Radia is een meisjesnaam, betekent ‘blij’ en komt wat vaker in Frankrijk voor. De Radia Series bestaat uit de ARCAM A5, A15 en A25 Integrated Amplifiers, de ARCAM CD5 CD Player en de ARCAM ST5 High-Resolution Streamer. Volgens Harman zijn het luxeproducten met een fraaie vormgeving, goede prestaties en binnen het bereik van zeer veel consumenten. De importeur gaf aan dat er in de nabije toekomst ook in het wat hogere prijssegment producten te verwachten zijn. Veel fabrikanten van audio bewegen zich in de richting van marktsegmenten waar het alleen om de prijs gaat. Waarom zou je horloges van twee ton aan euro’s en versterkers voor hetzelfde bedrag in de markt zetten? Simpelweg omdat er klanten zijn die dat geld uit willen geven. Een enkele keer maken zulke producten hun prijskaartje waar. ARCAM heeft voor de Radia Series een nieuwe en moderne vormgeving gekozen. Het bedrijf komt al vanaf het begin om de zoveel jaar met een volgende generatie apparaten met een aangepaste vormgeving. In de luisterruimte spelen de A25 en de ST5. Dat is best een reset naar nul. Vaak spelen hier apparaten uit een iets hogere prijsklasse. Ondergetekende gaat in ieder geval voor elke review in de volledig objectieve mode. Daarbuiten bestaat er enige reserve ten aanzien van streaming. Daar kun je een technische discussie over hebben, maar maatschappelijk gezien is streaming voor veel artiesten een minder gewenst businessmodel. Artiesten leveren de artistieke content waar velen van profiteren. De verdiensten komen echter terecht in de zakken van techfirma’s, streamingsites en andere cowboys. Aan de andere kant is er onder consumenten een grote belangstelling voor streaming.
A25
Deze versterker werkt in klasse G. Klasse A-versterkers zijn inefficiënt, maar kennen geen crossoververvorming en klinken zeer zuiver en gedetailleerd bij lage volumes. Klasse AB kent crossoververvorming, verbruikt minder energie en mist de detaillering bij lage volumes. De A25 heeft een ingangstrap die in klasse A werkt (tot ongeveer 15-20 watt per kanaal) en biedt daarmee de gewenste detaillering bij lage niveaus. Achter die ingangsstage is een klasse AB-versterker. Die krijgt pas een hogere spanning als dat nodig is en staat in een soort ruststand die gevoed wordt door een lage spanning. Dat is uiteraard afhankelijk van het muzieksignaal. Als de muziek daarom vraagt, komt de benodigde stroom van een extra voedingsunit die dan bijgeschakeld wordt. Dat ‘bijschakelen’ verhoogt in principe de spanning en dat gebeurt met behulp van zeer snelle en moderne silicon devices. Klasse G laat in de praktijk vaak meerdere power-rails zien die dan bijgeschakeld worden (rail switching). De versterker gebruikt dus zeer weinig vermogen en er is weinig warmteverlies. Bij gebruik van luidsprekers met een hoog rendement zal de A25 waarschijnlijk zelden de klasse AB-stage in hoeven schakelen. ARCAM noemt die techniek klasse G. Dat staat dus niet voor een analoog schakelende versterker, zoals bij klasse D. Klasse G lijkt enigszins op klasse H. Bij de laatste wordt de spanning naar de klasse AB-stage gemoduleerd, afhankelijk van het benodigde te leveren vermogen. Ook hebben klasse H-versterkers een algoritme dat de benodigde spanning enigszins voorspelt. De benodigde spanning is dan aanwezig net voordat een crescendo of fortissimo in de muziek optreedt.
De A25 levert 100 watt per kanaal aan een 8 ohm belasting. Bij 4 ohm is dat 165 watt. Er is een ingebouwde converter (ESS ES9280A DAC-chipset). De beschikbare digitale ingangen zijn via USB-C (384 kHz / 32-bit maximaal), coaxiaal (RCA) (192 kHz / 32-bit maximaal) en optisch (Toslink) (192 kHz / 32-bit maximaal). DSD kan naar binnen via USB-C (1024 = 45,2 MHz maximaal). Digitaal kan ook naar binnen via Bluetooth 5.2 (met aptX™ Adaptive Technology). Hoofdtelefoons kunnen bedraad aangesloten worden of via bluetooth. Er is een MM phono-ingang en er zijn drie rca-ingangen op lijnniveau.
