KEF R11
De 3-weg R11 die we in de testruimte ontvangen is het vlaggenschip van de nieuwe R-reeks. Bij KEF situeert deze familie zich net onder de Reference-speakers, die samen met Blade en Muon horen tot het ultieme van wat ze daar bij KEF in Maidstone kunnen bedenken. De R-reeks is dus strikt genomen niet het uiterste high-end van het Britse merk, maar dat zou je niet denken als je de fraaie gebouwde R11 uit zijn doos haalt. Een klus die je trouwens best met twee mensen doet, want de luidspreker weegt net geen 38 kg per stuk – en KEF verscheept ze in een heel degelijke verpakking die zelf een aantal kilogram toevoegt aan het verhaal. Maar we raden niet alleen vanwege het gewicht aan dat je met twee aan de slag gaat. De afwerking van de R-speakers is echt premium, en je moet zorg dragen dat je de fraaie buitenkant niet bekrast.
Indrukwekkende driveropstelling
Het gaat hier om het topmodel van de R-familie, met een prijskaartje (2.499 euro per stuk) dat heel wat hoger ligt dan andere R-modellen. De goed presterende R3 bijvoorbeeld, kost circa 800 euro. Je mag terecht dus wel wat eisen stellen aan die R11. KEF wou duidelijk niet teleurstellen, want de R11 combineert een centraal gemonteerde Uni-Q-driver (dé specialiteit van de Britten) met vier 165-mm woofers uit hybride aluminium. Het viertal is netjes verdeeld: twee boven en twee onder de opmerkelijke Uni-Q-driver. Zo’n opstelling met de tweeter in het midden heeft zeker zijn voordelen op akoestisch vlak.
Als er één ding kenmerkend is voor KEF, dan is het wel de Uni-Q. Het is een zeer bijzondere driver met een coaxial design. Dat wil zeggen dat de tweeter onafhankelijk opgehangen is in het midden van een midrange-driver, waardoor hoge details en middenfrequenties uit hetzelfde punt komen. Bij veel speakers wordt er gewerkt met een aparte tweeter en één of meer midrange-drivers die elders in de kast gemonteerd zijn. Luidsprekerbouwers doen natuurlijk hun best om te zorgen dat je in je luisterstoel niet merkt dat de klanken van een instrument eigenlijk van verschillende drivers komen (bijvoorbeeld door designs die naar je toe buigen of tweeters verzonken te monteren), maar dat goed krijgen blijft wel uitdagend. Zit het niet helemaal goed met de timing, dan wordt de klank minder accuraat en verlies je zaken als plaatsing op een soundstage.
De grote troef van een coaxiale driver zoals Uni-Q is dat je die integratieproblemen niet ervaart; alle frequenties die je kunt plaatsen in de ruimte vertrekken vanuit één punt. Dat is geen theoretisch voordeel. Bij het testen van KEF-speakers met Uni-Q merken we keer op keer dat je inderdaad een strakheid ervaart die een heel natuurlijk klankgevoel geeft. Nog een pluspunt: een coaxiale driver beter geschikt voor nearfield-luisteren. Bij klassieke luidsprekers moet je toch een zeker afstand bewaren om de beoogde klankkarakter te verkrijgen. Ok, bij de R11 speelt die pluspunt wellicht minder uit. Het zijn geen speakers waarbij je een halve meter afstand gaat zitten. Maar die Uni-Q-driver zit ook in kleine monitors als de LS50 en de draadloze LSX-speakers, en dan wil je misschien wel van dichtbij luisteren.De Uni-Q-driver in de R11 is inmiddels de nieuwste, twaalfde generatie van deze driver. Het is een van de grote upgrades die in de nieuwe R-reeks zitten. Opmerkelijk ook: deze nieuwe Uni-Q is eigenlijk moderner en nieuwer dan het onderdeel in de duurdere Reference-reeks.
