Review: Sony XR-65A90J (A90J-serie) oled tv

Op zoek naar een compleet overzicht van alle Sony 2021 modellen met hun specificaties? Of je wil je even bladeren in alle andere tv line-ups voor 2021.

Sony XR-65A90J - Design

Een 65 inch OLED-tv, het blijft een bijzonder indrukwekkende verschijning. Het paneel is flinterdun, het volledige profiel, inclusief de achtermodule, is 4 cm dik. Ten opzichte van de A9 is dat toch bijna 2 cm slanker.

De titanium zwarte fijne metalen rand is een mooi detail, de achterzijde is versierd met een verticaal streeppatroon. De afwerking is piekfijn.

De bijgeleverde voeten van de A90J-serie kunnen in twee posities gemonteerd worden. In de standaard positie staat het toestel amper enkele millimeters boven de kast. En opgelet, de voeten steken dan links en rechts naast de tv uit. Wissel je de voeten om, dan tillen ze de tv net geen 7 cm op zodat er ruimte is voor een soundbar.

Sony XR-65A90J - Aansluitingen

De A90J is uitgerust met vier HDMI-aansluitingen, twee maal HDMI 2.0 en twee maal HDMI 2.1. Die laatsten beschikken over de maximale bandbreedte van 48 Gbps. Welke HDMI 2.1-features vinden we terug? Voor gamers zijn ze uitgerust met ALLM, en ondersteuning voor 4K120.

De Sony biedt ook VRR, maar daarvoor is wel een firmware update nodig (datum onbekend). En tot slot is er ook ondersteuning voor eARC. Wie 4K120 ondersteuning wenst, moet in de instellingen (Zenders en Ingangen / Externe Ingangen / Indeling HDMI-signaal) de ingang naar ‘Verbeterde indeling’ schakelen. Ook Dolby Vision moet je expliciet activeren op de HDMI-aansluiting. En beide keuzes sluiten elkaar uit, opgelet dus hoe je de tv instelt.

Verder zijn er drie USB-aansluitingen, een composiet video en stereo minijack ingang, en een optische digitale uitgang. Wie met een hooftelefoon luistert, kan die zowel bedraad als draadloos via Bluetooth gebruiken. De A90J is ook uitgerust met luidspreker-aansluitingen zodat je hem als center-speaker kan aansluiten op je AVR. Alle aansluitingen wijzen naar opzij of naar onder, zodat wandmontage geen problemen oplevert.

Sony XR-65A90J - Gebruiksgemak en smart tv

De A90J is voorzien van dezelfde chipset die we op de 2020 XH90 vonden. De MediaTek MT5895, voorzien van een quad-core ARM Cortex-A73 CPU, 3GB RAM en de Mali-G52 GPU. Die chipset zorgt voor een puike gebruikservaring, elke actie in de interface verloopt vlot en snel.

Deze Sony is ook een van de eerste modellen met het nieuwe Google TV, sinds versie 10 is dat de opvolger van Android TV.

Dat nieuw niet noodzakelijk beter is zagen we al bij de nieuwste versie van LG WebOS, en het lijkt ons dat Google TV aan dezelfde problemen lijdt. De interface vult nog steeds het volledige scherm, maar waar je bij Android TV het startscherm uitgebreid kon personaliseren, lijkt die mogelijkheid bij Google TV verdwenen. Bovenaan kan je kiezen voor het ‘Home’ scherm of ‘Apps’. Het Homescherm toont een beperkte selectie van je apps, die kan je gelukkig wel nog aanpassen.

In de rijen daaronder toont Google TV aanbevelingen uit verschillende streaming-apps. In ons geval waren dat Prime Video, myCanal, Google Play Films, YouTube, Viki, Molotov en Rakuten. Wie hoopte om die te kunnen vervangen door bijvoorbeeld Netflix moeten we teleurstellen, die optie lijkt volledig verdwenen. Plex verscheen wel in de lijst zodra we het installeerden. Zelfs eenvoudig de volgorde aanpassen leek niet mogelijk.

We maken binnenkort een aparte review voor Google TV, wanneer we iets meer tijd gehad hebben om de nieuwe interface te evalueren.

