Review: Esoteric Grandioso T1 draaitafel – The first ever, the best ever?

Klaar voor de toekomst

De term ‘familiebedrijf’ moeten we wel heel letterlijk nemen. Silvia is in een van de panden geboren, haar vader was de oprichter van Overgaauw Hifi. En de ontwikkelingen staan niet stil. Sinds 1 januari 2024 zijn de aandelen in Overgaauw Hifi van familieleden overgenomen en zijn Silvia en Johan 100% eigenaar van de firma. Ze zitten boordevol plannen voor de toekomst. Zo worden er ideeën uitgewerkt om het aanbod nog aantrekkelijker te maken voor een jonger publiek met eigen gebruikers- en luisterwensen, klaar voor de toekomst. Over aanloop hoeft Overgaauw Hifi niet te klagen, er zijn heel veel vaste klanten, ook voor de duurdere high-end apparatuur. Bekend is dat Esoteric zeer hoge kwaliteitseisen stelt aan het dealerschap. Er zijn in Nederland maar een paar hifiwinkels die daaraan kunnen voldoen, en Overgaauw Hifi is er een van.

TEAC en Esoteric

Esoteric staat in Japan in hoog aanzien en geniet een grote bekendheid als fabrikant van high-end apparatuur. De firma is nu nog een volle dochteronderneming van TEAC. Dat gaat binnenkort veranderen, want recent maakte het management bekend dat de organisatie van Esoteric met die van TEAC zal worden samengevoegd. Er verandert niets in het programma-aanbod van Esoteric, of de naam. Sterker nog, er worden juist meer ontwikkelingsmogelijkheden verwacht voor nieuwe hifi-generaties. De naam Esoteric is buiten Japan iets minder bekend, alhoewel de serieuze hifi-liefhebbers in Europa en de Verenigde Staten er wel vertrouwd mee zijn. TEAC kent iedereen wel, als een van de oudste hifi-merken in de wereld. TEAC staat voor Tokyo Electro-Acoustic Company, in 1956 opgericht door de broers Tomoma en Katsuma Tani. Er werd snel geschiedenis geschreven. Zo introduceerden zij de eerste open reel taperecorder in de wereld met een autoreverse-mechanisme. In de jaren 70 en 80 werden grote hoeveelheden geluidsapparatuur voor de wereldwijde consumentenmarkt geproduceerd. Legendarisch is de ontwikkeling van het VRDS cd-loopwerk (Vibration-Free Rigid Disc Clamping System), dat het uiterst nauwkeurig afspelen van cd’s mogelijk maakte, met een zo klein mogelijke foutmarge. Deze techniek zou later ook een grote rol gaan spelen bij de Esoteric sacd/cd-spelers.

Het ontstaan van TASCAM

Al vanaf het begin beschikte TEAC over veel kennis op het gebied van opnametechnieken. Daarom speelde Tomomo Tani opnieuw een rol bij het oprichten van een nieuwe research en development-unit, onder de naam TASC (TEAC Audio Systems Corporation). Het doel was om te onderzoeken hoe de opnametechnieken en apparatuur van TEAC beter in de professionele audiowereld konden worden gebruikt. Uiteindelijk ontstond hieruit de professionele audiotak van TEAC, onder de merknaam TASCAM, gevestigd in Amerika. In 1973 werden onder deze naam de eerste professionele audioproducten gelanceerd.

De komst van Esoteric

Tenslotte ontstond in 1987 het merk Esoteric. Het doel was om de best denkbare hifi-apparatuur te kunnen ontwikkelen, voor echte liefhebbers, en ook in een hogere prijsklasse. Het eerste product van Esoteric was de legendarische combinatie van het P-1 cd-loopwerk en de D-1 DAC. In de loop van de jaren werd een sterk aanbod opgebouwd, waarbij vooral de sacd/cd-spelers tot het beste van het beste zijn gaan behoren. Op basis van het oorspronkelijke VRDS-systeem van TEAC kwam de huidige generatie loopwerken voort: het VRDS ATLAS-systeem. Ook op het gebied van geïntegreerde versterkers, voor- en eindversterkers, phonoversterkers en streamers bouwde Esoteric aan een aanbod, dat vandaag de dag tot de allerbeste geluidsapparatuur behoort. Handgebouwd in Japan, uiterst fanatiek gecontroleerd en getest en uiteindelijk nog uitgebreid met een über-programma: de high-end Grandioso-modellen. Nog niet zo lang geleden verraste Esoteric de audiowereld met de komst van de eerste draaitafel in hun historie, uitgebracht in het Grandioso-programma, de T1. Hiermee werd tevens een mijlpaal gevierd, het 35-jarig bestaan van de firma (1987-2022).

