Smart Living Project: de smarthomehub, protocollen en productgroepen

Wat is het FWD Smart Living Project?

Samen met een groot aantal partners gaat FWD een nieuwbouwhuis compleet ‘smart’ gaan maken. We gaan ruim een jaar mee in het proces van oriënteren, kiezen, vergelijken, installeren, programmeren en gebruiken. We laten zien wat de verschillende mogelijkheden zijn, wat de verschillende partijen te bieden hebben en waarom er bij de specifieke behoeften van deze nieuwbouwwoning voor de betreffende systemen gekozen is. Wil je meer weten over het idee achter dit project? Lees dan verder op onze projectpagina.

De smarthomehub

Een smarthome wordt in veel gevallen centraal aangestuurd, niet alleen fysiek vanuit een techniekruimte maar ook centraal vanuit één hub. De afgelopen twee jaar hebben wij uitgebreid gesproken met diverse leveranciers van domoticasystemen om uit te zoeken welk systeem het beste bij onze wensen en ons huis past. We hebben gekeken naar prijzige systemen als KNX, relatief gesloten systemen als Loxone, doe-het-zelf-systemen als Home Assistant en betaalbare systemen als Fibaro en Homey. Centraal in onze keuze staan gebruiksgemak, flexibiliteit, toekomstbestendigheid en betaalbaarheid. Het doel van ons project is het creëren van een slim huis zonder dat dit per se een zeer grote investering vergt en zonder dat je dit als consument afhankelijk maakt van één merk of een installateur. We willen zelf kunnen uitbreiden, producten kunnen toevoegen en nieuwe oplossingen kunnen integreren.

Als we kijken naar KNX dan is dit een zeer betrouwbaar en open systeem, met toegang tot veel leveranciers en producten. Maar KNX vergt een flinke investering, zowel qua financiën als qua kennis. KNX werkt (grotendeels) bekabeld en dus moeten er veel leidingen getrokken worden. Ook is het geen eenvoudig systeem om als consument aan te beginnen. Een installateur met specifieke kennis van KNX is dus gewenst, en de kans is groot dat bij aanpassingen of uitbreidingen die installateur ingehuurd moet worden. Loxone is iets betaalbaarder en wordt door één fabrikant ontwikkeld. Het kan een beetje gezien worden als de Apple van de domotica. Loxone is in vergelijking met KNX vrij gesloten en vereist de tussenkomst van een gecertificeerd installateur om zaken te installeren, aan te passen of uit te breiden. Ook is het systeem grotendeels bekabeld, wat meer voeten in de aarde heeft maar wel betrouwbaar is. Hoewel Loxone via scripts en omwegen met producten van andere merken kan werken (bijvoorbeeld Philips Hue) is het systeem vooral ingericht op een optimale werken met (prijzige) producten van Loxone zelf.

KNX en Loxone vielen voor ons dus al snel af. Niet qua betrouwbaarheid of kwaliteit, maar vooral qua gebruiksgemak (om zelf te kunnen automatiseren), budget en flexibiliteit. We zochten een systeem dat een compromis biedt tussen kwaliteit en betaalbaarheid. Ook moest het systeem eenvoudig door ons zelf uit te breiden zijn waardoor je het modulair in kunt zetten. Je kunt klein beginnen en wanneer gewenst uitbreiden. Ook wilden we zelf meer speelmogelijkheden hebben om het huis volledig naar eigen wens te automatiseren. Met deze gedachten zijn we gaan kijken naar draadloze systemen waarbij alleen de hub een vaste keuze is. Draadloze systemen komen ook weer in tal van varianten, met tal van protocollen. Zo kun je gaan voor WiFi, bluetooth, Zigbee, Z-Wave en RF. Uiteindelijk hebben we gekozen om dieper in de mogelijkheden van Zigbee en Z-Wave te duiken, met name omdat hiermee een eigen mesh-netwerk voor domotica opgezet wordt en je de keuze hebt uit een groot aantal leveranciers.

