Nee, ik ga het nu niet zweverig hebben over de oppergod in de Romeinse mythologie. Ook is mijn doel niet om te vermelden dat deze planeet of beter gezegd: gasreus, de grootste is van ons zonnestelsel. Waarom ik deze naam wel aanhaal heeft alles te maken met het gegeven dat de enorme, bijzonder geavanceerde meetruimte van Dynaudio genaamd Jupiter, nog net niet gereed was op het moment dat de laatste Contour-serie was afgerond. Sterker nog, de Contour-modellen waren zelfs de allerlaatste waarbij nog niet van deze voordelen (scheidingsfilter en kastontwerp) gebruik kon worden gemaakt. Toch is dit juist één van de redenen waarom de andere nieuwe modellen zoveel beter dan hun voorgangers presteren. Vóór Jupiter was de enige manier om dit voor elkaar te krijgen: testen, testen en nog eens testen. Maar dan nog is dit eigenlijk nog steeds maar een klein deel van het totale proces. Want ook zaken als de fijn-afstemming, het ontwerpen zelf en natuurlijk het daadwerkelijk luisteren (wat het belangrijkste van alles is), voegen nogmaals veel tijd aan het hele traject toe. Net als de planeet is ook de Jupiter-meetfaciliteit relatief heel erg groot. Feitelijk is het een gigantische lege kubus die 13 meter voor iedere zijde meet en de kern van het Dynaudio R&D-gebouw vormt. In deze ruimte is een enorme robotarm gemonteerd die is voorzien van maar liefst 31 gekalibreerde Brüel & Kjær-meetmicrofoons en een 360°-meting uitvoert, waarbij de luidspreker hoog op een plateau is geplaatst. Vervolgens weet het ontwerpteam niet alleen hoe een luidspreker op de ‘sweet spot’ fungeert, maar ook op alle andere plaatsen! Op het moment dat de vorige Contour-serie alsnog in de grote ruimte werd opgesteld, bleek al snel dat er toch nog wel het nodige te verbeteren viel. In eerste instantie leken het geen schokkende zaken, maar op het moment dat alles was verzameld stonden de ingenieurs toch versteld van hoeveel verschil het alsnog uitmaakte.
Welke luidsprekerfabrikant staat bekend om de hoogst mogelijke continuïteit binnen al zijn modellen en generaties? Hoewel er hier gelukkig meerdere antwoorden mogelijk zijn, is dit selecte groepje niet bijzonder groot en hint ik in dit geval op de Deense luidsprekerspecialist Dynaudio. Een stabiel en gedreven merk, dat al sinds 1977 de wereld vanuit het Deense Skanderborg voorziet van een indrukwekkend oeuvre aan mooie en vooral bijzonder uitgewogen klinkende luidsprekermodellen. In deze test besteed ik aandacht aan de laatste generatie van de fameuze Dynaudio Contour 30. Een model dat in 2016 is geïntroduceerd en waar enkele jaren geleden de letter ëií aan is toegevoegd. Dit lijkt een formaliteit maar zorgt voor een understatement zoals alleen Denen dat lijken te beheersen. De buitenkant oogt daarbij nog steeds herkenbaar en vertrouwd, maar onderhuids is alles anders. Zeer recent is hier een nieuwe en unieke afwerkingsvariant aan toegevoegd waarvan Music Emotion de Europese primeur heeft!
