Review: Arcam SA30 – even goed voor muziek als tv

Arcam SA30

De Arcam SA30 werd dit jaar door EISA bekroond tot ‘versterker van het jaar’. Een hele eer, zeker als je rekening houdt met de stevige concurrentie in dit segment. Het is een feit: in 2020 zijn er veel goede stereoversterkers verschenen. Het Britse Arcam – inmiddels onderdeel van de Harman-groep, die op zijn beurt van Samsung is – wist de jury vlot te overtuigen door op een indrukwekkende fundering een reeks nuttige features te bouwen. We hebben het dan over de klasse G-versterking die eigen is aan Arcam en die bij dit toestel goed is voor 2 x 120 Watt (in 8 Ohm) aan vermogen. Op dit fundament rust een nieuw softwareplatform dat op Chromecast en AirPlay 2 inzet en uitgerust is met Dirac-kamercorrectie. Op vlak van connectiviteit vallen de vele aansluitingen op, in het bijzonder de HDMI-eARC-aansluiting.

Dit geheel geeft de 2.399-euro kostende Arcam SA30 een verdiende plaats op het te onderzoeken-lijstje van mensen die met één toestel zowel in hogere kwaliteit naar muziek willen luisteren en bij het tv-kijken willen genieten van een betere stereoweergave. De vraag naar een combinatietoestel om beide te doen lijkt steeds groter te worden. In het afgelopen jaar zien we steeds meer stereotoestellen die met een HDMI-ingang komen, zoals de NAD M10 en de Denon DRA-800H. Ze vormen een alternatief voor soundbars, met name voor lui die muziek beluisteren op de eerste plaats zetten. Het kostenplaatje ligt wel wat hoger dan bij een soundbar. Bij het bedrag die je voor de SA30 betaalt, moet je ook nog de kostprijs van een set speakers rekenen. Langs de andere kant: een premium-soundbar is ook niet zo goedkoop.

Geen blikvanger

Wellicht de grootste kritiek dat je kunt hebben op de SA30 betreft zijn uiterlijk. Arcam verkiest een sobere, wat saaie designtaal. Dat maakt deze versterker niet echt een blikvanger die je met trots zult etaleren op je tv-meubel. Niet dat het minderwaardig is afgewerkt. Met zijn grijze behuizing en zwartwit-display is het gewoon strak en to the point. Niets mee mis, maar als je kickt op visuele extravagantie zit je bij Arcam niet aan het juiste adres.

Er zijn gelukkig voldoende andere redenen om de SA30 te overwegen. We moeten ook eerlijk zijn en toegeven dat qua design dit toestel al een hele stap vooruit zet ten opzichte van vorige Arcam-generaties. Het is niet puur functioneel design dat zich niets aantrekt van de omgeving waarin een apparaat terecht gaat komen. De matte afwerking, ook van de knoppen, maakt dat de SA30 wel goed opgaat in een modern interieur. Mogen we toch nog even zeuren? De letters op de knoppen mochten net iets leesbaarder zijn.

Een blik werpen op de achterkant volstaat om duidelijk te maken dat dit geen AV-receiver is maar een stereotoestel die je wel bij een tv kunt plaatsen. Hier ontdek je dus geen rij van HDMI-inputs, maar enkel (veel) ingangen voor audiotoestellen. En uiteraard ook uitsluitend luidsprekerterminals voor twee luidsprekers. Een pluspunt is dat er een phono-ingang is voor een draaitafel én dat die geschikt is voor MC- en MM-cartridges.

Het ontbreken van HDMI-ingangen wordt trouwens wel gecompenseerd door de aanwezigheid van een HDMI-eARC-aansluiting. Die zorgt er voor dat de audio van bronnen die rechtstreeks op de tv hangen in de beste kwaliteit bij de Arcam-versterker arriveren. OK, strikt genomen voldeed HDMI-ARC daar al voor, toch voor stereo, maar eARC betekent wel dat zaken als lipsync en HDMI-CEC beter zullen verlopen. Sluit je de SA30 op een oudere tv zonder eARC aan, dan schakelt het over naar ARC.

