Review: Sony KD-85ZG9 (ZG9-serie) Ultra HD 8K LED LCD TV

Sony KD-85ZG9 – specificaties

• Wat: Ultra HD 8K lcd-tv, Full Array Local Dimming (35 x 19 segmenten)
• Schermformaat: 85 inch (215 cm), vlak
• Aansluitingen: 4x HDMI (40Gbps, 8K, 4K/2K HFR, eARC), 1x composiet video, 1x stereo minijack, 1x optisch digitaal uit, 3x USB (1x 3.0), 1x hoofdtelefoon, 3x antenne, Bluetooth 4.2
• Extra’s: HDR10, HLG, Dolby Vision, WiFi (802.11ac) ingebouwd, Android TV (8.0 Oreo), Chromecast, USB/DLNA-mediaspeler, dual DVB-T2/C/S2, CI+-slot, stemcontrole, X1 Ultimate 4K HDR processor
• Afmetingen: 1.913 x 1226 x 432 mm (incl. voet)
• Gewicht: 74,5 kg (incl. voet)
• Verbruik: 636 / 0,5 watt (Energielabel D)
• Adviesprijs: 17.000 euro

Een compleet overzicht van alle modellen die Sony in 2019 op de markt bracht, vind je in de hier: topmodellen, high end, middenklasse. Hier vind je ook de complete specificaties per model.

Sony KD-85ZG9 – design

Erg indrukwekkend, dat zijn de eerste woorden die ons te binnen schieten als we de ZG9 van dichtbij bekijken. Dat lijkt misschien logisch, een 85 inch model is een kolossale tv, hoe je het ook draait of keert. Je mag geen hyperslank toestel verwachten, de Backlight Master Drive neemt nu eenmaal plaats in.

Design kan best belangrijk zijn op zo een kolos, en de ZG9 stelt niet teleur. Het kader lijkt wel opgebouwd uit verschillende lagen, een opvallende keuze die het toestel een kenmerkend uitzicht geeft. Die lamellen zorgen voor schaduwval in het kader, dat daardoor nog donkerder lijkt. Ze doen bovendien dienst als koelvinnen, de ZG9 produceert behoorlijk wat warmte. Idem voor de voeten, die duidelijk de nodige stabiliteit uitstralen én verzorgen.

De rug is uitgevoerd in verschillende segmenten van horizontale en verticale streepmotieven. Dat concept camoufleert de verschillende panelen waarachter de aansluitingen schuilen. Volgens Sony dempt het ook eventuele trillingen. Sony voorziet ook het nodige kabelbeheer. Je kunt alle kabels netjes wegleiden langs ruime uitsparingen in de voeten.

Aansluitingen

Het toestel heeft vier HDMI-aansluitingen, een opzij en drie achteraan. Enkel HDMI 4 is een HDMI 2.1 aansluiting met 40 Gbps bandbreedte die 8K en 4K/2K HFR ondersteunt. Geen ALLM of VRR, eigenschappen die we op veel concurrenten vinden. Voor mensen die uitkijken naar de vers aangekondigde Sony PS5 was dat ongetwijfeld een meerwaarde geweest. eARC vinden we op HDMI 3. Met 40Gbps bandbreedte levert Sony ook net niet het theoretische maximum van 48Gbps, maar dit volstaat voor 8K 24fps in 4:4:4 chroma subsampling en 8K 60fps in 4:2:0 chroma subsampling.

Wie de beste kwaliteit wil voor zijn externe HDR bronnen, kiest in de in de instellingen (Settings / Watching TV / External Inputs / HDMI Signal format) de ‘Verbeterde instelling’.