Gelukkig niet veranderd: de snelmenu’s van Sony. Een hele reeks instellingen kan je via een lint onderaan het scherm aanpassen, en je kan die lijst ook personaliseren. Ook de input-toets toont onderaan het scherm een lint, waarin je niet alleen externe ingangen, maar ook apps terug vindt. Ook deze lijst is instelbaar zodat je hem als een quick launch balk kunt gebruiken

Afstandsbediening

De afstandsbediening van de XR-65A90J is grotendeels ongewijzigd. De enige aanpassing is dat je nu beschikt over vier voorgeprogrammeerde sneltoetsen: YouTube, Netflix, Disney+ en Amazon Prime Video. Verder blijft dit een uitstekende remote. De slanke remote is licht, is aangenaam in je hand, de toetsen zijn gemakkelijk in te drukken en geven een goede, zuivere feedback. De layout is prima en alle belangrijke functies liggen binnen het bereik van je duim.

De geborsteld metalen afwerking accentueert zijn prima karakter. En hij is verlicht, een feature die we zeker waarderen. Een bewegingssensor detecteert dat je de remote vastneemt en activeert de verlichting indien er niet voldoende licht is.

Functies

De A90J-serie is uitgerust met een dubbele tv-tuner voor digitale tv (DVB-T2/C/S2) maar beschikt slechts over één CI+-slot. Kijken en tegelijk een ander kanaal opnemen kan dus enkel met kanalen die niet versleuteld zijn. Naast Chromecast kan je ook gebruik maken van Apple Airplay 2. De tv is ook compatibel met Apple Homekit. Sony heeft een prima mediaspeler voorzien die met alle belangrijke video- en geluidsformaten raad weet.

Sony lanceert dit jaar ook een eigen streamingdienst: Bravia Core. Deze dienst zal exclusief op de XR-modellen beschikbaar zijn. De dienst biedt toegang tot de Sony Pictures Entertainment filmbibliotheek in hoge kwaliteit. Voorlopig was de dienst nog wat sloom omdat hij nog niet officieel gelanceerd is. De interface is verder enigszins beperkt dus beperkten we ons tot een evaluatie van de beeldkwaliteit. We kochten de film Brightburn, met een van de tien credits die je krijgt bij aankoop van de tv. De stream piekte op een bepaald moment ongeveer op 40Mbps, maar bleef het grootste deel van de tijd hangen rond 24Mbps. Dat is een eind onder de 80Mbps die Bravia Core kan bieden, maar de beeldkwaliteit was uitstekend.

Sony XR-65A90J - Beeldverwerking

Sony hanteert al een heel aantal jaar de naam X1 voor zijn beeldprocessor, maar 2021 markeert de start van een nieuwe chip, de Cognitive processor XR. ‘Cognitive’ slaat op de intentie om beeldverwerking te doen op een gelijkaardige manier zoals mensen naar een beeld kijken. De AI-functionaliteit onderzoekt wat de focus is van het beeld en accentueert die. Lees hier een uitgebreid overzicht van de nieuwe aanpak van de Cognitive Processor XR.

Natuurlijk bouwt de nieuwe processor verder op de expertise van de vorige modellen. En de resultaten liegen er dan ook niet om. De A90J levert zeer goede deinterlacing, en detecteert snel en betrouwbaar verschillende video- en filmframerates. Moiré-effecten of gekartelde raden zijn dan ook een zeldzaamheid. Laat je settopbox voor digtale tv dus gerust in 1080i staan. Enkel in horizontale lopende tekst (de zogenaamde ‘tickers’) zien we nog steeds dat die lichtjes schokken.

