Tips voor het kiezen, kopen en plaatsen van een subwoofer
De eerste stap is het kiezen van een subwoofer die bij je opstelling past. Soms is het niet zo moeilijk. Als je een surroundopstelling bouwt op basis van speakers van een gereputeerde fabrikant die zich ook richt op thuiscinema, dan is de kans groot dat er een passende subwoofer beschikbaar is. In theorie zou die perfect moeten passen bij de speakers die je kiest…
Maar bij een fabrikant die meer gericht is op stereo, zal je vaak elders een subwoofer moeten zoeken. Dat is op zich geen probleem. Je mag gerust een subwoofer van één merk combineren met speakers van een ander. Bij de andere surroundspeakers blijf je best binnen het merk en zelfs binnen de luidsprekerfamilie, omdat je dan goede timbre-matching hebt (lees: de speakers zijn gelijkaardig getuned).
Echt goede subwoofers zijn moeilijk te maken, wat ook verklaart waarom sommige luidsprekerfabrikanten zich er liever niet aan wagen. Daarom zijn er ook bepaalde gespecialiseerde merken die net een enorme reputatie hebben op vlak van subwoofers. Dikwijls zijn dat minder bekende Noord-Amerikaanse merken, omdat je daar een grotere traditie van thuiscinema-installaties hebt. SVS en het Britse REL zijn mooie voorbeelden, net zoals Velodyne en Sunfire. Er zijn er nog. Mainstream-merken die op vlak van subs goede reputaties hebben ontwikkeld zijn bijvoorbeeld Bowers & Wilkins, Dali, ELAC, KEF, Klipsch, Monitor Audio, PSB en – als je jouw spaarvarken wil aanspreken – Paradigm en Wilson Audio.
Voldoende afregeling
Welk merk je ook kiest, kies een model waarbij je voldoende kunt afregelen. Wat je nodig hebt is een auto-powerstand, een crossover-frequentie-regeling (waarmee je de bovengrens qua frequenties bepaalt die de sub afspeelt), een volumeregelaar en een faseknop. Wil je een subwoofer aan een stereo-opstelling toevoegen, dan is een muziekmodus handig en een cinch- of XLR-ingang. Je zal bij een stereoversterker zonder toegewijde sub-uitgang immers een pre-out-uitgang moeten gebruiken.
Welke omvang?
In de praktijk zal je moeten kiezen voor een sub met afmetingen die in je woonkamer (mogen) passen. Maar de omvang zou niet de bepalende factor mogen zijn. Onze vuistregel: hoe groter, hoe beter. En ook: hoe solider, hoe beter. Een dansende sub is grappig – maar niet goed. Wees gewaarschuwd: een subwoofer is om deze reden vaak een zwaar ding.
Hoeveel vermogen?
Staar je niet blind op wattages. Die 1.000-watt ga je wellicht nooit echt gebruiken en de cijfers die je leest zijn een beetje zoals de officiële verbruikcijfers van auto’s. Tegelijkertijd moet een sub wel wat vermogen bezitten (zie ons achtergrondstuk over subwoofers), zeker als je ruimte wat groter is.
Dieper is beter
Het frequentiebereik die een fabrikant opgeeft, is maar een indicatie. Tenzij er wordt aangeven op welke frequenties de respons onder -3 dB valt, bijvoorbeeld. Dat is al wat concreter. De vuistregel hier is dat een grotere woofer vaak een diepere bas zal produceren – al kunnen kleinere subwoofers dankzij basreflexen toch weer lager spelen.
Controle is belangrijk voor muziekweergave
Bij films is een strakke bas beter dan een trage of wollige bas. Maar bij muziek is het gewoonweg cruciaal, omdat anders elk gevoel van snelheid en ritme uit liedjes kan verdwijnen. Dit is het geheim van duurdere subwoofers: een strakke, gecontroleerde weergave, wat tot uiting komt in een korte impulsrespons. De impulsrespons geeft aan hoelang een luidspreker ‘natrilt’ als het een geluid afspeelt.