ST5
Wie voor elke willekeurige audioset een losse streamer zoekt, kan terecht bij de ARCAM ST5. De ST5 is daarnaast een aanvulling op de geïntegreerde Radia-versterkers van ARCAM. Met een kabel kan de control link tussen beide apparaten geactiveerd worden, zodat het systeem vanuit de afstandsbedieningen als een enkel apparaat werkt. Die control link maakt dus dat de versterker reageert op commando’s vanuit de bij de ST5 geleverde afstandsbediening en vanaf de Radia-app. Wel het ‘External’ volume output type kiezen via het menu op de ST5. Sommige functies zijn alleen beschikbaar via het voorpaneel van de ST5. ARCAM heeft de server bewust niet ingebouwd in de versterkers. Het is niet voor niets dat de top in geluidskwaliteit nog steeds wordt bereikt door systemen die uit losse componenten bestaan. Dat staat haaks op allerlei modegrillen waar consumenten alles in een enkele behuizing willen proppen. Kan Den Haag dat niet verbieden middels wetgeving met als argument dat je consumenten ook op zou kunnen voeden? Er is een reden dat de beste audiosystemen uit losse componenten bestaan. Omdat streamingtechnologie, maar ook de compliance (van de ST5) met huidige standaarden zoals AirPlay 2, MQA, Roon en Chromecast mogelijkerwijs de komende jaren nog zullen veranderen, kan een A25 met ingebouwde streamer snel een stukje waarde verliezen. Nu heeft de A25 alleen een converter aan boord. In converters is ook ontwikkeling, maar wellicht gaan die nog iets langer mee dan streamingtechnologie en apps. Wie de ST5 combineert met de A25 heeft feitelijk de beschikking over twee converters. De converter in de A25 is van iets betere kwaliteit dan die in de ST5. In deze combinatie ontstaat het beste geluid dus door de ST5 digitaal aan te sluiten op de A25.
De ST5 kan via wifi of middels een netwerkkabel aangesloten worden op het thuisnetwerk. Dat geeft toegang tot internetradio, TIDAL Connect, Spotify Connect, Qobuz, Amazon Music, podcasts en UPnP-bronnen (bijvoorbeeld NAS). De USB-C-aansluiting laat muziek streamen vanaf een MAC, PC of andere devices. De maximale resolutie die de ST5 naar buiten kan sturen is DSD128 en 24-bit / 192 kHz. De ST5 kan zelf MQA decoderen. Het output type in het menu van de ST5 moet dan op ‘Digi Core’ staan, Bij de keuze ‘Bitstream’ kan een externe converter MQA decoderen. Om TIDAL Connect en Spotify Connect af te spelen zijn de native apps van deze diensten nodig. Dat kan niet via de Radia-app. Deze app speelt data af die op je UPnP-netwerk staan, internet radio, Qobuz en Amazon Music Unlimited. Ook data vanaf bronnen die aangesloten zijn via de USB type A-aansluiting. Zoals al opgemerkt kent de ST5 Apple AirPlay 2 en Chromecast. Het apparaat heeft geen bluetooth. Stand-alone heeft de ST5 enige beperkingen. Samen met de A25 zijn er meer mogelijkheden. Waaronder hogere resoluties en bluetooth.
