Review: Aqua acoustic quality LinQ digital transport

Music lovers only     

Voordat ik verder wil gaan met de achtergronden van het merk en de productuitleg, is het goed om te beseffen dat de Aqua ontwerpen heel bewust voor de serieuze muziekliefhebber zijn bedoeld. Dit uit zich meteen door een instapprijs die start bij € 4.060,- voor de La Voce S3 dac en doorstijgt tot € 14.560,- voor de Formula xHD dac R2. Een andere indicatie die de beoogde doelgroep aangeeft is de in mijn ogen nog immer fraaie 45 cm breedte. Hierdoor ontstaat niet alleen meer ruimte voor alle bedieningsorganen en aansluitingen, maar hebben de ontwerpers ook meer vrijheid om de componenten en schakelingen met zo min mogelijk onderlinge beïnvloeding in de kast onder te brengen. Maar waarom hebben we tot op heden dan zo weinig van dit merk gehoord? De reden blijkt best voor de hand te liggen, want deze fabrikant is door zijn start in 2010 nog maar relatief kort bezig. Aangevoerd door de fanatieke en bijzonder gedreven productontwikkelaar en eigenaar Cristian Anelli, is vervolgens een fabrikant opgestaan die op geheel eigen wijze constant de grenzen van het haalbare opzoekt. Gelukkig is dit niet ontaard in exotische technologisch ‘gefreak’ en een dac die nog enkel op een open plankje is geschroefd. Maar wordt alles getoetst op haalbaarheid en realiteitszin door de eigen kritische R&D afdeling. Als eindresultaat zijn op dit moment een vijftal apparaten geïntroduceerd (waarvan ik er in deze test vier kan beoordelen) die ieder substantieel anders zijn dan alles wat ik tot op heden heb gezien en gehoord.

Vooruitstrevende techniek

Het besef hoe afwijkend en vooruitstrevend deze ontwerpen zijn komt al meteen tot uiting wanneer blijkt dat alle drie de dac’s over een filterloze digitale architectuur beschikken. Een opzet waar bovendien bewust niet van oversampling gebruik wordt gemaakt. Een volgend aspect dat het hier ‘menens’ is ontstaat doordat Aqua behalve van de bekende bestaande digitale protocollen, ook een eigen variant genaamd AQlink heeft ontwikkeld. Door I2S als basis te gebruiken is het mogelijk om de data en het kloksignaal door één en dezelfde kabel gescheiden te transporteren. Hierdoor kan jitter worden verlaagd en de kwaliteit verhoogt. Een andere bijzonderheid is dat ieder product van deze fabrikant over een lange vijfjarige garantietermijn beschikt en volledig modulair is uitgevoerd. Een enorm voordeel doordat hiermee zowel de technologische levensduur van het apparaat fors kan worden verlengd en altijd van de laatste stand van de techniek gebruik kan worden gemaakt. Nog vooruitstrevender is dat het Italiaanse merk net als een handjevol andere high-end merken in staat blijkt te zijn om eigen dac chips te ontwikkelen. Hierdoor is gebruikmakend van Field Programmabele Gate Array (FGPA) techniek een aantal eigen R2R ladder dac chips ontstaan waarbij alle gewenste eigenschappen bijzonder nauwkeurig zijn gedefinieerd. Andere wapenfeiten zijn de volledige (galvanische) isolatie en zelf ontwikkelde geïsoleerde circuits voor decodering en het klokcircuit. Volledig discreet opgebouwde spanningsregelaars voor zowel het digitale als analoge voedingsdeel, ronden het onderhuidse technische plaatje in stijl af.

