Review: Sonus faber Olympica Nova II luidsprekers

Ex3ma

Voordat ik verder met deze nieuweling wil gaan, is het goed te weten dat de alsmaar neutralere ontwerprichting met volledig behoud van de emotie en passie in de muziek, vooral tijdens het 30-jarig jubileum in 2014 sterker dan ooit naar voren kwam. Het moment suprême van deze festiviteit werd namelijk bekroond en gevierd door de introductie van de zeer gelimiteerde (slechts 30 paar vervaardigd) en extreem kostbare Ex3ma monitorluidsprekers (a 60.000,- per paar!). Deze eveneens extreme prijs had behalve de bijzondere exclusiviteit en het kleine vervaardigde aantal, ook te maken met het volledige maatwerk wat deze luidsprekers omgaf. Want niet alleen de behuizing bestond als basis uit een monocoque van koolstofvezel, maar ook de luidsprekerunits waren volledig compromisloos en exclusief voor deze modellen ontworpen. Samen met de rest van dit razend intelligente concept zoals het unieke qua demping instelbare passieve membraan aan de achterzijde, was ook de klankmatige afstemming totaal anders dan alles waar het merk zich daarvoor mee had geprofileerd. Verdwenen was namelijk het mooie vloeiende, maar ook soms wat trage en minder gedefinieerde laag. Eveneens volledig naar de achtergrond was de excessieve warmte en lichte versluiering in combinatie met een weliswaar prettig voornaam, maar eigenlijk ook wat al te afgerond hogetonen bereik. Nee, bij de Ex3ma kon ik in de eigen fabrieks- of beter gezegd atelierluisterruimte, tijdens een onvergetelijke privé sessie kennismaken met het Sonus faber geluid van de toekomst. Inmiddels zijn we zes jaar verder en blijken de ontwerpers daadwerkelijk woord te hebben gehouden. Nee, zo genadeloos hoogoplossend, messcherp gedefinieerd en perfect neutraal is ook de laatste Sonus faber generatie nog steeds niet en eigenlijk is ook maar goed ook. Want wil je zo’n raspaardje goed kunnen beteugelen, dan is het absoluut zaak om samen met een perfect geoutilleerde luisterruimte, ook heel veel kennis van zaken nodig op het gebied van systeemsynergie te bezitten. Maar het mooie van dit alles is dat de weergave bij iedere nieuwe serie wel steeds nadrukkelijker dit ideaal achterna gaat. Maar dan verpakt in een meer consumentvriendelijk jasje. Ook bij de Olympica Nova II zijn deze stappen heel goed waarneembaar, waardoor het ontwerp weel helemaal eigentijds en accuraat overkomt. Dat daarbij ook nog steeds rekening met de liefhebber van een meer organische sound die van mooie rijke klankkleuren houdt, kan worden gehouden is gewoon heel knap!   

Olympica Nova

Sinds 1983 heeft de geschiedenis van dit Italiaanse merk een hele reeks hoogtepunten gekend, waarvan de lancering van de originele en baanbrekende Olympica Collectie zes jaar geleden er beslist één is. Hoofdreden is dat deze serie niet alleen voor de allereerste keer bij het merk als complete productfamilie was ontworpen, maar ook dat daarbij voor het eerst van volledig zelf ontworpen luidsprekerunits gebruik is gemaakt. De Olympica Nova is de tweede generatie van deze iconische familie uit 2013 en is op werkelijk alle aspecten met behoud van de originele doelstellingen aangepast en verbeterd. Op het moment dat ik de weergevers in levende lijve voor mij heb staan, is de voor Sonus faber zo typische luit vorm het eerste wat mij weer meteen opvalt. Het geeft deze bijna kunstobjecten niet alleen een stukje spanning en flair mee, maar brengt ook akoestisch de nodige voordelen mee. Hieronder het ontbreken van parallelle wanden waardoor resonanties veel meer worden voorkomen dan bij een conventionele rechthoekige kast en een veel grotere stijfheid. Maar waar veel plagiaten blijven steken bij enkel deze vorm, zijn de Italiaanse ontwerpers inmiddels alweer een heel stuk verder, waardoor ze de behuizing ook nog eens asymmetrisch hebben gemaakt. De reden is zowel simpel als complex tegelijkertijd. Want deze asymmetrie is vooral beoogd omdat op deze wijze een aanzienlijk betere koppeling van het laag van de luidspreker met de ruimte kan worden bereikt. Feitelijk is bij deze vormleer goed gekeken naar de vloeiende gedragingen van de cirkel- en spiraalvormige bewegingen zoals een luchtstroom zich in de natuur gedraagt. Daardoor sluit de door Sonus faber ontwerpers gecreëerde behuizingsvorm veel beter op dit natuurlijke gedrag aan. Bijkomend voordeel is bovendien dat het er niet alleen mooier uitziet, maar ook dat de ‘basreflex opening’ (door Sonus faber ‘Stealth Ultraflex’ genoemd), nu ook echt een integraal onderdeel van het kastontwerp uitmaakt.

