Alles wat je wil weten over vinyl en platenspelers

Platenspelers: de onderdelen

Een naald, een toonarm en een motortje dat je plaat rondjes laat draaien: waarschijnlijk weet je in de basis wel waar een platenspeler uit bestaat. Toch is het goed om de verschillende onderdelen even op een rijtje te zetten, want in een goede platenspeler krijgen die – en vooral hun onderlinge samenwerking – veel aandacht om het beste uit je plaat te halen. Een platenspeler, draaitafel of pick-up is namelijk een gevoelig beestje, dus de juiste zorg voor ieder onderdeel is van belang.

Een platenspeler is in principe terug te brengen tot een door een elektromotor aangedreven draaiplateau, het motortje zelf en een toonarm met daarin een element, die allen gemonteerd zijn op het chassis (of de basis) van de draaitafel. Daarnaast is er natuurlijk sprake van bedrading en accessoires, zoals een stofkap en een puck om de plaat stabiel te houden. De platenpuck drukt de plaat stevig tegen het plateau door zijn zware gewicht; het betere contact tussen plaat en plateau voorkomt resonanties en zorgt voor minder ongewenste bewegingen.

Platenspelers: het element

Het element van de platenspeler leest de informatie van de plaat (de groeven in het vinyl) en zet de trillingen om in een signaal dat naar een versterker gestuurd wordt, die er samen met de luidsprekers muziek van maakt. Die trillingen ontstaan doordat een magneet en een spoel (of coil) ten opzichte van elkaar in beweging gebracht worden. De naald die dat mogelijk maakt, beweegt met stevige snelheden en kan aan enorme krachten blootgesteld worden. Het is daarom belangrijk dat er zeer fijne mechaniek aan te pas komt, die dat werk nauwkeurig kan verzetten.

Verreweg de meest voorkomende elementen zijn MM en MC. Deze afkortingen duiden de gebruikte techniek aan: MM voor Moving Magnet en MC voor Moving Coil. Keuze tussen de twee wordt veelal gemaakt op basis van prijs, kwaliteit en de match met de draaitafel, evenals de toonarm en de volledige hifi-set.

Platenspelers: de aansluiting

Naast de basiselementen zoals hiervoor beschreven zijn er aardig wat varianten op de markt, en bovendien gaat er nog een hele wereld van afstellen, tunen en doortweaken achter de draaitafel schuil. Gelukkig is er voor instappers al veel op de markt in de categorie plug & play, waarover later meer. De gemiddelde instapdraaitafel hoef je daarom niet zelf in elkaar te zetten, je kunt er zo mee aan de slag. Maar om daadwerkelijk muziek uit je platen te halen, heb je nog wel wat meer nodig. Een setje speakers, bijvoorbeeld…

Moderne actieve speakers daargelaten, luidsprekers met versterkers ingebouwd, heb je daarnaast een stereoversterker of receiver nodig om het analoge signaal van de draaitafel om te zetten in muziek. Die moet bovendien voorzien zijn van een phono-ingang, om het zwakke signaal van de draaitafel te versterken.

Er zijn in de basis drie manieren om een platenspeler op een versterker aan te sluiten. De eerste is direct aan je versterker of receiver, als die voorzien is van zo’n phono-ingang en daarmee een ingebouwde voorversterker (let daar dus goed op!). Optie twee is vanuit de ingebouwde pre-amp in de platenspeler zelf, een geïntegreerde voorversterker waar een groot deel van de moderne draaitafels over beschikt. Als je versterker dus geen phono-ingang heeft, dan kan de amp van de platenspeler een oplossing bieden. De derde en laatste mogelijkheid is via een tussenoplossing: een losse voorversterker. Prettig als je draaitafel en versterker optie één én twee niet toestaan.

Platenspelers: hoe het werkt

Hoe het vervolgens allemaal werkt? Daar kunnen we heel uitgebreid op ingaan, maar een kort en helder inzicht in de techniek en de werking van een draaitafel kunnen we wellicht beter aan een filmpje overlaten. Want hoe een traditionele platenspeler daadwerkelijk in elkaar zit? Daar hebben de mensen achter het YouTubekanaal Science Channel een fraaie video aan besteed, aan de hand van de vermaarde Linn Sondek LP12. In twee minuutjes weet je al heel wat meer.

Platenspelers: opstellen

Een draaitafel is zoals gezegd een gevoelig apparaat, behorend tot de meest kritische audiocomponenten. Dat betekent niet alleen dat je er voorzichtig mee om moet gaan, maar ook dat er meer dan een aantal zaken van invloed zijn op de weergave. Denk dan aan materiaalkeuze, de akoestiek van de ruimte en natuurlijk de rest van je audiosysteem, maar vooral ook aan de juiste plaatsing.

Zorg daarom ten eerste voor een vlakke ondergrond, bij voorkeur op een veilige hoogte. Het plaatsen van een platenspeler in de buurt van een luidspreker die veel druk opbouwt (bijvoorbeeld een grote vloerstaander of een subwoofer) moet je vermijden, gezien de akoestische verstoringen. Akoestische terugkoppeling is ongeacht het type weergever een probleem, dus vermijd tot slot ook plaatsing in een hoek, nis of erker.