LinQ

Het is dus niet verwonderlijk dat ook de nieuwe LinQ zijn techniek heel anders benadert en invult. Natuurlijk is ook hier de behuizing met 45 cm een stuk breder (hoogte 10 cm en diepte 37 cm) dan de meeste andere concurrenten. Maar wat hier vooral afwijkt is de modulaire opbouw waarbij u alleen nog hoeft te kiezen uit één bij de prijs inbegrepen UPnP DNLA of nieuwe HQ Player streaming module. Allebei mag en kan trouwens ook, maar in dat geval zult u wel extra moeten bijbetalen voor het tweede exemplaar. Ook mooi is dat er zelfs dan nog steeds twee lege slots overblijven voor toekomstige ontwikkelingen. Dat Aqua zijn beloften ook echt nakomt, blijkt uit de gestage stroom aan software en hardware updates die de afgelopen tien jaar voor de diverse producten zijn verschenen. Technologische hoogtepunten zijn verder dat iedere module zijn eigen geoptimaliseerde voeding heeft en er samen met de galvanische isolatie van de communicatielijnen bij iedere module, een enorm hoge geluidskwaliteit kan worden gerealiseerd. Ook de voor dit digitale transport ontwikkelde en volledig ontkoppelde hybride 2-traps LAN-switch, is een voorbeeld om letterlijk alle kwaliteit te behouden die bij verschillende andere partijen niet wordt benut. De mooi opgeruimde voorzijde weerspiegelt trouwens niets van al deze onderhuidse ontwerpkracht en is gelukkig heerlijk eenvoudig en zelfs zonder handleiding te bedienen. Alle schakelaars waarmee ook handmatig tussen de modules kan worden geschakeld zijn van het kiep/kanteltype, terwijl een centraal geplaatst geelkleurige OLED display met nummer en resolutie informatie voor een mooi visueel evenwicht zorgt.

Aansluitmogelijkheden

Wanneer ik mijn aandacht naar de achterzijde verplaats, kom ik hier van links naar rechts als eerste een drietal AES/EBU uitgangen tegen. Een gecombineerd tweetal zorgt daarbij dat data tot maximaal 24 bit 384 kHz in PCM en DSD128 (128x de snelheid van cd) kan worden afgespeeld. Wanneer de enkele AES/EBU connectie wordt benut, daalt de datastroom tot een nog steeds zeer respectabele 24 bit 192 kHz en DSD64. De volgende verbindingsmogelijkheid is de huiseigen AQlink. Een eigen I2S variant die gebruikmaakt van de bekende Ethercon RJ-45 connector en informatie tot maar liefst 32 bit 384 kHz in PCM en DSD128 kan verwerken. Een tweetal S/PDIF aansluitingen waarvan één coaxiaal en de ander met 75 Ohm connector, completeren dit brede pakket. Alleen USB ontbreekt en daar is een goede reden voor. Aqua laat deze namelijk bewust weg omdat dit type verbinding door de aanwezige AQlink overbodig is geworden. Daarbij zou een extra USB interface alleen maar verlies aan geluidskwaliteit geven. De in de vorige alinea ruimschoots beschreven hybride 2-traps LAN netwerkswitch zou volgens de ontwerpers een belangrijke bijdrage voor de prestaties van de LinQ leveren.

Voorbereidingen 

Om met de Aqua LinQ zo goed mogelijk als ‘nieuw’ merk kennis te kunnen maken, heb ik dit digitale transport aangesloten op een nog breder scala aan apparatuur dan gebruikelijk. Als eerste als vervanger van mijn eigen Grimm MU1 music streamer en bijbehorende prachtige Mola Mola Tambaqui dac. Terwijl in een tweede deel de Accuphase DC-37 en North Star Design Extremo dac’s samen met de dac gedeelten in de Goldmund Telos 7 en Telos 590 Nextgen II geïntegreerde versterkers worden ingezet. Om te onderzoeken of het merkeigen samenspel het totaalniveau nog verder zou kunnen verbeteren, treden in de laatste ronde ook nog de huiseigen La Scala mk II en goedkopere La Voce S3 aan. Als versterkers is tijdens deze test behalve van de twee eerder genoemde Goldmund versterkers, ook gebruik gemaakt van de referentie Zanden 6000 en machtige Accuphase E-800. Het gebruikelijke kabelassortiment is dit keer ter evaluatie fors uitgebreid met nieuwe topkabels van Siltech, Furutech en AudioQuest. Behalve de inmiddels overbekende Master Contemporary C weergevers, is voor dit vergelijk ook veel gebruik gemaakt van Magico’s bijzondere A1 monitor en de machtige Kudos 707 vloerstaanders.

