Tijdens CES is er niet alleen de beurs. Fabrikanten geven ook vaak workshops of interviews waar we meer details krijgen over de nieuwste producten. Wat waren onze belangrijkste bevindingen na al die ontmoetingen?
Samsung tech-sessie
Dat Samsung stevig zou uitpakken met 8K was te verwachten, de Koreaanse fabrikant ziet zijn moment om zoveel mogelijk 8K marktaandeel te grijpen door 8K als de ultieme premium tv neer te zetten. Het nieuwe vlaggenschip, de Q950TS, pakt uit met een opmerkelijk, bijna randloos design. En het moet gezegd, dat oogt fantastisch. Zodra je op een normale kijkafstand staat, zie je werkelijk enkel het beeld.
In een aparte tech-sessie (helaas mochten we geen foto’s maken) toonde Samsung ons een preview van de beeldverbeteringen in de nieuwe Quantum processor 8K. Waar de 2019 processor getraind werd met ‘Machine Learning’ technieken en tussenkomst van mensen, is de 2020 processor getraind op basis van een neuraal netwerk en ‘deep learning’. Het verschil is vooral dat het algoritme zichzelf traint, zonder verdere menselijke interventie. Extra info vind je in ons verslag van de 8K Summit, in de paragraaf ‘Evolutie in upscaling technieken’. Die nieuwe techniek wordt gebruikt om textuur te herstellen in beeld, zodat er meer detail verschijnt.
Full Array Local Dimming zal in de meeste QLED-modellen gebruikt worden. Met behulp van ‘Local Power Distribution’ kan Samsung een tot 20% hogere piekhelderheid bereiken door vermogen dat in donkere segmenten uitgespaard wordt te gebruiken in heldere segmenten. Verdere verbetering van HDR-weergave moet, althans volgens Samsung, tot betere resultaten leiden dan bij Dolby Vision, vooral in donkere beelden. De demo wees dat gedeeltelijk uit, maar voor een definitief besluit wachten we liever eigen testen af.
Het toestel is uitgerust met de AV1 videocodec die belangrijk zal zijn voor YouTube 8K-content. Dat is alvast een stap vooruit, maar of het toestel ooit de nieuwe generatie VVC (H.266) zal krijgen werd niet vermeld. Samsung lijkt er van uit te gaan dat dat misschien niet nodig is. Daarom hebben ze de ScaleNet technologie getoond. Door het beeld aan de bron (bij de uitzender), te downscalen op een slimme wijze is er veel minder bandbreedte nodig om het tot bij de kijker te krijgen. Het tv-toestel herkent de downscaling door ScaleNet en voert dan een slimme ScaleNet-upscaling stap uit om het oorspronkelijke beeld te herstellen. Bij een (beperkte) demo was het resultaat alvast erg knap, de winst is groot. Waar een 8K HEVC video een bandbreedte van 45-30 Mbit/s gebruikt, krijg je dezelfde visuele kwaliteit met AV1+ScaleNet aan 15-10 MBit/s. Toestellen die geen ScaleNet technologie aan boord hebben kunnen het beeld een klassieke upscaling geven zonder nadelige gevolgen. Samsung is in overleg met content-aanbieders en andere fabrikanten om ScaleNet te integreren.
Teleurstelling was er ook, Samsung ondersteunt nog steeds geen Dolby Vision. De redenering is dat QLED-toestellen helder genoeg zijn en dus weinig winst puren uit Dolby Vision. Dynamische metadata levert immers de meeste winst als je met middenklassers werkt die significant onder de 1.000 nits maximum helderheid zitten. Waarom Samsung dan zoveel moeite doet om ons te overtuigen dat HDR10+, hun eigen alternatief voor Dolby Vision, beter is ontgaat ons wat. Voor een high-end toestel zoals deze QLEDs lijkt ondersteuning voor alle HDR-standaarden ons een evidentie.
Samsung: Betere audio
Geen Dolby Vision, en ook geen Dolby Atmos. Dat moet Samsung toch aan het denken gezet hebben, en dus zijn ze zelf met ‘Object Tracking Sound’ (OTS) aan een soort alternatieve oplossing begonnen. TVs met OTS hebben naast de klassieke naar onder gerichte speakers ook twee naar boven gerichte luidsprekers. OTS+ is nog een stapje beter en heeft ook een speaker links en rechts die naar de zijkant gericht is. Met die extra speakers probeert de televisie voorwerpen op het scherm te volgen, al gebeurt dat natuurlijk op basis van de audiotrack. Zit er geen stereobeeld in de audiotrack dan kan OTS dat niet verzinnnen. Het effect was wel erg overtuigend, maar we wachten af hoe dat in onze testruimte werkt.