Aan de zijkant staan twee USB-aansluitingen, en een USB aansluiting achteraan. Aan de zijkant is verder een hoofdtelefoon-uitgang en composiet-video ingang te vinden. De digitale optische uitgang, netwerkaansluitingen, aansluiting voor center speaker en antenne-aansluitingen achteraan staan allemaal naar onder/opzij gericht. Dat is handig voor wandmontage. Hou er rekening mee dat je 74 kg aan de muur hangt en voorzie een stevige verankering. Er is ook Bluetooth voorzien indien je liever een draadloze hoofdtelefoon gebruikt.

Sony KD-85ZG9 – gebruiksgemak

De ZG9 werkt met Android 8 (Oreo). De installatie verloopt vlot en eenvoudig, en je kunt vermijden dat je een gebruikersnaam en paswoord moet intypen door gebruik te maken van je smartphone, en Google’s ‘set up my device’.

Afstandsbediening

De 2019 line-up kreeg een nieuwe afstandsbediening en die vinden we onveranderd terug bij de ZG9. De veranderingen lijken op het eerste zicht vooral cosmetisch. De vormgeving is wat slanker, de bovenzijde is afgewerkt in faux geborsteld metaal, de onderzijde in zwart plastiek met een ruwe textuur. De remote gebruikt klassieke toetsen, geen rubber bovenzijde meer die ook alle toetsen afdekt. Hij ligt aangenaam in de hand en de toetsen zijn makkelijk in te drukken.

Bij nadere inspectie zijn er ook wijzigingen aan de layout. Zo verdween de cirkel met toetsen rond de d-pad. Die zijn vervangen door gewone toetsen, en er werden ook andere functies gekozen op die plaatsen. Zo staan bovenaan nu de ingangen, microfoon, en instellingen, en onderaan de back toets, TV, en Home. Die keuze is heel wat handiger in dagelijks gebruik, vooral omdat de microfoon en ingangen bereikbaar zijn zonder dat je je hand moet verplaatsen. Er blijven rechtstreekse toetsen voor Netflix en Google Play. Enkel de afspeeltoetsen onderaan zijn nog steeds iets te klein.

Tot slot, de remote werkt met IR, maar ook via Bluetooth (dat moet je wel even activeren in de menu’s), zodat je niet hoeft te richten. Enkel de powertoets werkt altijd via IR. Kortom, geen revolutionaire nieuwe remote, maar wel een goede set verbeteringen.

Sony KD-85ZG9 – features

Smart tv-platform

De ZG9 maakt gebruik van dezelfde chipset en configuratie als die in de XG95 (MediaTek MT5893). De quad-core ARM Cortex-A73 kreeg slechts 2,5 GB RAM in plaats van de 4 GB RAM die we op de ZF9 vonden. De andere specs (Mali-G71 GPU en 16GB interne opslag) blijven echter identiek. De chipset werkt een pak vlotter dan de vorige, en de keuze voor minder RAM lijkt geen zware nadelen te hebben.

Smart functies

Wie een handig overzicht zoekt van de mogelijkheden van Android 8 (Oreo) kan terecht op ons Android TV overzichtsartikel.

Zelfs in deze nieuwe gebruiksinterface blijft Android TV qua gebruiksgemak wat achter op de systemen van LG, Samsung en Panasonic. Sony heeft dat echter mooi opgelost door zijn eigen menu’s een uitgebreid redesign te geven.

Wie op de ‘input’ toets drukt ziet alle ingangen in een overzichtelijk lint onderaan het scherm verschijnen. Dat lint kan je bovendien uitgebreid aanpassen. Ingangen die je niet gebruikt kun je verbergen, of automatisch laten verschijnen als ze aangesloten worden. Ook apps kan je toevoegen aan dit lint, waardoor het een alternatieve én snelle methode is om bij je favoriete bronnen terecht te komen.

Op een gelijkaardige manier is het instellingen menu verbeterd. Ook dit verschijnt nu in een lint onderaan, en ook dit kan je aanpassen zodat je functies die je regelmatig gebruikt snel bij de hand hebt. Het volledige menu bereik je door in het lint ‘instellingen’ te selecteren.