Gebruik

De oplettende lezer zal bij andere testen van de LinQ mogelijk hebben opgemerkt dat er toch ook een Roon Ready module verkrijgbaar was? Dat klopt helemaal maar er is zeer recent een (hopelijk) tijdelijke kink in de kabel gekomen. Doordat in het Aqua LinQ concept de verschillende modules handmatig worden gekozen, is het namelijk niet mogelijk om daar bij Roon gebruik automatisch naar over te schakelen. Doordat dit echter wel een vereiste voor certificering blijkt te zijn, heeft Aqua voor dit moment besloten om per direct de levering van de Roon module te staken. Uiteraard kan nog wel gebruik worden gemaakt van de beschikbare UpNP DNLA, terwijl de nieuwe HQPlayer module wel met Roon remote kan worden aangestuurd! Voor wie dat wil, kan dus nog steeds van deze zeer gebruiksvriendelijke software gebruik worden gemaakt en dat is een prettig idee.

Luisteren   

Digitale producten van hetzelfde type zitten vaak in dezelfde richting qua weergave en die verwachting was ook min of meer het geval bij de Aqua LinQ. Toch speelde in mijn achterhoofd de verpletterende indruk waarmee het La Diva cd loopwerk zich bij mij meteen op de kaart wist te zetten. Maar ja, cd klinkt bijna altijd substantieel anders dan streaming ook al zijn beiden digitaal. Terwijl de Grimm MU1 dit keer door zijn ingebouwde SSD harde schijf tijdelijk alleen als NAS wordt ingezet, valt ook meteen op hoe anders deze LinQ klinkt. Wezenlijk anders dan het leeuwendeel van de op de markt verkrijgbare streamers/netwerkspelers en veel meer richting de bijzondere weergave die ook het huiseigen La Diva cd loopwerk zo typeert. Wanneer ik de eigenschappen omzet in woorden kom ik tot termen als vloeiend, kleurrijk, ontspannen, stressvrij, naturel qua tonale balans en vooral bijna extreem open en transparant. Dat ook de 3D stereo gelaagdheid hier fors van profiteert, heeft hier zeker mee te maken. Door de vele genoeglijke uren die ik met deze top streamer heb mogen doorbrengen, ontstond de mogelijkheid om dit klankidioom steeds verder te ontrafelen. Belangrijk is hierbij de constatering dat deze openheid niet alleen door het ontbreken van versmering lijkt te ontstaat, maar meer een vrij unieke soort ‘verlichting van het muzikale gebeuren van binnenuit’ bewerkstelt! U kunt dit vergelijken met een huiskamer op een bewolkte dag. Door de ramen schijnt daglicht naar binnen, maar op het moment dat u de verlichting inschakelt ontstaat meteen een heel ander beeld. Want niet alleen ziet u nu alles beter, maar tevens komen ook kleuren, materialen en texturen veel duidelijker tot uiting. Wat hierdoor qua weergave nog extra ontstaat is een ongekende vrijheid, losheid en levendigheid van de weergave. Een palet aan eigenschappen dat de luisteraar (veel) langer dan gebruikelijk aan de comfortabele luisterbank of stoel gekluisterd houdt.

