Dolby Atmos en DTS:X zijn nieuwe audioformaten die we op steeds meer receivers, soundbars en andere home cinema-apparaten tegenkomen. Maar, er is nog een ander audioformaat dat we langzaam maar zeker steeds vaker tegenkomen; Auro 3D. In dit artikel leggen we je uit wat het precies is en testen we het ook zelf.
Wat is Auro 3D?
Om Auro 3D uit te leggen beginnen we bij het wat bekendere Dolby Atmos en DTS:X. De traditionele surround-opstellingen en -formaten gaan uit van een 5.1-kanaals of 7.1-kanaals vloeropstelling van luidsprekers. Hierbij zien we een centerspeaker, twee frontspeakers, twee surround-speakers en een subwoofer terug. In een 7.1-kanaals opstelling maak je gebruik van twee surround-speakers en twee surround back-speakers. Dit is één laag met luidsprekers, ter hoogte van het oor. Dit verzorgt een prima surround-ervaring qua diepte en breedte, maar in de hoogte mist er wat. Wat gebeurt er immers boven de kijker/luisteraar wanneer er een vliegtuig overvliegt of wanneer het regent? Met de komst van Dolby Atmos en DTS:X wordt hier een extra laag aan toegevoegd, boven de luidsprekers van de 5.1-kanaals of 7.1-kanaals opstelling.
Deze extra laag met hoogte/top luidsprekers moet effecten van boven verzorgen en voorziet in een hoger geluidsveld. Je wordt dus als het ware omringt met 360 graden geluid. Dat is niet enkel zo op momenten dat er echt iets in de hoogte plaatsvindt, zoals een vliegtuig dat overvliegt, maar ook voor het creëren van een volledig geluidsbeeld. Want hoewel onze oren (en onze hersenen) vooral gericht zijn op het waarnemen van geluid recht voor ons (en ook een stukje achter), zijn bijvoorbeeld reflecties van een plafond belangrijk om ons een plaats te geven in een ruimte.
Auro 3D werkt op eenzelfde manier maar in een optimale set-up wordt uitgegaan van drie lagen; de laag op oorhoogte, de ‘hoogte’ laag en de zogenaamde ‘voice of god’ boven de luisterpositie. Met deze drie lagen, waarbij zich boven de luidsprekers van de 5.1-opstelling schuin naar beneden gerichte luidsprekers bevinden, moet een overtuigend 360 graden geluid weergegeven worden waardoor je jezelf nog beter in de actie/omgeving waant.
Luidsprekeropstellingen voor Auro 3D
Auro 3D gaat dus in de basis uit van een 5.1-kanaals opstelling op oorhoogte en daarboven de hoogte- en top-laag. Auro 3D houdt vier opstellingen aan als optimaal, opstellingen die aangeraden worden;
9.x-opstelling
- Een 5-kanaals opstelling op oorhoogte (Center, front links, front rechts, surround links en surround rechts)
- Hoogtespeakers boven de front links en front rechts
- Hoogtespeakers boven de surround links en surround rechts
- Een of meerdere subwoofers
10.x-opstelling
- Een 5-kanaals opstelling op oorhoogte (Center, front links, front rechts, surround links en surround rechts)
- Hoogtespeakers boven de front links en front rechts
- Hoogtespeakers boven de surround links en surround rechts
- Een topspeaker (voice of god) boven de luisterpositie
- Een of meerdere subwoofers
11.x-opstelling
- Een 5-kanaals opstelling op oorhoogte (Center, front links, front rechts, surround links en surround rechts)
- Hoogtespeakers boven de front links en front rechts
- Hoogtespeakers boven de surround links en surround rechts
- Een topspeaker (voice of god) boven de luisterpositie
- Een hoogtespeaker boven de centerspeaker
- Een of meerdere subwoofers
Of (voor een 7.1 opstelling)
- Een 7-kanaals opstelling op oorhoogte (Center, front links, front rechts, surround links, surround rechts, surround back links, surround back rechts)
- Hoogtespeakers boven de front links en front rechts
- Hoogtespeakers boven de surround links en surround rechts
- Een of meerdere subwoofers
13.x-opstelling (met 7.1-opstelling onder)
- Een 7-kanaals opstelling op oorhoogte (Center, front links, front rechts, surround links en surround rechts)
- Hoogtespeakers boven de front links en front rechts
- Hoogtespeakers boven de surround links en surround rechts
- Een topspeaker (voice of god) boven de luisterpositie
- Een hoogtespeaker boven de centerspeaker
- Een of meerdere subwoofers
Auro 3D versus Dolby Atmos
Auro 3D is op papier een hele interessante techniek, maar het grote probleem is dat er nog maar heel weinig content beschikbaar is met een Auro 3D soundtrack. Ook wij hebben flink moeten zoeken en kwamen maar een handjevol films en iets meer muziek tegen. Films met Dolby Atmos-soundtracks verschijnen er echter steeds meer.