De tv is uitgerust met een dubbele tv-tuner voor digitale tv (DVB-T2/C/S2) maar beschikt slechts over één CI+-slot. Kijken en tegelijk een ander kanaal opnemen kan dus enkel met kanalen die niet versleuteld zijn. De mediaspeler is vrij volledig, maar weigerde onze oude Divx bestanden. Ook 8K kan je niet langs deze weg afspelen. Installeer VLC, Kodi of Plex als alternatieve mediaspeler. De muziekspeler weet geen raad met ALAC, wel met alle standaard muziekformaten en tags.

Sony KD-85ZG9 (ZG9-serie) – Beeldkwaliteit

Onze test van de ZG9 gebeurde op een vrij kort tijdsbestek (een halve dag, meestal besteden we aan dergelijke toestellen aanzienlijk meer tijd), ter plaatse in Amsterdam.

De ZG9 is net als de beroemde ZD9 uitgerust met de Backlight Master Drive. Deze Full Array Local Dimming achtergrondverlichting gebruikt speciaal ontworpen LEDs met een ‘Calibrated Beam’ om strooilicht in naburige zones te vermijden. In tegenstelling tot de ZD9 wordt niet elke LED afzonderlijk aangestuurd, maar zijn ze gegroepeerd in modules. Het aantal zones blijft wel vrij groot. We telden (met veel moeite) ongeveer 35 x 19 zones (toevallig of niet, hetzelfde aantal als op de ZD9), maar het kunnen er ook 36 x 20 geweest zijn. De Sony levert dus ongeveer 700 zones.

Het paneel is van het VA-type en is voorzien van de X-Wide Angle film die de kijkhoek verbetert. Een duidelijke foto konden we niet maken, mogelijk te wijten aan de X-Wide Angle film, de kleine pixels, een beetje haast bij het fotograferen of een combinatie van alles.

Belangrijkste instellingen

In ons artikel over het professioneel kalibreren van een tv lees je alles over de mogelijkheden om met een professional tot de beste beeldinstellingen te komen. Wil je zelf aan de slag gaan, neem dan onze home cinema informatiegids door. Hier vind je een uitleg over de belangrijkste beeldinstellingen en tips voor het instellen van je tv. Met de basisinstellingen zijn we tot onderstaande settings gekomen voor deze tv.

Uitleg belangrijkste instellingen;

• De ‘Gebruiker’ beeldmode levert de best gekalibreerde start. We merkten wel dat hij erg helder is (bij Sony slaat ‘Helderheid’ op het niveau van de achtergrondverlichting). Kijk je bij verduistering, laat die dan eerder zakken naar 15. Wie bij 35 blijft activeert best de lichtsensor.
• Realiteits Creation: verbetert detailweergave. De Auto-stand is wat te agressief. Wie de pure aanpak verkiest zet het uit. Voor meer detail kan je tot Handmatig 20 of voor een goede bron tot 40 gaan, maar vermijd hogere instellingen.
• Activeer beide ruisonderdrukkingen in de laagste stand, zeker als je Realiteits Creation hoger dan 20 zet. In dat geval zouden we zelfs ‘Midden’ aanraden.
• Motionflow: uit voor de puristen, auto voor wie voor de gemakkelijkste oplossing kiest. Handmatig sleutelen kan ook. Zet soepelheid dan op 2 en helderheid op 1.
• Als je veel bij sterk daglicht kijkt, probeer dan ook de Bioscoop instelling, of activeer X-tended Dynamic Range voor een pseudo-HDR effect.

Algemene beeldverwerking

De ZG9 is uitgerust met Sony’s top processor, de X1 Ultimate. Dit is dezelfde processor die we terug vinden in de XG95, maar met de toevoeging van X-Reality Pro 8K, wat concreet betekent dat de database voor functies zoals Object-based Super Resolution en Dual Database Processing aangepast is met 8K data. We zien dan ook zeer gelijkaardige resultaten als op de XG95.