Bass management

Feitelijk gaat het bij het ‘Stealth Ultraflex’ systeem om een langgerekte, asymmetrisch zijwaarts aan één zijde van iedere kast afstralende basreflexpoort, die bijzondere en afwijkende eigenschappen bezit. In basis gaat het daarbij om een zogenaamde aperiodische afstemming. Een variant die een slimme combinatie vormt van het basreflex principe en een oneindige baffle. Visueel kunnen we dit bij deze Sonus fabers vinden als een over de hele lengte van de achterzijde van de kast aangebrachte baan geëxtrudeerd aluminium. Een element dat met wat fantasie ook wel op een langgerekt koellichaam lijkt, vanwege de meerdere golfvormige vinnen. Tussen twee van deze vinnen zit een gleuf die dient om het luchtvolume van de kast te reguleren. Zoals uit de voorgaande alinea ook al blijkt, zijn de ‘poorten’ dus niet gecentreerd aan de achterzijde geplaatst, maar is iedere luidspreker het spiegelbeeld van de ander. Als mooie bewust beoogde bonus, ontstaat hierdoor meer vrijheid bij het plaatsen van de luidsprekers. Want gericht naar de binnenzijde ontstaat een hoorbaar andere vulling van het laag en ruimtebeeld, dan met de poorten naar buiten. Ideaal dus om voor de eigen situatie een optimum te vinden.

Eigen luidsprekerunits

Net zoals zijn succesvolle voorganger, is ook de best gewichtige (30,7 kilo) Olympica Nova II een drieweg ontwerp. De traditioneel onderaan geplaatste woofer is daarbij een zelf ontworpen 180 mm exemplaar, dat is voorzien van een conus die is vervaardigd van twee lagen cellulosepulp met daartussenin een laag specifiek synthetisch schuim. De 150 mm middentoner oogt met zijn conus van luchtgedroogde, niet-geperste natuurlijke vezels, waaronder cellulose, Kapok en Kenaf, behoorlijk spectaculair. Het toont als een ruwe structuur die is ontstaan doordat het conusmateriaal tijdens het drogen bewust niet wordt gewalst. Daardoor is het oppervlak niet glad of gelijkmatig van dichtheid. Het kent zelfs geen uniforme dikte, waardoor het er voor het oog zelfs uitziet alsof het nog niet helemaal is afgewerkt. Volgens Sonus faber worden op deze wijze membraanresonanties behoorlijk vermindert en ontstaan meer natuurlijke geluidsgedragingen met meer transparantie en informatiedichtheid als positief gehoormatig gevolg. De centrale stofkap is van een hard materiaal vervaardigd, waarop het beroemde ‘Sf’ logo samen met de woorden ‘Handcrafted in Italy’ zijn aangebracht. De spreekspoel van deze luidsprekerunit is tenslotte gemaakt van aluminiumdraad met een koperen coating (een combinatie die is ontworpen om een hoge geleiding te combineren met een lage massa).

