Review: Sony KD-65AF9 (AF9-serie) Master Series OLED tv

In de ‘Master’ reeks van Sony vinden we niet enkel de ZF9 terug, maar natuurlijk ook een nieuw OLED-model. De KD-65AF9 is de opvolger van de A1. Hij is uitgerust met het meest recente OLED-paneel, de nieuwe X1 Ultimate beeldprocessor, en een verbeterde versie van Acoustic Surface. Kortom, een zeer volledig pakket voor wie beeld- en geluidskwaliteit hoog in het vaandel draagt.

Sony KD-65AF9 – specificaties

• Wat: Ultra HD OLED tv
• Schermformaat: 65 inch (139 cm), vlak
• Aansluitingen: 4x HDMI (1x eARC 4x v2.0a), 1x composiet video, 1x stereo minijack, 1x optisch digitaal uit, 3x USB (1x 3.0), 1x hoofdtelefoon, 3x antenne, Bluetooth 4.2
• Extra’s: HDR10, HLG, Dolby Vision, WiFi (802.11ac) ingebouwd, Android TV (8.0 Oreo), USB/DLNA-mediaspeler, DVB-T2/C/S2, CI+-slot, stemcontrole, X1 Ultimate 4K HDR processor, Acoustic Surface Audio+
• Afmetingen: 1.449 x 832 x 320 mm (incl. voet)
• Gewicht: 35,6 kg (incl. voet)
• Verbruik: 190 / 0,5 watt (Energielabel B)
• Adviesprijs: 4.200 euro

Een compleet overzicht van alle modellen die Sony in 2018 op de markt bracht, vind je in de 2018 Sony tv line-up. Hier vind je ook de complete specificaties per model.

Sony KD-65AF9 – design

De AF9 sluit met zijn looks aan op de A1, het toestel waarmee Sony vorig jaar de OLED markt betrad. De nadruk ligt op het beeld, zonder enige afleiding. Net als bij de A1 staat het grote 65 inch scherm zonder zichtbare voet op je tv-meubel. Het leunt lichtjes (5°) achteruit tegen de steun achter het scherm.

Dat design zal net als bij de A1 voor- en tegenstanders kennen. Het oogt van voor bekeken zo minimaal dat het puur beeld lijkt te zijn, een toch wel vrij unieke look, maar niet iedereen is fan van het achteruit leunende scherm. Persoonlijk vonden we het niet storend.

Het scherm heeft een zwart glossy metalen kader dat vooraan een millimeter breed is. De steun achteraan is een zwaargewicht, niet enkel omdat hij voor stabiliteit moet zorgen, maar ook omdat er een flinke audio-oplossing in zit. Sony heeft de montage aanzienlijk vergemakkelijkt vergeleken bij de A1. Je moet nog steeds één deel onderaan de steun monteren, maar door zijn eenvoudige constructie en twee bijgeleverde rubber voetjes waarop het scherm tijdelijk staat, is dat snel geklaard.

De achterzijde kan na montage afgedekt worden met twee bijgeleverde stoffen panelen voor een perfecte afwerking. Er is ook ruimte en de nodige clips voorzien om de kabels netjes weg te leiden.

Aansluitingen

Het toestel is uitgerust met vier HDMI-aansluitingen, allemaal uitgerust met HDCP 2.3, en ook allemaal klaar voor Ultra HD HDR. Indien je een Ultra HD HDR bron aansluit, activeer dan in de menu’s (instellingen, Externe ingangen, Indeling HDMI signaal) de ‘Verbeterde instelling’ voor de beste beeldkwaliteit. De tv biedt wel al ondersteuning voor eARC, extended Audio Return Channel, maar dat is de enige feature uit de HDMI2.1 set die aan boord is. Dit zijn nog steeds HDMI 2.0 aansluitingen.