De ruisonderdrukking is zeer goed, zowel voor willekeurige ruis als compressieruis (blokvorming). De ‘laag’ stand levert voor beide instellingen knappe resultaten, en is een must als je ook Reality Creation wilt gebruiken. Die instelling zorgt voor wat extra scherpte, en ruisonderdrukking is dan essentieel om te vermijden dat je ruis benadrukt. Wees wel voorzichtig met Reality Creation in Ultra HD bronnen, daar kan het voor beeldfouten zorgen in zeer fijn detail. Nog steeds is ‘Vloeiende gradaties’ een van de beste, vermoedelijk zelfs de beste, oplossing om zichtbare kleurbanden weg te werken in zachte kleur gradiënten. Kies de ‘laag’ stand, zelfs dan zijn de meeste problemen weggewerkt, zelfs in onze zeer lastige Game of Thrones testscène, zonder zichtbare flikkeringen. De upscaling resultaten zijn top, en we durven stellen dat Sony’s nieuwe processor een goede aanpak toont. De beelden profiteren van de processing, maar die is subtiel genoeg om nooit storend te zijn.

Met de introductie van Motion Clarity, beschikt de Sony sinds vorig jaar ook over ‘black frame insertion’ (BFI) die de duurtijd van het zwarte frame aanpast. Met ‘Motionflow’ in de ‘Gebruiker’ stand zet je ‘Helderheid’ op 1 om alle detail in snel bewegende beelden zichtbaar te maken.  ‘Soepelheid’ kan je naar smaak instellen, afhankelijk van je eigen smaak. Met ‘Soepelheid’ op 2 of gewoon de ‘auto’ instelling vinden we de resultaten het best. Sony heeft een uitstekend Motion Interpolation algoritme, maar we merken dat hij in snelle panbeelden nog steeds iets te veel schokken zichtbaar laat. Zowel LG, Panasonic als Philips presteren daar iets beter.

Belangrijkste instellingen

In ons artikel over het professioneel kalibreren van een tv lees je alles over de mogelijkheden om met een professional tot de beste beeldinstellingen te komen. Wil je zelf aan de slag gaan, neem dan onze home cinema informatiegids door. Hier vind je een uitleg over de belangrijkste beeldinstellingen en tips voor het instellen van je tv.

Sony XR-65A90J - Beeldkwaliteit

Sony gebruikt een nieuw OLED-paneel, dat voorzien is van een aluminium laminaat paneel dat dienst doet als koeling. De processor houdt bovendien rekening met de temperatuur in verschillende zones om de helderheid te optimaliseren. Tot slot kan het voor piekhelderheid alle subpixels (WRGB) tegelijk activeren. Of het ook de nieuwe OLED-materialen gebruikt, vertelde Sony ons niet. Aan de hand van de pixelstructuur kan je helaas niets nieuws te weten komen, die is identiek aan de panelen van vorig jaar.

Maar zodra we ons spectrometer opstellen zien we dat de Sony XR-65A90J hetzelfde spectrum heeft als het nieuwe LG OLED evo-paneel. Vermoedelijk gebruiken ze dus beide toch de nieuwe materialen, maar echte zekerheid hebben we daarover niet.

De uniformiteit van het scherm is in elk geval uitstekend. Geen zichtbare strepen te bespeuren. We merken bovendien dat Sony de allerdonkerste tinten (1 tot 3% grijs) aanzienlijk zuiverder weergeeft dan de LG G1. Die laatste vertoont veel dithering in die erg donkere tinten. In gewoon beeldmateriaal valt het nooit op, maar bij donkere beelden met veel detail, kan de Sony dat detail duidelijker weergeven. Het lastige flikkeren in zeer donkere scenes waar sommige andere modellen last van hebben is volledig afwezig.

We kiezen de ‘Gebruiker’ beeldmode, die levert de mooiste resultaten. Laat ‘Piekverlichting’ in de ‘Midden’ stand, het beeld is dan helder genoeg voor de meeste omstandigheden. Is er erg veel omgevingslicht, dan kan je nog de ‘Hoog’ stand kiezen.  Laat de lichtsensor aan, die houdt dit jaar niet enkel rekening met de hoeveel licht er is, maar ook met de kleurtemperatuur van het licht.

In de ‘Gebruiker’ beeldmode herkennen we Sony’s typische en uitstekende kalibratie. De grijsschaal is licht te koel getint, (zeer lichte blauwe overtoon), en met een gammawaarde van net onder de 2,4 resulteert het prachtige OLED-contrast in een knap en meeslepend beeld. De A90J vertoont ook bijzonder veel zwartdetail, en toont in zeer donkere scènes ook nog veel kleur. De kleurweergave is uitstekend, waardoor beelden erg natuurlijk en realistisch zijn. Voor kijken bij omgevingslicht kan je de ‘Gamma’ instelling van -2 naar 0 brengen, of voor een iets intenser beeld kies je de ‘Bioscoop’ preset.