Met 4K-content is de upscaling uitstekend, maar hoe presteert deze processor als hij Full HD (of erger nog, SD) moet upscalen naar 8K? Hoe krachtig de processor ook is, dit blijft duidelijk een uitdaging. Vooral wanneer er ruis in het beeld zichtbaar is. De juiste combinatie van scherpte, Reality Creation en ruisonderdrukking (zie onze instellingen hierboven) zorgt voor een prima beeld, maar verwacht je niet aan 8K-scherpte. Dat is overduidelijk niet haalbaar. De balans is ook delicaat: te veel ruisonderdrukking kost je detail (en kan ‘trails’ veroorzaken bij bewegende voorwerpen), terwijl te hoge Reality Creation eventueel resterende ruis soms duidelijk in de verf zet. Dat je op een 85 inch beeldformaat dergelijke foutjes ook veel makkelijker ziet, maakt dat nog belangrijker.

We merkten ook op dat de processor kennelijk aan Chroma Upsampling Error (zowel in 1080i als 1080p beeld). Dat is te herkennen aan de gekartelde of kam-rand in rode voorwerpen, zoals zichtbaar op onderstaande foto. Dat is jammer, en we hopen dat Sony die fout nog kan corrigeren.

Ondanks die fouten blijft het resultaat goed (denk er aan dat een Full HD beeld 16X moet uitvergroot worden, een SD beeld zelfs 80x). Maar hou er rekening mee dat je, meer nog dan op een 4K toestel, betere resultaten krijgt als je van kwalitatieve content vertrekt.

De ZG9 gebruikt X-Motion Clarity. Daarmee combineert hij de local dimming mogelijkheden van de achtergrondverlichting met ‘black frame insertion’ (BFI) om scherper bewegingsdetail te realiseren zonder de helderheid van het beeld sterk te dimmen. Je laat Motionflow overigens best aan staan, in de ‘auto’ stand als je gewoon het meest vloeiende resultaat wenst met het beste detail. Een artefact hier of daar blijft wel mogelijk. Als alternatief, kies ‘Handmatig’ en zet Soepelheid op 2 of 3 (afhankelijk van je smaak) en Helderheid op 1, met die instellingen brengt de Sony alle detail naar boven, en verliest het beeld nauwelijks aan helderheid.

Algemene beeldeigenschappen

Het VA-paneel van de ZG9 levert een ANSI –contrast van ongeveer 1.600:1. Dat is net zoals bij de ZF9 betrekkelijk laag, en vermoedelijk te wijten aan de X-Wide Angle film. Het is opvallend dat de XG95 hier geen problemen van ondervond. Met de local dimming functie geactiveerd, in de Gebruiker beeldmode, stijgt het contrast naar een respectabele 3.700:1. Dat is goed, maar valt toch enigszins tegen voor een model met zo een geavanceerde achtergrondverlichting. De tijd ontbrak ons echter om te onderzoeken of dit aan onze keuze van testpatronen lag.

Waar de ZG9 dan wel excelleert is het inzetten van zijn dimming zones. Er zijn nauwelijks of nooit duidelijke segmenten zichtbaar. Zelfs vanuit een relatief scherpe kijkhoek (zoals hierboven, bovendien overbelicht om het effect zichtbaar te maken), zijn de halo’s niet scherp gedefinieerd maar eerder een zachte gloed. De tv toont bovendien uitstekend zwartdetaill, en waar nodig diep zwart. Zelfs extreme scènes zoals in Gravity worden prachtig in beeld gebracht. Enkel ondertitels blijven een probleem. Ze lichtten weliswaar geen onnodig deel van het beeld op, maar de ondertitels zelf zijn zo intens en de Sony is zo helder dat ze in donkere scènes echt te sterk zijn. We vragen Sony nogmaals om hier een oplossing voor te bedenken.

