Review: Yamaha TRUE X SURROUND 90A – Nieuw topmodel zet de toon

Minimalistische luxe

Veel high-end soundbars zijn minimalistische balken, dikwijls met een sterk afgeronde vorm. De Sonos Arc Ultra is misschien wel het ultieme statement op dat vlak. Die populaire soundbar is zelfs eerder een buis dan een balk. Daarnaast zijn displays op soundbars tegenwoordig bijna onzichtbaar in de behuizing verwerkt. Je ziet ze enkel als ze even oplichten als je het volume aanpast.

Dan maakt Yamaha met de SR-X90A toch conservatievere keuzes. Mede omdat het op twee grote (zilveren) poten staat en het display heel prominent is, heeft het meer weg van een grote, brede speaker. Ook de luidsprekers aan de bovenkant – de hoogtekanalen – zijn wat zichtbaarder dan normaal het geval is. Of toch hun roosters. Het Yamaha-logo wordt ook niet verstopt.

Noem het dus meer een klassieke verschijning, maar wel een die er voldoende luxueus uitziet. Er komt niets goedkoop over, ook niet de subwoofer. Nochtans is dat vaak een onderdeel dat fabrikanten een stuk minder goed afwerken, wellicht vanuit het idee dat mensen dat toestel toch ergens in de kamer verstoppen. Maar dat is niet altijd het geval (en ook gewoonweg een slecht idee, de sub staat beter naast je tv-scherm).

Je maakt op je AV-meubel wel best een beetje plaats. De SR-X90A mag niet zo groot of zwaar zijn als pakweg de Ambeo Max van Sennheiser, het blijft een speaker van 118 cm breed en 8,5 cm hoog. Bij sommige nieuwe tv’s is de voet heel bescheiden, dus die 8,5 cm kan net te hoog zijn. Dat check je dus best vooraf.

Speakers kun je op twee manieren gebruiken

De draadloze speakers die je met de SR-X90A krijgt dragen de naam WS-X3A. Het zijn kleine kokers, ongeveer ter grootte van een drinkfles. Ze zien er aantrekkelijk uit, dankzij een mooie zwarte stof die ze bijna volledig omwikkeld. Enkel bovenaan is er een grijze oppervlakte met mediatoetsen. Die gebruik je als de led brandt bij de Solo-modus, wanneer je zo’n speaker gebruikt als losse Bluetooth-exemplaar. Huw je de WS-X3A met de soundbar, dan brandt het Surround-ledje. Dat je zo’n speaker op twee manieren kunt gebruiken is een pluspunt dat ook bij de eerdere test van de SR-X40A bleek. Als je een feestje organiseert in de tuin, dan kun je die twee toestellen buiten plaatsen en direct verbinden met je smartphone om muziek af te spelen. Ze dragen een IP67-label, dus een plotse regenbui is geen ramp.

Een nadeel van de draadloze speakers lijkt wel dat je ze handmatig moet inschakelen. Tijdens onze test activeerden ze niet zomaar als ik de tv inschakelde, er moest op de powertoetsen worden gedrukt. Gelukkig werd de verbinding met de soundbar meteen gelegd, wat je merkt aan icoontje dat op de display van de soundbar oplicht (en het geluid dat er uitkomt, uiteraard). Navraag bij Yamaha leerde dat dit niet de bedoeling was, maar een bug in het vroege testmodel dat werd opgestuurd.

Sommige rivalen werken met luidsprekers die wel continu in het stopcontact steken en altijd actief zijn. Dat is hier niet het geval, althans standaard. De WS-X3A-speaker heeft een accu en laat je op via USB-C op, wat tot 12 uur speeltijd oplevert. Wil je een permanentere en elegantere oplossing, dan kun je de CC-T1A-lader aanschaffen waarop je de speaker kunt parkeren. Of die accu-aanpak nu een plus- dan wel een minpunt is, hangt wat van de situatie af. Het geeft je in elk geval de flexibiliteit om de speakers om te bergen als je naar video kijkt die geen surround nodig heeft.

Meer dan Dolby Atmos

De SR-X90A biedt ondersteuning voor Dolby Atmos en DTS:X. Dat is al heel mooi, maar Yamaha voegt er ook Auro3D en de Auromatic-upmixer bij. Dat zijn twee algoritmes die minder vaak gebruikt worden, maar wel nuttig zijn. Vooral bij het upmixen van stereogeluid naar meerkanaals levert Auro wel eens betere resultaten op, hebben we gemerkt bij eerdere tests van AV-receivers. Yamaha geeft je bij deze soundbar verrassend geavanceerde opties, al hoef je die niet per se te gebruiken. Ook tijdens het afregelen van het geluid verschijnen er zo uniekere mogelijkheden. Bij een soundbar met hoogtekanalen kun je wel vaker instellen wat de plafondhoogte is. Dit is immers heel bepalend voor hoe effectief de hoogtespeakers bovenaan de soundbar zijn – dus hoe driedimensionaal het geluidsbeeld is. Maar dat je de hoek van de geluidsstralen uit deze speakers kunt bepalen? Dat hebben we nog nooit gezien. Dit is bijvoorbeeld wel handig als je sofa wat verder weg van de tv staat. Of net heel dicht. Maar heel verrast is het nu ook weer niet. Yamaha is immers meester van beamforming, een techniek die speakers heel gericht geluid laat ‘stralen’. Toch is dit geen YSP-model van Yamaha, zoals de eerder vermelde YSP-5600 of de YSP2700, die vele kleine speakers inzetten om heel accuraat geluid doorheen de kamer te positioneren. Wel zijn er bovenaan aan elke zijde zes kleine speakers in een array geplaatst die via software kan gestuurd worden. Het is heel slimme techniek die je niet gauw elders zal zien.

