Review: Bowers & Wilkins 803 D4 – Een ‘verfijnde’ luidspreker

Best-in-class 

De Bowers & Wilkins 803 D4 mag zich scharen onder de mooist ontworpen en meest over-engineered high-end luidsprekers van dit moment. Net als zijn 803 Diamond voorgangers bevindt de 803 D4 zich in de sweet spot van de high-end 800-serie. Dit model bezit alle iconische 800-features en heeft nog steeds een acceptabel formaat waarmee deze speaker in de meeste huiskamers een mooi plekje vindt. Het afwerkingsniveau, met het in Conolly-leder afgewerkte behuizing dat ook wordt gebruikt bij Rolls-Royce, is ‘best in class’. Ook al spreekt het design of de signatuur van de 800-serie u misschien niet helemaal aan, u ziet en voelt het vakmanschap waarmee deze luidsprekers zijn vervaardigd.

Verfijnde bouwwijze

Dankzij het gebruik van computertechnologie, meettechnologie met laserprecisie, hoogwaardige materialen en de toegepaste A-merk componenten waarmee de 800-serie generatie op generatie is doorontwikkeld, staat de huidige 800 D4-generatie op zo’n hoog niveau dat het voor de fabrikant een opgave zal worden om dit met een vijfde generatie te overtreffen. We sommen even de belangrijkste punten voor u op:

De unieke ‘reverse wrap’-behuizing is op cruciale punten verder verstevigd. De top van de kast is vervaardigd uit stijf aluminium in plaats van hout. Hetzelfde geldt ook voor de voet van de 803 D4. Dit was voorheen enkel voorbehouden aan het 800 D3-topmodel. Door de toepassing van aluminium is ook de interne matrix-structuur stijver geworden en dankzij de dikke aluminiumplaten waarop de laagdrivers zijn bevestigd worden ongewenste trillingen effectief geëlimineerd zodat de muziek met nog minder vervorming wordt weergegeven. De woofers hebben een anti-resonantieplug gekregen en de iconische ontkoppelde tweeter on top is nu met een extra bevestigingspunt op de turbinevormige kop van de midrange driver gemonteerd.

Het ontwerp van de totaal vernieuwde Continuum midrange driver inclusief een filteraanpassing maakt misschien wel het grootste verschil ten opzichte van de D3-generatie. De conventionele spider is bij deze driver vervangen door een Biomimetic ophanging. Ondanks dat dit minimalistisch ogende onderdeel geen hoogstaande indruk maakt, is het een gepatenteerde technologie en hiermee boekt de D4-generatie haar grootste winst. Het fraaie, nieuw ontwikkelde tweeterhuis is voorzien van een langere Nautilus-buis waarmee de achterwaarts gerichte geluidsgolven nog effectiever worden uitgedoofd. Ook de terminals op de achterzijde zijn aangepast om het connectiviteitsniveau te verhogen en de grilles passen beter bij het ontwerp dan voorheen. De nieuwe generatie betreft dus niet enkel een optische opfrisbeurt.

Nu zult u denken: “Was dit ook niet een beetje de strekking van de vorige 800-D3 serie?”. Ja. De voorgaande D3 serie was destijds baanbrekend en veel van deze destijds nieuwe technologie is over het tijdsbestek van zeven jaar verder verbeterd. De vorige D3 generatie is dus nog steeds een heel mooi stukje engineering en levert nog steeds een ongelofelijk goede geluidskwaliteit. Deze nieuwe D4-generatie is net iets verfijnder in de omgang.

Luisteren op ‘heilige grond’

Omdat we onze eigen luisterruimte na een recente privé-verhuizing voorlopig nog niet op orde hebben, maken we de afspraak om de luidsprekers in de luisterruimte bij Sound United te beluisteren. Deze ruimte is speciaal geconstrueerd en geprepareerd op aanwijzingen van niemand minder dan Ken Ishiwata. Een legendarische ruimte waarin de afgelopen decennia honderden hifi-componenten van Marantz op klank zijn gebracht. Omdat we niet thuis zijn geven we Sound United de vrije hand in het samenstellen van de set en kiest heel verrassend voor twee versterkercombinaties. We luisteren initieel naar de 803 D4 via een geïntegreerde Rotel Michi X5 en hierna naar de recent geïntroduceerde Classé Delta voor- en eindversterker-combinatie. Hierbij wordt gebruik gemaakt van bekabeling van AudioQuest en wordt de muziek gestreamd met behulp van ROON.

Verschillen derde en vierde generatie 803

Wanneer we de eerste klanken via de Rotel Michi versterking beluisteren valt het ons direct op dat deze 803 D4 luidsprekers hoorbaar verbeteringen heeft ondergaan ten opzichte van zijn D3-voorganger. Waar de D3-generatie bij sommige muzieksoorten nog wel eens wat direct uit de hoek kon komen, levert de D4-generatie een meer coherente weergave. We merken op dat er in de voorgaande generatie(s) bij bepaalde tonen in de midrange een lichte boost hoorbaar was en deze is met de nieuwe D4-generatie vrijwel verdwenen. We beluisteren de set op hoog, maar ook op heel laag geluidsniveau. De klank blijft op alle beluisterde volumes heel mooi in balans.

