Review: Epson EH-TW9300 – projector voor je thuisbioscoop

Epson EH-TW9300 – specificaties

• Wat: Full HD LCD-projector met 4K-beeldverbetering
• Opstelling: 1.920 x 1.080, lichtopbrengst 2.500 ANSI lumen, dynamisch contrast 1.000.000:1, projectieverhouding 1,35 – 2,84 (100 inch diagonaal tussen 3,0 en 6,3 m), geluidsniveau 24/20 dB (standaard, ecomode)
• Aansluitingen: 2x HDMI (2x v2.0a, 1x HDCP2.2), 1x VGA, 1x micro-USB, 1x USB (power) 1x 12V trigger, 1x netwerk, 1x rs-232c
• Levensduur lamp: 3.500 / 5.000 uur
• Extra’s: HDR10
• Afmetingen: 520 x 193 x 450 mm
• Gewicht: 11,2 kg
• Verbruik: 355 /271 / 0,4 watt
• Adviesprijs: 3.299 euro (3.729 euro voor de EH-TW9300W)

Epson EH-TW9300 – design

Ook deze Epson is een flink uit de kluiten gewassen kerel. Hij is nipt wat kleiner dan de enorme Acer V9800, maar het is nog steeds een projector die je niet zo maar op de salontafel zet (al kan dat wel), of mee neemt naar de vrienden (dat kan echt niet). Dit is een thuisbioscoop projector die een vaste opstelling vereist. De EH-TW9300 is uitgevoerd in het zwart. Ons testmodel was een EH-TW9300W en die is volledig wit. De W staat overigens niet voor wit, maar voor zijn Wireless Full HD verbinding. Vermits de zender niet bij de projector zat, reviewen we hem hier als de EH-TW9300. Beide toestellen zijn overigens verder volstrekt identiek.

Het design heeft een sterke uitstraling, zolang je de voorzijde bekijkt. De koelingsgrilles en de enorme lens geven hem een indrukwekkend uiterlijk. De rest van het toestel is goed, maar wel vrij saai afgewerkt. Aan de rechtervoorzijde zitten de bedieningstoetsen verscholen achter een klein luikje.

Aansluitingen

Alle aansluitingen staan achteraan en zijn enigszins verzonken in de projector. Deze positie heeft onze voorkeur, omdat aansluitingen aan de zijkant het moeilijker maken om kabels netjes uit het zicht te houden. Het nadeel is dat je de projector niet met de rug tegen de muur kunt plaatsen.

De projector beschikt over twee HDMI-aansluitingen, die allebei v2.0 zijn, en dus Ultra HD content aanvaarden. Opgelet, enkel HDMI1 is uitgerust met HDCP2.2 dus sluit je externe Ultra HD-bronnen best daarop aan. Tijdens onze testen merken we wel dat de HDMI-aansluiting vermoedelijk niet de volledige HDMI-bandbreedte ondersteunt. Daarover meer in het onderdeel HDR-beeldkwaliteit. Als enige andere beeldingang is er nog een analoge PC-aansluiting.

Alle resterende aansluitingen zijn voor besturing: een netwerkpoort, RS-232c en een 12V-trigger. De twee USB-poorten zijn geen medialezers. Een dient voor een optionele draadloze lan-module en de andere dient als voedingsbron bijvoorbeeld voor een eventuele optische HDMI-kabel verlenging.

Epson EH-TW9300 – Plaatsing en gebruiksgemak

Een plaatsje vinden voor deze projector zal niet moeilijk zijn, hij is bijzonder flexibel. Het enige waar je absoluut rekening mee moet houden is zijn vrij grote projectieverhouding. Wie een 100 inch beeld wenst, moet minstens drie meter afstand tussen de lens en de muur voorzien. Maar afgezien daarvan heb je heel wat vrijheid. De zoomfactor van 2,1x maakt dat je zelfs vanop zes meter nog een 100 inch beeld kan projecteren. En perfect centraal voor het scherm hoef je hem ook niet te zetten. Epson voorziet een royale hoeveelheid lensshift, zowel verticaal als horizontaal. Verticaal kan je het beeld zelfs tot een halve beeldhoogte boven of onder de hoogte van de lens laten komen: aan een plafond of op een lage tafel, het kan dus allemaal.

Zowel de focus, zoom als lensshift zijn gemotoriseerd, installeren en instellen kan je vanuit je luie zetel. Tot tien verschillende configuraties kan je opslaan in het interne geheugen en met een druk op de knop activeren. Erg handig als je verschillende beeldverhoudingen toch fullscreen wil projecteren.

Is de projector lawaaierig? In de eco-mode absoluut niet, dan is hij zelfs fluisterstil. Met de lamp op de middelste stand is het lawaai wel hoorbaar, dat typische geruis van ventilatoren, maar vonden we het nog aanvaardbaar. In de hoogste stand, hoor je hem duidelijk. Opgelet, de lamp-mode kies je in het  beeldmenu, onder de naam ‘stroomverbruik’.