Yamaha vult dit aan met softwarefuncties waarmee we al kennismaakten op hun AV-receivers, waaronder SURROUND:AI. Die functie analyseert in realtime de audio en optimaliseert de weergave. Het is een synthetisch resultaat en sommige zullen de oorspronkelijke versie via de Straight-modus verkiezen, maar bij sommige films en tv-reeksen bracht het wel meer balans in de weergave.

Alles te regelen via tv-scherm

Je kunt de SR-X90A tot in de puntjes afregelen. Maar niet via het klein schermpje of de MusicCast-app (waar je wel wat instelmogelijkheden in terugvindt). Neen, Yamaha is een van de weinigen die z’n soundbar een interface schenkt die op het tv-scherm verschijnt. Dat maakt het heel comfortabel om dingen aan te passen. Gegeven dat er relatief veel opties zijn, zorgt die tv-interface er net voor dat je een goed overzicht houdt. De interface zelf is naar goede Yamaha-gewoonte heel sec en tekstueel. Zaken worden niet flitsend voorgesteld, maar het is wel heel helder als je dingen wil instellen.

Als je dan toch de SR-X90A optimaal wil instellen, is de level-test (zoals bij een AV-receiver) bijzonder handig. Per kanaal van de soundbar (en eventueel bij aangesloten draadloze speakers) speel je dan een testtoon spelen en kun je het volumeniveau instellen. Ook kun je onder het menu-item Sound wat diepere opties tegenkomen. Zo kun je kiezen welke van drie surrounddecoders wordt gebruikt (bij het upmixen), of je DTS Dialogue Control wil of welke intensiteit gehanteerd wordt voor de Auro-3D-motor.

MusicCast

In tegenstelling tot de eerder SR-X40A (de SR-X50A is dezelfde soundbar plus subwoofer), is de SR-X90A wél compatibel met Yamaha’s MusicCast-platform. Dat wil zeggen dat de soundbar voorzien is van veel mogelijkheden om muziek via streaming af te spelen. Dat via AirPlay, Spotify Connect, Tidal Connect of via de MusicCast-app, waarin je verschillende streamingdiensten vindt (Qobuz, Deezer, Tidal en Amazon) en eigen bestanden kunt afspelen via UPnP. De Yamaha blinkt daarbij uit met een uitstekende ondersteuning voor bestandsformaten en hi-res. Zelfs iets obscuurder als een AIFF met 24-bit/352,8 Hz lukte, DSD echter niet – maar dat is dan ook een formaat dat je nauwelijks tegenkomt.

De app geeft je daarnaast veel controle over de soundbar. Ingangen schakelen en een aantal instellingen aanpassen kan ermee. Niet alles echter, de meer geavanceerde zaken (die je wellicht maar één keer zult configureren) moeten via de on-screen interface.

De MusicCast-app biedt een fijne gebruikservaring, ook als je met meerdere MusicCast-apparaten aan de slag gaat. Het platform bestaat immers al even, waardoor het volwassen toont. Een aantal kleinere zaken tonen dat Yamaha ook de kleinere details niet het oog verloor. De volumeregelaar in de app bijvoorbeeld, reageert expres sloom als je hem beweegt zodat je niet per ongeluk het geluid loeihard zet. Als er meerdere zones zijn, kun je ook voor elke kamer een eigen foto toevoegen.

De meeste soundbars hebben wel Bluetooth aan boord. Ook de SR-X90A, maar het is wel heel Yamaha om er meer mee te doen. De soundbar komt daarom met een ontvanger én zender, waardoor je muziek kunt streamen naar de SR-X90A maar ook een Bluetooth-hoofdtelefoon kunt aansluiten. Het MusicCast-platform heeft altijd wel zo’n Bluetooth-streamingoptie geboden, waardoor je ook bijvoorbeeld het geluid van een voetbalmatch op een andere Bluetooth-speaker in de keuken kunt laten horen. Interessant, zeker in de context van de optionele achterspeakers die ook als standalone weergever kan fungeren.