Er zijn verschillende hubs die met deze protocollen werken, waaronder Samsung SmartThings, Vera, Zipato, Homey en Fibaro. Kijkend naar de mogelijkheden, de ondersteuning, de focus op de Europese markt en de community hebben we ons oog laten vallen op Fibaro en Homey. Op het gebied van Z-Wave is Fibaro marktleider, met een groot aanbod aan eigen Z-Wave producten en een platform dat doorontwikkeld is en gebruiksvriendelijk is. Sinds kort heeft Fibaro ook een hub (Home Center 3) die ondersteuning biedt voor Zigbee. Homey is een smarthomehub van Athom, een Nederlands bedrijf dat de smarthomemarkt wil veranderen. De hub biedt ondersteuning voor Z-Wave, Zigbee, RF, bluetooth en WiFi. Daarmee is het de hub met de meeste mogelijkheden, maar afgezien van de hub biedt Athom geen eigen producten. Homey heeft een grote community waarbij gebruikers zelf apps kunnen ontwikkelen om producten aan de hub te koppelen. Ook Athom zelf publiceert apps, met name van populaire merken. Fibaro en Homey ontlopen elkaar qua kwaliteit niet veel. Er zijn voor- en tegenstanders van beide hubs. Op basis van de vrijheid die je hebt om producten van verschillende merken te koppelen, de gebruiksvriendelijke interface om snel en eenvoudig scenario’s (flows) aan te maken, en de actieve en grote community hebben we de keuze voor Homey gemaakt.

Er zijn overigens nog veel meer domoticasystemen waarvoor je kunt kiezen. Wil je bijvoorbeeld veel uit handen geven en geef je niets om eigen/uitgebreide productkeuze of eenvoudige mogelijkheden om uit te breiden, dan bieden ook partijen als Busch-Jaeger en Niko mooie oplossingen waar je zelf weinig omkijken naar hebt. Ga je niet voor geavanceerde scenario’s en wil je dat producten simpelweg out-of-the-box aan te sturen zijn, dan zijn Google Home or Apple Woning interessant. Wil je een top-of-the line domoticasysteem dat helemaal voor je geïnstalleerd wordt, waarbij je hele huis geautomatiseerd wordt en waarbij het budget geen grote rol speelt dan zijn Control4 en Crestron interessante opties. Klinkt het idee van draadloze protocollen interessant maar wil je meer controle en vind je het niet erg om diep in de materie te moeten duiken en hier en daar wat scripts te moeten schrijven? Dan bieden systemen als Home Assistant oneindig veel mogelijkheden. Met dit soort open platformen bouw je simpel gezegd zelf een domoticasysteem, dat volledig open-source is en zelf uit te breiden en aan te passen is. Je moet echter verregaande kennis van zaken hebben en het niet erg vinden om avonden achter de computer door te brengen.

Zoals je ziet is er in het smarthomelandschap voor ieder wat wils. Voor de echte techenthousiasteling die zelf aan alle knoppen wil draaien, voor diegene die achterover wil hangen en gewoon een goed werkend systeem wil hebben en voor de hobbyist die klein wil beginnen en wil proberen. Het betekent overigens niet dat je na deze keuze vastzit aan één platform. Kies je bijvoorbeeld nu voor Homey of Fibaro dan kun je altijd nog voor Home Assistant kiezen aangezien beide platformen dezelfde protocollen ondersteunen. In ons geval – op basis van onze wensen en eisen – biedt de Homey het meest complete pakket waarmee we alle kanten op kunnen, zowel nu als in de toekomst.

Z-Wave vs Zigbee (en WiFi)

Aangezien Homey alle belangrijke protocollen ondersteunt zou je zeggen dat we hierin geen keuze hoeven te maken. Dat is echter niet helemaal het geval. We willen namelijk een zo betrouwbaar en stabiel mogelijk netwerk opzetten waarbinnen het merendeel van de smarthomeproducten met elkaar communiceert. Dit doe je bij beide protocollen door ze door het hele huis te plaatsen en zo een groot bereik te creëren en een goed functionerend mesh-netwerk op te bouwen. Het loont zich dus wel om voor één van de protocollen te kiezen. Zo heb je in alle hoeken van het huis voldoende bereik. Het verschil tussen Zigbee en Z-Wave wordt alsmaar kleiner, zeker met de nieuwste versies van de protocollen die recentelijk aangekondigd zijn. Zigbee ondersteunt meer apparaten in één netwerk en Zigbee-producten zijn over het algemeen wat goedkoper. Bij Z-Wave loop je minder snel tegen compatibiliteitsproblemen aan en is er meer variëteit qua producten. Al met al maakt het voor een particulier huis niet veel uit wat je kiest. Met beide protocollen kun je alle kanten op, mits je hub het protocol ondersteunt natuurlijk.

