Review: Arcam AVR850 av-receiver

/span>

Introductie Arcam AVR850

De AVR850 is momenteel het vlaggenschip onder de AV-receivers bij Arcam. Dat merk je meteen aan het prijskaartje van bijna 5.700 euro, een som waardoor dit toestel wellicht enkel mensen gaat aanspreken die een aparte thuisbioscoop willen bouwen. Maar dat is te eng bekeken: de achterliggende designfilosofie van Arcam betekent dat hun toestellen meer dan doorsnee AV-receivers gericht zijn op muziekweergave. Hierdoor is een AVR850 (of een lager model, zoals de AVR550 die we eerder bekeken) ook interessant voor wie surround- en stereoweergave door één betere versterker wil laten afhandelen.

Surroundliefhebbers mogen zich ook niet laten afschrikken door het 7.1-etiket. De AVR850 verwerkt surround tot 7.1.4, maar als je effectief zo’n opstelling bouwt moet je wel die vier bijkomende kanalen naar een of twee aparte versterkers sturen. Een van onze testopstellingen is 5.1.4, dus hebben we nog een bijkomende Arcam P249 (1.999 euro) ingezet voor die laatste twee hoogtekanalen.

Nog even dit: de AVR850 is geen nieuw toestel, maar blijft nog een langere tijd relevant. In tegenstelling tot merken als Denon en Onkyo ziet Arcam niet de noodzaak om elk jaar updates voor zijn receivermodellen uit te brengen. Dat is deels mogelijk omdat de Arcams, zoals de AVR850, niet bepaald inzetten op streaming. Er worden wel nog firmware-updates uitgebracht om de receivers op surroundvlak actueel te houden. Zo is de AVR850 via een update recent uitgerust met IMAX Enhanced, en dat is relatief uniek in de markt. Misschien komt dat ook wel omdat Arcam deel is van de Harman-groep, die op zijn beurt ingebed is in moederbedrijf Samsung. Het heeft daardoor misschien wel meer aandacht voor beeldtechnologieën gekregen.

Betalen voor pure power

Wie de review van de AVR-550 herleest en dan naar dit artikel komt, zal snel merken dat veel van dezelfde opmerkingen terugkeren. Moet je dat vreemd vinden? Niet echt. Het verschil tussen lagere en hogere AV-receivers is bij alle fabrikanten nu eenmaal bijna altijd relatief klein. Meer kanalen, af en toe een feature meer, en vooral een beter versterkerluik zijn de voornaamste redenen om een duurder model te kopen. Bij Arcam is dat niet zo anders, al lijken hun AV-receivers nog meer dan bij andere merken heel sterk op elkaar. Bovendien heeft zelfs het instapmodel bij Arcam (de AVR390) een prima versterkerluik, wat het argument dat je voor een hoger model kiest vanwege een betere audioweergave voor een stuk ondergraaft.

In termen van aansluitingen en mogelijkheden zijn de AVR-550 en AVR850 wel heel gelijkend. Beide kunnen 7.1 (of 5.1.2) aansturen en 7.1.4 verwerken. Alle twee hebben 7 HMDI-ingangen, drie HDMI-uitgangen (maar in twee zones), evenveel audio-ingangen, en precies dezelfde ondersteuning voor surroundcodecs. De twee Arcam-receivers zien er zelfs quasi-identiek uit. De brandende vraag is dan ook: waarom circa 2.000 euro meer uitgeven aan de AVR850? Het antwoord zit volledig bij het versterkergedeelte. Enkel de AVR850 is uitgerust met Arcams bejubelde klasse G-versterkertechnologie, wat een zeer interessante combinatie is van klasse A en klasse AB. In dit artikel en video-interview met ingenieur Andy Moore op HiFi.nl leer je er meer over.

Klasse G-technologie is niet de enige techniek die een oplossing biedt van de tweestrijd klasse A (weinig vervorming, hoog verbruik) vs klasse AB (laag verbruik, mogelijk vervormingsproblemen), maar wel een van de betere. Ook bij onze recensie van de Arcam SA-20 merkten we op dat het kracht weet te combineren met een wel heel fijne klank.