Op jacht naar de best mogelijke verbinding

Uiteraard zijn tijdens deze test ook de verschillende digitale verbindingen aan bod gekomen. Het gaat te ver voor dit verhaal om ook nog eens iedere verbinding eindeloos voor het voetlicht te brengen. Maar ik kan wel zeggen dat de AQlink superieur is aan de andere aanwezige varianten. Want net zoals bij mijn eigen North Star Design cd combi, waar I2S de best presterende verbinding is, blijkt dit in dezelfde mate ook voor de Aqua combinaties te gelden. Want meteen wordt de weergave nog verder opengetrokken, is de presentatie meer puntig, omlijnd en spannend en wordt de muziek beter gelaagd en in een duidelijk groter driedimensionaal panorama geportretteerd. Maar waarom € 365,- voor de AQlink I2S kabel met Ethercon connectoren uitgeven als het ook met een goedkopere standaard CAT 5 of 6 kabel kan? Het werkt met laatstgenoemde inderdaad vlekkeloos en klinkt ook nog eens zeer goed. Maar… waarom zou je compromissen willen als je al zoveel geld uitgeeft voor een top digitaal transport met liefst bijbehorende merkeigen dac? Want zodra de eigen AQlink kabel wordt ingezet, is het pleit vanaf de eerste seconde meteen beslist. Nee, het zijn nu geen werelden van verschil, maar de stabiliteit, vanzelfsprekendheid en overtuigingskracht worden wel nog groter. Daarbij komen dynamische contrasten nog vrijer voor het voetlicht, wordt het laagbereik nog meer kernachtig en bovendien van een heel fraai extra toefje doorzicht en lucht voorzien. Uiteindelijk is het precies het verschil tussen prachtig en ‘wauw’ en dat geeft een enorme boost in het uiteindelijk genieten.

Welke (Aqua) dac? 

Hoewel de LinQ ook met iedere ander kwaliteits-dac via de S/PDIF en AES/EBU zijn typerende kunsten kan laten horen, ben ik uiteindelijk toch het meest geïnteresseerd in de combinatie met de huiseigen dac’s. Niet alleen omdat de filosofie dan pas volledig kan worden doorgetrokken, maar ook om u op de meest heldere wijze met dit nieuwe merk kennis te laten maken. Hoewel ik eigenlijk ‘verkeerd om’ met de duurdere La Scala begin, blijken de overeenkomsten na overschakelen met de prijsgunstiger broer gelukkig groter te zijn dan de verschillen. Want hoewel minder nadrukkelijk dan bij het zeer uitgesproken (extreem fijnzinnig en extreem transparant) La Diva cd loopwerk, zijn ook met het digitale LinQ transport de typerende merkeigenschappen meteen waarneembaar. Want wat is het toch heerlijk om zelfs bij de instap La Voce S3 al meteen de aanstekelijke Italiaanse grandeur, lucht, bezieling en onderhuidse gloed als een opkomende zon te kunnen ervaren. Het is zelfs zo goed en volwassen dat je zonder direct vergelijk met zijn grote broer eigenlijk niets mist. Wanneer ik vervolgens doorstijg naar de bijna dubbel zo dure La Scala, blijft de passie behouden maar nemen ook meteen audiofiele aspecten als het oplossende vermogen, schaalgrootte en realisme verder toe. Doordat deze dac als enige in het gamma over stuurbuisjes beschikt zijn niet alleen vloeiendheid en muzikale zeggingskracht tot het maximale opgevoerd, maar is ook het ruimtebeeld in samenwerking met het LinQ dgitale transport werkelijk fantastisch.

Enorm breed (tot zelfs om mij heen gebogen!), hoog en diep, maar gelukkig nooit onnatuurlijk uit elkaar getrokken en artificieel. Bravo!

