De redactie van Music Emotion ontvangt het fraai gevormde VELA FS 408.2-luidsprekerpaar van het Duitse ELAC ter review. Deze ranke vloerstaande luidspreker volgt na drie jaar de VELA FS 408 op. Optisch toont de laatste generatie veel overeenkomst met haar voorganger. Het meest opvallende verschil is misschien wel de nieuwe JET 6-tweeter. Is dit een spectaculaire evolutie of eerder een slimme marketingzet?
De ELAC VELA FS 408.2 is een mooi ogende hifi-luidspreker en kan samen met center- en surroundluidsprekers uit de VELA-serie ook voor kwalitatief goede home-cinema toepassing worden gebruikt. Het is niet verwonderlijk dat de VELA 408-modellen al jaren gretig aftrek vinden. Evenals de vorige generatie oogt de behuizing van de VELA modern en de bouwkwaliteit is van hoog niveau. Op verschillende plekken heeft ELAC subtiele chromen randjes aan het design toegevoegd en geven de fraaie sculpturen extra cachet. De randen zijn mooi afgerond en de behuizing heeft een licht tapse bouwwijze, waarmee inwendige kastreflecties doeltreffend geëlimineerd worden. Ook de iets oplopende top, of eigenlijk het contrasterend ‘petje’ van de behuizing, draagt hieraan bij. De baffle waarin de drivers zijn gemonteerd heeft een lichte bolling en helt in zijn geheel licht achterover voor een optimale afstraling richting de luisterpositie.
De neerwaarts gerichte reflexpoort biedt voordelen ten opzichte van de veel toegepaste achterwaarts gerichte variant. Dankzij dit ontwerp kunnen de luidsprekerbehuizingen dichter op de wand worden geplaatst, zonder dat de weergave zwaar of vermoeiend wordt. De zware stalen voet heeft, net als bij de modelvoorgangers, een ‘knip’ aan de achterzijde waaruit geluidsgolven gespreid en turbulentievrij de ruimte in vloeien. De voet is voorzien van een rubberen laag waarmee de luidsprekers kras- en resonantievrij op de vloer staan. Om aan EU-regelgeving te voldoen wordt de luidspreker geleverd met een massief metalen plaat voor een extra stabiele plaatsing. Bovendien worden er spikes meegeleverd voor een optimale ontkoppeling met het vloeroppervlak.
ELAC JET-technologie, gedreven door perfectie
De grootste verandering met de voorgangers in de reeks van de FS 408 is de toepassing van de nieuwe JET 6-tweeter. In plaats van een normale coaxiale werking zoals bij de conventionele dome-varianten werken deze door ELAC doorontwikkelde AMT-drivers volgens een elektrodynamisch harmonica-principe en ‘duwen’ de hoge tonen dankzij het achter de membraan gemonteerde neodymiummagneet met een hoge efficiëntie ‘van zich af’. Een dergelijk concept biedt voordelen, maar kent ook nadelen. Vroegere AMT-modellen waren namelijk niet altijd vrij van een scherp randje en dit type tweeters heeft van oorsprong een minder goede off-axis response dan de conventionele dome-variant. Nadat ELAC de AMT-technologie in 1995 van de firma A.R.E.S. overneemt, introduceert deze in datzelfde jaar zijn eerste JET-tweeter. In de jaren die volgen investeert de fabrikant maximaal in het perfectioneren van de folie, vouwwijze en frontplaat. Dit resulteert in 2003 in de JET 2. In 2012 maakt ELAC een grote sprong in geluidskwaliteit met zijn derde generatie JET 3. In 2020 introduceert ELAC zijn JET 5-tweeter en vanaf dit moment zijn alle tekortkomingen van de eerdere generaties, mede met de opgedane kennis van de JET 4-generatie voor de automotive-industrie, definitief verholpen.
Met de vernieuwing van de JET 6 voegt ELAC in 2023 nog eens extra finesse en raffinement in de hoogste audiofrequenties toe. Dit is voor een groot deel te danken aan de nieuwe, geheel met de hand gevouwen membraan en een nieuwe lay-out van de folie, inclusief de hierop aangepaste frontplaat met waveguide. Volgens de fabrikant hebben de opgedampte aluminium-foliebanen nu een ongelijk verdeelde massa en variëren de banen nu in dikte. Dit zorgt voor een meer lineaire frequentierespons tussen de 2 kHz en de 12 kHz, maar ook in het niet hoorbare gebied tussen de 20 kHz en de 50 kHz. Door de lagere resonantiefrequentie van de membraan neemt de vervorming rond de 1 kHz en de 2 kHz af waarmee de aansluiting van tweeter op woofer dankzij het aangepaste filterontwerp is geperfectioneerd. Het frequentiebereik van de woofers start al bij 28 Hz, wordt vanaf 2,4 kHz door de JET6 overgenomen en loopt met een maximale frequentie van 50 kHz op tot ver boven de gehoorgrens. De gevoeligheid van het systeem bedraagt 88,5 dB bij 2,83 V/m en de nominale impedantie bedraagt 4 ohm met een minimaal dipje van 3,4 ohm bij 180 Hz. Hele nette cijfers. Hiermee zal deze VELA FS 408.2 geen hele strenge eisen stellen aan de te gebruiken versterking, maar het gebruik van een kwalitatief goede versterker zal zeker worden beloond.
