Review: Kudos Audio Cardea Super 20 – verrassend veelzijdig & relatief onopvallend

Techniek

De Kudos Audio Cardea Super 20A is het topmodel van de Cardea serie, die begint met de C10 monitor, die ook in een Super 10A versie verkrijgbaar is. Dan de C20 vloerstaander met de Super 20A als overtreffende trap, en tevens het topmodel van de serie. Het belangrijkste verschil tussen de gewone modellen en hun Super A versies is dat die laatste ook actief kunnen worden aangestuurd. Het aansluitpaneel is daartoe voorzien van aparte en niet-gefilterde ingangen voor tweeter en woofer/middentoner. Voor zo’n actieve setup kun je gebruik maken van gespecialiseerde systemen zoals Linn, Naim, Exposure of Devialet, die via actieve filters tussen voor- en eindversterkers of verfijnde DSP programmatuur de luidsprekerunits uitsluitend voorzien van het frequentiegebied waar ze voor bedoeld zijn. Maar dat is niet het enige verschil. In de Super versies wordt ook de eigen KS-1 luidsprekerkabel toegepast en zijn de filters hardwired opgebouwd en voorzien van betere – zeg maar gerust topklasse – componenten. Per luidsprekerpaar gematchte high end luchtspoelen en Supreme weerstanden van het Duitse merk Mundorf en een sublieme Clarity Cap CMR folie-condensator (met CopperConnect technologie) van het in Wales gevestigde ICW. Dus ook als je ze passief wil gaan aansturen (in dat geval laat je de brugjes op het aansluitpaneel zitten) haal je met de Super 20A die in deze review centraal staat een betere luidspreker in huis dan met de C20. Het aansluitpaneel kan overigens alleen met banaanstekkers overweg, géén spades of blanke draad dus.

De door Kudos Audio gebruikte drivers worden al sinds de oprichting gemaakt bij (en in samenwerking met) de Noorse luidsprekerontwikkelaar SEAS. De tweeter is een naar Kudos specificaties vervaardigde SEAS Crescendo K2 ‘textile soft dome’ tweeter uit de Excel topserie van het merk, en de woofer is een 18-centimeter ‘long throw’ model met een handgecoate papieren conus en een speciaal voor Kudos gemaakte faseplug die op het met koper beklede poolstuk is geplaatst. net als de filtercomponenten zijn de drivers binnen de kleinst mogelijk toleranties met elkaar gematched om een zo zuiver mogelijk tijd- en fasegedrag te krijgen. Dat uit zich doorgaans in een rotsvaste plaatsing, een groot ruimtelijk beeld en een meeslepende ritmische weergave. De nominale impedantie van de Super 20A is volgens Kudos 8 Ohm, een minimale impedantie wordt niet gespecificeerd. De gevoeligheid is 88 dB bij 1W/1m. De ‘Average In Room Response’, zoals Kudos het frequentiebereik omschrijft, is 30 Hz tot 30 kHz en ze adviseren een versterker van minimaal 25 en maximaal 300 Watt. Als er iets níét opmerkelijk is aan deze luidsprekers dan zijn het deze specificaties, en dat is ook precies zoals ik het graag zie. Het aansturen moet geen groot probleem zijn, zelfs niet voor mijn buizenversterker, en de weergavekwaliteit van deze luidsprekers zal dus vooral bepaald worden door wat je ervóór zet.

De behuizing

De kasten meten 92,5 bij 20 bij 27 centimeter (H x B x D) en zijn gemaakt van tweezijdig gefineerd 18 millimeter dik HDF. Intern wordt gebruik gemaakt van zorgvuldig geplaatste dempingsmatten en akoestisch schuim. De keuze voor HDF is trouwens niet zo voor de hand liggend als je zou denken. Het zachtere MDF is namelijk een stuk goedkoper en veel gemakkelijker te bewerken. HDF heeft echter een veel grotere consistentie in dichtheid. Niet alleen in de panelen zelf, maar ook tussen verschillende productiebatches. Ook dat past weer bij de keuze om elke Kudos luidspreker volgens de hoogste maatstaven te bouwen. Hoewel Kudos Audio bekend staat als een expert om het gebied van Isobarische laagweergave – waarbij twee woofers in fase achter elkaar zijn geplaatst waardoor met een kleinere behuizing een diepere en krachtigere laagweergave kan worden bereikt – is dit principe omwille van de hogere kosten niet toegepast in de Cardea serie. De kleine C10 en de Super 10A zijn voorzien van een zorgvuldig afgestemde basreflex, maar de vloerstaande C20 en de Super 20A maken gebruik van wat Kudos ‘fixed boundary bass reflex loading’ noemt. Hierbij is de basreflex pijp in de bodem van de luidsprekerbehuizing geplaatst, die op zijn beurt op dunne voetjes ‘zwevend’ is gefixeerd boven een stevige voet. Omdat de basreflex opening op deze manier altijd dezelfde uitstroom ‘ziet’ functioneert hij onder alle omstandigheden hetzelfde. Zo wordt een belangrijk nadeel van basreflex weggenomen. De meeste fabrikanten plaatsen de reflex-opening om esthetische redenen namelijk aan de achterzijde van de kast, maar dan bepaalt de afstand tot de achterliggende muur in hoge mate de kwaliteit van de laagweergave. De Cardea Super 20A wordt geleverd met in hoogte verstelbare spikes die je van onderaf in de voet kunt draaien, maar in plaats daarvan zou je eventueel ook voor de populaire IsoAcoustics.