De T1: een zwaargewicht

Als je de T1 voor het eerst in het echt ziet, dan word je overvallen door vele indrukken. Allereerst: wat groot en wat zwaar. De basisunit is bijna een halve meter breed, 21,5 cm hoog en bijna 44 cm diep, met, om te beginnen, een gewicht van 17 kilo. Deze unit bestaat uit drie lagen, gemaakt van aluminium en hout (in prachtig glossy piano-zwart). De T1 beschikt over 4 geavanceerde isolatievoeten, intern voorzien van spiraalveren en speciaal dempingshars. Deze voeten zijn extreem effectief in relatie tot zeer lage frequenties.

Dan het draaiplateau, met een doorsnede van ongeveer 31,5 cm en meer dan 10 cm hoog. Het gewicht? Maar liefst 19 kilo. Dan zitten we dus al op 36 kilo. Dan komt daar nog de motorunit bij, die 18 x 13,5 x 45 cm groot is en 9 kilo weegt. Dat is dus al 45 kilo. Maar dan zijn we er nog niet, u heeft voor de T1 echt wel een stevig audiorack nodig. De draaitafel heeft een separate voedingsunit, die ook weer 18 kilo weegt. Een tweede indruk is: wat mooi gemaakt. We zien de allermooiste vorm van fijnmechanica en zeer fraai gefreesde aluminium panelen, met de voor de Grandioso-modellen zo kenmerkende fijne strepen daarin zichtbaar.

De TA-9D toonarm

Ons exemplaar was uitgerust met de TA-9D toonarm. Deze heeft een afneembare headshell. De armbuis is gemaakt van het allerfijnste roestvrije staal, ingelegd met koper en aluminium. De interne bedrading bestaat uit 6N (99,9999%) en 4N koper. Uiteraard is hoogteverstelling mogelijk, zelfs tijdens het afspelen. Analoge fanatici zullen deze arm wellicht herkennen, want deze is gebaseerd op de zeer fraaie en kostbare IKEDA Sound Labs IT-345. Op de T1 kunnen desgewenst nog maximaal twee extra toonarmen worden bevestigd en deze is ook leverbaar zonder toonarm, zodat een exemplaar naar eigen keuze kan worden gemonteerd.

Het Esoteric MagneDrive System

De T1 beschikt over bijzondere technieken, zoals het gepatenteerde Esoteric MagneDrive System. Het duurde vanaf het verkrijgen van het patent tot het productierijpe stadium van de T1 maar liefst 5 jaar aan ontwikkelingstijd! Zoiets is eigenlijk alleen mogelijk als vanuit het moederconcern echt alle tijd en vrijheid wordt geboden om een zodanige lange research- en developmentperiode door te maken. Dat kost alleen maar heel veel geld. Kort beschreven wordt het aluminium draaiplateau aangedreven via inductie. Aan de onderzijde van het plateau is een inductiewiel gemonteerd, dat van zacht ijzer is vervaardigd. Daarnaast zien we de motor, gemonteerd op een apart chassis. Deze werkt met magnetische kracht op het inductiewiel en brengt het plateau geheel wrijvingsloos in beweging. Tijdens de luistersessie zat ik met mijn oren er bovenop. Fluisterstil, je hoort helemaal niets. Uiteraard is de T1 van allerlei elektronica voorzien om de gelijkloop zo precies mogelijk te maken. Een processor controleert continu de golfvorm van het draaiende plateau.

Aansluiting voor 10 MHz Master Clock Generator

Maar ook hier zien we weer de overtreffende trap en een andere bijzondere techniek, waarin Esoteric gespecialiseerd is geraakt. De T1 heeft een BNC-aansluiting van 50 ohm voor een Master Clock Generator met een 10 MHz output. De precisie van de draaisnelheid van de motor kan hiermee nog verder worden verfijnd en, concludeert Esoteric, dit is te horen. En we blijven bij de bijzondere technieken. Het aandrijfkoppel kan worden versteld, door middel van een draaiknop aan de voorzijde van de T1. De afstand tussen de motor en het draaiplateau kan worden veranderd. Dit beïnvloedt volgens Esoteric het geluidsbeeld, van krachtige naar zachtere tonen. De voorzijde van de motorunit bevat de aan/uitknop, keuze rotatiesnelheid, verhogen of verlagen van de draaisnelheid en een led die aangeeft of er sprake is van een binnenkomend 10 MHz kloksignaal. We zien tevens een OLED-display, met weergave van cijfers en letters in het bekende Esoteric-blauw. Als je alle indrukken bij elkaar optelt, dan kan je niet anders concluderen dan dat een audioconcern aan de wereld wilde tonen waartoe men qua productie in staat is, op basis van de laatste stand der techniek en de grenzen van het maakbare, en met de hand gebouwd in een productieomgeving die even schone lucht heeft als een operatiekamer. Een brevet van vermogen dus.