De ‘Gebruiker’ mode levert de beste kalibratie. Het beeld is zeer helder (meer dan 500 nits), en we adviseren daarom om de lichtsensor aan te laten staan. Kijk je veel bij verduistering kan je als alternatief de ‘Helderheid’ laten zakken naar 15 en de lichtsensor uitzetten. De grijsschaal toont dat de ZG9 de schaduwdetails tussen 5 en 20% stimulus wat te donker weergeeft, maar desondanks merken we dat hij uitstekend zwartdetail toont. Kleurweergave, inclusief huidskleuren zijn uitmuntend. Kortom, een beeld waar je van smult, zeker in 4K of beter, maar de Sony heeft nog een andere troef.

HDR

Een maximale piekhelderheid van 3.600 nits (in een goed gekalibreerde beeldmode bovendien), dat is een indrukwekkend beeld. Helder genoeg om zelfs in een goed verlichtte woonkamer (zoals de demoruimte) voor een flitsend effect te zorgen. Getuige daarvan de demo beelden uit het racing game, of carnaval in Rio.

De Sony KD-85ZG9 (ZG9-serie) kan die maximale helderheid ook lang genoeg vasthouden. Precies timen was moeilijk, maar hij bereikt dat maximum na een tiental seconden, en kan het ongeveer 10 seconden lang tonen, waarna hij gestaag daalt. Dat is in elk geval ruim beter dan de Samsung Q900R die zijn piek van 3.200 nits enkel in dynamische beeldmode en amper enkele seconden toont. Zelfs op een volledig wit beeld haalt deze tv nog 790 nits.

De ‘Gebruiker’ beeldmode is uitstekend gekalibreerd. De helderheidscurve volgt perfect het voorgeschreven verloop. De Sony lijkt wel alle metadata te negeren en toont witdetail tot ongeveer 3500 nits. Alles daarboven wordt geclipped, ook als de metadata aangeeft dat er detail is tot 10.000 nits. Dat is anders dan bijvoorbeeld op de XG95 waar de Sony duidelijk besliste hoe snel de helderheidscurve moest afrollen op basis van wat er in het beeld zat.

Deze Sony ondersteunt HDR10, Dolby Vision en HLG.  Het kleurbereik zit op 89% DCI-P3 en 65% Rec.2020, goed genoeg voor mooie HDR-beelden, maar iets onder de concurrenten. Met die fantastische helderheid zijn HDR beelden vaak betoverend. We bekeken ook wat YouTube HDR content en die springt echt uit het scherm.

Wie een HDR-sausje over zijn beelden wilt, kan X-tended Dynamic Range activeren, het effect kan soms erg mooi zijn, maar we raden het wel af als je bij verduistering kijkt.

Reflecties en kijkhoeken

De KD-85ZG9 (ZG-serie) maakt net zoals de ZF9 gebruik van X-Wide Angle technologie, een film aan de voorzijde van het scherm die het licht verspreidt. X-Wide Angle zorgt wel degelijk voor een betere kijkhoek, maar dat blijft vermoedelijk nog steeds licht ten koste van contrast.

Reflecties worden horizontaal wat uitgespreid, ook vermoedelijk een gevolg van de X-Wide Angle Film. Probeer dus zo veel mogelijk reflecties te vermijden.

Gaming

In de gewone beeldmodes meten we een lag van 106 ms, wat te veel is voor degelijke gaming. In de game-mode zakt de lag naar 29,2 ms, een goed resultaat maar iets minder goed dan de meeste 4K top tv’s die momenteel op de markt staan.