Menu’s

De Epson menu’s zijn makkelijk te navigeren, al moet je voor een woordje uitleg wel terug grijpen naar de handleiding. Je kunt de plaats waar ze verschijnen zelf instellen. Een woordje uitleg over de beeldpresets is wel op zijn plaats. Voor al je SDR-content kies je best de Natural beeldpreset. De Cinema (en Digital Cinema) beeldpresets maken gebruik van een bijkomend filter om het kleurbereik te vergroten. Die presets gebruik je best enkel voor HDR-beelden. Wie de Natural beeldpreset gebruikt voor HDR zal de kleuren te flets vinden, en omgekeerd wie Cinema voor gewone content gebruikt zal snel merken dat kleuren dan te intens zijn.

Epson biedt in zijn menu’s een hele reeks aan, en een van de interessantste is de optie om ‘Image preset modes’ te bewaren. Het is een combinatie van beeldverwerkingen (ruisonderdrukking, superresolutie en detail verbetering) die je snel kan oproepen, zonder volledig van beeldmode te veranderen. Dat maakt het makkelijk om de impact van je keuzes te bekijken. Alle nodige opties om de projector te kalibreren zijn ook aanwezig.

Afstandsbediening

We kregen niet de originele remote meegeleverd, maar een compatibele die iets eenvoudiger uitgevoerd is. De remote is verlicht, vrij groot en biedt heel wat mogelijkheden om rechtstreeks beeldkwaliteit aan te passen zonder eerst heel het menu te moeten oproepen.

Op de echte remote zit ook een toets om de lens aan te passen, kleurmode te kiezen, afspeeltoetsen voor aangesloten bronnen en de toetsen voor de wireless HD-aansluiting (in het geval van de EH-TW9300W).

Epson EH-TW9300 – features

Hoe zit dat juist, een projector met Full HD-paneel die toch Ultra HD ondersteunt? Deze Epson werkt met lcd-panelen en net zoals de modellen van JVC en de recente projector van Acer, gebruikt hij ‘pixelshifting’. Het Full HD-beeld wordt heel snel een halve pixel diagonaal verschoven en terug, en gecombineerd met de nodige beeldverwerking leidt dat tot een bijna Ultra HD-niveau van detail.

De Epson ondersteunt verder actieve 3D-weergave, een belangrijke feature voor de liefhebbers, zeker nu 3D-tv’s een zeldzaamheid worden. En tot slot kan je hem ook HDR-beelden aanreiken; hij ondersteunt HDR10. Wie de EH-TW9300W kiest, kan picture in picture gebruiken om twee beelden tegelijk te bekijken. Een bron moet via HDMI komen, de andere via de WirelessHD aansluiting.

Epson EH-TW9300 – Beeldkwaliteit

We zien gemengde resultaten bij de beeldverwerking. De projector slaagt er niet altijd in om volledige foutloze de-interlacing uit te voeren, dus zet je bronnen zo veel mogelijk in 720p of 1080p om lichte fouten zoals moiré of gekartelde randen te vermijden. Zit er wat te veel ruis in je bron, dan werk je die handig weg met de ruisonderdrukking. Die leverde prima resultaten zowel voor willekeurige als compressieruis.

De pseudo-4K resolutie van deze Epson levert zeer scherpe beelden, maar echt Ultra HD-detail krijg je niet, al kom je wel aardig in de buurt. Het resultaat is iets minder gedetailleerd dan die van de Acer V9800 die het voordeel heeft dat hij van een paneel start met hogere resolutie. De projector biedt flink wat mogelijkheden om het beeld aan te scherpen (superresolutie en detailverbetering), maar laat je niet verleiden om die te hoog in te stellen. Te veel effect leidt al snel tot vals detail.

Er is de optie om motion interpolation te activeren, zodat panbeelden vloeiend worden, maar deze optie werkt enkel op 1080p beelden aan 24fps. Dus niet voor Ultra HD content, maar ook niet als je bijvoorbeeld een Ultra HD Bluray-speler gebruikt die je geforceerd in 2160p uitgangsresolutie instelt. De motion interpolation werkt goed, en we vonden de laagste en middelste stand een prima keuze, die niet te veel artefacten veroorzaakt.

De Epson levert op papier 2.500 lumen, en dat kan hij ook waarmaken in onze metingen. De dynamische beeldmode, met de lamp in de hoogste stand, levert 2.350 lumen. De Natuurlijk beeldpreset, die je best kiest voor je filmplezier levert 1.800/1.400/1.180 lumen, afhankelijk van de lamp-mode. Dat zijn waardes, zelfs in de laagste stand,  waar je bij wat omgevingslicht nog gemakkelijk 110 inch beeld creëert.

