Review: Epson EH-LS500W – Ultra Short Throw-projector met laserlichtbron

Epson EH-LS500W - specificaties

• Wat: Ultra HD 3LCD-projector met laser lichtbron
• Opstelling: 3.840 x 2.160 (1.920 x 1.080 met pixelshifting), lichtopbrengst 4.000 ANSI lumen, dynamisch contrast 2.500.000:1, projectieverhouding 0,27 -0,37 (100 inch diagonaal op 0,26 m), geluidsniveau 23-37 dB (ecomode, standaard)
• Aansluitingen: 3x HDMI (2.0, ARC), 2x USB (1x voor optionele WiFi en 1x stroomvoorziening), 1x stereo minijack uit, 1x ethernet, 1x RS-232c
• Levensduur lamp: laser lichtbron, tot 20.000 uur
• Extra’s: HDR10, HLG, 2x 10 Watt luidspreker
• Afmetingen: 458 x 228 x 375 mm
• Gewicht: 9,3 kg
• Adviesprijs: 2.799,- euro

Epson EH-LS500W - Design

Deze Epson wijkt af van het design dat we tot nog toe zagen bij andere Ultra Short Throw-projectoren. De algemene vorm blijft behouden, maar hij is wat minder breed dan de vergelijkbare modellen van bijvoorbeeld Optoma of LG.

Waar hij echt afwijkt van zijn concurrenten? De opstelling van de lens. Die staat in een bovenbouw op het toestel, en dat oogt echt niet elegant. De Epson lijkt in dit opzicht iets te veel te erven van zakelijke of onderwijs projectoren. De afwerking is prima. Het toestel is beschikbaar in zwart (EH-LS500B) en wit (EH-LS500W). De stoffen afdekkap vooraan is magnetisch bevestigd en verbergt de bediening, focus, en een paar aansluitingen. De stof is wel vrij dun waardoor de afdruk van de speakergrilles zichtbaar is.

Epson EH-LS500W - Aansluitingen

Aansluitingen op een UST-projector staan meestal vooraan (dus aan de kant van de muur), en dat is op deze Epson niet anders. De minimale afstand tot de muur is ongeveer 20cm dus ze blijven gemakkelijk bereikbaar. Je vindt er twee HDMI 2.0-aansluitingen, waarvan één met ARC, een USB-aansluiting voor de optionele WiFi-adapter, een stereo minijack audio-uitgang, een netwerkaansluiting, en RS-232C voor besturing.

Aan de achterzijde, (dus naar de zitplaatsen gericht), vind je achter de afneembare speakercover én een extra deksel, nog een HDMI-aansluiting en een USB-aansluiting. Die zitten in een kleine inham, en zijn bedoeld om een USB-dongle zoals een Chromecast weg te stoppen.

Epson EH-LS500W – Plaatsing

Een UST-projector wil je zo dicht mogelijk bij de muur plaatsen, dat is immers zijn grote voordeel. De Epson heeft een projectieverhouding van 0,27. Daarmee zet hij een 100 inch-beeld op de muur vanop 62 cm afstand. Maar let op, dat is gemeten tot aan de lens. Concreet betekent het dat de projector met zijn voorzijde dan 39 cm van de muur moet staan, en dat de achterzijde uiteindelijk 76 cm van de muur staat. Gemiddelde tv-meubels zijn rond de 50cm diep, dus dat meubel moet je toch een eind van de muur zetten, iets waar je absoluut rekening mee moet houden. Het blijft dan ook een goede raad om voor je een UST-projector in huis haalt, online de handleiding op te zoeken en daarin de plaatsing goed na te gaan. Met een projectie-offset van 114% komt de onderzijde van het beeld ongeveer 14% van de beeldhoogte boven de lens uit.

De Epson is uitgerust met een beperkte digitale zoom (1,35:1). Je kunt het beeld daarmee verkleinen, maar dat zal je zelden willen. Het objectief is immers meestal zo groot mogelijk, van zo dichtbij mogelijk. Wie de zoom gebruikt kan het kleinere beeld ook een beetje shiften, een klein beetje zoom kan je dus wat flexibiliteit geven bij de opstelling.