Gaia ontkoppelende voetjes kunnen kiezen. Ik geef er voor reviews echter altijd de voorkeur aan om de luidsprekers te beluisteren zoals de fabrikant ze uitlevert. De korte, aan de onderkant afgeronde frontjes worden met magneetjes op hun plaats gehouden. Mijn betere helft vindt het geen probleem om naar luidspreker-drivers te kijken, daarom liet ik de frontjes in de doos. De luidsprekers dienen tijdens serieuze luistersessies sowieso zónder te worden beluisterd, omdat luidsprekerdoek nooit volledig akoestisch transparant is.

Opstellen en aansluiten

Omdat ik vanwege het fixed boundary bass reflex loading principe geen problemen met de laagweergave verwachtte zette ik de Kudos Audio Cardea Super 20A’s in eerste instantie precies neer waar normaal mijn prototype Kharma Ceramic luidsprekers met gesloten baskast staan. Dat bleek later, na wat schuiven, ook gewoon de ideale plek te zijn in mijn woonkamer annex luisterruimte. Ongeveer veertig centimeter van de achterwand, twee meter uit elkaar en licht ingedraaid. Ze werden via AudioQuest Willam Tell Zero luidsprekerkabels aangesloten op de 8 Ohm klemmen van mijn PrimaLuna EVO400i versterker. De 4 Ohm klemmen gaven een wat claustrofobische weergave met minder ruimtelijkheid en een wat stroevere ‘flow’. Dit geeft aan dat de minimale impedantie niet heel erg veel afwijkt van de nominale, en dat de luidsprekers zoals Kudos Audio zelf ook al aangeeft inderdaad geen ingewikkelde last vormen voor een buizenversterker. De gebruikte bronnen waren een AURALiC ALTAIR G1 streamer en mijn Thorens TD 125 platenspeler met Jelco arm en HA-103C element en een AudioCreative PhonoDude buizen phonotrap. De interlinks, netwerkkabels en stroomkabels waren allemaal van AudioQuest en een English Electric 8Switch met iFi iPower voeding zorgde voor de verdeling van het ethernetsignaal.

Importeur Latham Audio vertelde me dat de luidsprekers weliswaar al enkele uren hadden gespeeld, maar dat ze nog wel wat inspelen zouden kunnen gebruiken. Even kort over dat inspelen: er zijn wat mij betreft – qua hoorbaar effect en dus qua nut – grote verschillen tussen elektrisch inspelen van bijvoorbeeld kabels en apparatuur, en mechanisch inspelen van bijvoorbeeld luidsprekers en phono-elementen. Mechanisch inspelen is naar mijn stellige overtuiging vele malen belangrijker en maakt soms écht een verschil tussen een matige en een (zeer) goede weergave. Maar de kop was er dus al af bij de Super 20A’s. Daardoor hoefde ik die eerste uren van in zichzelf gekeerde weergave met terughoudend laag en amper sprankeling en ruimtelijkheid – die zowat alle splinternieuwe dynamische luidsprekers kenmerkt – dus niet te doorstaan. Desondanks heb ik de luidsprekers eerst aan twee dagen standaard inspeelcorvee blootgesteld, met IsoTek Burn-In (overdag) en televisiegeluid (des avonds) als dieet.

Luisteren

De allereerste muziek waar ik serieus naar luisterde was de fantastische psychedelische jazz van De Beren Gieren, het Gentse wondercombo onder leiding van de Nederlandse multi-instrumentalist Fulco Ottervanger. Hun nieuwe album Less is Endless is pas afgelopen 10 september uitgekomen, maar het is al sinds de dag van release één van mijn kanshebbers voor de jaarlijst van 2021. Wat ik meteen hoorde in de spannende track Guggenheim House was de snelheid van de weergave en de prachtige, zeer gulle ruimtelijkheid. De lichte papieren woofer/middentoner en de gematchte componenten droegen daar zeker aan bij. Het laag dat de Cardea Super 20A’s weergeven is schoon en rijk aan contour en kent geen ‘overhang’. Daarmee bedoel ik dat de laagweergave niet overheerst en achter de weergave aan lijkt te komen. Dat geeft enerzijds de indruk dat het laag wat slank is, maar anderzijds zorgt het vooral bij drukke muzikale passages ook voor veel overzicht in het muzikale plaatje. En als het echt diep móét, dan gaat het ook behoorlijk diep. Niet niersteenvergruizend, maar dat mag je denk ik ook niet verwachten van één 18-centimeter woofer per kant.