Het understatementgevoel (ruim) voorbij
Het grote nadeel of voor sommigen juist het voordeel, is dat Dynaudio-modellen doorgaans een hoge mate aan civilisatie bezitten. Nu is iets mooi vinden altijd een smaakkwestie, maar de luidsprekers van deze Deense fabrikant zou je eerder als chic, stijlvol en misschien ook wel een tikje Scandinavisch basaal kunnen omschrijven, dan fris en uitbundig. Toch heb ik ook voor deze laatstgenoemde liefhebbers goed nieuws. Want bij de laatste Contour-generatie doen de Denen best een gewaagde ‘move’. Wat dat is? Als ik het over een vernieuwend houtfineer heb, begint u vast te lachen. Toch is dit niet zomaar een andere afwerkingsvariant, want voor deze finish hebben de Denen de hulp ingeroepen van niemand minder dan de wereldwijd toonaangevende Italiaanse houtspecialist ALPI. Voor de Contour ‘i’-modellen wordt namelijk gebruikgemaakt van heel bijzonder bewerkt populierenhout. Dit materiaal wordt met behulp van een innovatief lamineerproces, bijna als bij een puntenslijper ‘uitgerold’ tot enorme platen hout. Die worden vervolgens gemengd en op elkaar afgestemd, gelamineerd, gelijmd en gevormd tot wat in wezen een nieuwe boomstam is. Dit nieuwe en unieke proces resulteert in een uniek houtnerfpatroon voordat het opnieuw in de fineervellen wordt gesneden die op de luidsprekerkast worden aangebracht. Marcus Abrahamsen, Industrial Designer bij Dynaudio, heeft er het volgende over te zeggen: “Met dit proces kunnen we precies specificeren hoe we willen dat de afwerking uitziet, zonder dat we vinyllaminaat of druktechnieken hoeven te gebruiken. Het is allemaal echt hout en afkomstig uit duurzame bronnen. Bovendien is het resultaat door deze procedure ook veel consistenter tussen de verschillende luidsprekers, terwijl toch die unieke organische uitstraling behouden blijft. Het betekent ook dat variaties tussen individuele bomen, binnen het hout zelf, of door batches die op verschillende tijdstippen van het jaar worden gemaakt, veel minder invloed hebben op het eindresultaat”. Toch zouden we zo bijna vergeten dat het overgrote deel van wat de Contour 30i onderscheidt van de 30 onderhuids zit.
Evaluerende technologie
Dynaudio is geen merk van loze reclamekreten of om vernieuwingen te presenteren die eigenlijk maar weinig om het lijf hebben. Daarom staat de ‘i’ ook voor ‘improved’ en dat is ook precies wat de ontwikkelaars op heel veel punten hebben gedaan. Zo kreeg de Contour 30i de nieuwe Esotar 2i-tweeter. Het membraan is daarbij nog steeds van het vertrouwde textiel vervaardigd, maar is nu net als bij de Confidence-topserie voorzien van de slimme Hexis-dome. Een specifiek gevormd, koepelvorming stukje kunststof dat direct achter het textielmembraan is geplaatst en waarin een bepaald patroon is aangebracht. Dit vergemakkelijkt de luchtstroom naar achteren, op eenzelfde wijze zoals de putjes in een golfbal werken. Achter de dome en Hexis is bij de verbeterde versie een grotere dempingskamer met vloeiende afrondingen aangebracht. Ook deze draagt bij aan een betere afvoer van de naar achteren afgestraalde lucht. Resultaat is een lagere vervorming, een gelijkmatigere frequentierespons, een aanzienlijke vermindering van compressie en een schonere weergave met nog grotere spreiding.
Woofer-updates
Zoals al heel lang gebruikelijk bij Dynaudio zijn de wooferconussen vervaardigd van MSP, wat staat voor Magnesium Silicate Polymer. Dit is een erg licht en resonantievrij materiaal dat precies de juiste combinatie biedt van stijfheid, demping en stabiliteit. Net zo belangrijk is dat het materiaal ook na vele jaren niet veroudert, zowel cosmetisch als qua eigenschappen. Een andere bijzonderheid is dat alle MSP-conussen uit één stuk zijn gemaakt.
