Review: Samsung QE65Q90R (Q90R-serie) Ultra HD QLED tv

Samsung QE65Q90R – specificaties

• Wat: Ultra HD Full Array LED-LCD-tv met lokale dimming (30×16 segmenten)
• Schermformaat: 65 inch (165 cm), vlak
• Aansluitingen: One connect box: 4x HDMI (2.1, VRR, ALLM, 4K HFR, eARC (na firmware update)), 3x USB, 1x digitaal optisch audio uit, 3x antenne, netwerkaansluiting, Bluetooth
• Extra’s: HDR10, HDR10+, HLG, WiFi (802.11ac) ingebouwd, Tizen Smart Hub, USB/DLNA-mediaspeler, dual DVB-T2/C/S2, 1x CI+-slot, Smart Controller, stemcontrole, One Connect Box, Invisible Connection, Ambient Mode
• Afmetingen: 1.450 x 921 x 285 mm (incl. voet)
• Gewicht: 34,7 kg (incl. voet)
• Verbruik: 209 / 0,5 watt (Energielabel B)
• Adviesprijs: 3.699 euro

Een compleet overzicht van alle modellen die Samsung in 2019 op de markt bracht, vind je in de 2019 Samsung  lcd led tv line-up. Hier vind je ook de complete specificaties per model.

Samsung QE65Q90R – design

De QE65Q90R (Q90R-serie) erft zijn design grotendeels van de 2018 Q9FN-serie. Het scherm is voorzien van een metaalkleurig kader dat vooral in het oog springt van opzij bekeken. Het kader is daar ongeveer 25mm breed, het wat dikker profiel is een gevolg van de full array achtergrondverlichting. Van voor bekeken valt het nauwelijks op, het is ongeveer 5 mm breed, en mooi afgeschuind. De achterzijde is afwerkt met een streepmotief.

De meest opvallende verandering is de keuze voor een nieuw type voet. De massief metalen gebogen plaat (goed voor bijna 7kg!) geeft de 65-inch tv een stevige basis. Het ziet er ook erg knap uit, en zorgt ondanks de stevige maten van de tv voor een lichtvoetig uiterlijk. We vinden het een erg mooie keuze. De voet is bovendien ook vrij ondiep, dat maakt plaatsen alweer iets makkelijker.

Net als vorig jaar bespeuren we aan de achterzijde van de QE65Q90R geen aansluitingen, noch voor stroomvoorziening of externe bronnen. Enkel de connector van de Invisible Connection is zichtbaar, en de dunne kabel kan je netjes langs de voet weg laten lopen.

Aansluitingen

De One Connect box is grotendeels onveranderd ten opzichte van vorig jaar. We vinden er vier HDMI-aansluitingen, die volgens Samsung HDMI 2.1 gebruiken. Ze zijn niet alleen klaar voor Ultra HD HDR, maar ook voor High Frame Rate (HFR, 120fps) zowel in 4K als Full HD. Voor gamers is er ondersteuning voor VRR en ALLM en na een toekomstige firmware upgrade zal ook eARC beschikbaar zijn. Driemaal USB, drie antenne-aansluitingen en de bedrade netwerkaansluiting maken de lijst volledig. Er is uiteraard WiFi voorzien en Bluetooth is beschikbaar voor wie een draadloze hoofdtelefoon wenst te gebruiken.

De kabel tussen de One Connect box en televisie is erg dun (3,4 mm) en gedeeltelijk transparant. Hij verzorgt niet alleen alle datavervoer maar levert ook stroom aan de televisie. De bijgeleverde kabel is vijf meter lang, en er is een optionele vijftien meter lange versie beschikbaar.

De One Connect box en de special kabel blijven een unieke oplossing die voor veel flexibiliteit zorgt bij de plaatsing. Wandmontage of een opstelling op een meubel waarbij alle randapparaten en lelijke kabels uit het zicht blijven, het is erg eenvoudig.

Samsung QE65Q90R – gebruiksgemak

Voor de installatie van de QE65Q90R kan je nog steeds kiezen tussen de klassieke manier, met behulp van de afstandsbediening of je gebruikt de SmartThings app op je smartphone. In beide gevallen is de installatie eenvoudig en snel gebeurd. De meerwaarde uit het gebruik van de app is echter beperkt: het is makkelijker om het toestel op je Samsung account te registreren en voor die zeldzame gevallen dat je iets moet intypen (pincode, postcode). De SmartThings app werkt daarna ook als remote.