Puur de beschikbaarheid van content hoeft geen probleem te zijn maar Auro 3D vraagt een iets andere luidsprekerplaatsing dan Dolby Atmos (en DTS:X). Voor Dolby Atmos is het optimaal als de luidsprekers in de top-positie hangen, dus recht tegen het plafond aan en niet direct boven de front/surroundluidsprekers. Meer hierover lees je in ons artikel over het positioneren van luidsprekers voor Dolby Atmos. Bij Auro 3D wordt aangeraden om de luidsprekers in de tweede laag, de zogenaamde height-luidsprekers, precies boven de surround en frontluidsprekers (en in grotere opstellingen de center) te hangen en ze iets schuin omlaag richting de luisterpositie te wijzen. Voor een optimale weergave wordt dan ook nog het voice of god-kanaal boven de luisterpositie aangeraden.
Het combineren van Dolby Atmos en Auro 3D in één opstelling is mogelijk maar niet optimaal. Het wordt dan een compromis voor beiden, of optimaal voor de een en minder optimaal voor de ander. Er zijn mensen die zowel een Atmos- als een Auro 3D-opstelling neerzetten maar dat is voor de meesten niet weggelegd. In onze situatie is het toevallig het compromis; de thuisbioscoop is geplaatst op zolder, met aflopend plafond. Hierdoor zijn de top-speakers voor Atmos schuin boven de frontspeakers en surroundspeakers geplaatst. Een voice of god-kanaal en een hoogtekanaal voor de centerspeaker ontbreken. Voor Dolby Atmos maken we dus gebruik van een 7.1.4-kanaals opstelling, voor Auro 3D maken we gebruik van de 9.1-kanaals opstelling.
Overigens heeft Auro 3D een uitgebreide handleiding gemaakt met alle opstellingsmogelijkheden en optimale posities van de luidsprekers, mocht je je er nog verder in willen verdiepen.
De receiver
Nu je één van de bovenstaande luidsprekeropstellingen gekozen hebt is het de beurt aan de receiver. De receiver moet namelijk ondersteuning bieden voor Auro 3D; hij moet het signaal kunnen herkennen, kunnen decoderen en richting de speakers kunnen sturen. Op dit moment zijn er nog niet veel (betaalbare) receivers die met Auro 3D om kunnen gaan. Denon en Marantz zijn twee van de weinige partijen die de mogelijkheid bieden verschillende receivers te voorzien van een upgrade die Auro 3D toevoegt. Maar, voor die upgrade moet wel betaald worden. Bij Denon kunnen bijvoorbeeld de AVR-X7200W, de AVR-X6300H, AVR-X6200W, AVR-X5200W en de AVR-X4300H de originele Auro 3D-mix decoderen en met een Auro 10.1 kanaal configuratie (inclusief voice of god-kanaal) afspelen. De AVR-X4100W en AVR-X4200W kunnen een Auro 9.1 kanaals configuratie verwerken voor volledige hoogtelagen.