Wij hebben gekozen voor Z-Wave, met name omdat we gekeken hebben naar specifieke producten (actoren, sensoren, switches, etc.) die van goede kwaliteit zijn en die binnen ons plan passen. Dat betekent echter niet dat er geen Zigbee-producten in huis (kunnen) komen. Een Zigbee-netwerk kan probleemloos naast een Z-Wave-netwerk draaien, zolang je er maar voor zorgt dat de Zigbee-producten bereikbaar zijn en een dekkend eigen netwerk hebben. Ook andere protocollen kunnen gebruikt worden, al raden we niet aan nog met RF of bluetooth te werken als je toch al Zigbee of Z-Wave gebruikt. WiFi is een protocol dat je waarschijnlijk altijd nog zal gebruiken omdat er veel smarthome-producten zijn die alleen middels WiFi communiceren. Denk aan je smart tv, slimme stofzuiger, slimme speakers, deurbellen en camera’s. Er zijn zelfs al slimme lampen (Wiz) en actoren en sensoren (Shelly) die middels WiFi werken. Gelukkig zijn deze producten in veel gevallen middels een simpele app direct te koppelen aan een hub. Naast een app waarmee het product gekoppeld kan worden is een goed werkend WiFi-netwerk vereist.

Kun je nu zomaar alle Z-Wave-, Zigbee- en WiFi-producten aanschaffen en ze koppelen met de hub? Nee, het is altijd verstandig om eerst uit te zoeken welke producten reeds ondersteund worden. Kijk ook op fora of de community tevreden is met deze integraties voordat je de keuze maakt. Zo kan het bijvoorbeeld zo zijn dat een Philips-televisie wel gekoppeld kan worden met de hub (er is een app voor) maar dat de ervaringen van gebruikers negatief zijn. Het loont zich dus om er even in te duiken en aan de hand hiervan verlanglijstjes te maken. In het geval van Homey kun je er vanuit gaan dat populaire producten van grote merken (Philips Hue, Sonos, Fibaro, Nuki, etc.) zonder problemen gekoppeld kunnen worden omdat of de community of Athom of de fabrikant zelf de app regelmatig updatet. Daarnaast zijn er veel gebruikers die zelf apps ontwikkelen voor bekende en onbekende producten, en helpen gebruikers elkaar met mogelijke problemen. Die grote community en de bereidheid daarvan én van Athom om alles te kunnen automatiseren zijn voor ons belangrijke redenen geweest om voor Homey te kiezen. De hub biedt ons ook de beste mogelijkheden om te laten zien hoe je op een relatief eenvoudige manier scenario’s maakt waarmee je huis stap voor stap slimmer wordt.

De productgroepen

Nu duidelijk is wat de basis gaat zijn waarmee alle slimme producten in huis mee gaan communiceren kunnen we dieper ingaan op de specifieke producten die we in huis gaan gebruiken. Zoals in het smarthomeplan beschreven is aan elk detail van het huis gedacht, van de raamdecoratie en verlichting tot aan de vloerverwarming en zonnepanelen. Dat is een flinke lijst met producten geworden en ook hebben we aardig wat oplossingen moeten verzinnen om producten aan elkaar of aan de hub te koppelen. Wordt alles gekoppeld aan de Homey? Niet per se. Sommige producten werken prima op zichzelf en daarvoor is de tussenkomst van een hub niet noodzakelijk. Voor producten die een actieve rol spelen in scenario’s is dit wel noodzakelijk. We delen het huis op in de volgende productgroepen:

• Energie en klimaat
• Verlichting, schakeling en sensoren
• Raamdecoratie en dakramen
• WiFi en netwerk (draadloos en bekabeld)
• Beveiliging (alarm, camera’s, deursloten en deurbel)
• Audio en video
• Witgoed (keuken, was en droog)
• Tuin en kleine apparatuur

De komende maanden gaan we uitgebreid in op deze productgroepen. Zo kun je in november artikelen verwachten over de energie- en klimaatvoorzieningen en de verlichting en sensoren van het huis. We bespreken de keuzes die we gemaakt hebben, alternatieven die gebruikt kunnen worden en wat we precies willen bereiken met deze producten.

Nadat we alle productgroepen en daartoe behorende producten en keuzes beschreven hebben starten we de tweede fase. Hierin komen alle productgroepen nogmaals aan bod, maar dan kijken we naar de installatie en plaatsing. Vervolgens is het tijd voor fase 3, waarin we daadwerkelijk gaan automatiseren en dus het huis echt slim gaan maken.

Houd de website en social media in de gaten!

Ben je benieuwd naar hoe wij het aanpakken, voor welke producten en technieken we kiezen en hoe het bouwproces verloopt? Houd dan de website de komende maanden in de gaten. Houd vooral ook onze FWD Smart Living Project pagina in de gaten voor links naar alle artikelen, social media-kanalen en partners. Volg het FWD Smart Living Project op de voet via Instagram of Facebook. Hier plaatsen we regelmatig korte updates, foto’s en video’s over de bouw van het slimme huis.