De luistertest

Silvia en Johan hadden een wel heel indrukwekkende luisterset klaargezet. Om te beginnen maakte ik voor het eerst in mijn leven mee dat een draaitafel ook door een 10MHz Master Clock Generator werd bediend, in dit geval de splinternieuwe Esoteric G-05. Verder de eveneens recent geïntroduceerde Grandioso C1X solo voorversterker met een separate voedingsunit en de zeer fraaie Esoteric Grandioso S1X stereo eindversterker (2 x 50 watt klasse A), de Esoteric E-02 phonovoorversterker en alles bekabeld met de toplijn van AudioQuest, ThunderBird ZERO.

De T1 was voorzien van de o zo fijne Ortofon MC Windfeld Ti. Een van de mooist klinkende MC-elementen die je naar mijn mening vandaag de dag kunt kopen. En tenslotte een set Sonus faber Serafino G2-luidsprekers, in oogverblindend mooi glossy graphite. Een 3,5-weg systeem met een frequentiebereik van 30 – 35.000 Hz.

Sam Smith

Tja, op zo’n geweldenaar als de T1 leg je geen doorsnee vinyl. Vandaar dat ik een greep had gedaan in mijn verzameling Half Speed Masters van Abbey Road Studios London, lp’s in de best denkbare persingen en zowel 33,33 als 45 toerenversies. Qua geluidskwaliteit kun je geen betere krijgen. Ook een ‘gewone’ lp, in 2021 live opgenomen in een van de Abbey Road studio’s, werd meegenomen, en wel ‘Love Goes, Live at Abbey Road Studios’ van Sam Smith (Universal 0243551843). Deze werd als eerste op de T1 gelegd. Wel even spannend, want het MC Windfeld Ti-element was later ingevlogen en door Overgaauw Hifi gemonteerd en, inclusief de arm, afgesteld.

De eerste track op de A-kant Young is geheel meerstemmig a capella gezongen en (gelukkig) ook nog loepzuiver. De opname is subliem, met veel diepte en een breed stereobeeld. Dat kwam er dan ook uit. Johan, die toch wel wat gewend is bij goede demonstraties, werd er gelijk stil van. Zo had hij de Sonus faber Serafino’s nog niet gehoord. Ik ook niet trouwens, ze klonken nog beter dan tijdens mijn review van deze prachtige luidsprekers in de augustus-editie van Music Emotion (op onze website nog te lezen). Allereerst bleek dat de afstelling door Overgaauw Hifi perfect was. Maar wat de T1, mede gestuurd door een Master Clock Generator en met een aparte geavanceerde voedingsunit, uit deze lp haalde was ongekend. Op een later moment, toen Silvia even bij de luistertest aansloot, heb ik dit nummer opnieuw voor haar gedraaid. Haar reactie was dezelfde: ongekend mooi, en wát een breed en diep stereobeeld. Als je deze track zo laat horen met deze hifi-installatie aan een potentiële klant, dan is deze snel gewonnen.

Dire Straits

Johan had hem zelf ook staan: de legendarische lp ‘Brothers in Arms’ van Dire Straits, zelfs een audiofiele Amerikaanse uitgave. Maar de Half Speed Mastering-versie van Abbey Road Studios, geperst op 2 lp’s en op 45 toeren afspeelbaar, is toch de overtreffende trap (Universal 0250865299). Het is fascinerend om de T1 op gang te zien komen. Je moet er de tijd voor nemen. Als je de startknop indrukt, lijkt er even niets te gebeuren. Het loodzware plateau lijkt vrijwel niet in beweging te komen. En dan, heel langzaam, doen de magnetische krachten hun werk. Vanaf circa 8 omwentelingen per minuut begint het display mee te tellen, totdat uiteindelijk de 45 toeren zijn bereikt. ‘Lock’, lees je dan, en ook zichtbaar is dat de draaitafel een 10 MHz kloksignaal ontvangt. Alles gebeurt volkomen geruisloos. Ik denk dat dit de stilste draaitafel is die ik ooit heb getest. Dire Straits schittert via deze hifi-installatie als nooit tevoren. Johan schudt zijn hoofd. Het lijkt wel of hij naar een perfecte cd luistert, zoveel details zijn te horen. Glashelder en sprankelend gitaarspel, en de leden van Dire Straits zijn allemaal op hun plaats aan te wijzen op het podium. De Sonus fabers bloeien ongekend op. Opnieuw heel veel diepte in het geluidsbeeld, ook mooi tussen de speakers gecentreerd. Je beleeft bijna een nieuwe dimensie van stereo. Hier mag wel gezegd worden dat hieraan ook de topklasse Esoteric Grandioso C1X solo voorversterker een flinke steen bijdraagt. We blijven alsmaar luisteren. Ook Johan heeft de combinatie van dit allerbeste bronmateriaal in combinatie met zo’n high-end installatie nog maar zelden gehoord.