Muziek maestro 

Om te laten ‘voelen’ wat deze bijzondere producten met u als luisteraar kunnen doen, ga ik van start met de recent door mij ontdekte Amerikaanse gitarist, keyboardspeler en componist David Helpling. Ik had nog nooit van de goede man gehoord maar kwam bij zijn muziek terecht door Patrick O’Hearn, één van mijn favorieten op het gebied van de elektronische muziek. Patrick is één van de allerbesten als het gaat om dromerige, sferische, maar ook enorm gelaagde beelden in de woonkamer of luisterruimte neer te vlijen. Het valt droog gezegd onder de noemer New Age of Ambiant electronic, maar voor mij is het vooral een stijl die op een goed systeem mijn fantasie enorm kan prikkelen. Maar met deze Aqua componenten gaat het zelfs nog een versnelling hoger en ontvouwt een droomlandschap waar je bijna in zou kunnen verdwalen. Qua ervaring komt misschien nog wel een fiets, auto- of motorrit op een perfecte dag, met een perfecte temperatuur en de mooiste lichtval, in een vakantieland naar keuze bij zonsondergang (Patrick) of zonsopkomst (David) in de buurt. Een hele mond vol voor een enorm bevredigend en tegelijkertijd euforisch gevoel, wat eigenlijk alleen maar plaatsvindt als alles optimaal samenkomt en je jezelf daarvoor open kunt stellen. In geval van David Helpling is dat voor mij zijn debuutalbum uit alweer 1996, genaamd Between Green and Blue. Behalve het prachtige artwork wat dit keer heel goed bij de inhoud aansluit, is de sfeer van dit debuut album duidelijk lichtvoetiger en energieker van toon dan de normaliter wat donkerder en meer gedragen composities van Patrick O’Hearn. Terug nu naar Between Green and Blue wat al meteen voortvarend van start gaat met het vlotte, sferische en prettig pulserende nummer Stormchaser. Waar de LinQ met de bijbehorende La Scala en in iets mindere mate ook de prijsgunstigere La Voce S3 dac aangesloten met de AQlink I2S kabel prachtig in slaagt, is het weergeven van een opmerkelijk luchtig en werkelijk extreem wijds 3D panorama. De weergave met percussieaccenten uiterst links en rechts, vouwen zich wanneer uw thuisopstelling dat toelaat, helemaal om de luisteraar heen. Daarbij worden alle lagen in de compositie op een bijna nadrukkelijke wijze van elkaar gescheiden, terwijl de muziek toch continu één geheel blijft. Interessant is hierbij een vergelijking met mijn toch nog wel stuk duurdere referentie Grimm MU1 en Mola Mola Tambaqui dac. Ook die combinatie is in staat tot een groots en voortreffelijk gelaagd 3D panorama met zeer natuurlijke uitlichting van het klankspectrum. Maar waar beide uitdagers de muziek kleuringsvrij en in hoge mate accuraat weergeven, belichten de Aqua componenten de muziek meer van binnenuit, terwijl het Nederlandse span het geheel een meer duidelijke omlijning en een portie Hollandse nuchterheid meegeeft. Alles is daarbij meer zoals we kunnen herinneren van een (akoestisch) live concert en een Bösendorfer concertvleugel blijft ook exact een Bösendorfer. De Aqua componenten gaan dan meer richting van hoe kan het ook anders, een Italiaanse Fazioli. Dezelfde sonoriteit maar lichtvoetiger qua presentatie, helderder van klank in met name het hogere middengebied en voorzien van een meer mediterraan temperament. Mooi is dat beide combinaties de muziek natuurgetrouw weergeven maar daarbij ook een andere invalshoek hanteren. Waar de aanzienlijk duurdere Grimm en Mola combinatie een voorsprong neemt is bij aspecten als rust, het tonale evenwicht en in de laagdefinitie. Tussen de prijsgunstige La Voce S3 en duurdere La Scala uiten zich verschillen meer bij het oplossend vermogen, grotere dynamische contrasten, nog breedbandiger en meer vrijheid en gemak. Maar de klankmatige inslag is verder wel hetzelfde en voor het gevraagde bedrag zijn beiden enorm goed.