De dubbele 18 centimeter AS-XR-laagdriver is voorzien van een Aluminium Sandwich-conus en eXtended Range-technologie die al eerder in de VELA FS 408 toegepast werd. Dankzij de stijfheid van de aluminium conus is het mogelijk om de spreekspoel direct aan de conus te monteren waarmee de bandbreedte van de driver wordt vergroot en de optimale karakteristiek al voor een groot deel door de drivers wordt bereikt, waarmee het scheidingsfilter eenvoudig van opzet kan blijven. Dit in hoog en laag gescheiden aanstuurbare filter is volgens een 2,5-weg principe ontwikkeld. Dit houdt in dat de twee identieke laagdrivers elk op een ander werkingsgebied worden gefilterd om zogenaamde kamfiltereffecten te voorkomen. Dit nadelige effect ontstaat door het kruisen van de circulair uitgezonden geluidsgolven van kort boven elkaar geplaatste drivers die hetzelfde geluidssignaal uitzenden. Hierbij worden sommige frequenties onbedoeld versterkt weergegeven, terwijl andere frequenties juist worden gedoofd. Je zult dit vooral ervaren door een onrealistische klank en een diffuus geluidsbeeld, door fasefouten in de geluidsweergave. Het door ELAC toegepaste 2,5-weg filter biedt dus voordelen bij het gebruik van een dubbele woofer waarbij een van de woofers zich meer als een midbas/midrange driver gedraagt.
Luisterervaringen met de VELA
Bij deze review maak ik gebruik van twee kwalitatief goede hifi-sets en beluister de VELA FS 408.2 eerst met de gunstig geprijsde Marantz Model 50 en CD 50n. Ik heb voor de Marantz-combinatie gekozen omdat deze een breed en ruimtelijk geluidsbeeld in de ruimte kan neerzetten, een goede tonale balans heeft en dankzij de zware voeding het laag perfect in bedwang houdt. Bovendien hebben deze componenten een hoge slew-rate, waarmee de eigenschappen van het ultra lichte JET 6-membraan optimaal worden benut. Interlinks en luidsprekerbekabeling zijn afkomstig van het Nederlandse Driade en komen uit de hoogwaardige en eerder in Music Emotion besproken Flow-serie. Afsluitend schakel ik over naar de Bryston BP-26/7B3-combinatie met de BCD-3 cd-speler en een REGA Planar 3 50th Anniversary Edition waarbij ik afsluitend aan de review de resultaten van de Bryston-set vergelijk met die van de Marantz-combinatie.
Bij de klanken van Analogue Bubblebath van het gelijknamige album van AFX uit 1991 ervaar ik heerlijke ambientklanken met vintage waveforms en 16-bit sample-effecten uit vervlogen tijden. De repeterende drumbeat zorgt al snel voor een heerlijke cadans waarbij ik heerlijk ontspannen in een periodiek correcte techno-bubbel wegzak. Dankzij de snelheid waarmee de ELAC’s de rustgevende klanken weergeven voegen ze magie toe aan deze inmiddels meer dan drie decennia oude albums en roepen ze een heerlijk vertrouwde ambiance op. Met gesloten ogen neemt het verlangen toe naar de saamhorigheid tijdens de gemoedelijke techno-party’s in een van de obscure zaaltjes van destijds en beleef ik dit gevoel vandaag opnieuw.
Bij het nummer Mask van het album ‘Urk’ van The Nits ervaar ik een authentieke klarinet en saxofoon die tijdens de intro elk een eigen hoek op het podium innemen. Hierbij laten de snelle tweeters de adem van de muzikant en het benauwd ratelende rietje duidelijk horen. Zang wordt omgeven door lucht en ik vang de geregistreerde zaalreflecties moeiteloos op. Deze zang, begeleid door elektrische piano, wordt messcherp in het centrum van het podium neergezet. Het applaus van het publiek halverwege en aan het einde van dit nummer vult de ruimte met een bijzonder ruimtelijk effect. Hierbij laat de VELA FS 408.2 zijn goede fasegedrag prima horen. Bij Red Tape klinkt uit de verre achtergrond een kleine mondharmonica en de staande bas zet met een authentieke ‘unplugged’ klank de herkenbare rode lijn van het nummer neer. Dit wordt gecompleteerd door het ruimtelijke effect van het met dit nummer meeklappende publiek.