Voor 149 euro kun je deze receivers voorzien van Auro 3D. De installatie is kinderlijk eenvoudig; je registreert je receiver via de website van de fabrikant, doet de betaling en zorgt ervoor dat je receiver verbonden is met het internet. Vervolgens voeg je de Auro 3D-upgrade via het menu van de receiver toe. Wij hebben de AVR-X6300H en kunnen dus maximaal een 10.1-kanaals Auro-weergave laten verzorgen. Aangezien we geen voice of god-kanaal hebben is het een 9.1-kanaals weergave met een 5.1-kanaals opstelling voor de onderste laag en een 4-kanaals opstelling voor de bovenste laag.
Overigens krijgt je niet alleen de mogelijkheid om Auro 3D-materiaal weer te geven. Net als DTS:X en Dolby Atmos biedt Auro 3D een zogenaamde upmix-functie. Onafhankelijk van de input kan de Auro 3D-processor een 3D ervaring creëren dankzij Auro Matic. Dit up-mixing algoritme converteert bestaande content naar een Auro 3D formaat. Auro 3D herkent Mono, Stereo en 5.1 Surround signalen en transformeert deze naar audio die alle Auro hoogte-speakers aanstuurt.
De content
Zoals gezegd is het aanbod van muziek en films met een Auro 3D-soundtrack nog vrij beperkt. Een simpele zoekopdracht op grote websites als Amazon en Bol.com levert nog maar weinig resultaten op. Wij hebben voor de test in ieder geval wat content verzameld;
- Tiësto: Elements of Life (muziek, Blu-ray)
- Lichtmond 3: Days of Eternity (muziek, Blu-ray)
- Red Tails (film, Blu-ray)
- George McCrae: Love (muziek, Blu-ray)
- Brussels Jazz Orchestra (muziek, Blu-ray)
- Ozark Henry (muziek, Blu-ray)
- Auro 3D 2014 demo disc (democontent, Blu-ray)
De test: hoe klinkt het?
Allereerst is het van belang te vermelden dat we gebruikmaken van een opstelling die ontworpen is voor Dolby Atmos maar een aardig compromis is om zowel van Dolby Atmos als Auro 3D te kunnen genieten. Optimaal is de weergave zeker niet – zo ontbreekt het voice of god-kanaal bijvoorbeeld – maar het geeft wel een aardige indruk van de kwaliteit van Auro 3D.
Mocht je een receiver van Marantz of Denon gebruiken dan is het ook goed om te weten dat je een andere luidsprekerconfiguratie moet aanmaken voor Auro 3D. Waar je bij Dolby Atmos de hoogte-kanalen als top-kanalen instelt moet je voor Auro 3D een 11.1-kanaals opstelling met hoogtekanalen configureren. Je kunt beiden aanmaken en handmatig schakelen wanneer je wisselt tussen content met Dolby Atmos en content met Auro 3D. Daarbij kan door de ondersteuning van maximaal 10.1-kanaals Auro 3D geen 7.1-opstelling voor de onderste laag gebruikt worden. In deze test maken we dus gebruik van 5.1-kanaals laag, en 4.0-kanaals hoog.
We zijn begonnen met de demodisc van Auro 3D, aangezien we daarmee toch het maximale effect zouden moeten kunnen waarnemen. Er staan op deze disc tal van filmfragmenten, muzieknummers en testgeluiden om je Auro 3D-opstelling en luidsprekers eens goed aan de tand te voelen. En die eerste indruk was zeer goed. Er staan een aantal promotievideo’s op waarmee het surround-effect natuurlijk wat extra benadrukt wordt, maar Auro 3D laat met verschillende video’s ook op een simpele manier zien hoe de tweede laag (in ons geval de bovenste laag) leven en dynamiek aan een muziekstuk of film toe kan voegen. Zo is er een fragment beschikbaar waarmee je middenin de stad geplaatst wordt en het geluid de ene keer met tweede laag en de andere keer zonder tweede laag te horen krijgt. De tweede laag zorgt voor veel meer leven, meer subtiele details en vooral een veel hoger en dieper geluidsveld. De bewering dat je je nog beter in de actie waant wordt hier wel gestaafd.