De menu’s voor alle instellingen en de Smart Hub werken erg vlot, dat is naast het grote gebruiksgemak een sterke troef voor Samsung. Wie in de menu’s kijkt, merkt dat de meeste beeld- en geluidsinstellingen schuilen in de ‘expert-instellingen’ van het respectievelijke menu. Voor sommige instellingen moet je ook in het ‘Algemeen’ menu zijn, dat is bijvoorbeeld het geval voor alle game-gerelateerde instellingen.

Afstandsbediening

De Smart controller is vrijwel onveranderd ten opzichte van vorig jaar. De enige wijziging is de toevoeging van drie sneltoetsen onderaan, voor Netflix, Prime Video en Rakuten TV. De slanke, lichte remote is uitgevoerd in licht metaal. Hij ziet er niet alleen luxueus uit, maar voelt ook erg aangenaam. De toetsen zijn makkelijk te bedienen en je vindt ze zelfs op de tast. De remote werkt perfect samen met de Smart Hub zodat je het gebrek aan toetsen zelden als een gemis ervaart.

Je kunt de Smart Controller nog steeds gebruiken als universele remote voor je randapparaten. Open de Smart Hub, ga naar Bronnen en scroll naar rechts, naar ‘Instellen universele Afstandsbediening’. Je doorloopt een erg eenvoudige installatieprocedure per aangesloten apparaat en klaar. Onze settopbox voor digitale tv (Telenet digicorder) en Blu-ray-speler konden we bedienen met de Smart Controller. Zorg er voor dat de One Connect Box niet afgedekt op verstopt opgesteld staat ten opzichte van de te bedienen toestellen. Hij stuurt immers IR-signalen uit voor de bediening.

Samsung QE65Q90R – features

Smart tv-platform

De Smart Hub blijft zeker een van onze favoriete smart tv platformen. Voor een volledig overzicht van de mogelijkheden verwijzen we je door naar ons achtergrondartikel over de Samsung Smart Hub.

Smart functies

Bij de apps is een van de belangrijkste toevoegingen Apple iTunes Movies and TV Shows (naam nog onder voorbehoud), en ondersteuning voor Airplay 2. Beide functies zouden binnen korte tijd (laatste feedback van Samsung: in mei) beschikbaar moeten komen. De Q90R is uitgerust met een dubbele tuner voor alle digitale tv mogelijkheden (ether, kabel, en satelliet) maar geen dubbele CI+-slot. Je kunt opnemen naar USB harde schijf en tegelijk kijken naar een ander kanaal maar enkel als een van beide kanalen niet geëncrypteerd is.

Vorig jaar werd de ondersteuning voor de oudere formaten Divx en xVid verwijderd uit de mediaspeler. Ook DTS-soundtracks speelt de Samsung niet af. Dat is jammer, want op die twee gebreken na is de mediaspeler van Samsung erg volledig (HEVC, HDR, én ondertitels). De audiospeler leest ook FLAC en ALAC.

De Smart remote is voorzien van een microfoon, en daarmee kan je een heleboel commando’s geven of zoekopdrachten inspreken. Voorlopig is er helaas nog geen ondersteuning voor Nederlands, al kan je Bixby wel in het Engels gebruiken, maar dat had slechts matig succes. Bixby werd tijdens onze testen ook ongewild geactiveerd terwijl we film keken. Om dat af te zetten klik je op de microfoon, selecteer ‘Explore Bixby’. In het volgende scherm selecteer je rechts bovenaan de instellingen, kies ‘Voice Wake up’ en zet dit af.

Ambient Mode

Met Ambient Mode geef je de QE65Q90R televisie een functie als je geen tv kijkt. Zo vermijd je een groot zwart vlak in de woonkamer. Ambient Mode kreeg dit jaar een flinke uitbreiding.

Zo zijn er meer verschillende patronen die je kunt tonen, en kan je de kleuren van een aantal patronen afstemmen op je woonkamer. Gebruik de tv als een fantastisch fotokader, infokader of kunstinstallatie, mogelijkheden genoeg. De SmartThings app is een handige manier om te experimenteren met de verschillende mogelijkheden.