Sony XR-65A90J - HDR

Sony ondersteunt nog steeds HDR10, HLG en Dolby Vision. Net zoals bij LG moet je het stellen zonder HDR10+, maar opnieuw, we beschouwen dat niet langer als een minpunt, het momentum van HDR10+ is te klein.

De vraag waar iedereen op zit te wachten: Is deze Sony helderder? Op een 10% venster ligt de maximale helderheid net onder de 800 nits. Dat is in elk geval een flink stuk beter dan vorige OLED-modellen van Sony die vaak net onder de 700 nits bleven. Ook op een volledig wit veld scoort hij duidelijk beter, daar ligt het resultaat op 164 nits. Die cijfers liggen erg in de buurt van wat we op de LG G1 zagen, maar de Sony A90J scoort over het algemeen net een tikje hoger. Opmerkelijk blijft wel dat hij nog steeds onder de Panasonic HZ2000 zit, die effectief 1.000 nits haalt op een 10% venster.

Omdat we toch even wilden testen tot waar het scherm kan gaan, hebben we de ‘Levendig’ beeldmode even geactiveerd, daar halen we zowaar 1.350 nits, maar wel slechts voor enkele seconden, daarna daalt de meter naar 900 nits. Ter vergelijking, de LG G1 haalde een max van 870 nits.

Het kleurbereik van de A90J-serie scoort 70% Rec2020 en 97% DCI-P3. Dat is te vergelijken met de resultaten van de LG G1, ook hier scoort de Sony nipt beter.

Hoe vertalen die cijfers zich naar beeldmateriaal? De Sony XR-65A90J negeert in elk geval metadata en vertrouwt op zijn eigen analyse van het beeld. Net zoals vorige jaren resulteert dat in heel mooie beelden, en de tv toont alle witdetail tot ongeveer 3.000 nits. De tonemapping kan je dit jaar ook zelf wijzigen met de instelling ‘HDR tinttoewijziging’. Kies je voor ‘Helderheid’ dan wordt het beeld iets helderder, maar verlies je mogelijk wat witdetail. We lieten de instelling op ‘Gradatie’ staan voor de beste resultaten. En die zijn erg indrukwekkend. De Sony A90J-serie  haalt net iets meer zwartdetail en highlight details uit het beeld, een gevolg van zijn specifieke tonemapping. De nauwkeurige kleurweergave garandeert een mooi en natuurlijk beeld, met veel diepte.

Gaming, Reflecties en kijkhoeken

Het OLED-scherm van de XR-65A90J heeft een bijzonder ruime kijkhoek en werkt vrij goed reflecties weg. Toch blijven we aanraden om rechtstreeks invallend licht te vermijden.

In de gewone beeldmodes meten we een lag van 159,8 ms, maar die zakt in de game-mode naar 16,4 ms, een uitstekend resultaat. Voor next-gen gaming (PS5 en/of Xbox Series X) zijn er een paar opmerkingen. Hou er rekening mee dat VRR pas beschikbaar zal zijn na een firmware update, Sony kon ons daarvoor geen datum geven. Bedenk ook dat je voor HDMI 3 en 4 moet kiezen voor gamen in 4K120 of voor Dolby Vision-ondersteuning, beide samen is niet mogelijk. Volgens de eerste rapporten over Dolby Vision gaming op de Xbox is dat beperkt tot 4K60, dus voorlopig vormt het geen probleem. Aangezien dit echter over vroege testen gaat, valt het niet uit te sluiten dat Dolby Vision in 4K120 ook mogelijk wordt,  en dat zou dan niet kunnen op deze Sony. Tot slot, ARC/eARC is beschikbaar op HDMI 3. Wie dus een soundbar of AVR gebruikt via ARC/eARC houdt nog maar één HDMI 2.1-aansluiting over.