Sony KD-85ZG9 – Audiokwaliteit

Net als de XG95 is de ZG uitgerust met ‘Acoustic Multi Audio’, de technologie waarmee Sony het geluid als het ware uit het scherm wil laten komen. De opstelling is bij de twee toestellen wel verschillend. Bij de XG95 zaten er twee extra tweeters achteraan, ter aanvulling van de twee speakers onderaan (die naar beneden gericht zijn). Bij de ZG9 zitten de luidsprekers links en rechts aan de bovenzijde én onderzijde, en zijn ze bovendien allemaal naar voren gericht. Vier extra subwoofers zitten achteraan. Met 8x 10 Watt vermogen is hij ook heel wat krachtiger dan de ZF9 en XG95. Wil je de ZG9 perfect integreren in je surroundopstelling, dan kan je de tv gebruiken als centerluidspreker die je rechtstreeks op je AV-receiver aansluit.

De klank lijkt inderdaad uit het scherm te komen, maar wat ons nog het meest verbaasde: wat voor een klank! Hij is erg rijk en vol. De basweergave slaagt er zelfs in om ons aartsmoeilijk testfragment van Metallica (The Struggle Within) mooi weer te geven. Stemmen klinken warm en duidelijk, maar ook de harde klanken van cymbalen of krijsende gitaren blijven goed klinken.

De ZG9 is ook een van de eerste televisies waarbij we het pseudo-surround effect van de ‘bioscoop’ geluidsmode niet alleen duidelijk konden horen, maar ook echt apprecieerden. In onze Star Wars testscène hoorden we explosies voorbij ons hoofd razen. Het is ook een uitstekende geluidspreset als je een klassiek concert in de kerk wil nabootsen.

De ZG9 ondersteunt Dolby Atmos passthrough via zijn HDMI eARC functie.

Review-apparatuur

Voor de lag-meting gebruiken we een Leo Bodnar Display lag meter. Voor alle andere metingen vertrouwen we op een Spectracal C6 HDR2000 Colorimeter, Xrite i1 Pro spectrophotometer, een VideoForge Propatroongenerator, en de Spectracal Calman for Business software. Om eventuele HDR-problemen te analyseren gebruiken we een HDFury Vertex.

Sony KD-85ZG9 – Conclusie

Laten we maar van wal steken met de prijs. Die is bijzonder hoog. Een 82 inch Samsung Q950R kost je 10.000 euro, dat is een pak minder dan de 17.000 van Sony, en de vraag is toch of de Sony dat prijsverschil waard is. Hij is niet voor iedereen, dat spreekt vanzelf. We waren ook verrast door de Chroma Upsampling fout. Dat kan op deze schermmaat voor lastige kartellijnen zorgen (in rode beelden). Ook het contrast viel enigszins tegen, vermoedelijke weer veroorzaakt door de X-Wide Angle film. Content in 8K blijft uiteraard ook een probleem, en de Sony ondersteunt dit enkel via HDMI, niet via USB, waardoor je alweer een bron minder hebt.

Tegenover die beperkingen staan dan weer een paar enorme troeven. Zo combineert de ZG9 fantastische klank met indrukwekkend beeld. De enorme helderheid en fijne kleuren maken dat hij moeiteloos in een zonnige woonkamer zijn ding doet. Maar ook bij verduistering presteert de ZG9 prima, de Backlight Master Drive vermijdt zo goed als alle halo’s. HDR beelden hebben er nooit zo indrukwekkend uitgezien. En met 4K-content levert het 8K-scherm ongezien detail.

Toch kunnen we ons niet ontdoen van het idee dat de ZG9 een beetje voor zijn tijd is (en dat dat ook van toepassing zal zijn op de Samsung 8K-modellen). Met Full HD content (voor België en Nederland toch nog steeds het belangrijkste deel van het kijkaanbod) kan de tv geen wonderen verrichten, en op een 85 inch groot scherm wordt elke beeldfout uitvergroot. Maar 8K-content is voorlopig onbestaand, en het 4K-aanbod mag dan sterk groeien, het heeft nog een hele weg af te leggen. We zien de ZG9 daarom meer als een uithangbord voor het technologisch kunnen van Sony.