Apple en Google leveren de hoofdopties

Bij een versterker die zich positioneert als een totaaloplossing mag streaming anno 2020 niet ontbreken. Toeval of niet, net als de andere Harman-merken zet Arcam volledig in op Chromecast en AirPlay2. Hierdoor kun je nagenoeg elke muziekdienst vanaf je mobiel toestel naar de SA30 sturen. Je kunt via beide streamingtechnologieën de versterker ook koppelen met andere compatibele speakers en toestellen zodat hetzelfde liedje doorheen je huis weerklinkt. Met AirPlay2 speel je bijvoorbeeld een playlist in Apple Music of Spotify simultaan via de SA30 in de woonkamer en een Sonos One in de keuken af. Chromecast biedt ongeveer dezelfde mogelijkheden. De SA30 bezit geen eigen microfoon, maar als je een apparaat zoals de Nest mini toevoegt kun je met stemcommando’s een aantal basale zaken doen. Het volume regelen bijvoorbeeld of muziek kiezen via Spotify of YouTube Music. Overigens kun je dankzij Google en Apple ook snel de SA30 met je WiFi verbinden, dat maakt het instellen van de SA30 eenvoudig. Via Google Home of de WiFi-instellingen van een iPhone of iPad wordt de versterker snel gevonden en kun je hem aanmelden op het draadloze netwerk. Je kunt echter ook gewoon met een ethernetkabel werken. Let wel, je gaat nog altijd de SA30 via Google Home moeten aanmelden als je wil casten.

Andere opties

Dat zijn echter niet de enige streamingopties die je hebt. Net zoals de AVR-modellen is de SA30 eveneens uPnP/DLNA-compatibel. Je kunt dus je eigen muziekbestanden over het netwerk afspelen. Dat doe je via Arcams eigen MusicLife-app of een van de vele andere DLNA-apps die je voor Android- en iOS-toestellen vindt. Sommige van die apps laten ook toe dat je over DLNA muziek van streamingdiensten afspeelt, iets waarvoor de technologie niet ontworpen werd maar dat met wat milde hacking van app-ontwikkelaars mogelijk werd. Dat is bijvoorbeeld het geval bij BubbleUPnP en mConnect. Ook MusicLife biedt deze optie, incluis ondersteuning voor internetradio. Via de optie ‘Streaming Services’ (die net onder alle DLNA-bronnen op je netwerk verschijnt) kun je inloggen op Deezer, Napster, Tidal en Qobuz. De Arcam ondersteunt zelfs de Duitse Highresaudio-dienst, dat zie je niet vaak. De Arcam-app ziet er momenteel nogal gedateerd uit, maar in januari of februari verschijnt een totaal nieuwe uitvoering met een veel modernere interface. Dat is wel nodig, want qua gebruiksgemak is MusicLife ook niet extreem goed. We zullen dit artikel updaten met wat screenshots als de opgefriste Musiclife er is. Er is een trouwens een webinterface waarlangs je ook muziekbestanden en streamingdiensten over het netwerk kunt kiezen en afspelen.

Het is ook nog wachten op Roon Ready. Alle software zit al in de SA30, maar vooralsnog verschijnt de versterker als niet-gecertificeerd in Roon en kun je geen muziek streamen. Volgens Arcam zijn alle stappen gezet om Roon Ready te worden en is het wachten op een groen licht van Roon zelf. In tussentijd kan er wel vanuit Roon gestreamd worden via Chromecast.

Bedienen kan op vele manieren

De meegeleverde remote is typisch Arcam. We herkennen hem meteen van eerdere reviews. Het is qua design even functioneel als de versterker zelf. Enig minpuntje is dat sommige knoppen verwijzen naar ingangen die er hier niet zijn of niet echt passen bij een stereoversterker. SAT bijvoorbeeld, is de tweede optische ingang. Daar wen je natuurlijk wel snel aan

Je kunt de SA30 ook bedienen via de Arcam Control-app (iOS). Het geeft je toegang tot alle functies van de remote, al zijn er ook enkele die niets lijken te doen. Je kunt bijvoorbeeld in de app kiezen tussen DAC-filters. We hoorden echter niet meteen iets veranderen. Het lijkt er ook op dat je in de app per ongeluk de processingmodus kunt uitschakelen, wat zou betekenen dat je meteen de volumeregeling omzeilt. Dat wil je doen als je een andere pre-amp gebruikt, anders kan het een pijnlijke vergissing zijn. Tijdens het streamen gebruik je gewoon de volumeregeling in de desbetreffende app.

Aangezien Arcam opgenomen is in de Amerikaanse Harman Luxury-groep die heel gericht is op de custom install-markt, verrast het niet dat er aan installateurs is gedacht. Net zoals alle nieuwe Arcams is er IP-controle en compatibiliteit met domoticaplatforms zoals Crestron en Control4 voorzien. Samen met de Google-compatibiliteit maakt dat de SA30 een interessante optie bij projecten.

Wat is klasse G?