UST-projectoren zijn notoir lastig om op te stellen. De Epson heeft een manuele focushendel aan de voorzijde, naast het bedieningspaneel. Hij werkt vrij vlot, maar echt fijn instellen vereist wat geduld. Alhoewel het mogelijk was om het beeld vrij gelijkmatig in focus te brengen, kozen we er toch voor om net iets meer scherpte in het centrum te bewaren en een tikje focus op te geven aan de bovenzijde. Volledig onzichtbaar in normaal gebruik, maar zo realiseer je wel de beste resultaten centraal in beeld.

LCD-projectoren zoals deze moeten bovendien drie LCD-panelen aligneren, dat is een probleem dat DLP-projectoren niet kennen. Gelukkig is dat voorzien op de EH-LS500 en na enkele minuten sleutelen was de alignering zo goed als perfect. Tot slot kan je nog trapeziumvervorming wegwerken, mocht de projector niet perfect recht voor het scherm staan. Dat kan ofwel via een eenvoudige keystone-correctie horizontaal en verticaal, of je kan de vier hoeken afzonderlijk corrigeren.

Het geluid van de koelventilatoren varieert sterk. Het is rechtstreeks gekoppeld aan de instelling van de laserlichtbron, die van 50 tot 100% loopt. In de laagste stand is de projector extreem stil, maar in de hoogste stand maakt hij erg veel lawaai, zelfs als je er een flink eind af zit. Tot 70% vonden de geluidsoverlast draaglijk, daarboven vonden we het lawaai te sterk om echt nog te genieten van de film.

Verder moet je rekening houden met alle voor-en nadelen van UST-projectie die we bespreken in dit artikel. De belangrijkste? Weet dat zelfs de kleinste verplaatsing er voor zorgt dat je het beeld opnieuw moet bijregelen. Zorg voor een perfect vlak projectieoppervlak om beeldvervorming te voorkomen. We gebruiken een Projecta Tensioned Elpro Concept scherm, een elektrisch oprolbaar en opgespannen scherm.

Epson EH-LS500W - Gebruiksgemak

De Epson menu’s met instellingen zijn handig en goed georganiseerd en ze navigeren vlot. Het ‘Home’ scherm heeft eigenlijk weinig functie. Je kan er de ingang kiezen die je bekijkt en je vindt er een paar shortcuts naar beeldinstellingen maar die brengen je rechtstreeks naar het gewone menu.

In de instellingen zelf vinden we een uitgebreid arsenaal beeldverbeteringen, instellingen voor gamma-waarde en een kleurbeheersysteem. Naast vier beeldpresets kan je zelf 10 presets creëren.

Afstandsbediening

Over de afstandsbediening zijn we maar matig tevreden. Over de werking geen kwaad woord, maar het design kon beter. De kleine zwarte remote is heel minimalistisch. Hij biedt geen enkele shortcut voor bepaalde instellingen, zelfs niet voor de beeldmode.

De ‘back’ toets staat links bovenaan, een ietwat onhandige positie. En de remote is niet verlicht, gecombineerd met zijn zwart uiterlijk is hij dus absoluut onleesbaar in het duister.

Functies

In tegenstelling tot andere UST-projectoren die zich willen profileren als een vervanging voor je tv, is de EH-LS500 niet voorzien van allerlei smart tv-functies. Of toch ons review-model niet. Epson heeft ondertussen een versie van de EH-LS500 die Android TV biedt via een bijgeleverde dongle. Die kan je ongezien verbergen en aansluiten in de kleine inham aan de voorzijde.

Vermits de Android TV versie geen apart modelnummer heeft (hoogstens de vermelding Android TV), moet je dus wel goed opletten indien je die optie wenst. De Android TV-versie krijgt bovendien dezelfde prijs. Indien je de projector aansluit op het thuisnetwerk, kan je met behulp van de iProjection-app eenvoudig het beeld van je smartphone op de projector tonen.

Epson EH-LS500W - Beeldverwerking

Beeldverwerking op projectoren is altijd eerder minimaal te noemen vergeleken bij de indrukwekkende prestaties die je op een tv vindt. De Epson vormt daarop geen uitzondering. Zijn beeldverwerking heeft een paar sterke troeven, maar ook een paar helaas onvermijdelijke beperkingen.