John Martyn

Dan weer een Half Speed Master op de T1, op 33,33 toeren. ‘Solid Air’ van John Martyn. Een live opname, oorspronkelijk uit 1973 en in 2016 opnieuw uitgebracht (Universal 0254755897). We beginnen met de eerste track, het gelijknamige Solid Air, gevolgd door Over the Hill. De T1 brengt ons letterlijk in de concerthal. Je neemt de totale akoestiek van de zaal waar, de reflecties, en kunt bijna inschatten hoe de grootte is. Johan Martin zit op een kruk, midden op het podium. Tijdens zijn zang- en gitaarspel verschuift hij af en toe. Alles is waarneembaar, ook de boventonen van zijn gitaarsnaren, zijn ademhaling, een ongekende luisterervaring in de high-end luisterruimte van Overgaauw Hifi. Als Johan even weg is en ik opnieuw samen met Silvia naar de muziek luister, zie ik dat ze geraakt is en waarnemingen met mij deelt die ik niet zo vaak hoor. Zoals over de strak ervaren ritmiek en de mooie beweging in de muziek. Geen wonder, want ze blijkt ook een balletachtergrond te hebben. Mooi om te zien. Johan en Silvia luisteren verschillend, en toch trekken ze samen dezelfde conclusie over de Esoteric Grandioso T1-draaitafel. Grandioos en ongekend. Zo verstrijkt er meer luistertijd dan gepland was. Meestal is dit een goed teken en ook hier is dit het geval. Meerdere malen heb ik, terwijl de T1 in bedrijf was, met mijn oren er bovenop gezeten. Hoe is het mogelijk dat iets beweegt en toch helemaal geen geluid geeft? Het enige dat overblijft is de prachtige weergave van het Ortofon MC Windfeld Ti-element. Het bleek een mooie combinatie met deze Japanner.

De T1 is een statement

Deze T1 is geen gewone draaitafel. Het is een statement op het gebied van analoge audio. Het beste, waartoe de hifi-industrie in staat is om te maken. Handgebouwd, met bijzondere en perfect werkende, nieuwe en gepatenteerde technieken. Een levend laboratorium met een weergavekwaliteit die niet exemplarisch is. Alle Esoteric Grandioso-componenten, en ook de daaronder liggende series, vertonen deze perfectie. De T1 zullen we, gezien de prijs, slechts zelden zien, dus ook een gevoel van teleurstelling? Ik durf daarover wel op persoonlijke titel een voorspelling te doen. Esoteric heeft inmiddels ook een goede reputatie opgebouwd in het remasteren van eerder uitgebrachte cd’s naar sacd’s. Sinds kort brengen ze ook heruitgaven uit op vinyl. Dat is een teken aan de wand. Esoteric denkt steeds duidelijker in modelseries. Ik kan mij dan ook niet voorstellen dat de Japanners het genot van analoge audio via vinyl alleen voorbehouden aan hun allerkostbaarste serie. Ik vermoed dan ook dat ze in de toekomst met meer draaitafels zullen komen. We kennen allemaal het gezegde dat je eenmaal in je leven Napels moet hebben gezien. Wel, je moet tenminste eenmaal in je audiofiele leven ook de T1 hebben gezien en gehoord. Die is grandioos. Ja, de eerste draaitafel die Esoteric ooit maakte is gelijk ook de allerbeste.

Redacteur: Jan Willem Voogd

Prijzen:

Esoteric Grandioso T1 (zonder element) € 80.000,-

Overgaauw Hifi, www.overgaauw.com

Terrason Audio, www.terrason-audio.nl

Esoteric, www.esoteric.jp/eng