Dit kun je goed zien aan de speciale uitsparingen of beter gezegd ‘balansribben’ rond de centrale stofkap. Hierdoor ontstaat een bijzonder solide verbinding met de spreekspoel en stabiliseert het de conusvorm maximaal. Wanneer ik weer terugga naar de ‘i’ van improved blijkt dat de woofers een nieuwe spider hebben gekregen. Deze van weefsel vervaardigde centreerring houdt de spreekspoel exact in het midden. Maar dit hulpmiddel zit ook altijd in de weg waardoor hij het naar achteren afgestraalde geluid niet alleen hindert maar daardoor ook compressie creëert. Om dit te verminderen hebben de ontwerpers van Dynaudio voor het materiaal Nomex gekozen. Dit is een sterke en lichte kunststof die ook minder dicht is geweven en daardoor meer het geluid door kan laten dan het eerder toegepaste materiaal.
Verbeteringen aan het wisselfilter
De taak van een wisselfilter lijkt eenvoudig omdat het enkel is bedoeld om iedere luidsprekerunit zijn juiste werkgebied weer te laten geven. Dit lijkt eenvoudig, maar is toch één van de speerpunten van ieder meerwegluidspreker-ontwerp. Deze verborgen complexiteit en met name de te maken keuzes, kunnen forse klankmatige verschillen opleveren. Want bij welke frequentie en met hoeveel dB beperk je een bepaalde unit. Voor een tweeter heb je vervolgens een kleinere capaciteit nodig dan in geval van een grote woofer en ga zo maar door. Doordat Dynaudio zijn luidsprekerunits volledig zelf maakt, (tot het einde van de vorige eeuw was het merk ook nog OEM-leverancier voor luidsprekerunits aan andere fabrikanten en de zelfbouwscene) heeft het ook de volledige beheersing voor welk doel en model deze eenheden bedoeld zijn. Door de aanpassingen voor de Contour 30i-units en de grote reeks metingen in de Jupiter-meetruimte, kon het impedantie-correctiecircuit uit het vorige filter worden weggelaten. Dit leverde een aanzienlijk eenvoudiger filter op en zeker bij wisselfilters is ‘hoe minder hoe beter’ vaak het devies. Dynaudio heeft deze ‘speelruimte’ nog eens extra benut door de besparing die het heeft opgeleverd, meteen om te zetten in een betere kwaliteit componenten. Een win-winsituatie dus, met de lachende consument als grote winnaar.
De basis
Voordat ik verder ga met het luisterdeel, is het denk ik ook belangrijk om te belichten waar de basis van de Contour 30i door wordt gevormd. De originele Contour-serie waar de i-modellen op zijn geïnspireerd, was de eerste in de geschiedenis van het merk die was voorzien van gebogen kastpanelen. Hoewel dit natuurlijk mooier en vooral ranker toont dan een meer standaard rechthoekige kast, zorgde het ook voor een stijvere kastconstructie en is er minder last van staande golven. Wat ook meteen opvalt is het aluminium paneel dat op de baffle is gemonteerd. Het lijkt in eerste instantie om slechts een mooie, cosmetische, maar wel dunne trim te gaan. Maar gelukkig is verkoop- en marketingmedewerker Marc Brekelmans van Dynaudio Benelux zo vooruitziend om dit paneel ook los mee te nemen. Daardoor zie ik niet alleen hoe prachtig het zelfs onbehandeld toont, maar ook dat het met net geen 1,5 cm dikte helemaal niet dun is maar juist zwaar en massief! Een mooi detail is dat niet alleen de zijkanten van de kast mooi zijn afgerond, maar dat ook de framerand van de beide woofers zo zijn gevormd. Alles ten doel om diffractie tegen te gaan en de kast zo smal als mogelijk te houden. Smallere luidsprekers geven immers doorgaans een betere ruimtelijke afbeelding en laatstgenoemde is één van de aspecten waarin Dynaudio-luidsprekers uitblinken.