Voorbereiding
Het nadeel van veel moderne apparaten met een enorm aantal mogelijkheden is dat er veel is om te testen. Als je alle functionaliteiten van zo’n streamer eens door moet nemen… In dit geval is begonnen met de A25. Die staat aangesloten op een stel bovengemiddelde monitoren. Die vallen niet in het prijssegment waar de toekomstige gebruiker van de A25 en ST5 zal bivakkeren, maar je hoort genadeloos alles wat deze ARCAM-set in huis heeft. De A25 kwam hier gloednieuw in een door de fabriek gesealde verpakking. De importeur had aangegeven dat het apparaat echt tijd nodig zou hebben om op niveau te komen. Geen overbodige mededeling. De A25 was koud uit de doos werkelijk niet om aan te horen. Mag je hier de term ‘inspelen’ op los laten? Ondergetekende gelooft daar nauwelijks in. Luidsprekers en phono-cartridges hebben even tijd nodig. Elektronica en kabels een enkele keer. Buizen absoluut niet. Het is dus nauwelijks ‘inspelen’, maar langzaam op bedrijfstemperatuur komen en zorgen dat diverse componenten rondom de optimale specificaties gaan bewegen. Soms moeten nieuwe condensatoren formeren. Een nieuw apparaat is misschien al drie maanden onderweg geweest van de fabriek naar de consument. De A25 volgde een verbazingwekkend patroon. Van een harsh geluid, zonder ambiance, een afschuwelijke nasale klank en met een nauwe stage-afbeelding tot een performance die behoorlijk verbazingwekkend is. Die verandering in het geluid ging steeds sneller. Per uur namen de verbeteringen toe. Vervolgens is de set nog licht geoptimaliseerd. Geavanceerde meetapparatuur berekent hier de optimale kabelmatch en de positie van de luidsprekers. Professionele actieve PSI Audio AVAA C214-absorbers halen het laatste restje staande golven en andere ongein weg, in een al zeer goede basisakoestiek.
Luisteren
Er is eerst geluisterd naar een cd-systeem met een analoge en digitale uitgang. Mooi dat bij het omschakelen de niveaus gelijk blijven. Het blijkt dat de ingebouwde converter van de A25 een zeer hoog prestatieniveau bereikt. Deze doet niet onder voor de converter uit het cd-loopwerk die uit een aanzienlijk hogere prijsklasse stamt. De A25 zet een enorme stage neer. Diep, zeer breed, volledig los van de luidsprekers en holografisch. De dynamiek is first class. De track Gone van Eddie Chamblee (‘Twenty Years After’, Black & Blue) kent een verzengende dynamiek. Gedraaid vanaf een platenspeler met ingebouwde phono-stage naar de analoge ingang van de A25 en later de digitale versie vanaf een van de main-servers van de studio via de ST5 naar de A25. Indrukwekkend. De A25 biedt een zeer fraaie klank. Neutraal, maar met een streepje grondwarmte. Het geluid kent een zeker realisme. Die impressie ontstaat als de weergave goed en scherp gefocusseerd is, neutraal is en een zekere snelheid heeft. Het maakt dat de muziek spannend, onderhoudend en uitnodigend is om naar te luisteren. Veel indruk maakte het Concerto in C Major Op.56 van Beethoven, uitgevoerd door het Van Baerle Trio samen met het Residentie Orkest (Challenge Classics). Een super realistisch klinkende opname, waar je op de voorste rij zit in een holistische weergave met een zes meter breed podium. Ook ‘Stad en land’, de live-opname van de theatertour van Stef Bos, biedt een ongekende ervaring. Het is een super opname, zowel vanaf de cd als vanaf vinyl. Met het mooie liedje dat bekend is van de Old Amsterdam-commercial. De A25 klinkt niet soft in het hoog. Het geluid is ook niet gladjes en gepolijst. Dat draagt allemaal bij aan de kwaliteit van de weergave. Er is voldoende detaillering en na enige uren luisteren ontstond de eerdergenoemde fraaie ambiance. Daardoor voel je als het ware de akoestiek van de opnameruimte en word je een deel van het muzikale gebeuren.