Sony XR-65A90J - Geluidskwaliteit

Acoustic Surface Audio+ blijft een exclusieve Sony oplossing. Het scherm doet dienst als luidsprekermembraan, twee actuatoren achter het scherm brengen het aan het trillen en produceren zo de geluidsgolven. Twee aparte woofermodules zorgen voor de lage frequenties. In de A90J zijn de actuatoren voorzien van twee drivers, één voor hoog en één voor middentonen. De woofermodules zijn iets groter dan vorig jaar. Met in totaal 60 Watt vermogen is er voldoende kracht beschikbaar om een stevige klank neer te zetten. Een korte testprocedure past het geluid aan op basis van de kamerakoestiek.

Als het Acoustic Surface een grote troef heeft, dan is het geluid dat werkelijk recht uit het scherm komt, dat helpt het realisme. Bij andere televisies heb je toch vaak het gevoel dat audio meer van onder de televisie komt. De A90J heeft een potig geluid, met goed gedefinieerde stemmen, maar klinkt soms een beetje scherp, zeker voor muziek. Duik in de instellingen en schakel de surround-mode uit, dat verbetert het resultaat. De A90J-serie ondersteunt Dolby Atmos, en de surround beleving is degelijk, al blijft ze uiteraard wat beperkt. Tv’s, zelfs deze Sony, zijn nu eenmaal niet voldoende uitgerust voor een echte surround-ervaring.

Wie dat wenst, kan de XR-65A90J gebruiken als centerluidspreker in zijn surround-opstelling, het toestel is daarvoor uitgerust met een luidsprekeraansluiting.

Review-apparatuur

Voor de lag-meting gebruiken we een Leo Bodnar Display lag meter. Voor alle andere metingen vertrouwen we op een Portrait Displays C6 HDR2000 Colorimeter, Xrite i1 Pro spectrophotometer, een VideoForge Pro patroongenerator, en de Portrait Displays Calman for Business software. Om eventuele HDR-problemen te analyseren gebruiken we een HDFury Vertex. Onze projectiescherm is een Projecta Tensioned Elpro Concept met HD Progressive 1.1 doek. Meer info over onze meetapparatuur vind je hier.

Sony XR-65A90J – Conclusie

De XR-65A90J is een waardig Sony topmodel. Knap design, indrukwekkend beeld, mooi geluid en prima gebruiksgemak. Zijn er nog punten waar het beter kan? Ja, we hadden toch graag meer dan twee HDMI 2.1-aansluitingen gezien, zeker aangezien wie een soundbar gebruikt er daarvan al een moet afgeven. Dat Dolby Vision en 4K120 via HDMI mutueel exclusieve keuzes zijn heeft voorlopig geen belang, maar zou Xbox Series X gamers in de toekomst tot een lastige keuze kunnen dwingen. Tot slot, we zijn niet zo gelukkig met het nieuwe Google TV, maar dat kan mogelijk verbeteren, vermits Google regelmatige updates voorziet.

Op zoek naar fantastisch beeld? Dan heeft de Sony XR-65A90J jou heel wat te bieden. Het nieuwe OLED-paneel komt met verbeterde helderheid, waardoor de Sony in dat opzicht mee in de kop van het klassement staat. De nieuwe Cognitive processor XR staat garant voor uitstekende beeldverwerking zonder opdringerig te zijn, zelfs in de Levendig beeldmode vliegt de processor niet uit de bocht. De Sony scoort topresultaten voor zwartdetail, en zet in HDR schitterende beelden neer met rijke kleuren en intense lichtaccenten. Het Acoustic Surface staat garant voor fijne audio. De handige afstandsbediening (met verlichting) en de snel bereikbare instellingmenu’s maken het ook erg fijn om snel nog wat te tweaken aan het beeld. Dat je er ook nog eens een nieuwe filmstreamingdienst, Bravia Core, bij krijgt, is een kers op de taart.

De Sony A90J-serie krijgt van ons een FWD Excellent logo, voor zijn best in class prestaties. Maar al dat lekkers heeft een erg zware prijs, en dat kost hem een half punt. Zeker als we naar zijn directe concurrent kijken, de LG G1, die aan een aanzienlijke lagere prijs geïntroduceerd werd.