Maar eigenlijk doe je best de lichten uit, want deze projector heeft een indrukwekkend goede zwartwaarde. We kwamen in de Natuurlijk beeldpreset uit op een contrast van ongeveer 5.800:1 en dat is dan nog zonder de dynamische iris te gebruiken. Die kan de lichtoutput wat beperken in donkere scènes om zwart nog donkerder te maken. Het effect is goed en gebeurt zonder zichtbaar pompen in de helderheid, maar je kunt de iris aan het werk horen. Het is gelukkig geen irritant geratel, maar eerder een zacht, diep gerikketik. Zodra je het geluid van de film op een normaal volume zet, is het niet meer hoorbaar.

De kalibratie van de EH-TW9300 is degelijk, maar iets minder goed dan we van Epson verwachten. De grijsschaal kampt met een zeer lichte groene tint. Die was evenwel vrij gemakkelijk weg te kalibreren, waarna alle andere waardes zonder verdere aanpassingen dicht bij perfectie kwamen. Het kleurbereik is uitstekend, net als de kleurweergave (tenminste zodra je de grijsschaal kalibreert). De projector toont ook uitstekend zwartdetail.

HDR

HDR blijkt een stevige uitdaging te zijn voor projectoren en dat is op deze Epson niet anders. Om te beginnen stootten we op een probleem met de HDMI-ingang. Wanneer we onze Ultra HD Blu-ray-speler in YCbCr 4:4:4 Chroma subsampling instelden, bleek een HDR-signaal binnen te komen als 8 bit in plaats van 10 bit en als Rec.709 in plaats van Rec.2020. Dat is vermoedelijk omdat de HDMI-aansluitingen niet voldoende bandbreedte heeft voor dit signaal. Door de speler in ‘auto’ te zetten (voor resolutie en Chroma), viel alles wel netjes op zijn plaats en we zagen een 12-bit, 4:2:2 signaal in Rec.2020 binnenkomen. Dat is zeker iets om na te kijken, want aanvankelijk verloor de projector heel wat zwartdetail, een probleem dat verdween zodra we de instellingen in de speler hadden aangepast.

Vergeet ook niet om de beeldpreset naar ‘Cinema’ of ‘Digital Cinema’ te schakelen om het volledige kleurbereik te krijgen. De Epson levert een degelijke kalibratie voor HDR10-beelden, maar je merkt dat hij worstelt om de nodige helderheid te leveren.  De hoogste lampmode activeren is alvast een verbetering, maar dan moet je het ventilatorlawaai er wel bij nemen. Een interessantere truc vind je in de geavanceerde signaal instellingen. Daar zoek je ‘Dynamisch bereik’, waar je naast SDR ook vier HDR-modes vindt. Elke mode clipt witwaardes vanaf een ander niveau. Dat is respectievelijk 500, 1.000, 4.000 en 10.000 voor HDR-1 tot en met HDR-4. Hoe later je clipt, hoe donkerder de algehele content wordt, want de maximale lichtopbrengst van de projector ligt vast. Automatisch kiest de Epson meestal HDR Mode 2. Wie dat toch iets te donker vindt, kiest voor HDR Mode 1. De heldere details tussen 500 en 1.000 nits clippen dan, maar vermits de meeste beeldcontent lager dan 500 is, is dat een compromis dat zeker te overwegen is.

De Epson levert een degelijke kalibratie voor HDR. Het kleurbereik is erg groot (74% Rec2020 en 98% DCI-P3), maar je voelt wel dat de helderheid nog niet toereikend is om echt te overtuigen. Dat gevoel neemt echter aanzienlijk toe als je de ruimte goed verduistert. In dat geval is de combinatie van het sterke contrast, degelijke lichtopbrengst en ruim kleurbereik voldoende om het HDR-effect in de verf te zetten. We prefereerden toch om de HDR mode 1 te gebruiken, ons leek het een degelijk compromis.

Review-apparatuur

Voor de lag-meting gebruiken we een Leo Bodnar Display lag meter. Voor alle andere metingen vertrouwen we op een Spectracal C6 colorimeter, Xrite i1 Pro spectrophotometer, een AVFoundry HDMI Pattern Generator, een HDFury Integral voor HDR-patronen en de Spectracal Calman for Business software.

Epson EH-TW9300 – Conclusie

De kalibratie van de grijsschaal van de EH-T9300 had iets beter gemogen, maar is zeker niet slecht. En het gedoe met de HDMI-aansluiting vereist wat aandacht. Maar vergis je niet, in een echte thuisbioscoop-omgeving levert de Epson prachtige resultaten. Zijn ruime lichtopbrengst en uitmuntende zwartwaarde creëren zeer dynamische en levendige beelden. Prachtige kleuren, indrukwekkend zwartdetail, het is echt genieten. Zelfs in HDR kan hij overtuigen, en beschikt hij over genoeg flexibiliteit in de instellingen om het beeld wat bij te sturen als je toch wat meer lichtopbrengst wenst. De prijs is ook nog eens erg scherp, en dat maakt van de EH-TW9300 een bijzonder interessante koop voor de filmfans.