Inmiddels is er een ruime keuze uit videoformaten in verschillende hoeveelheden K. Die K staat voor het aantal pixels en ook wel horizontale beeldlijnen in het videoplaatje. En gangbaar zijn 2K, 3K, 4K, 5K, 6K en 8K. 10K en 12 K zijn deels nog in ontwikkeling.
In de specificaties van apparatuur voor video wordt de hoeveelheid K altijd breed uitgemeten. Hoe meer K hoe beter toch? In de praktijk kan zulks echter danig tegenvallen. Het maximale aantal K’s ontstaat bijvoorbeeld niet direct tijdens het uitlezen van de beeldchip doch wordt door een rekentruc (upscaling) bereikt. Of is door de matige kwaliteit niet echt bruikbaar.
Een ander punt vormt de zogenaamde opengate, het uit te lezen deel van de beeldchip dat meteen maximaal bruikbaar is voor het te produceren aantal K’s. Dezelfde beeldchip kan vaak ook andere K-uitsneden in verschillende resoluties maken. De extra hoeveelheid K (oversampling) is prima bruikbaar om een lager beeldformaat te optimaliseren. Bijvoorbeeld in 6K uitlezen en daar een 4K master van maken.
Geavanceerde camcorders en hybride systeemcamera’s voorzien in meerdere K-formaten in te stellen bij het opnamemenu. DCI (Digital Cinema Initiative, ook wel C4K) wordt gebruikt voor de bioscoop-afmetingen.
Wat zit er allemaal in de K’s?
Zoals gezegd het aantal beeldpuntjes, pixels genoemd. Bijvoorbeeld standaard 4K UHD (Ultra High Definition) met 3840 x 2160 pixels. Dat biedt viermaal zoveel informatie als 2K High Definition (Full HD) met 1920 x 1080 pixels. Hoe meer beeldpuntjes des te meer scherpte en details er in het beeld kunnen worden verwerkt. Dat heeft meteen invloed op de kijkafstanden een goed videobeeld op de flatscreen, computermonitor of het bioscoopscherm te kunnen zien. Ook videoprojectoren presteren meer bij meer K’s.
Een belangrijk voordeel van het gaan voor meer pixels is overcapaciteit. Neem je bijvoorbeeld op in 5,7/6K of 8K dan valt er achteraf gemakkelijk in te zoomen of in meerdere beeldvensters (multiscreen) weer te geven in de hoogst mogelijke 4K of 2K-kwaliteit. Een geheel andere factor betreft de aan de hoeveelheid K gekoppelde afmetingen van het videobeeld, de beeldratio. Bekend zijn 16:9, 4:3, 3:1, 18:9 en 21:9.
Meer beeldinformatie betekent ook dat je meer kleuren in de beeldinformatie kunt meenemen. Gewoon een groter kleurenpalet met nog meer tinten (miljoenen tot een miljard), graderingen en diepte (1012 bit). De natuurgetrouwheid stijgt navenant. Ook de High Dynamic Range neemt toe met gevolgen voor het bereik in de hoge lichten en schaduwen.
Een belangrijk punt van overweging vormt de belasting die de hoeveelheid K veroorzaakt bij het verwerken in de beeldprocessor van de camera, de montagecomputer, het transport over kabels en internet plus de benodigde opslagcapaciteit. Het opnemen in 6K en 8K kan leiden tot warmteontwikkeling in de camera. Dan zijn er ventilatoren en koelvinnen nodig anders loop je de kans op het voortijdig staken van de opname! Eenvoudigere camcorders en hybride systeemcamera’s halen met hun aantal beschikbare megabits per seconde niet meer dan standaard 4K UHD op 30P.
Kon jouw NLE-computer nog prima uit de voeten met 2K Full HD dan kan 4K UHD net te veel worden. Er zijn gewoon meer processorkernen, geheugen en snellere drives nodig. Hoewel bij kabels en internet de bandbreedte en transport per glasvezel steeds grotere datahoeveelheden aan kunnen, zijn er limieten. Daarom is 2K voor internet of interne netwerken (IP of WiFi) regelmatig een betere keuze. Geen schokkende beelden of delay. Altijd van te voren controleren welke van jouw videofilms op het internet, lokale netwerk en WiFi-standaard passen. Mailen van High Definition videobestanden kan je vanwege de grootte al snel vergeten. In Full HD en kleinere 4K gaat dat nog wel via WeTransfer.
Voor video zijn met het oplopen van de hoeveelheden K steeds snellere (lees en schrijf) UHS2/3 SD-geheugenkaarten en regelmatig ook CFExpress nodig. Liefst met een capaciteit van 128-512GB. Anders hapert de datastroom of is de kaart zo vol.
2K Full HD
Zoals gezegd is ondanks alle aandacht voor 4K de Full HD 2K-standaard nog altijd populair. Met name bij (kabel-)tv en internet. Je koopt wel een 4K of 8K flatscreen maar het aanbod in deze resoluties valt tegen. Veel tv’s werken (bijrekenen) 2K gewoon op tot 4K of 8K.