Verder krijg je drie USB-aansluitingen, een hoofdtelefoon-uitgang en composiet-video ingang. De digitale optische uitgang, netwerkaansluitingen en antenne-aansluitingen maken het aanbod volledig. Alle aansluitingen staan naar onder of opzij georiënteerd, wat wandmontage vergemakkelijkt. Wil je een draadloze hoofdtelefoon gebruiken, dan kan dat dankzij Bluetooth.

Een opvallend extraatje zijn de luidspreker-aansluitingen, die het mogelijk maken de AF9 als center speaker te gebruiken voor wie een AV-receiver gebruikt.

Hou er rekening mee dat de aansluitingen centraal achter het toestel staan, omdat ze op de voet zitten, niet op het scherm. Ze staan ook onderaan op de voet, en dat betekent, zeker bij dit 65 inch scherm, dat ze niet makkelijk te bereiken zijn, eens het toestel opgesteld is. Dat geldt bijvoorbeeld zeker voor de hoofdtelefoonaansluiting. Sony plaatste links aan de zijkant van de voet een HDMI-aansluiting en rechts een USB-aansluiting. Die zijn gelukkig wel vrij gemakkelijk te bereiken. Wie regelmatig die aansluitingen gebruikt, kan natuurlijk altijd een verlengkabel ingestoken laten.

Sony KD-65AF9 – gebruiksgemak

Net zoals de ZF9 is de AF9 uitgerust met Android 8 (Oreo).

Afstandsbediening

De AF9 kreeg dezelfde remote als de AF8 (en de ZF9). In plaats van de typische plastic toetsen op de gewone remote is deze versie uitgerust met een rubberen bovenzijde en toetsen met een erg laag profiel. Hij ligt prettig in de hand, en detoetsen zijn gemakkelijk in te drukken, al mocht de toetsaanslag wat ons betreft nog iets lichter. Net omdat het profiel van alle toetsen zo laag is, dreigt je vinger wel eens naar de foute toets te zwerven. De remote is zeker niet onhandig, maar levert ook geen echte meerwaarde door zijn speciale uitvoering.

De layout van de Sony remote is goed, enkel de afspeeltoetsen onderaan mogen iets groter zijn. Er is een rechtstreekse toets voor Netflix en Google Play, en de Apps toets schuin rechts boven de d-pad brengt je in deze versie van Android naar de lijst met alle Android-apps. In vorige Android-versies had die toets geen nuttige functie. De remote beschikt ook over een ingebouwde microfoon.

Sony KD-65AF9 – features

Smart tv-platform

Ook de AF9 is, net als de ZF9, uitgerust met de nieuwe Mediatek MT5893, met een quad-core ARM Cortex-A73, Mali-G71 GPU, 4GB RAM en 16GB interne opslag. Benchmark-testen geven dit platform een flinke voorsprong ten opzichte van de vorige MT5891. Dat zorgt in elk geval voor een veel vlottere interface, goede mediaspeler prestaties, en zal ook heel wat games toegankelijker maken. Alhoewel het nog een flink eind weg is van de prestaties van een Nvidia Shield, is de verbetering merkbaar en uiterst welkom.

Smart functies

Voor alle mogelijkheden van Android 8 verwijzen we je naar ons overzichtsartikel.

Tot onze verbazing blijft het voorlopig onmogelijk om HDR-films te bekijken via YouTube, dat lukte wel in Netflix en Amazon.

Sony biedt nog steeds een apart ‘slim’ menu wanneer je tv kijkt via de ingebouwde tv-tuners. Druk op de ‘TV’ toets onderaan de d-pad, en je ziet een kleine balk onderaan het scherm die eerst tv-functies toont (de tv-gids, opnames, enzovoort), maar verder ook aanbevelingen bevat, en waarin je een lijst met favoriete Android-apps kan maken. Je kunt dat menu niet meer oproepen als je niet naar TV (via de ingebouwde tuners) kijkt, dat vinden we jammer.

Het is wel mogelijk om de TV toets een andere functie toe te kennen via de menu’s. (Instellingen, Externe Ingangen, TV-toets aanpassen). Zo kan je hem gebruiken om bijvoorbeeld snel naar HDM1 te schakelen, en daar het aparte menu te gebruiken.