Deze 4K-projector kan perfect om met 4K-beeldsignalen, maar gebruikt geen native 4K-paneel. Zoals alle projectoren in deze prijscategorie maakt hij gebruik van pixelshifting. De LCD-panelen bieden een Full HD-resolutie, en dankzij de pixelshift-techniek (in het menu te activeren als ‘4K Enhancement’) creëert men extra detail. Wie nog even wil weten hoe dat in zijn werk gaat kijkt in ons achtergrondartikel over projectoren.

De EH-LS500 levert erg mooie beelden, maar moet op vlak van detail wel de DLP-projectoren voor laten gaan. Echt Ultra HD-detail kan hij niet tonen, maar het verschil wanneer je ‘4K Enhancement’ uit zet is wel duidelijk. Laat dat dus zeker aan staan.

De beeldverwerking is over het algemeen erg goed, met prima upscaling en goede ruisonderdrukking zelfs in de lagere standen. Een echte troef zijn de ‘Sharpness’, Super Resolution’ en ‘Detail Enhancement’ instellingen. Daarmee kan je in zeer kleine stappen het beeld wat extra detail en scherpte geven.  Met behulp van de ‘Image Preset Modes’ kan je zelfs snel schakelen tussen verschillende instellingen van beeldverwerking.

De projector beschikt ook over frame interpolation om snel bewegende content wat scherper te maken. Die heeft echter een belangrijke beperking, je kunt het namelijk enkel inschakelen voor 1080p24 content. En dat brengt ons ook bij de belangrijkste beperking. Frame interpolation, deinterlacing, en ruisonderdrukking werken niet voor 4K-bronnen. Vermoedelijk is de processor daarvoor niet krachtig genoeg. Dat kan een probleem zijn voor wie een 4K-capabele bron aansluit. Die zal immers zelf alle Full HD-content zelf upscalen naar 4K, waardoor je dus een deel beeldverwerking uitschakelt op de projector.

Epson EH-LS500W - Beeldkwaliteit

De EH-LS500 is een laserprojector, en hij pakt uit met een enorme 4.000 lumen op papier. Dat moet ruim volstaan voor kijken bij omgevingslicht, maar haalt hij dat ook?

In de helderste beeldmode (Dynamic) haalt de projector een verbluffende 3.560 lumen! En zelfs in de goed gekalibreerde Cinema beeldmode ligt het maximum nog op 2.460 lumen. Met de laser op 50% sterkte (om het ventilatorlawaai onder controle te houden) halen we in de Cinema beeldmode tot slot nog 1.200 lumen. Dat is nog steeds genoeg voor een 120 inch beeld bij wat omgevingslicht. Op dat vlak hoef je dus niet te vrezen.

Hoe zit het met het contrast? In de Cinema beeldmode meten we ongeveer 980:1, dat is degelijk, maar zeker niet overdreven goed. Er is weliswaar een een ‘Dynamisch Contrast’ instelling, die de laserlichtbron in real-time aanpast op basis van het getoonde beeld. Daarbij stijgt het contrast naar 1.850:1 voor niet volledig wit/zwarte testbeelden en zelfs 3.350:1 voor volledig on/off contrast. We merken wel dat het algoritme enkel ingrijpt bij relatief donkere beelden.

Zelfs met wat beperkt licht in het beeld verwatert de zwartwaarde vrij snel. De projector is daarom echt niet de beste keuze als je veel donker materiaal bekijkt. Dat krijgt een ietwat grijzige waas. Maar bij heldere beelden is de projector echt op zijn best.

De Cinema beeldmode heeft een uitstekende grijsschaal. Maar zoals we bij meer laserprojectors zien is het een hele uitdaging om het kleurbereik goed te krijgen. De laserlichtbron levert een intens blauw, maar groen neigt licht naar geel en is overgesatureerd. Daardoor krijgt groen een zeer intens effect. Toch heeft Epson de kleurweergave uitstekend gebalanceerd. De echt grote afwijkingen doen zich enkel voor in de puurste kleuren, en die zie je zelden in beeld. Huidstinten zijn degelijk, en het totaalbeeld is echt indrukwekkend. De ruime helderheid en intense kleuren doen het beeld echt van het scherm spatten.

Epson EH-LS500W - HDR

Ook voor HDR kan de Epson mooie resultaten voorleggen. Het beperkte contrast steekt lichtjes stokken in de wielen in donkere beelden, die er wat te licht uitzien maar daardoor ook veel zwartdetail tonen. Maar ook het kleurbereik is eerder beperkt. De projector komt niet boven de 73% DCI-P3 uit (53 % Rec.2020).