Hoog, hoger, hoogst

De 28 mm tweeter in de Olympica Nova II met de toevoeging ‘DAD’, is net als alle overige modellen van dit merk voorzien van een zachte textiel dome. DAD staat daarbij voor ‘Damped Apex Dome’ en dat is een slimme oplossing om het opbreken van het zachte materiaal beter gecontroleerd te sturen. Telkens wanneer de koepel van een soft-dome-tweeter namelijk naar voren beweegt, neigt het hoogste punt van de koepel (die Sonus faber de ‘top’ noemt) naar binnen te vouwen door de luchtdruk. Dit betekent dat de beweging op dat moment niet alleen niet-lineair is, maar ook uit fase. Hierdoor vallen de hoge frequenties al voortijdig af. Als oplossing hebben de ontwerpers ‘lokale demping’ toegepast via een soort van kleine aluminium brug die over de dome is gebogen. In het midden van deze brug bevindt zich een naar achteren gerichte kegel die in verbinding staat met membraan zelf. Voor optimale afstraalgedragingen en resonantiecontrole, zijn de middentoner en tweeter ondergebracht op een afzonderlijk deel van de behuizing wat stijlvol is bekleed met eerste keus Italiaans zwart leer.

Wisselfilter

Omdat iedere goede luidspreker valt of staat met zijn wisselfilter, is daar ook bij de Olympica Nova II bovengemiddeld veel aandacht aan besteed. Met overgangsfrequenties van 250 Hz en 2,5 kHz wordt bij een rendement van 88 dB (2.83V/1 m) en een nominale impedantie van 4 Ohm, een frequentiebereik van 38 Hz – 37.000 Hz bij ± 4 dB gerealiseerd. De componenten van het filter omvatten lucht- en ferrietkern spoelen, die allen kruislings op een enkel laags printplaat zijn gemonteerd om magnetische interactie te elimineren. Verder wordt er gebruikgemaakt van hoogwaardige draadgewonden weerstanden en voor het eerst voor Sonus faber, op maat gemaakte condensatoren van de Britse specialist Clarity Cap. Zoals bijna altijd bij deze fijnzinnige Italiaanse constructeur zijn ook dit keer de bi-wired luidsprekeraansluitingen met hun duidelijk uitstekende wartel, op maat gemaakt en praktisch in gebruik. De connectoren zijn daarbij geschikt voor alle mogelijke aansluitvormen. Dus spades, blanke draad en banaanstekkers.

Esthetisch

In tegenstelling tot bijna alle andere luidsprekermerken, maakt Sonus faber ook bij de Olympica Nova II wederom geen gebruik van een traditioneel doekfront, maar bestaat deze visueel transparante bescherming uit een groot aantal individuele elastische koorden. Een bedekking die strak op zijn plaats wordt gehouden door twee metalen houders die aan de voorzijde op de baffle worden bevestigd. Waar een normaal front bovendien is bedoeld om de weergevers een rustiger uiterlijk te geven en de luidsprekerunits te beschermen tegen zon en grijpgrage (kinder)vingers, is de vinding van Sonus faber behalve het visuele aspect, veel meer bedoeld om vooral het geluid niet in de weg te zitten! Dit in tegenstelling tot de conventionele oplossingen die eigenlijk altijd het frequentie- en afstraalgedrag negatief beïnvloeden en daardoor onbedoeld voor een mindere geluidskwaliteit zorgen. Het leeuwendeel van het uiterlijk van iedere luidspreker wordt tenslotte altijd bepaald door de buitenzijde van de kast en daarvoor heeft u bij de Olympica Nova modellen de keuze uit twee soorten superieur aangebracht echt houtfineer. Walnoot of wengé. Walnoot is de lichtere van de twee en momenteel mateloos populair bij veel meubels en interieurs. Terwijl Wengé, ook wel Panga panga genoemd, veel donkerder is en een warme, diepe donkerbruine tint met fijne lichtgekleurde strepen bezit. Het geheel wordt bij deze audio kunstwerken die qua vormgeving, materiaalkeuze, kleurstelling en maatvoering tot het beste behoren wat in deze prijsklasse verkrijgbaar is, gecompleteerd met mooi geborstelde blank metalen accenten en subtiel ingelegde stroken tussen de verschillende banen fineer. Kortom, nu eens echt luidsprekers om verliefd op te worden. Maar houdt de weergave wel gelijke tred met dit ‘benchmark’ uiterlijk?