De mediaspeler is vrij volledig, maar weigerde Divx bestanden, en sommige van onze H.264 mp4 video’s. Sowieso installeer je best ook vlc, Kodi of Plex als alternatieve mediaspeler. De muziekspeler weet geen raad met ALAC, wel met alle standaard muziekformaten. En hij leest ook alle tags.

Sony KD-65AF9 – Beeldkwaliteit

De AF9 is uitgerust met een 2018 LG OLED-paneel.

Hou er rekening mee dat OLED-panelen gevoelig kunnen zijn voor inbranden. Bij normaal gebruik zou dat volgens Sony geen probleem zijn. Schakel nooit de stroom volledig uit, maar laat de televisie in standby staan zodat hij achter de schermen het nodige werk kan doen om eventuele zichtbare effecten tegen te gaan.

Belangrijkste instellingen

In ons artikel over het professioneel kalibreren van een tv lees je alles over de mogelijkheden om met een professional tot de beste beeldinstellingen te komen. Wil je zelf aan de slag gaan, neem dan onze home cinema informatiegids door. Hier vind je een uitleg over de belangrijkste beeldinstellingen en tips voor het instellen van je tv. Met de basisinstellingen zijn we tot onderstaande settings gekomen voor deze tv.

Uitleg belangrijkste instellingen;

• De ‘Gebruiker’ beeldmode levert de best gekalibreerde start. Het beeld is voldoende helder, maar niet overmatig, dus je kunt de lichtsensor eventueel uitschakelen.
• Realiteits Creation: verbetert detailweergave. De Auto-stand is over het algemeen prima, wie de pure aanpak prefereert zet het uit, of schakelt naar Handmatig 20. Voor meer detail kan je tot 40 gaan, maar vermijd hogere instellingen.
• Activeer beide ruisonderdrukkingen in de laagste stand. Anders riskeer je iets te veel ruis ten gevolge van Realiteits Creation.
• Motionflow: uit voor de puristen, auto voor wie voor de gemakkelijkste oplossing kiest. Handmatig sleutelen kan ook. Zet soepelheid dan op 2 en helderheid op Laag.
• Als je veel bij sterk (dag)licht kijkt, probeer dan de Bioscoop instelling, die is daarvoor beter geschikt.

Algemene beeldverwerking

Ook dit Master Series model kreeg de nieuwste beeldprocessor, de X1 Ultimate ingebouwd. Deze processor levert uitstekende deinterlacing resultaten, en detecteert snel en betrouwbaar alle film- en videoframerates, zodat ‘jaggies’, de gekartelde randen van bijna horizontale lijnen, zo goed als uitgesloten zijn. Een van de verbeteringen van de X1 Ultimate zit in een nog fijnere upscaling. We merkten wel dat het beeld soms iets te scherp is. Je kunt de beeldscherpte laten zakken om dat tegen te gaan (30 – 50). Reality Creation zorgt voor extra detail, maar heeft de neiging om ook ruis in het beeld uit te vergroten. Met Ultra HD 4K materiaal laat je het best uit staan. Zeker in combinatie met het erg scherpe beeld, kan dat soms wat te veel van het goede zijn, alhoewel dat ook erg afhangt van je kijkafstand. We adviseren toch om de twee instellingen voor ruisonderdrukking in de ‘Laag’ stand te laten, Reality Creation tussen 20 en 40 (of ‘auto’) en zoals gezegd scherpte ergens tussen 30 en 50 te zetten. Vloeiende gradatie’ is nog steeds een knappe troef voor Sony. Het zorgt voor zeer mooie, subtiele kleurovergangen zonder enig spoor van kleurbanden. Laat die instelling altijd geactiveerd (laag of midden).