Strak en knap
De vernieuwde R-reeks komt met nieuwe afwerkingen, die meer premium zijn dan voorheen. De zwarte of witte versies in glanslak zijn heel fraai, maar de echte uitschieter is wat ons betreft de walnoot-uitvoering. Op marketingfoto’s is het contrast soms wat opgeschroefd, waardoor de nerven van het hout wat uitdrukkelijker tonen dan in als je hem onder ogen krijgt. Dat maakt dat de R11 in deze uitvoering in het echt iets minder dramatisch, maar misschien ook net wat interieurvriendelijker. Wat heel geslaagd is bij de R-speakers is dat KEF de driverconussen in een passende kleur voorziet. De witte speaker is dus helemaal wit, de zwarte R11 pikzwart. Bij de walnootversie zijn de drivers in een soort koperkleur, voor wat wij een heel verfijnd totaalbeeld vinden. Uiteraard zijn er geen schroeven en bouten in zicht, wat je in deze prijsklasse ook verwacht. Dat je ook enkel een conus zit – de magneet en spreekspoel zitten aan de achterkant gemonteerd – zorgt voor een heel strak resultaat. We kennen weinig luidsprekers die zo modern ogen als deze KEF’s. We hadden het al over het zwaardere gewicht van de R11. Dat verrast initieel, want ondanks zijn hoogte van net geen 130 cm komt deze R-speaker toch slank over. Verhoudingsgewijs is het niet zo breed, dat versterkt die indruk nog meer. Als je ze plaatst, merk je wel dat de R11 behoorlijk diep is. We zijn daar niet rouwig om, want zo is er voldoende kastvolume om die vier woofers goed te laten werken. Overigens heeft het gewicht van de R11 ook te maken met de uitgebreide versteviging (bracing) aan de binnenzijde van de kast, om zo kastresonantie te voorkomen. Alles om die KEFiaanse doelstelling van een zo zuiver mogelijke klank te behalen.
Absolute controle
We hebben de R11 een aantal maanden op bezoek gehad, wat ons toeliet om de speakers met een reeks versterkers te combineren. Niet dat een constante wisselen nodig was. Wat we er ook aan hingen, de KEF-speakers lieten zich gewillig aansturen. Zelfs met een Sonos Amp (nieuwe versie) werkten de R11’s mee, al moesten we toch naar iets hoger uitkijken om echt alles uit de speakers te halen. De R11 is met zijn gevoeligheid van 88 dB niet extreem moeilijk om aan te sturen, maar je hebt toch best wat vermogen op overschot. We hielden wel van de combinatie met de NAD M10, maar ook de Hegel Röst die we in de testruimte hebben staan klonk mooi. Vermoedelijk zal je in de handel de combinatie van R11 en Hegel H190 of de nieuwe H390 wel vaker tegenkomen, daar KEF en Hegel op heel wat plaatsen samenwerken. ‘Exit Music (for a film)’ wordt door de R11 op een manier neergezet die ons bij de keel grijpt. Het klopt helemaal: Thom Yorke staat in een grote kamer, wat afstandelijk, maar als de percussie bijtreedt blijft die grote, open soundstage intact. Precies hetzelfde ervaren we bij ‘Unfinished Sympathy’ van Massive Attack, dat staat als een huis. Er is een immens krachtige baslaag aanwezig, maar het tast niets van het hoge detail of de stem van Shara Nelson aan. De natuurlijke weergave van de R11 valt dan weer op als we luisteren naar het prachtig opgenomen Wonderland-album van getalenteerde pianiste Alice Sarah Ott. Elke subtiliteit maar ook grote dynamische sprongen worden probleemloos door de KEF-speaker vertolkt. Dat natuurlijk karakter doet ook de gloednieuwe Calexio/Iron & Wine ‘Years to Burn’ bijna als een live-optreden klinken die in onze woonkamer wordt opgevoerd. Pas op KEF, dit klinkt naar ons oren vervaarlijk dicht bij een Reference-speaker.
Conclusie
De R11 is door zijn omvang en prestaties in het laag niet geschikt voor elke woonkamer. Je moet deze gigant de ruimte geven – of opteren voor een compactere vloerstaander als de R5 of R7. Of de R3’s. Die hebben we ook lange tijd getest, en voor een relatief compacte luidspreker presteert de R3 heel straf. Bij alle R-modellen ontdek je de sterktes van de R-familie: een heldere, natuurlijk weergave die heel coherent is. Laag-midden-hoog, het vormt een harmonieus, perfect getimed geheel.
Reacties (2)