Terug naar de AVR850. Het enorme versterkingsluik van deze 20-kg wegende receiver levert een hoeveelheid power die je bij de meeste AV-receivers enkel op papier ervaart. Gebruik je hem in stereomodus, dan krijgen de stereokanalen 120 Watt (bij 8 Ohm en continu over het volledig frequentiebereik belast) per kanaal tot hun beschikking. Bij 4 Ohm is dat 200 Watt. Bij alle zeven kanalen valt dat terug naar 100 Watt (bij 8 ohm) of 180 Watt (bij 4 ohm). Nu ja, ‘terugvallen’. Dat is echt veel vermogen, gegeven dat enkel bij de allerdrukste surroundmixes effectief veel naar alle kanalen wordt gestuurd. Doorheen het testen viel het regelmatig op dat de receiver inderdaad zeer krachtig presteerde, waardoor luidsprekers uit een goedkopere klasse echt konden uitblinken.

Een nieuwe Dirac

Wij geloven heel sterk in het nut van (goede) kamerkalibratiesoftware. Dat Arcam kiest voor Dirac vinden we dus een bijzonder goede zaak. Of Dirac de allerbeste software is om akoestische en luidsprekerplaatsingsproblemen aan te pakken is wellicht voer voor een intense cafédiscussie tussen surroundliefhebbers. Maar zonder twijfel behoort het tot de absolute top, daar gaat niemand over discussiëren. Onder meer omdat verder gaat dan enkel kijken naar de impact van de kamer op de frequentieweergave en de impulsrespons, zoals bij conventionele kalibratiesoftware. Dirac analyseert eveneens de prestaties van je speakers en bekijkt of een luidspreker zelf fasecoherent is – dus of de drivers van één speakers wel goed getimed zijn en een coherent geluidssignaal aan je oren aanleveren. Het houdt dus rekening met het tijdsdomein, een serieus pluspunt.

Het grote nadeel van Dirac is dat het meetproces complex is. Zeker als je kijkt hoe snel je meet met pakweg Yamaha’s YPAO of bij de receivers uit de Onkyo/Pioneer-stal (incluis Integra), dan kun je niet anders dan vaststellen dat Dirac aardig wat moeite kost. Zelfs vergeleken met de multimetingen van Denon/Marantz is het meer werk en heb je meer materiaal nodig. Zonder een goed statief wordt het al lastig, een USB-meetmicrofoon is een aanrader. Arcam levert trouwens een microfoon mee, maar wij zouden aanraden dat je een 70-80 euro investeert in een UMIK-1 USB-microfoon. Voor een UMIK-microfoon kun je een kalibratiebestandje downloaden, wat nauwkeuriger omdat dan de microfoonkarakteristieken worden genegeerd bij de Dirac-metingen. Er zijn natuurlijk ook duurdere opties.

Een kamermeting voer je uit met een laptop en de aangesloten microfoon. Je maakt meerdere metingen, tot negen stuks. Bij een surroundopstelling met hoogtekanalen neemt dat gauw aardig wat tijd in beslag. Niet enkel omdat het veel metingen zijn, maar ook omdat je tijd moet nemen om de microfoon telkens juist te plaatsen.

Na de meting zal de Dirac-software – die je moet installeren op je pc – je nog mogelijkheden geven om de resultaten aan te passen op een grafische curve. In een laatste stap worden er filters berekend op de servers van Dirac en wordt het resultaat naar de AVR850 gestuurd. Een internetverbinding is dus een must, net als wat geduld. Je bent even bezig, met het meten maar ook het aanpassen. De praktijk wijst uit dat je wellicht zal terugkeren naar de gemeten data om toch weer een aanpassing uit te proberen. Het vraagt immers wat inzicht en ervaring om echt een goed resultaat te bekomen dat kamerproblemen oplost én het karakter van je speakers behoudt. De standaard target-curve van Dirac is immers te neutraal. Vinden wij, maar ook veel pro’s waar we mee spraken.

De kans is groot dat je inderdaad de voorgestelde curve gaat aanpassen, in het bijzonder als je veel naar muziek luistert. De Dirac-curve werkt agressief pieken in het midhoog en hoog weg, maar dat kan net hetgeen zijn dat karakter en een detailgevoel aan je speakers geeft. Het aanpassen van de Dirac-curve kun je per speaker doen of per speakergroep als dat relevant is (bijvoorbeeld links-rechts vooraan). Dat laatste is echt aan te raden, tenzij er een bepaald probleem zou zijn bij één bepaalde speaker, bijvoorbeeld door een plaatsingsprobleem. Stel dat je rechtse surroundspeaker achteraan noodgedwongen tegen een muur moet staan, terwijl de linkse wel vrij staat. Dan kan het nodig zijn om een aparte correctiecurve te voorzien voor de rechterspeaker.

