uit die decennia, spreek je over funk maar ook Afrikaanse invloeden, gespeeld door een trio tegen een spaarzame achtergrond. Heel sfeervol allemaal, wat de R3 Meta’s prima overbrengen. Er komen doorheen de verschillende tracks heel wat instrumenten aan bod, maar of het nu gaat om een fluit, sax of vibrafoon, het klinkt bijzonder authentiek en echt. Het is misschien even wennen aan het KEF-geluid, dat inzet op iets meer natuurlijkheid dan sommige rivalen die meer gekleurd zijn. Maar het is heel eerlijk en uiteindelijk interessanter om naar te luisteren.

Net iets sterker wordt het als we met vanuit de A35.8 dubbele luidsprekerkabels naar de R3 Meta sturen. Hiermee experimenteren is kinderspel, de draaiknoppen om laag en hoog los te koppelen op de achterzijde van de KEF’s zijn bijzonder handig. Net iets meer controle, een tikje meer definitie, dat krijgen we bij ‘True Nature’ op Rodrigo y Gabriela’s ‘In Between Thoughts… A New World’ dat we in hi-res afspelen via Roon en RooExtend naar de PRE35. Al moeten we wel wat nuance toevoegen aan het verhaal. In tegenstelling tot bij sommige vloerstaanders levert bi-wiring hier nu ook niet weer zo’n een sprong op dat het écht moet. De R3 Meta is uit de doos en met een goede geïntegreerde versterker in staat tot spectaculaire dingen.

Conclusie

Met de R3 Meta weet KEF de puike prestaties van de oude R3 nog verder te verbeteren. De prijsstijging is wellicht onvermijdelijk in deze tijden, maar in ruil krijg je wél een luidspreker die tot de beste in z’n klasse behoort. Het excelleert in controle en coherentie, gekoppeld aan een geweldige basextensie. Het eindresultaat is een luidspreker die het fijnste detail in een orkestrale opname kan leveren – maar ook de volle dynamiek en beleving van live-concert. De enige voorwaarden: geef hem de ruimte en voorzie versterking op niveau.