Voorbereiding

Doordat luidsprekers binnen iedere audioketen het grootste gehoormatige verschil maken, is de komst van zo’n nieuw paar altijd een leuke en spannende gebeurtenis. Een belevenis die al helemaal bij zo’n mooi merk als Sonus faber, automatisch tot nog grotere hoogten wordt opgevoerd. Omdat de match luidspreker/versterker altijd cruciaal is, ben ik eerst gaan analyseren welk type weergave het beste bij de Olympica Nova II aansluit. Vele merken en modellen passeerden vervolgens de revue, waarbij ik uiteindelijk uitkwam bij bv de prijstechnisch goed aansluitende fraaie Goldmund Telos 7 of de eveneens bijzonder goed bijpassende Audio Analogue Maestro Anniversary. Beide zijn geïntegreerde versterkers die precies de juiste mate aan verfijning, omlijning, snelheid, transparantie, dynamische contrasten kleur en vulling bezitten. Maar ik haast mij te zeggen dat er natuurlijk nog veel meer versterkers op de markt zijn waar deze weergevers goed mee samengaan. Vooral omdat ze niet echt kritisch zijn en alleen maar een goede stabiele versterker die fijnzinnig klinkt nodig blijken te hebben. Dat ook de ‘Stealth Ultraflex’ basreflex implementatie in de praktijk meteen goed uitpakt, merk ik al snel wanneer ik de weergevers in de luisterruimte plaats en de laagindruk al vanaf het eerste moment als bijzonder egaal en homogeen ervaar. Als extra zinvolle bonus kunnen door de beide luidsprekers van plaats te laten wisselen, de poorten naar eigen smaak en behoefte naar binnen of naar buiten worden gericht. Experimenteren loont in dit geval werkelijk en u zult meteen merken dat bij één van de twee posities, een beter en meer egaal laag in uw ruimte zal ontstaan. Het paar blijkt daarbij mooi ruim af te stralen, waardoor sterk indraaien wel kan, maar wat mij betreft zeker niet nodig is. Wat in ieder geval vanaf het eerste moment opvalt, is dat met deze weergevers een buitgewoon volwassen weergave ontstaat. Grootschalige werken klinken daarbij echt mooi en aanstekelijk en beter gelaagd dan je in eerste instantie van dit formaat luidspreker zou verwachten. Daarbij is het model heel mooi staat om precies die mooie smalle middenweg te bewandelen tussen klankrijkdom, muzikaliteit en muziekplezier enerzijds en aspecten als snelheid, transparantie en informatiedichtheid anderzijds.

Luisteren

Na de voorgaande alinea’s zal het niet meer echt als een verrassing komen dat deze allrounders met alle muziekstijlen goed overweg kunnen. Hoewel het gezien het opvallend natuurlijke karakter toch uiteindelijk akoestische of symfonische muziek is, die er wat mij betreft met de eer vandoor gaat. Het schitterend gedragen No Mans Land van het album Symphonic Tales van Neerlands trots Haevn, is hier een motiverend voorbeeld van. De muziek van singer/songwriter Marijn van der Meer en filmcomponist Jorrit Kleijnen staat sinds hun debuut album Eyes Closed in 2018, toch al ver bovenaan mijn muzikale lijstje. En ook het nummer No Mans Land vormt hier geen uitzondering op. Maar wat ik met name zo indrukwekkend aan deze Sonus fabers vind, is dat vooral de plezierfactor wordt gecombineerd met een bovengemiddeld groot pallet aan kleine dynamische nuances en natuurlijke klankkleuren. Samen met de mooie ruimtelijke spreiding en gelaagdheid, kan dit regelmatig tot emotionele en bijna euforische gevoelens leiden. Dus in plaats van passief en statisch op stoel of bank luisteren, lukt het deze Italianen om zijn luisteraar op typisch mediterrane wijze mee nemen in het muzikale verhaal. Vertaald naar audiofiele eigenschappen is het stereobeeld, breed, diep én hoog, is het laag zowel pulserend als ‘smeuïg’ (dus niet gortdroog), maar gelukkig ook goed gedefinieerd en vooral goed in verhouding tot de rest van het spectrum. Ja, het middengebied is Sonus faber typisch nog steeds op bepaalde wijze wat meer verzadigd en misschien ook wel wat warmer dan de gemiddelde concurrentie. Maar het is zeker niet soft of overmatig vergevingsgezind en de muziek blijft ten alle tijden spannend en voorzien van een bovengemiddeld goede timing. Dus van ‘Eyes Closed’ en diepgaand genieten is hier werkelijk sprake.