Na het aanpassen van de curve(s), creëert Dirac een filter die naar de AVR850 wordt gestuurd. Dat duurt wel even, bij ons al gauw een minuut of twee.

Het (relatief) vele werk dat er bij Dirac komt kijken, kun je omzeilen door de receiver te laten installeren door een installateur verbonden aan een winkel. Arcam zelf is daar voorstander van, maar het is zeker niet onmogelijk om het zelf te doen. Het is niet alsof je de receiver kapot kunt maken of zo.

Het goede nieuws is dat Dirac op punt staat om zijn software te updaten. Meer zelfs, de AVR850 is een van de apparaten waarmee je al met een bèta van deze Dirac 2.x kunt werken. En dat is een goede zaak, want de nieuwe Dirac-versie introduceert een veel duidelijkere interface en ook apps die werken op een iOS- of Android-apparaat. De screenshots die je hierboven ziet komen van deze nieuwe versie. Je kunt dus ook meten via je tablet, al is het wel een goed idee om een meetmicrofoon via USB aan te sluiten op je mobiel toestel. Wij hebben tijdens deze test ook gewerkt met Dirac 2; onze uitgebreidere bevindingen kun je binnenkort lezen in een achtergrondstuk over deze nieuwe software.

Sobere interface

Bij Arcam moet je niet zijn als je een interface zoekt met veel blingbling. Hier geen grafische elementen of uitleg voor beginners, zoals afbeeldingen die tonen waar je speakers moet plaatsen en hoe je kabels moet aansluiten. Daarvoor moet je bij een merk als Denon zijn. Alles wordt geregeld via tekstmenu’s, wat op zich wel heel helder is. Voor iemand die weet wat hij doet – zoals een installateur – is de Arcam-interface heel doeltreffend. Alles is to the point, zonder speciale processingfuncties, zodat een kenner snel dingen kan instellen en aanpassen. Op zich is dat dus best ok. Alleen mis je bij de AVR850 het (kleine) plezier van een indrukwekkende interface die op je groot scherm verschijnt als je erin duikt. Zowel Denon/Marantz als Yamaha geven op dit vlak meer voldoening.

De strakkere Arcam-aanpak wil trouwens niet zeggen dat er zaken ontbreken. Integendeel, je krijgt zelfs heel handige opties. Zo kun je per ingang nuttige dingen instellen, gaande van de actieve geluidsmodus (zodat bijvoorbeeld de cd-ingang automatisch naar stereo schakelt) tot toneregelingen. Heel praktisch vinden we dat je per ingang de stereomodus kunt instellen, waarbij je kunt kiezen om de stereospeakers full-range dan wel beperkt te laten spelen in combinatie met een sub die je dan ook apart voor stereo kunt afstellen. Haat je pakweg DTS Neural:X? Je kunt ook surroundmodi permanent uitschakelen, zodat de bediening simpeler wordt. Het zal je echter niet verbazen dat je bij de AVR850 geen uitgebreide DSP-modi tegenkomt. De Weense concertzaal- of Beierse bierkelder-geluidsmodus ga je hier niet vinden. Maar dat is eigenlijk ook echt niet zo erg.

Je kunt overigens per ingang ook de door Dirac-gegenereerde filter automatisch in- of uitschakelen. Het spijtige hier is dat Arcam enkel het uploaden van één filter toelaat, zodat je niet een bijvoorbeeld een spectaculaire filter kunt toepassen voor je surroundopstelling en een warmere voor je muziek in stereomodus. De filosofie achter Dirac is natuurlijk dat je één ultieme filter creëert en niet met meerdere werkt, maar toch denken we dat sommige mensen graag zouden willen wisselen. Meerdere Dirac-filters zouden ook een A/B-vergelijking tussen twee aangepaste filters toelaten, wat wel handig is in de experimenteerfase. Bij onze recent test van de Linn Selekt kon dat vergelijken tussen verschillende curves met Linns Space Optimisation-systeem wel – en dat hielp toch bij het finetunen van de klank naar onze persoonlijke smaak. Wel kun je bij de AVR850 met een druk op de audioknop op de remote snel schakelen de Diracfilter in- en uitschakelen.