Wij waren al heel erg in onze nopjes met de laagweergave van de ‘oude’ 803 D3. Hier is bij deze D4 na de toepassing van de anti-resonantie plugs in plaats van conventionele stofkappen en een verbeterde ‘motor’, de onderdelen die de driver in beweging zetten, nog steeds niets op aan te merken. Deze leveren nog steeds een snel en goed gedefinieerd laag. Waarschijnlijk beter, maar dit kunnen we niet A-B vergelijken. De tweeter uit de D3-generatie behoort tot een van de meest hoogwaardige tweeters op de markt en werkt naadloos samen met de midrange driver. De tweeter uit de D4-generatie heeft niet alleen een groter huis gekregen, ook de motor van de Diamond dome is nog verder verbeterd.

De ContinuumTM midrange driver uit de D3 generatie was een flinke sprong voorwaarts vergeleken met de eerdere Kevlar drivers, maar na veel research hebben de engineers bij Bowers & Wilkins ontdekt dat de spider achter de semi-doorlatende ContinuumTM conus bij 4 kHz ook een toon uitzendt die wordt gesuperponeerd op het eigenlijke geluid. Volgens de fabrikant is dit vrijwel onhoorbaar, maar wel meetbaar. Hierom is de stoffen spider vervangen door de uit composietmateriaal vervaardigde Biomimetic ophanging die het ‘zendgedrag’ van de eerste generatie ContinuumTM drivers wegneemt en is ook hier de motor geheel herzien. Feitelijk kunnen we spreken over een geheel nieuwe driver. Met alle updates van de derde naar de vierde generatie ervaren wij meer coherentie, een mooiere tonale balans en een hogere transparantie in de midrange ten opzichte van zijn D3-voorganger.

Belang van goede aansturing

Met aansturing door de Rotel Michi X5 ervaren we een ongekleurd en wat meer analytische muziekweergave. Wanneer er echter een dynamische passage voorbijkomt voelen we dit met flinke klappen in de stoel. Ondanks dat de 803 D4 is voorzien van een dubbele 7 inch laagweergever en de kast vorstelijk is bemeten, laat deze luidspreker geen populaire of zware indruk achter. Het laag loopt met 16 Hz (19 Hz bij -3 dB) door tot in het diepste laag, maar wordt mede door de flowport aan de onderzijde van de speaker niet snel vermoeiend. We ervaren vooral een direct en uiterst open midrange dat perfect versmelt met het hoog uit de veel geprezen Diamond tweeter.

Het geluidsbeeld dat de Bowers & Wilkins en Rotel combinatie neerzet is keurig. De muziek wordt over de gehele breedte, een stukje in de hoogte en een beetje upfront richting de luisteraar neergezet. De muziek heeft hierbij een mooie geluidsdiepte en een goede transparantie waarbij muziekstukken nauwkeurig ontrafeld kunnen worden. Vervolgens schakelen we over naar de geheel nieuwe Classé Delta voor- en eindversterking. Deze versterkers zijn geheel nieuw ontwikkeld onder de vlag van Sound United en leveren een muziekweergave met een significante toename in snelheid en definitie waarmee deze een nieuw tijdperk in voor de versterkerfabrikant inluiden.

Luistersessie

De 803 D4 met de Classé Delta combinatie weet ons meteen te imponeren. De gehele presentatie wordt wat meer op afstand gezet, maar op hetzelfde moment neemt de geluidsdiepte toe waardoor het gevoel van ruimtelijkheid recht evenredig toeneemt. De grootsheid, de warmte, de muzikaliteit… Tjonge jonge, wat zet deze combinatie een overtuigende muziekweergave neer. Wanneer we de luidsprekers na een minuut of tien een beetje verder uit elkaar plaatsen en in de denkbeeldige luisterdriehoek zitten, worden we bedekt met een mantel van muziek. De definitie, de openheid en de betrokkenheid die we ervaren is zalig. Er is echt geen detail of nuance die aan ons voorbij gaat.

Wanneer we het nummer Halleluja van Michael McDonald beluisteren wordt deze groots gepresenteerd. De zang wordt realistisch en met voldoende gewicht in het midden van het geluidsbeeld neergezet, terwijl de instrumenten de luisterruimte van alle kanten vullen met muziek. Drums hebben een droge, realistische toon. Zang wordt wat groter en voller neergezet in vergelijking met de Michi versterking, maar dit wordt gecompenseerd met een heerlijke ruimtelijke muziekweergave.