Samsung QE65Q90R – Beeldkwaliteit

Quantum dots zijn nog steeds Samsungs uitverkoren technologie voor de topmodellen. De QE65Q90R gebruikt, net als de andere Q90R-serie modellen, volgens Samsung dezelfde backlight unit als de Q9FN vorig jaar. Dat betekent een onderverdeling in 30×16 segmenten, en dat werd tijdens het tellen ook bevestigd. De grote vernieuwing moet komen van twee dingen: de nieuwe Quantum Processor 4K én een nieuwe aanpak om de kijkhoek te verbeteren (Ultra Wide Viewing Angle). De aanwezigheid van die laatste technologie merken we onmiddellijk bij het fotograferen van de paneelstructuur. Die krijgen we namelijk onmogelijk nog duidelijk in beeld (met onze apparatuur).

Belangrijkste instellingen

In ons artikel over het professioneel kalibreren van een tv lees je alles over de mogelijkheden om met een professional tot de beste beeldinstellingen te komen. Wil je zelf aan de slag gaan, neem dan onze home cinema informatiegids door. Hier vind je een uitleg over de belangrijkste beeldinstellingen en tips voor het instellen van je tv. Met de basisinstellingen zijn we tot onderstaande settings gekomen voor deze tv.

De beste keuze start vanuit de film-modus.

Uitleg belangrijkste instellingen;

• De achtergrondverlichting staat in de Film-stand op 26. Die helderheid is prima en je kunt nog veel hoger gaan, al activeer je dan best de lichtsensor, te vinden onder Algemeen, Eco-oplossing, Detectie van omgevingslicht.
• Clean Digital View bevat alle ruisonderdrukkingstechnieken. Het is aan te raden dit te activeren als je dvd of ander laag kwalitatief beeld bekijkt. De ‘Auto’ stand werkt ook kleurbanden goed weg, de ‘laag’ stand gaat iets minder hard te werk.
• Auto Motion Plus: dit is zoals steeds een kwestie van smaak. Auto is een goede all-round oplossing. Wie meer controle wil, kiest voor Aangepast en zet Wazigheidsvermindering op 10 en trilvermindering ergens tussen 6 en 8. LED Clear Motion raden we af, de flikkering in het beeld is zichtbaar.

Algemene beeldeigenschappen en beeldverwerking

De Quantum Processor 4K van Samsung mag dan wel een futuristische naam dragen die niets met quantum computing te maken heeft, de resultaten zijn desalniettemin uitstekend. Upscaling en ruisonderdrukking leveren uitstekend werk. We zijn vooral erg verrast door hoe goed de nieuwe processor compressieruis (blokvorming) verwijdert en hoe goed hij hinderlijke kleurbanden in zachte gradiënten wegwerkt. Laat ‘Clean Digital View’ in de laagste stand staan, al gaf ‘Auto’ naar onze smaak ook zeer goede resultaten, en die stand is vereist als je kleurbanding echt wenst te vermijden. Uiteraard blijft de ‘uit’ stand aanbevolen voor puristen. In de film modus staat ‘Scherpte’ op nul, je kunt dat veilig optrekken naar ergens tussen 5 en 10 als je iets meer detail in je beeld wenst, én de ruisonderdrukking geactiveerd laat.

Het scherm lijkt ons tegenover vorig jaar iets in te boeten aan bewegingsscherpte. Er is vaak een hele lichte halo zichtbaar en dat kost wat detail in snel bewegende scénes. ‘Auto motion Plus’ heeft nog steeds een beperkt aantal mogelijkheden. De ‘Auto’ stand is goed voor mooie, vloeiende beelden met maximaal detail, maar creëert iets te veel beeldfouten, zeker bij beelden van lage kwaliteit. ‘Aangepast’ is daarom vaak de betere keuze, met ‘Wazigheidsvermindering’ op 8-10, en ‘Trilvermindering’ tussen 6 en 8. Vermijd ‘Led Clear Motion’, het flikkerende beeld is een te hoge prijs voor wat extra detail.