Daarnaast is er ook Q-Symphony, waarbij de top-speakers van de tv samenwerken met een Samsung soundbar die je aan de tv koppelt. Daardoor lijken stemmen meer uit het scherm te komen en krijg je een betere surround-ervaring. Tot slot is er Active Voice Amplification, die functie detecteert omgevingsgeluid en past het volume van de dialoog automatisch aan zodat hij verstaanbaar blijft.
LG: Meer 8K, en kleinere OLED
Ook LG had een aparte briefing voorzien. Maar ook hier viel op dat de verbeteringen eerder beperkt zijn. Zo is er geen nieuw type OLED-paneel bijvoorbeeld. De blikvanger blijft de oprolbare OLED RX, waarvan nu ook een variant bestaat die uit het plafond naar beneden rolt. De OLED RX had vorig jaar al beschikbaar moeten zijn, maar liep vertraging op. De introductie zou er dit jaar wel komen, maar de prijs zou bijzonder hoog zijn (er circuleert een prijs van 60.000 USD). Onbereikbaar dus.
In het 8K-segment komt er naast de peperdure 88 inch, nu ook een 77 inch model, met een meer conventioneel ontwerp en hopelijk toegankelijker prijskaartje. Er zijn ook nieuwe Nanocell 8K-modellen maar die zullen fundamenteel weinig verschillen ten opzichte van vorig jaar. De Wallpaper versie kreeg een nieuwe, hoekige soundbar en voor wie de tv strak aan de muur wenst, maar zonder de soundbar is er het Gallery Design. Die is 22 mm dik, maar bevat ook alle audio en hangt perfect vlak tegen de muur.
Tot zover allemaal relatief kleine wijzigingen. Maar er is ook groter nieuws, al gaat het dan over een kleiner formaat. Vanaf dit jaar zal er immers ook een 48-inch OLED-model zijn. We hadden dat liever enkele jaren geleden al gezien, maar goed het is er nu eindelijk. De prijs is nog niet bekend, we hopen dat het verschil met de 55 inch groot genoeg is om OLED voor een nog groter publiek aantrekkelijk te maken. LG mikt met dit model ook expliciet op gamers. Het pakt immers uit met een ultrasnelle responstijd, extreem lage input lag (beduidend minder dan 10 ms), ondersteuning van hoge frame rates (tot 4K 120HZ) en NVIDIA’s Gsync technologie voor perfect vloeiende beelden. En uiteraard HDMI 2.1 met alle features (eARC, ALLM, VRR).
De nieuwe modellen zijn uitgerust met Dolby Vision IQ en Filmmaker mode. Tot slot is de Alpha9 processor vernieuwd. De Alpha9 Gen 3 bevat ‘AI Picture Pro’ waarmee gezichten gedetecteerd en beter zichtbaar gemaakt worden. ‘AI Upscaling’ moet het wazige effect veroorzaakt door het upscalen van lage resolutie beelden verbeteren. Van beide technieken zagen we enkel een video, geen echte demo, dus een finaal oordeel moeten we uitstellen tot we de eerste test-tv’s binnen hebben.
Helaas, net zoals Samsung Dolby Vision blijft mijden, blijft LG HDR10+ mijden.
TCL pakt uit met miniLED
Vermoedelijk de belangrijkste vernieuwing naar ons gevoel is het gebruik van miniLED achtergrondverlichting in LCD-tv’s. Daarbij bestaat de achtergrondverlichting uit vele duizenden piepkleine leds, wat het mogelijk maakt om een FALD achtergrondverlichting te bouwen met enorm veel zones. TCL introduceert binnenkort de X10, een model met 24×32 (768) dimming zones. Dat model testen we zeer binnenkort.
Maar ook de opvolger stond klaar op CES. TCL noemt het ‘Vidrian’. Het 8K-model dat op CES stond levert 5.184 dimming zones, en moet meer dan 1.000 nits helderheid leveren. Quantum dots staan garant voor een breed kleurbereik. Zelfs op de showvloer was het duidelijk dat het miniLED scherm erg goede zwartwaardes levert. Volgens TCL zouden ‘Vidrian’ schermen al eind dit jaar beschikbaar zijn. Een nog verdere evolutie maakt het mogelijk het scherm amper 10mm dik te maken.
Neen, Sony gaat geen auto’s maken
Waarschijnlijk een van de meest verrassende aankondigingen: Sony reed tijdens zijn persconferentie een elektrische wagen op het podium, ontworpen met een aantal partners. Maar neen, Sony gaat geen auto’s maken. In een moderne wagen hoort echter een modern entertainment-systeem, uiteraard met 360 Audio (van Sony). En nog belangrijker, nieuwe (zelfrijdende) wagens hangen vol met sensoren en camera’s (33 op dit model), en laat dat nu net een van de sterke punten van Sony zijn. Het lijkt ons dus meer om een boodschap te gaan: kijk, hier is een concept wagen, wij zijn helemaal klaar om ook in deze sector mee te spelen met onze sensoren, camera’s en entertainment aanbod.