In een andere demovideo sta je op een bospad en komt er vanuit de verte een tractor aangereden. We zien hem niet want het beeld is statisch, maar de fluitende vogels, de geluiden van het bos en de steeds dichterbij komende tractor laten het geheel tot leven komen. Het komt zo gedetailleerd en realistisch over dat je, zodra de tractor langsrijdt, even omkijkt om te zien of hij niet echt langsrijdt. De combinatie van onderste en bovenste laag geeft je meer het idee dat de omgeving waarin je staat leeft, en niet beperkt wordt door de ruimte waar je jezelf op dat moment in bevindt.
We hebben ook de Pure Audio Blu-ray discs van Tiësto, George McCrae en het Brussels Jazz Orchestra aan een uitgebreide luistertest onderworpen. De beleving is over algemeen bij de drie totaal verschillende stijlen hetzelfde; door de extra laag krijg je een hoger en dieper geluidsveld, een geluidsveld waar je middenin zit, in soms meer en soms mindere mate. Met name bij de muziek van Tiësto is het niet zozeer dat de artiest voor je neus staat te spelen maar meer een beleving van muziek om je heen. Opkomende effecten uit de hoogtekanalen, een diepe en strakke bas en heldere klanken uit de surroundspeakers. Auro 3D verzorgt een totaalplaatje waar meer leven en dynamiek inzit, en waarmee je omringd wordt door instrumenten, effecten en klanken. Het is een schouwspel van instrumenten en met je ogen dicht waan je je in de wereld van de artiest. Bij de muziek van het Brussels Jazz Orchestra hadden we meer het gevoel in een concertzaal te zitten. Het merendeel van de instrumenten lijkt voor je te staan maar een aantal instrumenten klinkt door in de tweede laag en surroundspeakers waardoor je het idee hebt dat het de akoestiek van de concertzaal is. Je wordt iets minder bewust omringd met effecten en klanken, wat de luisterervaring voor deze muziekstijl zeker ten goede komt. Het is meer een natuurlijke weergave met een ietwat aangedikte akoestiek van een mooie concertzaal.
De enige film met Auro 3D soundtrack is Red Tails, een indrukwekkende film met de perfecte content voor de ultieme surroundervaring; vliegtuigen en gevechten in de lucht. De surroundervaring is hier te vergelijken met die van Dolby Atmos, met geen opvallende verschillen in onze surroundopstelling. Dat neemt niet weg dat die ervaring zeer goed is; met een breed en diep geluidsveld, overtuigende surroundeffecten, naadloze overgangen tussen de speakers, strak en diep laag, heldere subtiele details en een perfecte plaatsing van audio-objecten in de ruimte. De filmbeleving is optimaal en je waant je dan ook middenin de actie.
Conclusie
Een echte conclusie kunnen we er niet aan verbinden, maar met onze opstelling – een compromis voor Atmos en Auro 3D – en het beperkte aanbod aan content weet Auro 3D ons wel te overtuigen. Zeker de demovideo’s en muziek met Auro 3D bieden een indrukwekkende toegevoegde waarde, een waarde die alleen maar toe zal nemen wanneer de opstelling voor Auro 3D geoptimaliseerd wordt. Of je dat moet doen is natuurlijk de grote vraag want het aanbod is echt minimaal en vooralsnog zien we geen grote toename met bekende films of artiesten. Een compromis tussen Auro 3D en Atmos voor wat betreft de luidsprekeropstelling lijkt voor nu dan ook de beste oplossing voor diegenen die graag met Auro 3D aan de slag willen gaan.
Meer informatie
Meer informatie over audioformaten, technieken en standaarden vind je in onz tips en advies-sectie.
Reacties (2)