Iraanse charme

Voor liefhebbers die het muzikale avontuur niet schuwen en het heerlijk vinden om eens wat verder buiten de gebaande baden te treden, is recent het tiende nieuwe album van de gevierde Iraanse artieste Masha Vahdat genaamd ‘Enlighten the Night’ uitgekomen. Dit wereldmuziek meesterwerk uitgebracht op het bekende Noorse label Kirkelig Kulturverksted, bevat melodieën die door Mahsa zelf zijn gecomponeerd en de hoop weerspiegelt die alle mensen delen in tijden waarin de duisternis in onze wereld groeit. Hoewel ik er zelf geen woord van versta, komt de boodschap van ieder nummer glashelder over. Muziek als universele taal. Dat het album toch voldoende een westerse toonzetting blijft houden, komt mede door de ijzersterker muzikale bezetting met pianist Tord Gustavsen, bassist Gjermund Silset en drummer Kenneth Ekornes. Zoals vaker bij dit label is ook Enlighten the night in een uitstekende kwaliteit geregistreerd, daarmee veel ruimte, kleur en diepgang scheppend aan de expressie van deze vier topmuzikanten. Waar veel weergevers deze muziek mooi maar soms ook wat ‘vervreemdend’ en abstract weer kunnen geven, slaan de Olympica Nova’s wat mij betreft wel precies de juiste toon aan. Gul, melodieus, bezielend, onderhoudend en zeker ook heel mooi in de correcte ruimtelijke verhoudingen. Een extra compliment verdient daarbij de H28 XTR3 unit, of met andere woorden de tweeter. Want hoewel ik al jaren verwend ben om naar zeer goed geïmplementeerde harde keramische Accuton tweeters te luisteren, moet ook gezegd worden dat ik zelden zo’n goede softdome heb gehoord als in deze Olympica Nova II’s! Zeer verfijnd, luchtig en transparant. Daarbij ook heel ver in het hoog doorlopend, mooi vervormingsarm en indrukwekkend goed in staat om zelfs complexe hogetonen partijen heel goed en vooral natuurlijk weer te geven. Hoe beter de kwaliteit van de aansturing, hoe meer de kwaliteit van een top unit tot uiting komt. Iets wat ook bij dit ontwerp prachtig is terug te horen, zonder dat het ooit een zuiver technische aangelegenheid word. Denk overigens niet dat alleen de tweeter goed is, want ook de middentoner en woofer hebben grote stappen gemaakt ten opzichte van hun voorganger en vormen als drietal één harmonieus geheel.

Conclusie

Wat een heerlijke luidspreker is deze Sonus faber Olympica Nova II toch. De vormgeving en materiaalkeuze behoren eenvoudigweg bij het beste wat je voor dit bedrag kunt kopen en bij een adequate aansturing en opstelling, is ook de weergave absoluut van overeenkomstig niveau. Is de weergave dan perfect? Nee helaas niet en dat zal ook nooit gebeuren. Vooral omdat ieder merk en ontwerp toch de smaak en compromissen van de ontwerper(s) reflecteert en die beslissingen moeten een luisteraar wel passen natuurlijk. In geval van deze oogstrelende Italianen die in mijn geval in donker echt houten Wengé fineer zijn uitgevoerd, is dat vooral een knieval voor muzikaliteit. Nee, het is niet soft, afgerond, overmatig warm, dik of traag. Maar de weergave bezit wel meer tonale verzadiging dan sommige mensen gewend zullen zijn. Daardoor zal het voor sommige mensen misschien even wat wennen zijn, terwijl vaste concertbezoekers zich meteen bij deze Sonus fabers thuis zullen voelen. De papieren en textiel units behoren bij de beste in hun prijsklasse en vormen een mooi gemiddelde om enerzijds veel muzikale informatie door te laten, maar ook minder goede software nog steeds te laten schitteren. Kortom een bezielend en organisch klinkend paar luidsprekers die zowel een grote groep muziekliefhebbers aan zullen kunnen spreken, als ook gemakkelijk in veel kamers te plaatsen zal zijn en zelfs door een interieur liefhebbende partner meteen in de armen kan worden gesloten. Wat wil een man of vrouw nu nog meer?      

Prijs

• Sonus Faber Olympica Nova II € 8.998,- per paar (Walnoot of Wengé)