Techniek
Hoewel ik aan het begin van deze test al heb verteld over de aanpassingen die de kast en luidsprekerunits bij de i-versie ten deel zijn gevallen, heb ik het nog niet gehad over de feitelijke techniek. De Contour 30i is een vloerstaand 2,5-wegsysteem dat is voorzien van twee baspoorten aan de achterzijde. De enkelvoudige aansluitterminals zijn WBT nextgen-exemplaren. De tweeter is een Esotar 2i die is voorzien van een textieldome van 28 mm. De midwoofer en woofer zijn ieder 18 cm groot met conussen die zijn vervaardigd van het bekende Dynaudio MSP-materiaal. Het rendement is een vrij lage 87 dB wat samen met de impedantie van 4 ohm, het 2e orde (12 dB/octaaf) wisselfilter en een laagste frequentie van 32 Hz, vraagt om een stabiele en vrij krachtige transistorversterker. Ten slotte is het model in drie uitvoeringen verkrijgbaar: zijdeglans walnoot, hoogglans zwart en nu dus ook het bij mij thuis ontvangen bijzondere Nordic Silver.
De testopstelling
Vanwege enkele voorgaande reviews zijn er tijdens de test van de Contour 30i nog veel mooie spullen niet opgehaald. Een mooie kans om ook deze fraaie Deense weergevers ermee te verwennen. Als versterker heb ik behalve mijn Zanden 6000-buizenversterker daarom ook nog een keer gebruik gemaakt van de indrukwekkend goede CH Precision I1 geïntegreerde versterker. Een stap hoger en nog duurder is de MSB Premier DAC die tevens ook voorversterker is en die samen met de Premier Digital Director en S202 stereo eindversterker een prachtig trio vormt. Qua bronnen is behalve de referentie-Grimm MU1 met Mola Mola Tambaqui DAC en de eerdergenoemde MSB-combinatie, dit keer ook gebruikgemaakt van de pas op de Nederlandse markt verschenen Ideon Audio EOS en IΩN DAC, klok en streamer. Kabels zijn de KINZAN-exemplaren van het Nederlandse IKIGAI audio, SX van Nirvana Audio, Royal Signature- en Royal Crown-serie van Siltech en afsluitend de prachtige Dragon- en Fire-interlinks van AudioQuest. Op het gebied van stroomkabels heb ik van de Reference powercord van Kemp Elektroniks, de Current Conductor van Essential Audio Tools en tenslotte van de IKIGAI KINZAN en SX en PC+ van Nirvana Audio gebruikgemaakt.
Overpeinzingen
Na de goed betaalbare, compacte, maar ook zeer goede Evoke 10 en de prestigieuze en grote Confidence 30, is het in deze test de beurt aan de daartussen gelegen Contour 30i. Een serie die al bijna vanaf de beginjaren bij het merk behoort zoals boter bij brood en aardappels met groente bij vlees. Het is dan ook een belangrijke serie voor het Deense merk en dat merk je aan alles. Wanneer ik samen met Marc Brekelmans de opvallend looiige, maar bovenal enorm solide speakers de trap naar mijn ondergrondse luisterruimte aftil, kan niets anders worden gezegd dat dit indrukwekkend fraaie weergevers zijn. Alles oogt zeer verzorgd en solide, de afwerking is top, de buiten de kast uitstekende voeten geven de kasten een stabiele plaatsing en de nieuwe Nordic Silver-afwerking is zonder meer bijzonder. Zo bijzonder dat het eerlijk gezegd in het begin best even wennen is. Maar hoe langer ik ze zie staan, hoe mooier ze uiteindelijk worden. Hoe het ook zij, de Contour 30i is uitgevoerd in deze nieuwe afwerking misschien wel de meest uitgesproken Dynaudio sinds jaren. Dat samen met de zeer hoge kwaliteit bouwstenen zorgt ervoor dat er echt wat bijzonders in de luisterruimte staat.