Een andere recente favoriet is de 14-cd box Das Orgelwerk, met daarin alle werken die Johann Sebastian Bach schreef voor orgel. Bach-specialist Simon Preston nam ze in de loop der jaren op en speelde daarbij op diverse Europese kerkorgels, waarbij de verschillen in akoestiek en klankkleur goed te horen zijn. Preston’s uitvoering van Liebster Jesu, wir sind hier (1757, BWV 731) op het orgel van de Klosterkirke in het Deense Sorø geeft een prachtig transparante indruk van de ruimte, waarbij de galm van de muziek links en rechts tot vér voorbij de luidsprekers te horen is en er zelfs een vrij overtuigende illusie van hoogte wordt weergegeven.

Over de illusie van ‘erbij zijn’ gesproken: onlangs kreeg ik na jaren zoeken eindelijk de opname in handen van een concert waar ik in 2006 zelf bij aanwezig ben geweest. De klassieke elektronische muziek van Brendan Pollard valt in de categorie Berliner Schule (een ‘Kosmische’ muzieksoort met Klaus Schulze en Tangerine Dream als pioniers) en het bijzondere aan dit optreden was dat Pollard twee Mellotrons bij zich had die ooit van Edgar Froese, één van de oprichters van Tangerine Dream, waren geweest. En die dus ook nog de originele ‘tape-samples’ van onder andere een koor en een dwarsfluit bevatten. De weergave via de Cardea Super 20A’s transporteerde me moeiteloos terug in de tijd naar het Auditorium van de Technische Universiteit van Eindhoven, op die nazomer-achtige zaterdagmiddag in oktober. De lange tracks vol sequencers en ruimtelijke effecten hadden een bijna bedwelmende werking, het kostte me geen enkele moeite om de weergaveketen volledig te vergeten en diep in de muziek te kruipen. Die overigens ook op concertsterkte fantastisch bleek klinken. De vervorming die deze luidsprekers aan de muziek toevoegen is onhoorbaar laag, waardoor je behoorlijk luid kunt draaien zonder dat er ook maar het geringste spoor van druk op de oren optreedt. Dat was ook te merken aan het feit dat ik nog op vrij normale toon met mijn vrouw de herinnering aan dat concert kon bespreken terwijl de muziek speelde.

Het nieuwe album Side-Eye NYC (V1.IV) van Pat Metheny is een fraaie, integrale live-opname van een concert dat hij in 2019 gaf in New York, waarbij hij samen met twee jonge en getalenteerde jazzmusici een mix van nieuwe nummers en klassiekers uit zijn omvangrijke oeuvre ten gehore bracht. De uitvoering op dit album van Better Days Ahead (oorspronkelijk op Letter From Home uit 1989) is groovy en rokerig, en de sfeervolle rol die toetsenist James Francies hierin speelt deed bijna het grote verlies van Metheny’s goede vriend en langdurige muzikale partner Lyle Mays vergeten. De opname klonk warm en intiem, en had een verrukkelijke flow via de Kudos luidsprekers. De correcte timing en fase waar ik het eerder over had speelden een zeer grote rol in de geloofwaardigheid van de muzikale weergave.

Conclusie

De Kudos Audio Cardea Super 20A is een luidspreker die ik met enige spijt weer zag vertrekken. Hoewel ze het allerlaagste sublaag waar ik soms zo van kan smullen nét niet haalden, had hun uiterst coherente, lichtvoetige en vloeiende weergave – die ook op laag volume overtuigend overeind bleef – me al vroeg in het luisterproces overtuigd. Dit is een luidspreker die je naar muziek laat luisteren en die zichzelf heel gemakkelijk uit de weergave wegcijfert. Wat je erin stopt komt er met speels gemak uit, zonder kleuring en zonder opvallende afwijkingen in het tonale spectrum. En daarnaast ook nog eens prachtig ruimtelijk en aanstekelijk, met een hoge geloofwaardigheid. Waar de duurdere Titan serie voor sommige luisteraars misschien net iets té high-end zou kunnen klinken door de nog verder doorgevoerde neutraliteit en snelheid is de Cardea Super 20A wat meer een allemansvriend. In de meest liefdevolle betekenis van het woord. De eenvoudige plaatsing en de probleemloze aanstuurbaarheid – waarbij dus wél geldt: hoe beter het front-end hoe beter de weergave – maken het tot een luidspreker die in zijn prijsklasse méér aandacht verdient. Tel daar de eenvoudige maar toch bijzondere techniek, de bescheiden afmetingen en de keuze uit vier kleuren (walnoot, natural oak en black oak houtfineer of satijnglans witte lak) bij op en je hebt een zeer geschikte luidspreker voor een omgeving waar behalve geluisterd ook nog geleefd moet worden. Zet ze dus gerust op je shortlist als je in de markt bent voor een verrassend veelzijdige en relatief onopvallende high-end luidspreker in deze prijsklasse.

Prijs

• Kudos Audio Cardea Super 20A: € 5.995,-

Latham Audio, www.lathamaudio.nl