Weinig streamingopties

We gaven het al aan: Arcam zet niet echt in op een uitgebreid streamingplatform met multiroom-mogelijkheden. Er zijn twee opties om via streaming te luisteren. Spotify Connect is present en werkt zoals gebruikelijk gewoon heel goed. Wil je eigen bestanden afspelen, dan werk je via UPnP/DLNA. Op zich functioneert DLNA prima, vooropgesteld dat alle elementen (server, controle-app en speler) in het verhaal goed zitten. Arcam zorgt voor dat tenminste twee van die drie zaken naar behoren functioneren. De Arcam AVR850 heeft een mediaspeler die veel formaten lust (maar ALAC niet); het bedienen doe je via de Arcam MusicLife-app die sinds kort ook op Android beschikbaar is. De Arcam-interface op de tv mag sober zijn, de MusicLife-app is visueel wel knap en intuïtief. Toch zouden we je aanraden te kijken naar een alternatieve app, althans op Android. Met BubbleUPnP bedien je de Arcam qua DLNA-streaming ook én je krijgt bijkomende mogelijkheden, zoals het streamen vanaf Qobuz, Tidal en Google Play Music. In elk geval, of je nu streamt via Spotify, MusicLife of een andere app, op je tv-scherm zie je wel een heel saai beeld verschijnen. Het is geen breekpunt natuurlijk, maar een albumhoes tonen is toch wat sexyer dan een tekstuele opsomming uit de jaren negentig.

Is het erg dat de AVR850 qua streaming veel minder biedt dan rivalen zoals Denon, Onkyo/Pioneer/Integra en Yamaha, en geen multiroom? Dat hangt wat van je eigen voorkeuren af. Als je kiest voor een Arcam-receiver zouden wij aanraden dat je hem uitbreidt met een Chromecast-adapter die je in een vrije HDMI-poort steekt. Dan kun je meteen streamen vanuit de apps van alle muziekdiensten en zelfs video doorsturen van videodiensten zoals Amazon Prime Video en Netflix, en dat voor 79 euro (als je de 4K-versie koopt, anders is het 39 euro). Die Chromecast-adapter laat bovendien je receiver samenspelen met andere Chromecast-speakers, al kun je niet bijvoorbeeld het geluid van een tv-uitzending of van een aangesloten cd-speler doorsturen naar speakers in de keuken. Dat zijn dingen die wel kunnen bij MusicCast van Yamaha, bijvoorbeeld.

We gebruiken overigens in deze scenario’s een andere (duurdere) oplossing. Onze Oppo UDP-203 is Roon Ready, waardoor we onze muziek en Qobuz/Tidal-streams in hoge kwaliteit kunnen afspelen – met het album mooi gepresenteerd op het scherm. Maar Roon is natuurlijk nogal een niceding.

Er is nog een app beschikbaar voor de AVR850. De puike Arcam Control-app vervangt de afstandsbediening helemaal. Dit is hoe een remote-app mag zijn: snel en makkelijk te gebruiken, en toch met alle opties. Voor de volledigheid vermelden we ook graag dat de Arcam-receiver goed samenwerkt met smart home-platforms, waaronder Crestron en Platform4. Controle via IP en RS232 zijn nog andere opties.

Omvattend geluid

Zoals je reeds merkte is de Dirac-meting en curve-aanpassing een groot deel van het testverhaal bij de AVR850. Dat is dan weer de keerzijde van de enorme flexibiliteit die Dirac biedt. Heimelijk vinden we dat ook fijn, maar de meeste mensen zullen er enkel mee te maken hebben bij het instellen van de receiver. Je hebt echt het gevoel dat je kunt ingrijpen op de klank, op een goede manier. Tijdens de testperiode hebben we de Arcam-receiver met twee speakersets gebruikt: onze vast 5.1.2/4-systeem op basis van Dali Rubicon en een Monitor Audio Silver W12-subwoofer, en een 5.1-systeem bestaande uit Sonus faber Sonetto’s en een compacte (maar zeer competente) Gravis-subwoofer. Een Oppo UDP-203 en een Panasonic DP-UB820/824 zijn onze 4K-videobronnen van dienst.