Luisteren
Op het moment dat ik met de nog gloednieuwe luidsprekers van start ga, vallen de eerste indrukken mij zeker niet tegen. De tonale balans is al meteen mooi in evenwicht en het afstraalgedrag is ruim en ook buiten de as, zonder hoorbare kleuring. Dat hoor ik nog wel eens anders. Wat ook opvalt is het mooi zachte, vloeiende en tevens informatieve hoog. Het midden sluit hier naadloos op aan en blinkt uit in een goede spraakverstaanbaarheid, terwijl het laag mooi sonoor diep doorloopt in combinatie met een bovengemiddeld goede definitie en articulatie. Door dit soort aspecten merk je meteen de hand van een zeer bedreven en professioneel ontwerpteam en natuurlijk de invloeden van de Jupiter-meetfaciliteit. Hoewel het met de buizen-Zanden 6000 (2 x 100 watt) opvallend goed gaat, moet ook gezegd worden dat de luidsprekers misschien nog wel beter presteren bij wat meer stroomleverende transistorontwerpen. Dus met de CH Precision I1 is de grip en compressievrijheid nog wat groter, terwijl in mijn omgeving de beste match ontstaat met het MSB-trio. Voordat u nu denkt dat het alleen maar duur moet zijn, heb ik ook nog even mijn budgetreferentie in de vorm van de Italiaanse Serblin & Sons Frankie-versterker van € 2.750,- in het rack gezet. Gelukkig spelen de Denen ook daarmee bijzonder goed. Ja, je geeft wat toe ten opzichte van de grote jongens, maar het blijft wel volledig genietbaar.
Na het inspelen
Na de Contour 30i’s enkele weken de sporen te hebben gegeven (nee, een paar luidsprekers kun je niet in een paar dagen inspelen), zijn de weergevers in grote lijnen weliswaar nog hetzelfde en herkenbaar, maar zijn ze wel aanzienlijk meer open, vloeiender, losser en communicatiever. Zelfs zodanig dat ik nogmaals naar het prijskaartje van het tweetal moet kijken. Gebruikmakend van de CH Precision I1 alles-in-één-versterker ga ik van start met het heerlijke album ‘Saxnbass’ van contrabassist Markus Fritzsche en saxofonist Philippe Chrétien uit 2012. Wanneer ik start met het bekende thema van Pink Panther van Henry Mancini en vervolgens Hey Joe van Jimi Hendrix, valt meteen de zeer goede opnamekwaliteit op. Normaal zou je zo’n album gemakkelijk als audiofiele vulling kunnen betitelen. Ware het niet dat het duo ook heerlijk muzikaal op dreef is. Markus staat daarbij rechts in beeld en Philippe links. Toch is het zeker geen ‘pingpong’-stereo en dat heeft te maken met de geloofwaardige interactie van beiden doordat ze wel tegelijkertijd echt live met elkaar spelen. Toch is ‘Saxnbass’ ook een moeilijk album om echt geloofwaardig weer te geven en dat is iets waar de Contour 30i zijn eerste punten mee scoort. Want de contrabas staat vanaf de eerste noten fraai levensecht in de luisterruimte. Het instrument knort, gromt, heeft mooie klankkleuren en wordt bovendien op ware grootte afgebeeld. Maar ook de tenorsaxofoon wordt eveneens heel treffend, soepel en plastisch afgebeeld. Je ‘ziet’ de beker van de sax bewegen. Allemaal zaken die sterk bijdragen aan het diepgaander beleven van de muziek. Voor het volgende nummer schuif ik flink op qua complexiteit. Aan het ‘roer’ staat nu de begenadigde Zweedse muzikant, componist, producer en technicus Peder af Ugglas. Maar vooral is Peder een begenadigde slidegitarist, die samen met zijn medemuzikanten muzikale schilderijen maakt van ongekende schoonheid. Waar het bij ‘Saxnbass’ nog slechts twee instrumenten waren draait het op het album ‘Go Easy’ uit 2022 uit op een fijnzinnig samenspel van met name akoestische instrumenten. Percussie, drums, piano, bas, Hammond B3-orgel, andere gitaren en alles fijn verweven met elkaar in een groots gepenseeld stereo panorama. Menig luidspreker gaat hiermee onderuit, maar niet de Contour 30i. Het gaat zelfs zo goed dat ik ongemerkt alle tien de nummers van dit bijzonder ongedwongen album in zijn geheel uitluister.