Tijd voor wat muzikale actie. We tikken de track Spitfire van de gelijknamige EP van Porter Robinson aan. Bij dit elektronische nummer wordt het ruimtelijke vermogen van de 803 D4 en Classé combinatie nog eens benadrukt. We worden links en rechts gepasseerd door ruimtelijke details en heerlijke faseverschuivingen. De snelheid en gelaagdheid waarmee deze combi deze track afspeelt zorgt regelmatig voor grote ogen en kippenvel.

Wanneer we het album ‘Wide eyes in the dark’ van Nick Johnston opzetten worden we beloond met warme, ruimtevullende gitaarklanken. Slagwerk wordt op een gepaste afstand van de luisterpositie neergezet waarbij de ruimte-echo’s een heerlijke atmosfeer creëren. De piano staat op een mooie plek in de achtergrond, maar wordt hierbij niet overschaduwd door het elektrisch gitaargeweld. Ondanks dat we er niet bij zijn geweest tijdens de opnamesessies, klopt deze impressie gehoormatig helemaal.

Tot leven

Vervolgens zetten we Listen before I go van Billy Eilish op. Wat speelt deze set toch heerlijk transparant! We worden gevoelsmatig de soundstage ingezogen. De subtiele achtergronddetails van spelende kinderen, verkeersgeluiden en de aanzetten van de ‘t’ in de zang zijn zo realistisch dat je automatisch dieper en dieper de track in wordt getrokken. De ontnuchterende distorted synthbass brengt ons echter direct weer bij de les. Bij dit muziekalbum ervaren we ook weer die grootsheid, de openheid en in het bijzonder de zware, depressieve sfeer die zo kenmerkend is voor dit album.

Een van de moeilijkste instrumenten om correct weer te geven is piano. Hiervoor selecteren we de track Questa notte van Ludovico Einaudi. Een betoverend pianospel waarbij piano met voldoende body en gewicht tot in de laagste regionen wordt weergegeven, hierbij vergezeld door hele subtiele omgevingsgeluidjes uit de opnameruimte. Dit tilt de dagelijkse stress voor eventjes van onze schouders. Datgene wat muziek bij ons behoort te doen, los van de set waarop het wordt afgespeeld.

Tenslotte spelen we de track Keep a secret van het album ‘Rules’ van The whitest boy alive. Dit album klinkt kurkdroog en komt helemaal los van de set. De band lijkt gewoon achter de panelen van de luisterruimte te spelen. Deze track klinkt zo direct en realistisch alsof er vrijwel geen nabewerking heeft plaatsgevonden. Met dit nummer, net als de rest van dit album, komt het met de Bowers & Wilkins 803 D4 en de Classé versterking echt helemaal tot leven.

Ons oordeel

We hebben de nieuwe 803 D4 ervaren als een fijne of misschien liever ‘verfijnde’ luidspreker die op alle vlakken een streepje beter presteert dan de toch al erg goede 803 D3 voorganger. We herkennen de signatuur van de eerdere 800-modellen en prijzen het kenmerkende design en het hoogwaardige afwerkingsniveau. We zien dat technologie dat voorheen aan de topmodellen uit de 800-serie was voorbehouden nu ook een entree heeft gemaakt in de 803 D4. Deze luidsprekers uit de 800-topserie zullen niet snel vervelen. Ze kunnen overweg met een brede muzieksmaak, groeien mee met de vernieuwingen in de set en zijn gemaakt voor het leven. Misschien is dit ook wel waarom de 800-modellen zo populair zijn bij muziekliefhebbers én professionals.

De 803 D4 luidsprekers zijn niet heel erg kritisch op het gebied van versterking, mits er gebruik wordt gemaakt van een kwalitatief goede en stabiele versterker uit het prijssegment dat past bij deze 803 D4. Wordt er een klasse hoger gekozen, dan trakteert de 803 D4 u op muziek met een hoger belevingsniveau. Wij hebben dit ervaren met de stap van de Rotel Michi naar de (driemaal duurdere) Classé Delta versterkercombinatie. Met de Rotel Michi ervaren we een muziekweergave van erg goede kwaliteit. De muzikaliteit en betrokkenheid wordt met de duurdere Classé versterking naar een nieuw niveau getild en laat ons de muziek met ons hart beleven.

Het prijsverschil van de 803 D4 ten opzichte van de vorige generatie is, net als de prijsverhogingen in de rest van de markt, flink, maar wel te rechtvaardigen. Als we de hogere prijzen van grondstoffen zoals hout, aluminium en halfgeleidercomponenten meenemen, de inflatie over zeven jaar in de prijs verdisconteren en ook de medewerkers van de fabrikant de steeds duurder wordende boterham niet willen misgunnen, dan denken we dat de verkoopprijs van 22.500 euro per paar helemaal zo gek nog niet is.

Wilt u de Bowers & Wilkins 803 D4 graag zelf beluisteren? Maak dan een afspraak met een van de dealers bij u in de buurt.

Bowers & Wilkins, www.bowerswilkins.com