Emotionele lading

Om deze test in stijl af te sluiten, presenteer ik u graag het zeer recent uitgebrachte album Quiet Places van (elektrische) harpvirtuoos Andreas Vollenweider. Een inmiddels alweer 67-jarige muzikale jeugdheld die bij mij al vanaf 1981 met zijn Behind the Gardens album en de vele opvolgers altijd een warm en geborgen muzikaal gevoel heeft weten op te roepen. Quiet Places is stemmiger, meer bezinnend en tegelijkertijd diepgaander dan de meeste van zijn eerdere werken. Zeker door de muzikale wendbaarheid en emotionele snaar rakende weergave van de Aqua’s, krijgt Quiet Places ineens nog meer diepgang en ontstaat een bij streamers zelden optredende drang om nog dieper in deze muziek te duiken. Zo roept het nummer The Pyramidians zoete herinneringen van het nog altijd prachtige Behind the Gardens album. Bella Smiling doet opnieuw een duit in het belevingszakje door het originele nummer Belladonna van het Cavarna Magica album uit 1983 op melancholische wijze te eren. Maar hoe staat het met de audiofiele kwaliteiten van de Aqua componenten? Ook die zijn gelukkig allemaal van hetzelfde hoge niveau. Toch is een opmerking aangaande de zeer hoge transparantie hier wel op zijn plaats. Want met name wanneer een bepaald audiosysteem en/of luidsprekers de neiging hebben helder en transparant te klinken, is het best mogelijk dat deze aspecten met de Aqua’s erbij te veel de aandacht op gaan eisen en te veel nadruk krijgen. Maar is dat uiteindelijk niet met alles? Het hoort ook bij de kunst om een passend systeem samen te stellen. Peper en zout en alles in de juiste mate om die prachtige illusie van echte muziek weer thuis in de luisterruimte of huiskamer te laten herbeleven.

Conclusie

Laat ik beginnen met de stelling dat dit bijzondere Italiaanse merk beslist een groter publiek verdient. Want mede gezien de gevraagde bedragen heeft hier echt een rij toppers in de luisterruimte gestaan zonder weerga. Noem het bezieling, noem het passie of noem het diepgaand genieten. Feit is in ieder geval dat de producten van Aqua acoustic quality bij iedere aanwezige luisteraar gevoelens op zullen roepen. Maar waar het bij merken die dit bewerkstelligen vaak een (bewuste) klankmanipulatie betreft, krijg ik die indruk bij Aqua niet. Ik denk eerder dat ze bepaalde technische aspecten en onderlinge relaties op het spoor zijn gekomen die zorgen voor een fundamenteel andere invalshoek van de materie. Dit blijkt ook uit de weergave zelf waarbij geen gebieden ‘vals’ worden versterkt of benadrukt. Wel kan het zijn dat de zeer hoge transparantie en helderheid niet ieders ding zijn en al helemaal niet wanneer uw systeem deze eigenschappen verder ook heeft. Maar houdt u hier rekening mee en kunt u extra doorzicht in uw muziek goed waarderen, dan is een kennismaking van harte aan te bevelen. Maar pas op, want het luisteren naar Aqua componenten kan bijzonder verslavend werken en eenmaal ervaren wilt u nog moeilijk zonder!

Prijzen

• Aqua LinQ digital transport (Renderer 1) € 5.960,- (inclusief één UPnP of HQPlayer NAA module naar keuze)
• Aqua extra module (UPnP of HQPlayer) € 1.340,-
• Aqua LinQ digital transport (Core) € 7.450,- (inclusief Sygnalist licentie, HQPlayer Core en HQPlayer NAA module) Plug and Play Audio Engine for Roon (nieuw!)
• AQlink I2S cable with Ethercon € 480,- (verbinding met Formula en La Scala dac)
• AQlink I2S cable with RJ45 €  420,- (verbinding met La Voce S3 dac)
• Aqua La Scala MKII Optologic DAC € 6.980,-
• Aqua La Voce S3 Discrete dac € 4.060,-

Hexagon Audio, e-mail: info@hexagonaudio.eu, www.hexagonaudio.eu