Ongehinderd genieten
Geen van de frequentiegebieden treedt ooit onprettig op de voorgrond, de resolutie is mooi hoog maar nooit te hoog en zoals het een Dynaudio betaamt altijd in dienst van de muziek en het stereobeeld is groots en strekt zich ruim voorbij de luidspreker uit. Indrukwekkend goed binnen deze prijsklasse. Hoewel ik tijdens de testperiode natuurlijk nog veel meer albums heb afgespeeld, die variëren van rock en jazz tot klassiek en wereldmuziek, sluit ik mijn luisterindrukken af met het uit Italië afkomstige Leo Giannetto’s Jazz Project en hun album ‘Tributo a The Police’. Zoals u waarschijnlijk al kunt raden speelt dit vierkoppige kwartet onder leiding van Leo Giannetto op gitaar, nummers van The Police. Hoewel ik het zelf een heerlijk onderhoudend album vind, dat op een goede set de pannen van het dak kan swingen, is er echter één minpuntje. Dat betreft de zangkunst van Leo zelf. Nee, het is zeker niet tenenkrommend slecht, maar ook niet helemaal toonvast. Maar kunt u daar een beetje omheen luisteren, dan is het duwende en trekkende aspect waar de echte Police zo sterk in was, hier tot grote hoogten gebracht. De Dynaudio’s stralen nu van levensvreugde en het hele systeem is compleet verdwenen. Met de juiste versterker is het ook prachtig dynamisch en expressief en loopt het laag gedefinieerd diep door. Dat tenslotte de timing van de muziek zo mooi overeind blijft is zeker een verdienste van het ontwikkelteam. Mensen die erin geslaagd zijn de ‘i’ van 30i een nieuwe betekenis te geven.
Conclusie
Een Dynaudio is een Dynaudio en dat is een gegeven dat muziekliefhebbers over de hele wereld al sinds 1977 een rotsvaste muzikale basis heeft gegeven. Maar de wereld verandert en zowel in technologisch opzicht als visueel met in dit geval het vernieuwende, van de Italiaanse fineermeester ALPI afkomstige fineer, gaat de Contour 30i verder dan dit trotse Deense merk ooit eerder is gegaan. Gelukkig is dit niet een geval van mooi van buiten en slechts standaard van binnen, want ook op muzikaal vlak zullen deze luidsprekers vele schoenen weten te vullen. Zoals het een werkelijk goede weergever betaamt, kunnen ze met iedere muziekstroming overweg en hebben ze hier geen verdere voorkeuren in. Het ten tentoongestelde geluidsbeeld is groots en gul en ze zijn ontworpen voor de gemiddelde woonkamer. Voor een kleinere kamer zou ik de kleinere Contour 20i adviseren en voor een werkelijk grote ruimte de Contour 60i. Zelfs aan homecinemafans is middels de Contour 25Ci-centerspeaker gedacht. Een gegeven wat de serie opvallend breed inzetbaar maakt. Terug nu weer naar de hier geteste 30i. Een sterk product dat eigenlijk nergens een steek laat vallen. Dus bent u op zoek naar een zo gelijkmatig mogelijk presterende luidspreker die ook goed in staat is om alle gewenste volumeniveaus zonder ook maar één krimp weer te geven, dan zou dit wel eens uw nieuwe luidspreker kunnen zijn. Mooi scherp geprijsd met een consistent opererende, kwaliteitsbewuste fabrikant erachter en zeer bewust aangaande de geldende milieuaspecten. Wat wil een mens nog meer?
Prijs:
Dynaudio Contour 30i – € 8.000,- per paar
Dynaudio Benelux BV, www.dynaudio.com
Reacties (0)