De bewegingsscherpte van OLED tv’s is prima, en de KD-65AF9 presteert perfect in lijn met zijn concurrenten. Om zichtbaar detail te maximaliseren in actiescnes of sport kan je MotionFlow in de auto stand zetten, al zie je dan in sommige scenes wel af een beeldartefact. Wie dat wil vermijden schakelt naar handmatig, en zet Soepelheid op ‘2’. In beide gevallen activeer je uiteraard motion interpolation, wat voor sommige kijkers afdoet aan de filmervaring. Je kunt MotionFlow uitschakelen, maar persoonlijk lieten we het minstens in Handmatig en Soepelheid op ‘1’ voor wat extra detail in snel bewegende scenes. De ‘helderheid’ instelling laat je hier best op ‘Laag’. De ‘Hoog’ stand activeert een ‘black frame insertion’ (BFI) techniek, voor nog beter detail, maar die doet het beeld zichtbaar flikkeren, en achten we daarom onbruikbaar.

Algemene beeldeigenschappen

Genieten van het zo goed als perfecte OLED zwart is ondertussen een gegeven, maar het viel ons op dat de Sony ook uitstekend schaduwdetail heeft, zonder overmatige ruis of artefacten. Onze testscéne uit Harry Potter en uit The Revenant toonde knappe resultaten. Ons testsample vertoonde heel erg lichte verticale strepen op een volledig veld van donkergrijs. Dat is een effect dat op alle OLED tv’s zichtbaar kan zijn, al was het met deze generatie panelen wel duidelijk minder voorkomend. In de praktijk zal je daar nooit last van hebben.

Sony hernoemde om de ‘Bioscoop Pro’ mode naar de ‘Gebruiker’ mode. Jammer, want de nieuwe naamgeving vinden we minder duidelijk. Schakel naar de ‘Gebruiker’ mode voor de beste kalibratie. De ‘Bioscoop’ mode is een alternatief als je bij meer omgevingslicht kijkt. Het beeld is voldoende helder, zonder overmatig intens te zijn, dus of je de lichtsensor al dan niet activeert is een persoonlijke keuze. De kalibratie is uitstekend, met een neutrale grijsschaal die iets te koel is (lichte blauwe overtoon). Kleurbereik en kleurweergave scoren erg goed, beelden hebben een erg natuurlijke look.

Voor nog beter resultaat kan de AF9 volledig automatisch gekalibreerd worden met de Calman-software van Portrait Displays. En wie naar Netflix kijkt, kan via het menu een speciale ‘Netflix Calibrated’ mode activeren, waardoor je optimaal geniet van de gestreamde content.

HDR

De KD-65AF9 scoort iets lager dan de concurrenten voor piekhelderheid. Op een standaard 10% venster halen we net 600 nits en op een 2% venster om en bij de 746 nits. Panasonic en Philips zitten eerder rond de 750 en 810 nits voor dezelfde test. Net zoals de andere OLED-schermen houdt het die maxima maar beperkte tijd vast, na 30 seconden daalt de piekhelderheid geleidelijk. Het kleurbereik zit perfect op wat we verwachten: 96% DCI-P3 en 70% Rec.2020.

De vraag is natuurlijk of je dat verschil in helderheid merkt. Net zoals op de ZF9 merken we dat de AF9 in staat is om witdetail te tonen tot over de 5.000 nits, al hing dat wel af van het testpatroon. Sony lijkt geen rekening te houden met de metadata en doet duidelijk zelf een analyse van het beeld om zo zijn tonemapping aan te passen. We konden dit ook nergens uitschakelen, maar vonden daar ook geen reden toe. Het resultaat is immers erg knap. Het scherm bewaart erg goed de helderste witdetails, en net dat draagt bij tot een knap beeld.

Sony ondersteunt HDR10, Dolby Vision en HLG. De kalibratie in de Gebruiker mode is erg goed, maar moet (net als de ZF9) nipt de duimen leggen voor de Panasonic FW950 voor nauwkeurigheid bij kleurweergave. De AF9 volgt de vereiste PQ –curve perfect tot 400 nits, en rolt dan mooi af om alle mogelijk witdetail te tonen.