Even technisch. Het uithangbord van Arcam op technologisch vlak is de klasse G-technologie. Het is geen echte ‘klasse’ zoals klasse A of D, maar echt iets eigen van het merk. In essentie is klasse G een soort mashup van klasse A en AB, waarbij de versterker tot een bepaald vermogen in klasse A functioneert. Wordt de volumeknop verder opengedraaid, dan schakelt de versterker naadloos over op een klasse AB-aanpak. Voor wie het zich afvraagt: die overgang merk je niet.

Het voordeel van deze dubbeleversterkingsaanpak is dat je in de meeste gevallen gewoon naar een klasse A-versterker zit te luisteren. En klasse A is in principe de meeste zuivere versterkingstechnologie omdat het geen vervorming toevoegt. De keerzijde is wel dat klasse A dit doet door altijd veel stroom te verbruiken, ook als er geen muziek speelt. Dat tikt echt wel aan op de elektriciteitsrekening als het over grote vermogens als 100 Watt of meer gaat – en je merkt het ook echt aan de warmte-ontwikkeling. Geloof ons maar, klasse A-eindtrappen fungeren echt als forse verwarmingseenheden in je kamer. En dit is waarom de meeste fabrikanten eerder opteren voor klasse AB- of D-technologie, op enkele uitzonderingen na. AB en D zijn trouwens niet slechte technologieën, maar op hun manier introduceren ze vervorming die dan weer moet worden tegengewerkt met bijkomende elektronische onderdelen. Dat maakt dat de kwaliteit van klasse AB en D sterk afhangt van de implementatie en gekozen technieken.

Klasse G is dus een interessant alternatief omdat bij gewoon gebruik alle voordelen van klasse A biedt, maar als je luid speelt of veeleisende speakers aansluit overschakelt naar een technologie die minder stroom verbruikt en minder warmte genereert. De SA30 maakt de overstap naar AB als er meer dan 30 Watt vereist is, wat in de praktijk betekent dat je – naargelang de specs van je luidsprekers – meestal in klasse A luistert.

Bij Arcam staat klasse G al langer op het menu, ook bij AV-receivers. Vanwege zijn complexiteit is het wel een kostbare techniek die meestel enkel opduikt bij de dure Arcam-apparaten. Bij de receivers is de 3.700-euro kostende AVR20 bijvoorbeeld klasse AB, terwijl de AVR30 van 5.700 euro wel met klasse G is uitgerust. Het dan wel om meer kanalen dan bij een stereo-apparaat, maar we geven die prijzen even mee omdat het toch wel opmerkelijk is dat de betrekkelijk betaalbare SA30 klasse G is. Het is absoluut geen goedkoop toestel, dat niet, maar het is wel een laag prijspunt voor deze technologie.

Beter geluid via software

Een belangrijk pluspunt aan de SA30 vinden we de aanwezigheid van Dirac. Met deze functie worden de akoestische problemen van je woonkamer – en die problemen zijn er geheid – tegengewerkt. Dirac gaat nog een stapje verder door ook je speakers zelf te optimaliseren, door te zorgen dat de individuele drivers qua impulsrespons beter op elkaar zijn afgestemd.

We kennen Dirac behoorlijk goed, onder meer dankzij een opleiding die we enkele jaren geleden bij Arcam in Cambridge volgden en dankzij eerdere testervaringen van receivers met Dirac (naast Arcam gebruikt NAD de software ook). Je moet ons niet overtuigen: het is een zeer waardevolle toevoeging aan een stereoapparaat. Dirac is wel aanzienlijk moeilijker in te stellen dan ‘snelle’ kamercorrectiefuncties, zoals YPAO van Yamaha. Het doet meer en kan effectiever zijn, maar je moet er wel moeite voor doen. Daarom dat het voor sommigen een beter idee is om hiervoor je dealer aan te spreken.

Om Dirac te gebruiken, maak je eerst een aantal metingen rond je luisterplek. Je wordt door het proces geleid door de Dirac Live-software, die sinds versie 2 heel wat gebruiksvriendelijker is. Dirac draai je op een laptop (macOS/Windows) of op je mobiel toestel. De eerste optie is interessanter als je zelf nog de resultaten van de meting wil manipuleren. Op het grotere scherm van een laptop gaat dat toch makkelijker. In dit geval is de laptop ook je enige optie, want de mobiele Dirac-apps werken enkel bij toestellen met een eigen microfoon(ingang). Dat is hier niet het geval.

Om echt correct te meten met Dirac is een microfoonstand (of fotostatief) toch wel een aanrader. De allerbeste resultaten krijg je ook pas als je wat experimenteert met de doelcurve (het doelgeluid waarop Dirac zich richt), wat wel wat geduld en tijd vereist. Gelukkig beschikt de SA30 over drie Dirac-slots zodat je eigen aanpassingen vlot kunt vergelijken.