Tenslotte grijp ik in mijn enthousiasme naar het album ‘Achtung Baby’ van U2. Een lastig album dat door de complexiteit ervan op lang niet alle sets goed wordt overgebracht. Bij Who’s Gonna Ride Your Wild Horses hoor ik naast de sterke distorsie van gitaar ook de begeleidende tamboerijn. Bij veel sets klinkt dit eerder als een iets te zwaar gedempte hihat, maar nu hoor ik zelfs de afzonderlijke schellen. Natuurlijk kan ik So Cruel niet overslaan, waarbij ik het vel van de basdrum heel vertrouwd mee hoor rammelen. Op hogere volumes voel ik de baslijnen op de maat van de basdrum met kracht tegen mijn borst slaan. Wanneer de snaren van de bas open worden aangeslagen klinken deze warm, vol en rond. Dit laag wordt op de meeste sets wel aardig weergegeven, maar juist in de midrange wordt het vaak een ondoorzichtige, vermoeiende en platgeslagen muur van geluid. Dankzij de snelheid van de JET 6 komen strijkers met realisme en autoriteit op me over en laten hierbij voldoende ruimte over voor de sterk naar de achtergrond gemixte oversturende leadgitaar. Met de ELAC VELO FS 408.2 ervaar ik het album ditmaal met een heerlijk ruimtelijke beleving waarbij ik de verschillende muzieklijnen, subtiele details en zang overduidelijk van elkaar onderscheid.
Wat vind ik ervan?
Telkens wanneer ik een luidsprekermodel met een watervlugge AMT-tweetervariant beluister ervaar ik vaak een hoge betrokkenheid met de afgespeelde muziek. Bij deze knappe ELAC VELA FS 408.2 ervaar ik ook nu weer eenzelfde hoge mate van betrokkenheid. Dit luidsprekermodel bindt zich niet aan een specifiek genre en kan eigenlijk met alle albums uit mijn brede muziekcollectie overweg. Of dit nu een analoog opgenomen, gemixt en gemasterd album van Boccherini uit begin jaren ’70 is, of dat dit een gestreamd progressive metal-album van het afgelopen jaar betreft. Dankzij de lineaire frequentierespons, het uitstekende fasegedrag en de hoge snelheid waarmee de JET 6-ribbontweeter zijn werk doet, ervaar ik telkens weer een eerlijke, open muziekbeleving.
Door het krachtige laagfundament spreek ik telkens weer de hoop uit dat de pannen op het dak blijven liggen wanneer ik het volume bij een album uit het elektronicagenre verder opvoer. Dankzij de snelheid en de ragfijne precisie waarmee de JET 6-tweeter geen detail ongemerkt voorbij laat gaan is elk klassiek muziekalbum een feest om te beluisteren. Zelf ben ik al jaren groot liefhebber van AMT-ribbontweeters en met deze JET 6-tweeter overtreft deze nieuwe VELA FS 408.2 van ELAC mijn verwachtingen op elk vlak. Waar latere JET-generaties al grenzen aan perfectie, doet de JET 6 alles nét een beetje beter, gemakkelijker en geraffineerder. Op dit hoge kwaliteitsniveau is elke hoorbare verbetering, hoe subtiel deze ook is, eigenlijk al een hele prestatie. Ondanks de relatief sterke bundeling en het smallere afstraalgedrag van een AMT-driver is de met de JET 6 uitgeruste VELA niet superkritisch. Of ik de luidsprekers nu recht op me laat afstralen of dat ik deze meer indraai richting de luisterpositie, ze trekken zich er niet zoveel van aan en spelen telkens weer de sterren van de hemel.
De door mij beluisterde VELA FS 408.2-luidsprekers matchen uitstekend met de Marantz Model 50, maar hoe goed presteert deze combinatie in vergelijking met een significant hoger gepositioneerde Bryston-combinatie? Wanneer de Brystons zich vervolgens nog een paar uur met de ELAC’s vermaken ervaar ik een fractie meer coherentie in de muziekweergave, waarbij er vooral in emotie en geluidsdiepte wordt gewonnen. Dit is niet ongebruikelijk bij een dergelijke sprong in kwaliteitsniveau, maar de verschillen zijn niet zo wereldschokkend als dat ik had verwacht. Eigenlijk luidt de conclusie dan ook dat het prestatieniveau van de ELAC/Marantz-combinatie veel hoger is dan de prijsklasse doet vermoeden en hierbij heeft de ELAC zelfs voldoende reserves achter de hand om bij toekomstige elektronica-upgrades mee te kunnen groeien.
Conclusie
Ik heb de ELAC VELA FS 408.2 ervaren als een esthetisch mooie en fijn presterende luidspreker voor muziekliefhebbers met een brede muzieksmaak. De afmetingen zijn relatief bescheiden, maar de prestaties zijn dit allesbehalve. De kracht en controle in het laag en het realisme waarmee de VELA’s mijn muziekalbums weergeven is indrukwekkend. Nergens wordt er iets aangedikt of juist te dun neergezet en leveren ze een eerlijke, rijk gedetailleerde muziekweergave waarbij geen nuance onopgemerkt blijft. Combineer deze rank ogende luidsprekers met een kwalitatief goede versterker en een spontane, jarenlang aanhoudende liefdesrelatie kan een aangenaam gevolgeffect zijn. Wat een straf.
Prijzen:
ELAC VELA FS 408.2 Hoogglans zwart € 2.749,- per stuk
ELAC VELA FS 408.2 Hoogglans wit € 2.749,- per stuk
ELAC VELA FS 408.2 Hoogglans noten € 2.849,- per stuk
Reacties (0)