De full array achtergrondverlichting van de Q90R kennen we al van vorig jaar in de Q9FN. Met de verbeterde aansturing dankzij de nieuwe processor is het resultaat op een aantal kritische plaatsen verbeterd. Zo is er beter schaduwdetail, in die mate dat we het niet meer nodig vinden om aan de instellingen te sleutelen. Extreme voorbeelden zoals de film ‘Gravity’ blijven een lastige zaak, sterren worden iets te donker tegen het pikzwart van de hemel, maar over het algemeen zijn de prestaties erg goed. Het scherm heeft een eigen ANSI contrast van ongeveer 3.000:1 (afhankelijk van de test kwamen we uit op 2.500:1 tot 3.500 of zelfs 7.000:1). Bij onze andere contrastmetingen loopt dat nog verder op. Het pompen van de achtergrondverlichting is duidelijk verminderd. Enkel in zeer extreme gevallen (aardedonkere scènes met ondertitels) merk je het nog erg licht. In HDR-beelden echter kunnen ondertitels wel nog zichtbaar effect hebben en het beeld zacht doen pompen. Deze licht overbelichte foto toont het dat de Samsung erg goed zijn segmentgrenzen verbergt.

We merkten op dat het scherm af en toe zijn witte tinten een roze of groene gloed gaf. Een goed voorbeeld is dit resolutiescherm, waar je rechts verticale lijnen hebt van 1 pixel breed (wit/zwart), in het midden 2 pixels breed, en links 4 pixels. De rechterblok heeft een groene tint, en de middenste blok een roze tint (moeilijker zichtbaar). Dit is vermoedelijk te wijten aan een vorm van subpixel rendering die Samsung gebruikt, maar omdat het kijkhoekfilter het onmogelijk maakt om duidelijke foto’s te maken kunnen we dat niet bevestigen.

We zagen dit  enkel in testbeelden, maar het effect is niet uit te sluiten in echte content. Na twee films bekeken te hebben is het ons niet opgevallen, dus vermoedelijk zal dit op normale content weinig voorkomen.

De ‘Film’ modus levert uitstekende resultaten. Diep contrast gecombineerd met prima zwartdetail en een neutrale grijsschaal zorgen voor erg natuurlijke beelden met veel diepte en detail. De kleurweergave is top. Het is een plezier om naar de televisie te kijken.

HDR

Samsung houdt nog steeds zijn handen af van Dolby Vision. Het is een van de weinige zaken die we echt betreuren. De tv ondersteunt HDR10, HLG en HDR10+. Maar de HDR-prestaties liegen er niet om. De Q90R haalt een piekhelderheid van 1660 nits en op een volledig wit scherm nog steeds een ruime 579 nits. HDR is dan ook een bijzonder levendige ervaring. Opmerkelijk is wel het kleurbereik dat ten opzichte van de 2018 Q9FN duidelijk gedaald is, nu 88% DCI-P3 en 65% Rec 2020 (vs respectievelijk 97 en 73% op de Q9FN). Dat lijkt een vrij groot verschil, maar de impact is beperkt, vooral groen lijkt wat aan intensiteit te moeten inleveren. Deze daling is vermoedelijk te wijten aan de Wide Angle Film.

Helaas heeft Samsung nog steeds niet geleerd om netjes de vereiste helderheidscurve te volgen, maar blijft het de beelden veel helderder maken. In de Film mode is de helderheid over een groot deel van de curve meer dan 50% te hoog. Dus ja, de beelden zijn heel helder, maar dat moet niet. Je kunt het contrast terugschroeven naar 40 (komende van 50) voor een veel beter resultaat. De Q90R toont wel netjes alle witdetail, zelfs tot 10.000 nits.

We merkten dat Samsung ook dynamische tonemapping uitvoert (en dus het beeld aanpast op basis van de algemene en/of piekhelderheid die zichtbaar is), maar geen optie biedt om dit uit te schakelen. Kortom de beelden zijn indrukwekkend, en opnieuw, een plezier om naar te kijken, maar wie studio-accuraat beeld zoekt voor HDR laat best een kalibrator aanrukken.

Reflecties en kijkhoeken

We hebben de nieuwe technologie die Samsung gebruikt om de kijkhoek te verbeteren al uitvoerig toegelicht in een vorig artikel. Tijd nu om na te gaan of Samsung die goede indruk kon bevestigen. En het antwoord is: Absoluut! Zelfs tot een kijkhoek van 60° behoudt het scherm erg goed zijn contrast en is er weinig kleurshift. Zwart wordt weliswaar nog steeds wat helderder, zodat segmentgrenzen in extreme gevallen iets beter zichtbaar worden, maar voor het overgrote deel van onze testen is het resultaat indrukwekkend, en komt hier en daar dicht bij de prestaties van OLED. Dat is indrukwekkend.