Het meest gebruikte 2K formaat is 1920 x 1280 in 16:9 breedbeeld. Er zijn echter nog tal van varianten. Bijvoorbeeld 1920 x 1444 in 4:3 en 1920 x 1152 in 5:3. Voor bioscoopgebruik DCI met eveneens een ruime keuze zoals 2048 x 1536 in 4:3 en 2048 x 1152 in 16:9. 2K is tevens ideaal voor highspeed/slow motion omdat je met gemak op 120-240 beelden per seconde kunt schieten. Dan ook nog 2.5K in de hoogste resolutie 2560 x 1920 pixels in 4:3. Er zijn tevens amorfe vormen van, zoals bij oudere videobjectieven.
3K
Relatief onbekend maar wel in gebruik voor creatieve doeleinden. Bij 3072 x 2304 of 2880 x 2160 pixels heb je 4:3 bruikbaar voor zowel video als foto. Tevens geschikt voor amorfe weergave. Een relatief betere kwaliteit dan bij 2K Full HD.
Je vindt 3K op de professionele hybride systeemcamera zoals de Panasonic GH6 en sommige camcorders. Het 3K formaat stelt nog geen hoge snelheids- en opslageisen aan de apparatuur. Gaat prima online, naar social media en YouTube.
4K UHD en DCI
De standaard 4K UHD-kwaliteit is in pixels 3840 x 2160 (8 miljoen) voor video in 16;9 of 3840 x 2880 (11 miljoen beeldpuntjes) bij foto. In de praktijk meer dan genoeg voor een uitstekende beeldkwaliteit bij scherpte, detaillering, contrast en HDR. De cinemavariant is DCI, 4096 x 2304 (8,8 MP) in 16:9. Dit K-formaat doet het beter bij grotere breedbeeldschermen en immersive video.
Inmiddels is 4K standaard geworden voor de meeste camcorders en hybride systeemcamera’s en natuurlijk ook de flatscreen. Bij de montagemonitoren vormt 4K de start voor hoogwaardige NLE en colour grading. Er komen echter al een aantal beperkingen in het vizier: 4K stelt hoge eisen aan de camerabeeldchip en processor, een beeldsnelheid (framerate) van meer dan 30 of 60P zit er bij de budgetcamera’s niet in, er is een relatief zwaar NLE-systeem nodig en de benodigde bandbreedte voor AV-datatransport is hoog.
5K 5,7K en 6K
Hier is doorgaans sprake van een zogenaamd tussenformaat voor masters waarvan later kopieën in een lagere K-resolutie worden getrokken. Veelal van 6K naar 4K in de hoogst mogelijke beeldkwaliteit. Ook inzoomen en multiscreen-weergave zijn in trek. In een aantal gevallen worden 5K 5,7K en 6K ook als direct videoformaat ingezet. Bij 5K gaat het om 5120 x 2880 pixels in 16:9 (video) en 5120 x 2840 in 4:3 (foto). Voor 6K hebben we het over 6144 x 3456 pixels in 16:9 (hoge kwaliteit video) en 6144 x 4608 pixels in 4:3 (prima foto). Zoals te verwachten dienen de camera-hardware, montagesystemen, opslagmedia en monitoren behoorlijk wat in hun mars te hebben om met 5-6K uit de voeten te kunnen. Warmte-ontwikkelingen, het vastlopen van datastromen, te weinig opslagcapaciteit en het niet realtime kunnen afspelen van de videsporen in de tijdlijn van de montage. De betere montagemonitor is momenteel 5K. Die met 6K zijn behoorlijk prijzig.
8K aan top
De ultieme verlokking voor menig video/filmmaker en fervente filmkijker is momenteel 8K. In de praktijk de hoogste betaalbare scherpte en detailweergave, het fraaiste kleurenpalet, mooie HDR en lekker grote schermen. Bovendien ook nog eens heel betaalbaar geworden. Bij 8K UHD hebben wij het over 7680 x
4320 pixels (33MP) in 16:9, in geval van DCI 8192 x 4320 (38MP) en 8192 x 6144 (40 MP) in 4:3. Daar kan je nog eens een grote flatscreen of cinescherm bij opzetten. 8K montagemonitoren zijn er in betaalbare vorm nog niet. Behalve direct als eindformaat te gebruiken is 8K ook zeer geliefd als master voor perfecte 4K kopieën, inzoomen/uitsneden en de weergave in meerdere beeldvensters.
Een waarschuwing betreft de zware systeemeisen en het warmlopen van de processoren in de opnamecamera. Ook gaat 8K niet meer op een normale geheugenkaart. UHS2/3 SD, CFExpress en SSD-drives zijn aanbevolen. Highspeed op 8K wordt wel erg lastig. Idem vergt het realtime afspelen van 8K videosporen bij de montage heel wat rekenkernen op de NLE-chips. Transport over netwerken, internet en WiFi stuit op forse beperkingen, Bij YouTube zijn er wat mogelijkheden. In de praktijk komt 8K vooral in aanmerkingen bij het nastreven van de allerhoogste praktisch bruikbare beeldkwaliteit. Voor doorsnee toepassingen dikwijls een overshoot.
Tot slot
Is meer K dus beter? Regelmatig wel, doch zeker niet altijd! 2K voldoet nog altijd prima voor kabel-tv, standaardreportages, internet en social media. Bovendien geschikt voor hogere framesnelheden. 4K is de huidige standaard. Menigeen heeft niet meer nodig. 5-6K vormt het ideale tussenformaat om 4K masters te trekken. 8K is voor de superlatieven. Een kwaliteit om te zoenen, maar trekt wel een zware wissel op de benodigde hardware en software.
Reacties (0)