Licht maakt de geschoten videobeelden. Dit zowel bij weinig, als veel licht en het verdelen van helder en donker. Verlichting met een videolamp helpt aanzienlijk om jouw opnamen te verbeteren. Dit zowel binnen als buiten bij close-ups, videoblogs en in kleinere en grotere ruimten. En daarvoor is er een ruime keuze uit opsteekpanels, studiolampen en ringlichten. Digital Movie bespreekt in dit artikel de mogelijkheden van en typen continue videoverlichting.
Veel fabrikanten gaan prat op de hoge lichtsterkte van hun camcorders en hybride camera’s. ISO-waarden om van te duizelen en dan heb je toch nooit meer extra licht nodig? Het is inderdaad waar dat de moderne videocamera steeds beter scoort bij matig tot slecht licht. Doch maak je niet te snel blij met een dode ‘lichtmus’. Bij matig tot slecht licht verminderen ondanks de in-camera versterking de helderheid, natuurlijke kleuren en contrastrijkheid van het videobeeld. De pit en de scherpte plus briliance gaan er uit. Bij echt niet tot nauwelijks aanwezig licht feitelijk alleen bruikbaar als het niet anders kan.
Een ander punt vormt het feit dat het elektronisch oppeppen veel beeld verminderende effecten geeft. Meer beeldruis, het vervlakken van contrast en pixelscherpte. Alles er uit halen wat er in zit levert dikwijls een niet bevredigend eindresultaat op! Een sprankje licht erbij doet al heel veel. Een uitgekiende (aanvullende) verlichting verricht zelfs wonderen. Kijk maar naar de kwaliteit van de videobeelden in tv-studio’s.
Behalve het verlichten van objecten en ruimten zelf heeft licht nog twee andere belangrijke functies:
1. Het ophelderen van ongewenste schaduwen.
2. Het aanzetten van details en structuren.
Opsteeklampjes
De meest eenvoudige vorm van een extra videolicht is het op de camera steken van een (mini-)LED-lampje. Doorgaans een LED-paneeltje met meerdere ingebouwde lampjes (lichtpuntjes). Dit type videolampje kan je behalve het in de accessoireschoen steken, dat werkt qua lichtval aangenamer, ook bevestigen aan een camerabeugel of rig.
Een eenvoudig LED-opsteeklampje doet al behoorlijk veel aan beeldverbetering bij close-ups, interviews en objecten op kortere afstand. Doorgaans gaat het om een daglichttype met een bereik van drie tot vier meter. Geschikt voor het aanvullen van te weinig licht en het ophelderen (invullen) van schaduwen in het videobeeld. In geval van bicolor is er ook de kleurtemperatuur kunstlicht aan boord.
Behalve simpele zijn er ook aanzienlijk meer geavanceerde LED-paneeltjes met tal van extra lichtfuncties verkrijgbaar. Belangrijk zijn het kunnen en regelen van de lichtkracht, dag- en kunstlicht vaak traploos regelbaar over een breed gebied, het instellen van de geworpen lichtbundel (breder of smaller), extra (effect-)filters en aanwezige lampflappen (barndoors, die regelen de richting en lichtval). Samenwerking met de elektronica in de camera via een hotshoe kan welkom zijn qua programmeerbaarheid/afstemming op de beeldinstellingen en voeding vanuit de camera-accu. Tot slot zijn er kunstmatig intelligente modellen die het videolicht optimaal inregelen op de te schieten videoscene. Let bij modellen met accu op de capaciteit en verbruik. Van slechts enkele minuten tot uren blijven branden. De prijzen variëren van enkele tientjes tot vele honderden euro’s. Alle waar naar zijn geld qua mogelijkheden en geboden kwaliteiten wat je precies nodig hebt.
De grote studiolamp
Vroeger was de inzet van grote en zware videolampen met statief op de studioset gewoon een must om een goed verlicht beeld te verkrijgen. Dit zowel betreffende de hoeveelheid en kleur van het licht als de beoogde lichteffecten. Aanvankelijk ging het om veel hitte producerende gloei- en later halogeenlampen. Tegenwoordig om de veel koelere LED-lampen die ook nog eens goed zijn voor de stroomrekening.