Ook reflecties zijn aanzienlijk minder hinderlijk. Ze worden wel breder uitgesmeerd maar verliezen sterk aan intensiteit, zodat ze veel minder storend zijn.

Gaming

In de film beeldmodus van de QE65Q90R meten we een lag van 79,7 ms. Dat is uiteraard veel te veel voor een goede game ervaring. Met de game-modus actief zakt de lag naar 16,2 ms en dat is een topresultaat. De spelmodus activeer je in de instellingen, onder ‘Algemeen, Beheer externe apparaten, Spelmodus’. Samsung heeft daar ook Motion Plus instellingen toegevoegd zodat je nu ook in de spelmodus aan de bewegingsscherpte kunt sleutelen, al gaat de lag dan wel richting 40ms (nog steeds goed).

Samsung biedt ondersteuning voor VRR (Variabel Refresh Rate), onder de noemer Freesycnc (zoals de gelijknamige technologie van AMD). Door ‘games verbeteren’ te activeren verlicht de tv zwartdetail in beperkte mate zodat je beter in de schaduwen ziet, en past hij het geluid aan.

Samsung QE65Q90R – Audiokwaliteit

De goede audioprestaties zijn een prima aanvulling voor de beeldkwaliteit. De klank is stevig, met een goede portie bas. Dat nodigt op zijn beurt uit om het volume op te krikken, maar dan hoor je de bas verdwijnen. De Samsung is geen boombox voor je party, maar hij zet wel een mooie soundtrack onder de film.

De tv kan, met behulp van de Intelligent modus, de klank aanpassen aan de ruimte. Dat vereist een zeer korte test (uit te voeren in het menu van intelligent modus: ‘Capaciteit van tv controleren’). Het resultaat is hoorbaar, maar zal ongetwijfeld afhangen van je opstelling. Probeer het zeker uit, je kunt het indien gewenst ook eenvoudig uitzetten.

Geen Dolby Atmos op deze Samsung QE65Q90R, een feature die we op veel concurrenten aantreffen. Maar de Samsung kan wel Dolby Atmos doorgeven aan een soundbar of AV-receiver via zijn HDMI-ARC aansluiting (die met een toekomstige firmware upgrade ook eARC zal leveren). Als je dit wenst te gebruiken moet je het wel activeren in de instellingen.

Review-apparatuur

Voor de lag-meting gebruiken we een Leo Bodnar Display lag meter. Voor alle andere metingen vertrouwen we op een Spectracal C6 HDR2000 Colorimeter, Xrite i1 Pro spectrophotometer, een VideoForge Pro patroongenerator, en de Spectracal Calman for Business software. Om eventuele HDR-problemen te analyseren gebruiken we een HDFury Vertex.

Samsung QE65Q90R – Conclusie

Samsung blijft sleutelen aan zijn QLED-technologie en dat merk je. De nieuwe Ultra Wide Viewing Angle is de revelatie van het jaar. Een lcd met een kijkhoek die bijna naast OLED kan staan. De speciale film heeft wel een kost: het HDR-kleurbereik is licht verminderd, al zal je daar in de praktijk niets van merken. We betreuren vooral het ontbreken van Dolby Vision en Atmos op deze set (Atmos kan wel doorgegeven worden aan een Atmos soundbar) en Samsung blijft het beeld onnodig helder maken in HDR. We merken ook op dat Samsung de QE65Q90R aanzienlijk goedkoper in de markt zet: de Q90FN startte vorig jaar op 4.299, de Q90R start nu aan 3.699. Dat is uiteraard duur, maar je haalt dan ook de beste lcd-tv in huis.

De nieuwe processor levert verbeterde dimming van de achtergrondverlichting, en met zijn 480 zones biedt de Samsung uitstekend contrast, met prachtig zwartdetail. De kleurweergave is excellent en beeldverwerking over het algemeen is bijzonder goed.  Deze Samsung laat een zeer goede HDR indruk na en ook gamers worden uitgebreid verwend. De vele lifestyle features zoals de One Connect box, Invisible cable, Ambient Mode en een uitgebreide Smart Hub zijn bovendien allemaal echte meerwaardes.