Kies de juiste crossover
Het punt waarop de subwoofer stopt met werken en de andere speakers het overnemen moet je goed kiezen. Te hoog, en je gaat bepaalde klanken merkbaar uit je subwoofer horen komen. Dat ondermijnt het stereo- of surroundbeeld. Te laag, en je zit met een ‘gat’ tussen wat je speakers kunnen weergeven en wanneer je subwoofer begint.
Het crossover-punt laat je best bepalen door je AV-receiver, bij een stereoversterker moet je kijken naar het frequentiebereik van je stereospeakers. Een vuistregel: laat de sub alles overnemen rond 80 Hz, zelfs al kunnen die vloerstaanders nog lager. Idealiter werk je wel met een versterker die beschikt over een high-pass-filter waarmee je zorgt dat die lagere frequenties niet langer naar je stereospeakers worden gestuurd. Is er geen instelling om dit te doen, dan experimenteer je best wat met de crossover. Het kan namelijk dat je de crossover op de sub lager moet instellen om te voorkomen dat een bepaalde lage frequentie die uit de stereospeakers komt dezelfde frequentie uit de sub tegenwerkt – waardoor je paradoxaal genoeg net minder bas ervaart.
Bij boekenplankspeakers kan het zijn dat je de subwoofer toch hoger dan 80 Hz moet inregelen, omdat de kleine speakers niet zo laag kunnen. Het is dan zeker aan te raden om de sub vooraan in de kamer te plaatsen.
Plaatsing van de subwoofer
De plaatsing van een sub is uiterst belangrijk. Veelal wordt geadviseerd om de sub vooraan in de kamer te plaatsen, niet bij een hoek en niet tegen een muur. Dat is geen slecht advies, maar niet altijd haalbaar. Soms moet de subwoofer achteraan in de kamer. Stel de crossover dan niet te hoog in. Heb je een kleine sub en wil je wel overdreven bas, dan kun je het toestel natuurlijk net wel in de hoek plaatsen. Dit kan nog voor films, maar voor muziek is het geen aanrader.
Subwoofer niet inbouwen
Een reguliere subwoofer stop je nooit in een kast. Het is heel verleidelijk om dat lelijk ding te verstoppen, maar je creëert gewoon een extra behuizing rond je subwoofer. Eén die niet akoestisch ontworpen werd en dus de klank alleen maar kan verslechteren. Is het wegstoppen van de sub echt een noodzaak, bekijk dan andere opties. Zoals subs die in de muur ingebouwd worden, wat verrassend goed werkt. Je hebt ook modellen die onder zetels passen, al zijn ook dat compromistoestellen.
Eenvoudig meten
Met meetsystemen kan je veel problemen in de kamer oplossen. Maar misschien heb je daar niet de tijd of het geld voor. Maar je kunt al een start maken met een eenvoudig app op je tablet of smartphone. Vooraleer je innerlijke audiofiel begint te steigeren: het is een rudimentaire oplossing. Maar een uitgesproken room mode kun je in een app zoals RHA Audio detecteren, zoals in de screenshot bij dit artikel. We speelden een sweep-testtoon af via de receiver (waarbij opeenvolgende frequenties op hetzelfde volume worden afgespeeld, mogelijk via een aantal apps) en zien dan snel dat er een opvallende piek rond 50 Hz zit. Wie goed luistert, zal dit ook merken. Je kunt op basis van deze meting experimenteren met een andere plaatsing van de subwoofer of met de equalizer op de receiver. Ben je klaar voor een meer gevorderde aanpak, dan is het gratis REW zeker het onderzoeken waard!
Meer informatie
Meer tips en adviezen voor de aanschaf, het gebruik en het instellen van je audio- en videoproducten vind je in onze tips en advies-sectie.
Dit artikel is bijgewerkt in augustus 2022.
Reacties (6)