Een mooie ruimtelijke prestatie

Het eerste wat een soundbar moet ondergaan tijdens een test zijn een reeks vaste fragmenten die op elk surroundproduct wordt losgelaten. Het gaat dan onder meer om een reeks demo’s van Dolby en DTS, plus nog enkele andere testvideo’s. De bedoeling is vooral om een eerste indruk te krijgen en te checken of formaten juist worden geïdentificeerd en afgespeeld. Hiervoor wordt een Apple TV gebruikt die rechtstreeks aan de LG OLED65C25 hangt en een Zidoo Neo S die via de extra HDMI-ingang van de Yamaha verbonden is. Deze eerste tests doorstaat de SR-X90A feilloos. De bovenliggende speakers blijken zo heel effectief bij ‘Shattered’ om de geluiden van brekend glas en het geroep buiten hoog in de kamer te plaatsen. Er is meteen een 3D-gevoel.

De racescene van ‘Ready Player One’ blijft een referentie als het gaat om Dolby Atmos-geluid. En niet enkel qua omhulling, het is ook een zeer complex geluidsspoor waarin ongelooflijk veel geluidseffecten verborgen zitten. De SR-X90A zette alles heel geslaagd neer. De geldstukken die in het rond vliegen als een speler crasht, zaten bijvoorbeeld heel overtuigend achter en rond de sofa. Meteen een mooi begin, want dergelijke geluiden worden bij deze film gebruikt om je echt in het middelpunt van de hectische actie te plaatsen. Afstandelijk voelde het zeker niet aan.

De crashes en impacts zijn wel wat minder heftig dan verwacht; het is een zeldzame keer dat ik tijdens een soundbartest in deze ruimte de subwoofer wat luider inregelde. Ons testwerk gebeurde echter voor de formele lancering van de SR-X90A, tijdens en daarna zijn er onder meer op dit vlak nog wat tweaks gebeurt via software-aanpassingen. Ook bij het finale vuurgevecht van ‘Civil War’ scoorde de SR-X90A eerder met die geweldige omhulling dan met bombastische effecten.

Wat de Yamaha heel goed deed, was de rijkdom aan geluidseffecten in deze film overbrengen. De soundbar leverde een heel open weergave, waardoor de slippende banden, de vrachtwagen die toeterde, de motoren van de verschillende raceauto’s en nog veel meer discreet in de ruimte en gedetailleerd neerzette. Het was een overtuigende omhullende ervaring, zeker nadat er tijd werd genomen om de soundbar tot in de puntjes af te regelen. Een streepje handmatig werk, want een kalibratiesysteem is er niet, maar zeker niet onoverkomelijk moeilijk.

De losse achterspeakers presteren bij deze soort content met uitgesproken geluidseffecten heel goed, ondanks hun relatief kleine formaat. Door hun ‘mobiele’ aard ben je ook snel geneigd om ze minder correct ergens neer te zetten, tenzij je investeert in de laadaccessoires. Bij sommige soundbars zou dat negatief zijn, pakweg bij Samsung HW-Q990-modellen, waar de plaatsing van de achterspeakers echt volgens de regels van de kunst moet gebeuren.

De SR-X90A is niet enkel sterk met actiescènes met spectaculair Atmos-surroundgeluid. Het haalt sterke troeven boven bij fragmenten die waar sfeer primeert. De bitse discussie tussen het MI-team en hun opdrachtgever in een Londens ondergronds gewelf tijdens ‘Mission Impossible: Fallout’, werd zo realistisch en ruimtelijk gebracht. Dialogen klonken goed, met een fraaie galm uit de andere kanalen die het keldergevoel heel sterk maakte.

De meeste soundbars doen het minder goed met muziek omdat ze in de basis veel kleine speakers bevatten en vertrouwen op een wollige subwoofer om deze aan te vullen. Dat is hier niet het geval. De grotere kast van de SR-X90A herbergt grotere drivers, en die zorgen voor een volheid die je niet vaak tegenkomt bij een toestel zoals dit. Wat hier een extra troef is, is de aanwezigheid van die Auro-upmixer. De SR-X90A zet muziek het best neer als je het voedt met Dolby Atmos, bijvoorbeeld via de Apple Music-app op de tv. Luister je echter naar stereo, dan is die upmixer in staat om die heel natuurlijk naar meerdere kanalen te brengen. Werkt prima!

Yamaha SR-X90A - Conclusie

De SR-X90A is ontegensprekelijk een heel goede soundbar die resoluut mik op mensen die écht een surroundervaring zoeken. De stap hierna is werken met een AV-receiver en losse speakers, maar dat is een sprong die de meesten niet willen of door plaatsgebrek niet willen maken. MusicCast is een uitstekend streamingplatform en app, en Auro3D is een unieke toevoeging die muziek beter doet klinken.

Voor dit alles betaal je wel een hoofdprijs. Het stelt voor dat bedrag niet teleur, want je krijgt wel een volledig pakket dat een heel goede surroundervaring levert en – en dat is al zeldzamer bij soundbars – sterk is met muziek.