Wat meteen opvalt als we de racescène uit ‘Ready Player One’ (Ultra HD Blu-ray) bekijken is hoe groot en gefocust de AVR850 de hectische actie weergeeft. Het is een zeer lange, spectaculaire scène gevuld met crashes, ontploffingen, gierende banden, een grommende Godzilla én een boze King Kong – en dat allemaal in een van de beste Dolby-mixes gemaakt. Qua bombast en spektakel is de Arcam iets ingetogener dan de Yamaha RX-A1080 die we recent op test hadden, maar dat is eigenlijk het deels het gevolg van de eigen Dirac-curve die we hebben gekozen. Wat we verliezen, winnen we enorm aan de zijde van positionering van effecten. Tijdens de RPO-filmscène hoor je bijvoorbeeld regelmatig het geluid van muntstukken die op de grond vallen, telkens een racepiloot zijn bolide crasht, waarna ze worden ingezameld door Parzival in zijn virtuele DeLorean. Knap bij de AVR850 is hoe geluiden zoals deze perfect in de ruimte worden geplaatst. De muntstukken lijken echt achter ons neer te vallen, ongemeen realistisch. Straf, want we hebben geen surroundspeakers die recht achter de luisterzetel staan.

Een andere filmrelease met een uitmuntende Dolby-soundtrack is ‘Mission Impossible: Fallout’ (op Ultra HD Blu-ray). Het is ook gewoon weer een heel spannende, geslaagde aflevering in deze reeks. Rogue Nation stond lange tijd hoog op onze lijst van films die we gebruiken om Atmos te testen, Fallout mag er nu ook bij. Het gedeelte waarbij Ethan Hunt undercover gaat om de ontsnappingspoging van een terrorist naar eigen hand te zetten moet je eens beleven met een goed afgeregelde surroundopstelling, het is spectaculair goed. Vooral op deze AVR850. We draaien het volume goed open, zodat we echt alles te horen krijgen zoals het hoort. Terwijl Hunt op een motor door de straten van Paris vlucht – tegen de rijrichting in – vliegen de whoosh-geluiden van andere auto’s van vooraan naar achteraan in de kamer door. Met de Atmos-opstelling van Dali is het zeer knap, maar ook op de bereikbaardere Sonus Faber 5.1-set is de positionering echt wel heel goed. Meer zelfs, we vinden de match tussen Arcam en de Sonetto’s onverwacht goed. De Arcam AVR850 laat geen enkel steek vallen en loopt nooit tegen zijn beperkingen. Gelukkig maar, gegeven de prijs.

Arcam tunet zijn AV-receivers op muziekweergave, iets dat je echt ook merkt. Als na de Parijse escapade alles in kannen en kruiken lijkt te zijn, volgt er een lang stuk waarbij enkel een militaire marsversie van het Mission Impossible-thema speelt. En dat klinkt gedetailleerd, dynamisch en mooi in balans. Muziek is een belangrijk onderdeel van nagenoeg elke film, dus dit is echt wel belangrijk. Een goede keuze van Arcam (en ook de reden waarom we eveneens Marantz-receivers zo fijn vinden). Als we ook effectief enkel naar muziek luisteren via de Oppo en Roon, dan klinkt het gewoonweg magnifiek. Het is ook fijn dat je vooraf via de settings automatisch de sub kunt inschakelen en apart afregelen voor een 2.1-weergave, zodat je voor muziek beluisteren met weinig moeite toch een eigen, betere stereoklank ervaart. Toch wel een handigheid, vooral als je stereospeakers wat kleiner zijn of op/in de muur hangen.

Conclusie

De Arcam AVR850 verdient zonder twijfel het etiket ‘high end’. Dat merk je aan de prijs, maar vooral aan de goede surroundprocessing en de ronduit uitstekende audioprestaties. We hebben nog maar zelden zo’n goede focus en positionering van surroundeffecten gehoord. Dat is ook een merite van het Dirac-systeem. Dit werkt heel goed, maar vraagt wel meer werk dan bij een doorsnee AV-receiver om helemaal goed te krijgen. Maar dat is het waard.

Bij een vlaggenschip zien we liever 5.1.4 of zelfs 7.1.4 en dat mist de AVR850 wel, al kun je een opstelling met vier hoogtekanalen wel bouwen door een twee of vierkanaalsversterker toe te voegen. Maar dat drijft de kostprijs wel nog verder omhoog. Dat maakt de AVR850 niet minder goed, maar duidelijk wel een receiver voor wie zijn thuisbioscoop heel serieus neemt.