Het instellen van Dirac klinkt sommigen vast complex in de oren, maar eerlijk gezegd hangt er vanaf hoe ver je zelf wil gaan met deze functie. Het gebruik van Dirac is sowieso niet verplicht.

Allrounder die geen compromissen sluit

Dit is eigenlijk de tweede keer dat we de SA30 op bezoek krijgen. In kader van de EISA Awards bekeken we de versterker toen het nog net op de markt verscheen. Toen combineerden we de Arcam-versterker met de Monitor Audio Gold 100-speakers, prijstechnisch en ook qua klank een goede match. Nu zijn we wat ambitieuzer en hangen de Focal Sopra N°2-speakers aan de SA30. Toegegeven, het heeft niet enkel met ambitie te maken; de Sopra’s stonden al opgesteld en ze verhuizen is door hun gewicht en kwetsbare glanslak nogal een huzarenstuk. Maar we zijn na onze vorige ervaring wel overtuigd dat de Arcam ondanks een groot verschil qua prijsklasse de Franse speakers wel aankan.

Aangezien die HDMI-poort een uithangbord is van de SA30, verbinden we de Arcam-versterker met de Sony KD-65AF9 in de testruimte. De Arcam-vertegenwoordiger waarschuwde ons al dat de Sony ARC-implementatie soms problemen opleverde, maar in ons geval werkte alles feilloos. Je moet uiteraard wel de audio-output naar PCM-stereo schakelen, want de SA30 verwerkt geen Dolby Digital of bitstream-audio. Dat we geen subwoofer in dit verhaal hebben betrokken, is niet echt een probleem met deze twee grote vloerstaanders. De vele vuurgevechten en de steeds onwaarschijnlijkere autostunts in ‘Fast & Furious 8’ (Netflix) komen zo ook al op behoorljk machtige wijze uit de speakers rollen. Ook bij de nieuwe aflevering van seizoen 5 van The Expanse (Amazon Video) hebben we zeker geen klachten. Reeds bij die mooie begingeneriek krijgen we een mooie stereosoundstage gepresenteerd en met name dialogen worden voller en frisser gepresenteerd vergeleken met de speakers op de Sony-tv. Het bewijst opnieuw dat je ook met een aparte stereospeakers al een mooie tv-kijkervaring krijgt.

De muzikale prestaties zijn voor velen wellicht het belangrijkste. De ESS9038K2M DAC-luik in de SA30 zorgt bij het afspelen van ‘Beethoven Transformed vol.2’ van Boxwood & Brass via een Pro-ject CD Box RS2 T voor een heel mooie conversie van digitaal naar analoog. Deze opname van herwerkingen van enkele bekende werken van Beethoven, waaronder ‘Egmont Overture op. 84’, past perfect bij het moment. Kil weer buiten, warme, gezellige kamermuziek binnen. Ook het vloeiende, net niet te scherpe karakter van de fiddle in ‘Women of Ireland’ van The Chieftains (ook bekend van Kubricks ‘Byron Lyndon’) horen we graag. Dit nummer kan bij sommige DAC’s er echt te fel uitkomen, hier is het net goed. De felle kantjes zijn afgevijld, want een typisch oorvriendelijk Arcam-geluid oplevert. De SA30 levert direct het bewijs dat het vermogen op overschot heeft om moeilijkere speakers aan te sturen tijdens het afspelen de bonkende beats van ‘Never Come Back (Floating Points Remix)’ van Caribou (aka Dan Snaith). Deze opzwepende track wordt strak neergezet, maar niet zo strak dat het klinisch wordt. Met iets meer power werd misschien echt het onderste uit de kan gehaald bij die Sopra’s, maar eerlijk is eerlijk: bij speakers uit de 10K-prijsklasse moet je qua versterking meestal ook nog iets hoger mikken dan dit. De Arcam SA30 presteert in onze tests voor een allrounder met een uitstekend versterkingsluik en veel features in elk geval zeer goed.

Conclusie

De SA30 oogt niet sexy, maar biedt je wel alles wat je nodig kunt hebben om muziek in hoge kwaliteit te beluisteren. Het is een fijne versterker die uitstekend klinkt. Ook je tv-geluid krijgt een fraaie upgrade. Het knappe aan deze Arcam-versterker zit in de geweldige combinatie van een krachtige klasse G-trap met streaming en Dirac-kamercorrectie. Het is nog wachten op die laatste software-updates om te kunnen zeggen dat de SA30 perfect is, maar de meeste mensen die een oplossing op hoger niveau zoeken zullen nu al helemaal tevreden zijn.