En toch slaagt de Epson er in om erg mooie beelden te creëren binnen zijn beperkingen. Dat dankt hij aan goede tonemapping, veel licht, en een makkelijk aan te passen instelling om de tonemapping bij te sturen. In de Cinema beeldmode zien we witdetail tot ongeveer 1.500 nits. De projector negeert wel metadata, en bij zeer heldere beelden gaat daardoor witdetail verloren. Gelukkig is dat perfect bij te sturen.

Zoek in de instellingen naar Dynamic Range, HDR10. Die kan je aanpassen tussen 1 en 16. Concreet verschuift daardoor de helderheidscurve van helder met weinig witdetail naar donker met veel witdetail. De standaard instelling is 8. Voor wie wat meer helderheid wil, ten koste van highlights, raden we 6 aan, voor wie alle witdetail wil zien kan je tot 10 of zelfs 12 gaan. Heb je het gevoel dat er witdetail ontbreekt, bijvoorbeeld omdat highlights er wat vlak uitzien, speel dan met een hogere instelling.

De Epson ondersteunt HDR10 en HLG.

Epson EH-LS500W – Gaming

Met een input-lag van 28,6 ms in de Game beeldmode is de Epson een verrassend goede keuze voor gamers. Je kan in de beeldverwerkingsinstellingen ook de ‘fast’ mode inschakelen, die elimineert het grootste deel van de beeldverwerking.

Epson EH-LS500W - Geluidskwaliteit

De 2x 10W oplossing die Epson koos voor het geluid lijkt op papier niet veel te verschillen van de concurrenten. Maar de luidsprekers lijken ons echt wat krap bemeten. Dialogen zijn duidelijk en achtergrondmuziek klinkt goed, maar dat is ongeveer het bereik dat je mag verwachten. Er ontbreekt heel wat bas. En je kunt de speakers in oversturing  sturen met wat te agressieve hoge tonen. Kortom, echt knallende soundtracks zitten er niet in. Wie een externe audio-oplossing wil aansluiten moet er rekening mee houden dat de projector geen optisch digitale uitgang biedt, enkel analoge stereo of HDMI ARC.

Review-apparatuur

Voor de lag-meting gebruiken we een Leo Bodnar Display lag meter. Voor alle andere metingen vertrouwen we op een Spectracal C6 HDR2000 Colorimeter, Xrite i1 Pro spectrophotometer, een VideoForge Pro patroongenerator, en de Spectracal Calman for Business software. Om eventuele HDR-problemen te analyseren gebruiken we een HDFury Vertex. Onze projectiescherm is een Projecta Tensioned Elpro Concept met HD Progressive 1.1 doek. Meer info over onze meetapparatuur vind je hier.

Epson EH-LS500W – Conclusie

De Epson EH-LS500W is de eerste UST-projector met LCD-technologie die bij ons passeert, en hij laat meteen een sterke indruk achter. Toch zijn er ook nog punten om aan te werken. Wil een projector naadloos de tv vervangen, dan moet hij over een ingebouwd smart tv-platform beschikken. Dat heeft de Epson niet, voorlopig althans. Hetzelfde model komt zeer binnenkort echter met een Android TV dongle op de markt, voor dezelfde prijs. De audioprestaties zijn eerder ondermaats, daar zoeken we iets meer punch en impact. En dit LCD-model biedt een eerder matig contrast.

Maar hij heeft ook heel sterke troeven in huis. Zijn indrukwekkende lichtopbrengst kan bijzonder sterke beelden op het scherm zetten, zelfs in heel groot formaat. De kleurweergave kan zeker nog iets beter, maar Epson heeft binnen zijn beperkingen een erg mooie balans gevonden. Dat levert mooie resultaten, zeker als je naar kleurrijke, heldere content kijkt: kinderprogramma’s, natuurdocumentaires, soaps, animatie, sportevenenementen… Zelfs als je wat verlichting aan laat kan de Epson echt uitpakken met sterk beeld, en in dat geval is ook het beperkte contrast geen zware showstopper. Zoals steeds, wie echt veel bij omgevingslicht wil kijken kiest voor het beste resultaat wel een een ALR-scherm (Ambient Light Rejection).