In de loop der jaren heeft de studiolamp een flinke technische evolutie doorgemaakt. Nog altijd bestaat de standaard uitrusting uit een kantelbare lampkop/huis met daaraan te bevestigen accessoires en een statief of ophangsysteem. Men spreekt bij enkelvoudige lampkoppen/huizen met kleurinstelling van RGB monolights.
Bij de accessoires zitten dan weer de richtflappen, reflectoren, diffusers, softboxen, paraplu’s, condensors of snuiten voor meer gerichte lichtbundels en (effect-)filters. In de lampkop respectievelijk lamphuis is echter technisch veel veranderd. De hoeveelheid licht is traploos doseerbaar. Er is een ruime keuze aan instelbare kleuren. Naast de standaard Kelvin-waarden voor dag- en kunstlicht ook speciale (voor te programmeren) kleurpaletten. Het instellen gaat zowel via comfortabel grote draaiknoppen als displays met menu’s op het lamphuis. Tevens beschikken geavanceerde studiolampen dikwijls over ingebouwde effecten. Bijvoorbeeld zwaai- en knipperlichten (ook die van hulpdiensten), bliksem, stroboscoop, vuurwerk, laser, tv, kaars en kapotte lamp. Dan behoef je dat straks niet meer bij de montage aan te brengen. Het exact kunnen matchen op/van de huidskleur is heel gewild. De echt geavanceerde modellen zijn kunstmatig intelligent en om maat afregelbaar voor de toegepaste videocamera’s met hun instellingen en het overige omgevingslicht. Meerdere lampen en camera’s kunnen zo ook optimaal met elkaar samenwerken.
In het draadloze tijdperk kan je studiolampen niet alleen op afstand met de smartphone regelen maar ook nog eens in groepen schakelen. Die groepen zijn dan bijvoorbeeld afzonderlijk te regelen op intensiteit, lichtval, effect en kleur. Professioneel wordt veelal de aansturing via DMX ingezet.
Videolampen kunnen op zwaardere accu’s werken. Voor gebruik in de studio verdient netspanning de voorkeur tenzij je vrij met een portable light wilt bewegen. Voor een goede studiolamp betaal je weliswaar wat meer maar qua resultaat een prima investering.
Ringlichten
De term ring geeft al aan dat de lichtbron ringvormig geconstrueerd is. Oorspronkelijk ging het om verlichting, LED-lampjes of flitsbalk, die voor of om het objectief bevestigd werd. Zij geven een fraai gericht en toch ook weer zacht egaal verdeeld licht met een volledige dekking. Heel geschikt voor macro- en productopnamen. Het gaat hierbij om kleine compacte units bestaande uit een ringvormige lichtbuis, voeding & regel-unit, bevestigingsring en bijpassende (opsteek-)filters.
Foto- en videografen ontdekten later dat ringlights ook heel goed uitpakken bij close-ups en portretten. Zelfs in de kleinere videostudio. De close-up komt bijvoorbeeld in aanmerking bij interviews en het dichtbij opnemen van objecten. De regelbare lichtkracht is met name bedoeld voor afstanden niet groter dan 1,5 tot twee meter. Met het ringlicht voorop de lens blijft de cameraman/vrouw tevens optimaal mobiel. Hetzelfde geldt voor portretopnamen. Met korte teleobjectieven, de juiste lichtval, helderheid en kleur schiet je uitstekende portretten. Een bijkomende effectwerking is de fraaie ringvormige reflectie in de ogen van het model.
In de videostudio zijn LED-ringlichten een welkome licht & effectbron. De toepassingen variëren van gewoon standaard zachte egale uitlichting tot creatieve lichteffecten. Let op de juiste kleurtemperatuur van daglicht tot kunstlicht, bicolor. In de studio gebruik je een zwaardere uitvoering of meerdere licht-units. De lichtopbrengst van een 40 Watt LED-unit komt overeen met een 200 Watt foto/videolamp. Voor de studiosets zijn diverse accessoires leverbaar. Onder andere afstandsbediening, softboxen, paraplu’s, draagtassen, statieven en filters.
