De WiSA-technologie uit 2013
Is de WiSA-technologie nieuw? Absoluut niet. Sterker nog, we waren erbij toen de nieuwe standaard op de CES-beurs in 2013 werd gelanceerd. U leest het goed: zeven jaar geleden. Daarna bleef het lange tijd stil rond deze technologie, behalve bij Bang & Olufsen. Het Deense luxemerk sprong er meteen op en implementeerde het in een reeks producten. Maar andere fabrikanten keken liever de kat uit de boom. Waarom nu toch plots aandacht besteden aan de WiSA-technologie? En wat is WiSA nu ook alweer? Die twee vragen gaan we in dit artikel beantwoorden.
Weg met de luidsprekerkabel
Voor alle duidelijkheid: de WiSA-standaard (voluit Wireless Speakers and Audio) is niet bedoeld als vervanger voor de netwerkkabel. Het is dus geen WiFi-variant en ook geen technologie om een multiroom-systeem te bouwen, maar een draadloze technologie die van punt tot punt werkt. Van zender naar ontvanger, dus. Zo lijkt het misschien op Bluetooth, dat ook ontworpen werd om de plaats in te nemen tussen twee apparaten. Een smartphone en een speaker, maar even goed een pc en een printer die anders via een USB-kabel verbonden zouden zijn. Maar het verschil is dat bij WiSA de zender een streamer/voorversterker, spelconsole of een andere bron kan zijn en de ontvanger altijd een luidspreker is. WiSA is dus echt uitsluitend een alternatief voor de luidsprekerkabel.
Er zijn eerder andere pogingen geweest om de koppeling tussen audiosysteem en speaker draadloos te maken, bijvoorbeeld met KleerNet. Die technologie opereert op 2,4, 5,2 of 5,8 GHz en wordt onder meer door Dali ingezet om zijn draadloze Callisto-speakers van muziek te voorzien vanuit een centrale hub. Je vindt het ook bij bepaalde draadloze hoofdtelefoons, onder meer van Sennheiser. KleerNet heeft zeker zijn pluspunten. Muziek wordt lossless verstuurd aan cd-kwaliteit (44,1 kHz / 16-bit), er is weinig vertraging (belangrijk bij het tv-kijken) en het bereik is prima (100 meter). Daarnaast zijn er nog allerlei andere draadloze alternatieven, die onder andere gebruikt worden om subwoofers bij soundbars draadloos van audio te voorzien.
Ook voor surround
Toch is WiSA een veel boeiendere kabelvervanger, onder meer omdat het voor meer scenario’s geschikt is dan de meeste rivalen. Veeleisende audioliefhebbers zullen in bijvoorbeeld tevreden zijn hoe audiodata verstuurd wordt: lossless en tot maximaal 96 kHz / 24-bit. De WiSA-standaard schaalt ook goed, van stereo tot 7.1- of 5.1.2-opstellingen.
Het instellen is eenvoudig. Een WiSA-zender herkent automatisch de speakerconfiguratie in een ruimte en zal de audiostream die uit een bron komt opdelen in de verschillende kanalen. Elk kanaal wordt daarna naar de juiste luidspreker gestuurd.
Bij meerkanaalsgeluid denk je natuurlijk meteen aan filmgeluid, en dan is synchronisatie tussen beeld en geluid uiterst belangrijk. De bedenkers van de standaard hebben daar gelukkig aan gedacht. De latentie zou zo goed als nul moeten zijn, aldus de WiSA-groep, gaande van 2,6 tot 5,2 ms, naargelang de resolutie van de audiostream. Ook tussen de verschillende speakers in een 7.1-opstelling zou het synchronisatieverschil maximaal een miljoenste van een seconde mogen bedragen. Dat is zeer indrukwekkend.
Weg van WiFi
Een groot probleem met draadloze technologie is dat de vele WiFi-netwerken het radiospectrum danig vervuilen. De oorspronkelijke WiFi-frequenties rond 2,4 GHz zijn sowieso druk bezet, omdat er naast de vele WiFi-toestellen ook Bluetooth-apparaten opereren en andere draadloze technologieën present zijn (zoals KleerNet en Zigbee). Komt daarbij dat net rond het 2,4-GHz punt er eveneens veel storing is van bronnen zoals microgolfovens, babytelefoons en autoalarmen. Daarom dat de nieuwste WiFi-standaarden een alternatief bieden rond 5 en rond 5,9 GHz. De realiteit is wel nog iets complexer dan die cijfers laten uitschijnen. In de praktijk kunnen WiFi-toestellen uit een aantal kanalen kiezen rond die sleutelfrequenties (2,4, 5,0 en 5,9 GHz) en die kanalen hebben op hun beurt een zekere breedte (20 tot 80 MHz). Er wordt door WiFi-netwerken bijgevolg een groter deel van het frequentiebereik ingenomen dan die cijfers laten uitschijnen, wat het alleen maar nog lastiger maakt om storingen te voorkomen.