Reflecties en kijkhoeken

De kijkhoek van de AF9 is uitstekend, een eigenschap die het deelt met alle andere OLED-tv’s. Het gaat redelijk goed om met reflecties, maar door het lichtjes achteruit hellende scherm is het mogelijk dat plafondverlichting plots prominent in beeld verschijnt, als die vrij dicht bij het scherm hangt. Hou daar rekening mee, sowieso laat je dat soort verlichting beter uit bij het tv kijken. Opteer voor zachte, indirecte sfeerverlichting achter de zitplaatsen, of voor zachte verlichting achter het scherm.

Gaming

In de gewone beeldmodes meten we een lag van 101,9 ms, wat te veel is voor degelijke gaming. In de game-mode zakt de lag naar 27,8 ms een uitstekend resultaat.

Sony KD-65AF9 – Audiokwaliteit

Natuurlijk kreeg ook dit model een Acoustic Surface, wat betekent dat kleine actuatoren het scherm laten trillen om aldus het geluid te produceren. Het scherm doet dus dienst als luidsprekerconus. De lage frequenties worden verzorgd door de subwoofer die in de steun ingebouwd zit.  Omdat enkel de hoge frequenties via het scherm komen is er geen zichtbare impact op het beeld.

De KD-65AF9 gebruikt een verbeterde versie, namelijk Acoustic Surface Audio+. In plaats van twee paar actuatoren zijn er nu drie paar voorzien (links, centraal en rechts), en de steun verbergt nu twee subwoofers in plaats van één. Ook het vermogen is opgedreven, vorige modellen waren goed voor 50W. In totaal levert de Sony AF9 98W audiovermogen (6×13 +2×10), en dat hoor je absoluut.

De klank is krachtig, maar prima gedetailleerd, en heeft een flinke en strakke baslijn. Maak je dus geen zorgen dat je voor het scherm geen soundbar meer kunt plaatsen (die zou een deel van het beeld verbergen). Deze Sony heeft dat niet nodig. Muziek, film, dialogen, we waren aangenaam verrast door het resultaat.

Wil je toch voor een nog rijkere klank gaan, of voor echte surround, en gebruik je een AV-receiver, dan kun je de AF9 inzetten als center luidspreker van je opstelling. Daarvoor zijn er luidspreker-aansluitingen voorzien. Dialogen komen dan rechtstreeks van het scherm, wat het realisme ten goede komt.

Review-apparatuur

Voor de lag-meting gebruiken we een Leo Bodnar Display lag meter. Voor alle andere metingen vertrouwen we op een Spectracal C6 HDR2000 Colorimeter, Xrite i1 Pro spectrophotometer, een VideoForge Pro patroongenerator, en de Spectracal Calman for Business software. Om eventuele HDR-problemen te analyseren gebruiken we een HDFury Vertex.

Sony KD-65AF9 – Conclusie

De KD-65AF9 is een mooie upgrade ten opzichte van de A1. De nieuwe Android versie met de nieuwe chipset maakt de tv responsiever en brengt Android toch wat meer naar de moderne trends voor gebruiksgemak. Veel negatieve punten kunnen we niet aanstippen. YouTube HDR-content kan je nog steeds niet spelen, om onbekende redenen. En de prijs van dit model ligt toch nog beduidend hoger dan die van rechtstreekse concurrenten van Philips en Panasonic.

Zoek je een uitstekende televisie die centraal moet staan in je thuisbioscoop, dan is deze KD-65AF9 een zeer goede keuze. Hij levert prachtige OLED beeldkwaliteit, met uitmuntend zwartdetail, levensechte kleuren en goede bewegingsscherpte. De beeldverwerking zorgt voor haarscherp detail, en de kalibratie is prima. Je krijgt niet alleen uitstekende beeldkwaliteit maar ook knap geluid, in een slanke verpakking. Wie een AV-receiver heeft kan de AF9-serie zelfs aansluiten als centerluidspreker. Kortom, een heel mooi pakket tv-plezier.