ST5
De ST5 werd aangesloten op de digitale ingang van de A25. Het kan ook analoog, maar de converter in de A25 is van een iets hoger niveau dan die in de ST5. Niets verontrustends, want de converter in de ST5 staat al garant voor buitengewoon goede prestaties. Er zijn enorm veel mogelijkheden om content af te spelen met de ST5. De maximale prestatie van de converter is te beluisteren door content van een usb-stick af te spelen. Elke afspeelmogelijkheid die beluisterd wordt via de analoge uitgangen van de ST5 zeggen iets over de kwaliteit van de ingebouwde dac. Wie digitaal naar buiten gaat is afhankelijk van de kwaliteit van de aangesloten dac. Bijvoorbeeld die in de A25. De kortste streamingoplossing is om content bedraad of draadloos te sturen vanaf een device in het thuisnetwerk. Met behulp van de Windows-verkenner kan direct content vanaf de harde schijf of ssd naar de ST5 worden gestuurd, maar eerst werd geluisterd naar streaming content vanaf het internet. BBC Radio 3 zorgde voor een enorme verrassing. Zelden zo’n topweergave gehoord via internetradio. Wel begrijpelijk. Ondergetekende spreekt elk jaar met vertegenwoordigers van de BBC. Daar doen ze veel fundamenteel onderzoek naar codecs, weergave, virtual reality, enzovoorts. Vervolgens is er geluisterd naar hi-res content die beschikbaar is binnen het netwerk van de luisterruimte. Dat netwerk heeft een core-architectuur van Cisco-routers en -switches. Deze professionele apparatuur voldoet aan FCC-normen en zal minder storing opleveren voor apparatuur in de omgeving. Je hoeft dus geen speciale ‘audiofiele’ switches of kabels te kopen. Professionele netwerkapparatuur is vaak goedkoper dan wat er te koop is in audioland. Een dsd-bestandje vanaf een interne server, bevattende een kopie van een grammofoonplaat, afgespeeld met een DS Audio-cartridge en omgezet naar digitaal, klonk hier schrikbarend goed.
Discussie over high-end
Er is momenteel veel te doen over de ‘high-end’. Een aantal exorbitant dure producten blinkt bovenal uit in vormgeving, het gebruik van kostbare materialen en een ego-strelende customer journey. Audio is in het domein gekomen waar de markt voor auto’s, appartementen, jachten en horloges zich ook bevindt. Artikelen om je te onderscheiden. Het heeft weinig meer te doen met zeer goed geluid en de liefde voor muziek. Een enkele keer maakt de high-end zijn belofte waar. Je moet daar even naar zoeken. Zeer goed geluid is haalbaar met bescheidener liquide middelen. ARCAM toont aan dat er high-end prestaties mogelijk zijn met mid-fi apparatuur. Is het dan geluidsmatig echte high-end? Er is, zoals altijd, nog iets te wensen. De A25 mag nog een extra streepje detaillering en ambiance hebben en kan nog een stapje zetten in het presenteren van energie. Rust en autoriteit voor beide apparaten zijn verdere mogelijkheden. Aan de andere kant hebben deze ARCAM-units prijzen die voor een grote doelgroep haalbaar zijn en spelen op een niveau dat uitstijgt boven wat er bedoeld wordt met mid-fi geluid. Voor een acceptabele investering staat er een fenomenaal prestatieniveau. Deze ARCAM-set blijft volledig overeind, zelfs als er zeer onderscheidende luidsprekers mee worden aangestuurd. De bediening van deze apparaten kan licht verwarrend overkomen. Er zijn namelijk talloze mogelijkheden. Twee afstandsbedieningen, de mogelijkheid om verschillende apps in te schakelen, een display op de ST5 maar ook informatie via veel in te zetten beeldschermen. Op smartphones, personal computers, laptops en tablets. Beide apparaten zijn te koppelen. Met een enkele afstandsbediening kan dan een deel van de taken worden uitgevoerd. Wat ontbreekt is de grote universele app, waar alles mee kan en onder handbereik is. Aan de andere kant is het een heel flexibel systeem, dat je kunt aansturen op de manier die bij je past. In de praktijk zal niemand al die mogelijkheden benutten. Consumenten zullen kiezen voor een op hun gebruik toegespitste workflow. De aanwezige phono-ingang op de A25 is een belangrijk unique selling point. Vinyl is het medium van nu en voor de toekomst. Ook speelt ARCAM in op de herleving van de cd met een fraai loopwerk binnen de Radia Series. In ieder geval heb je hier high-end voor een mid-fi prijs. Je wordt er echt blij van.
Prijs:
- ARCAM A25 € 1.799,-
- ARCAM ST5 € 949,-
Terrason Audio, www.terrason-audio.nl
Reacties (0)