De WiSA-standaard kiest voor een radicale aanpak. Het ontwijkt de WiFi-frequenties helemaal en zoekt een stukje relatief ongebruikt radiospectrum op (U-NII, lopende van 5,2 tot 5,8 GHz). Dit stukje frequentiebereik is deels licentieloos, deels sporadisch in gebruik door militaire systemen en radartoepassingen. Er gelden DFC-regels. DFC wil zeggen dat consumentenapparaten er gebruik van mogen maken, maar dat ze wel regelmatig moeten controleren dat er geen radaractiviteit gedetecteerd wordt. Is dat wel het geval, dan moet het apparaat dat kanaal meteen verlaten en tot 30 minuten lang wegblijven. Bij WiSA is dat minder een kwestie omdat de standaard momenteel gericht is op het gebruik binnen één kamer. De WiSA-signalen zijn niet zo krachtig en reizen niet verder dan de muren.
Mocht er toch storing optreden, dan is er Dynamic Frequency Selection (DFS) in de standaard voorzien. Wanneer de audiostream dreigt te haperen, dan zullen de WiSA-toestellen snel een andere frequentie opzoeken. De luisteraar zou hier niets van mogen merken.
Waarom is er nu wel aandacht voor WiSA?
Het super korte antwoord is: LG. Sinds modeljaar 2019 zijn verschillende LG-televisies (waaronder de OLED-modellen) WiSA-klaar, waardoor deze technologie potentieel opeens toegankelijk wordt voor een groter publiek. Even belangrijk was de aankondiging dat de verschillende Xbox One-consoles eveneens de standaard ondersteunden. Een klein addertje onder het gras is dat je wel niet zomaar een LG-tv of Xbox-console met WiSA-speakers kunt verbinden.
Een WiSA-adapter die je insteekt op een USB-poort van de televisie of spelconsole is een vereiste. Momenteel zijn er op de markt twee adapters te vinden: een referentie USB-stickzender voor circa 70 euro en een grotere Axiim Link WiSA USB-puck die circa 250 euro kost. Deze sticks kun je beschouwen als volledige vervangers voor AV-receivers; ze decoderen de stream komende uit de televisie en splitsen de audiodata op naar het gewenste aantal kanalen. Je kunt deze USB-zenders overigens ook gebruiken als externe geluidskaarten bij een pc.
LG is niet de eerste die WiSA ontdekt. Zoals gezegd sprong Bang & Olufsen heel vroeg op de kar, net zoals Klipsch. Zo heeft het Amerikaanse Klipsch een boekenplankspeaker, center en subwoofer uit de Premiere Reference-lijn actief gemaakt en voorzien van WiSA, zodat je inderdaad een 5.1-opstelling zonder kabels kunt bouwen.
Bij B&O zijn er meerdere luidsprekers beschikbaar die met WiSA werken, zoals de Beolab 18 en de machtige BeoLab 90. Ook Harman Kardons nieuwe Citation-lijn werkt met WiSA, al lijkt het daar enkel gebruikt te worden om de audiostream tussen soundbar, subwoofer en rear-speakers te verzorgen. Puur voor ‘intern’ gebruik dus, maar niet verrassend. Bij soundbars met aparte draadloze rear-speakers speelt het probleem van de drukbezette radiofrequenties ook. Het is zelfs heel prangend, omdat draadloze rear-speakers geen lag mogen ondervinden ten opzichte van de soundbar. Merken als Sonos en Boers & Wilkins gebruiken daarom eigen technologie op 5 GHz voor de verbinding tussen soundbar en achterste speakers, Harman Kardon kiest voor WiSA.
Recent hebben ook een aantal hifi-merken WiSA omhelsd. Het Zweedse Primare verraste de wereld door aan te kondigen dat zijn SC-15 Prisma en SC-35 Prisma pre-amp/netwerkspelers altijd al een gedeactiveerde WiSA-zender aan boord hadden. Een firmware-upgrade activeerde onlangs dit onderdeel, net op tijd om te kunnen samenwerken met de Silverback Legend-speakers van het Deense System Audio. Dit systeem kregen we gedemonstreerd op de New Music Show in Brussel en klonk behoorlijk audiofiel. Momenteel werken we aan een testopstelling rond een LG OLED55C9 en een aantal WiSA-speakers, zodat we in een later artikel verslag kunnen uitbrengen van hoe goed deze technologie werkt. Wordt vervolgd, dus!
Wat brengt de toekomst?
Dat WiSA een interessante evolutie in de markt is, kan niet ontkend worden. Het idee dat je een nieuwe OLED kunt installeren en meteen verbinden met een surroundopstelling zonder een AV-receiver of kabels nodig te hebben, dat is toch wel aantrekkelijk. Het is ook interessant als je in hoge kwaliteit naar stereo wil luisteren via actieve speakers.
Er lijkt in elk geval wel wat meer animo rond WiSA te bestaan. Recent zijn wat meer leden tot de WiSA-associatie toegetreden, waaronder een aantal tv-merken, zoals TCL en Compal (Toshiba). Op CES 2020 presenteerde Sharp bovendien een prototype van een 8K-televisie waaraan het WiSA Ready-etiket bengelde. Op de beurs konden bezoekers verder nog WiSA-soundbars en audiosystemen bij Amerikaans domoticamerk Savant ontdekken. Geen spectaculair grote namen dus, maar toch een indicatie dat WiSA hoe langer, hoe meer serieus wordt genomen. Een goede zaak, want wie wil niet van die lastige kabels af?
Meer informatie
Wil je meer lezen over het aanschaffen, gebruiken en instellen van apparatuur in je homecinema-systeem? Neem dan onze uitgebreide tips en advies-sectie met tips en adviezen door.
Reacties (10)