Nieuw toepassingsgebied
Met de komst van selfies en YouTubers kregen de ringlichten een geheel nieuw toepassingsgebied. Een goede selfie maak je met een bijpassende verlichting. En daarbij komen egaal, goed, zacht en verzacht uitgelicht prima van pas. De truc is om de smartphone of selfiecamera via een houder/adapter in de ringlicht-unit op te hangen. Zo valt het diffuse licht keurig van voren op de videovlogger of YouTuber. Ook online visagisten houden van ringlicht. Veelal plaatst de selfiemaker het ringlicht op een bijpassend statief. Desgewenst met filters voor de LED-bron de lichtkwaliteit en kleur aanpassen. Kleur en helderheid vallen nauwkeurig te regelen.
Ringlichten zijn er in alle kwaliteiten en prijsklassen. Gelukkig voldoen de goedkopere modellen tussen de 50,- en 150,- al best aardig. Wel is er dan vaak sprake van goedkoop aanvoelende plastic onderdelen. In de duurdere categorie krijg je waar voor je geld. Stevig, duurzaam, metaal in plaats van plastic en meer flexibel. Let er op dat een ringlicht met flitser compatibel moet zijn met de hotshoe van de camera!
Videobalken en grote panelen
Onder een videobalk of bar verstaan we een reeks LEDs in een langwerpige lampvatting. Bij een professioneel panel gaat het om een flink groter lichtoppervlak, in feite een lichtbak, dan bij het opsteeklampje. De videobalken zijn inzetbaar voor portable verlichtingsdoeleinden, lichteffecten en aanvulling op de studioverlichting. Let bij de aanschaf op de grootte, opbrengst, bicolor en instelbare effecten. Een fullsized LED-panel, ook wel litepanel genoemd, voor video kan een zee van licht werpen bij relatief lage stroomkosten. Zij zijn enkelvoudig, met selecteerbare in/uitschakelbare sectoren en in combinatie bruikbaar. Je kunt er ook complete studiowanden mee opbouwen. Bij tv gaat het vaak om de verlichting voor primetime. Er is een behoorlijk grote variatie in afmetingen, lichtopbrengst en uitvoering. Voor hobbygebruik zijn de kleinere goedkopere modellen ruim voldoende. Bij pro-gebruik de echte intelligente vaklichtbakken met een navenant hoog prijskaartje.
De juiste keuze
Hoe kies je nu de juiste videolamp uit? Het begint allemaal bij het videodoel waarvoor je de lamp wilt inzetten. Er is een heel verschil tussen een lamp voor close-ups of wat schaduwen uitlichten en een complete studio-uitrusting met effectlichten. In ieder geval een stille lamp, met consistente kleur en een variabele kleurtemperatuur. Het CRI-getal geeft aan hoe waarheidsgetrouw de lichtkleuren worden weergeven. 100 is maximaal maar 95 of 98 zijn al heel goed. Daarop volgen de liefst traploos regelbare (0 tot 100%) lichtopbrengst en het niet echt warmlopen bij langdurig gebruik.
De benodigde lichtopbrengst, het vermogen uitgedrukt in Lumen, is sterk afhankelijk van het beoogde opnamedoel, afstand en ruimte plus de teruggeven lichtreflectie uit de omgeving. Voor dichtbij zijn 150-200 Lumen al ruim voldoende. In een grote ruimte heb je al snel vele duizenden Lumens nodig. Het al genoemde kunnen regelen van de lichtopbrengst maakt de videolamp voor meerdere doelen bruikbaar. Veel afzonderlijke LEDs in een lamphuis maken het niet zo erg als er een paar stuk gaan. Veelal ook de mogelijkheid om de LEDS in groepen aan te sturen.
De beschikbare accessoires vormen een hoofdstuk apart. Wat heb je nodig: Filters, softboxen, snuiten, filters, barndoors, accusets en draadloze aansturing zijn in de praktijk belangrijk. Tevens aandacht voor de bevestiging hotshoe, statief (welke schroefdraad) of ophangen aan een rail. Kunstmatige intelligentie en het kunnen programmeren van de videolamp zijn mooi als het echt om de finesses bij de instelling gaat.
Reacties (0)