Die aankondiging moest vermoedelijk ook maskeren dat op tv-vlak de vernieuwingen eerder beperkt zijn. Sony breidt zijn aanbod wel uit, maar dat betekent vooral dat top features naar iets meer betaalbare modellen migreren. Aan de top zien we op beeldvlak geen vernieuwing (op één uitzondering na, X-Motion Clarity voor OLED). Kleine gebruiksverbeteringen zijn er wel. Zo komt er een nieuwe, verlichte remote (voor de ZH8 en XH95). Die heeft een lichtsensor en bewegingssensor: raap je hem op in het donker, dan gaat de verlichting automatisch aan. Nog een kleine verbetering: de XH95 en ZH8 beschikken over een far-field microfoon, zodat je zoekopdrachten kunt inspreken zonder de remote vast te nemen.
Helaas ook een belangrijke misser: geen van de nieuwe modellen beschikt over ALLM of VRR, de twee gamer-features van HDMI 2.1. De toestellen zijn wel voorzien van eARC. Een onbegrijpelijke beslissing als je het ons vraagt. Sony praatte tijdens de persconferentie immers ook over de PS5. Gamers zijn een belangrijk deel van hun publiek. Die blijven met deze nieuwe modellen dus in de kou staan. Dat terwijl LG en Samsung bijvoorbeeld wel heel ostentatief op gaming inzetten. Ook HDR10+ zal je tevergeefs zoeken op de nieuwe Sony’s.
Wat gebeurt er dan wel? Zoals in een typisch evolutiejaar dalen topfeatures af naar de lagere modellen en verbreedt de line-up een beetje. Zo krijgt de 8K ZG9 het gezelschap van de ZH8. De OLED AG9 wordt aangevuld met de A8, en de XG95 wordt vervangen door de XH95 en de XH90.
De nieuwe 8K ZH8 komt net onder de bestaande ZG9 in de lineup. Hij gebruikt niet de Master Backlight Drive, maar een gewone Full Array Local Dimming achtergrondverlichting (onbekend aantal zones, Sony geeft nooit cijfers) en hij is uitgerust met de X-Wide Angle film. De meest opvallende verbetering zit in het audiodeel. De TV kreeg een uitzonderlijke tweeter mee: de Frame Tweeter, een lang stuk aluminium in de rand van het scherm, dat dienst doet als luidspreker. Daarmee wil Sony het geluid meer centraal in het scherm zetten, en betere kwaliteit bieden. Een dubbele subwoofermodule moet voor een flinke portie bas zorgen. En ook Sony maakt nu gebruik van akoestische kalibratie, zodat de audio kan compenseren voor de akoestiek van de ruimte. De demo klonk alvast prima.
Een gelijkaardig verhaal voor de XH95 (opvolger van de XG95). De belangrijkste beeldverbetering is dat de de X-Wide Angle film nu op alle maten zit (behalve 49 inch). Daarnaast is ook hier eigenlijk enkel de audio verbeterd. De tweeters achteraan schuiven zo veel mogelijk op naar de rand van het scherm om een betere surround te creëren. Elke speakerset (boven en onder) krijgt ook een eigen versterker. De speakers onderaan hebben een nieuwe vorm en groter volume voor helderdere en ruimere klank.
Dan is er nog de A8, opvolger van de AG8. Die krijgt nu ook de beste beeldprocessor, de X1 Ultimate. Bovendien is het toestel uitgerust met X-Motion Clarity, de techniek om bewegende beelden scherper te maken zonder ze donkerder te maken. Die techniek was gekoppeld aan de FALD LCD-toestellen van Sony, maar de Japanse fabrikant heeft nu ook een manier gevonden om dit bij OLED toe te passen. Details over hoe dit exact gebeurt kon men ons echter nog niet geven. Ook hier is het geluid verbeterd. Het Acoustic Surface blijft, maar de twee woofers zijn vervangen door twee subwoofers voor meer bas. Opvallend is vooral dat daardoor het verschil tussen de nieuwe A8 en de AG9 (het topmodel van vorig jaar) erg klein wordt (audio en X-motion Clarity). Tot slot introduceerde ook Sony het 48 inch OLED-formaat, onder het modelnummer A9, al lijkt het ons volgens de specificaties dezelfde eigenschappen te dragen als de A8.
Meer nieuws
Meer nieuws vanaf CES 2020 lees je in ons CES-archief en in onze CES 2020 round-up.
Reacties (7)