Onderwerp van deze review is de dit jaar geïntroduceerde Focal N∫3-luidspreker. Deze N°3 is de grootste telg uit de Theva-serie, de meest betaalbare lijn van het Franse merk Focal. Mijn eerste echte kennismaking met dit merk gaat terug naar eind jaren negentig. Eén van de leden van mijn bescheiden luisterclubje speelde met een set zelfbouwspeakers met units van Focal. Het zelf bouwen van luidsprekers werd destijds veel gedaan, al dan niet vanuit pakketvorm, en Focal was één van de grootste leveranciers van losse drivers. Gegrepen door het typerende Focal-geluid en met steeds meer budget maakte hij diverse stappen van zelfbouw naar complete luidsprekers. Om uiteindelijk in het bezit te komen van een set vloerstaande Focals met een versie van de beroemde BE-tweeter (Berillium). Natuurlijk mochten wij als ‘luistervrienden’, want dat waren we ondertussen geworden, altijd onze ongezouten mening geven na weer een uitgebreide avond vol muziek. In het geval van Focal-luidsprekers was dat overwegend positief. In de rol van recensent is het inmiddels jaren geleden dat er een luidspreker van dit Franse merk in mijn luisterruimte stond. Ik ben dan ook zeer benieuwd naar een hernieuwde kennismaking.
De Theva N°3 is zoals gezegd de grootste uit de serie die bestaat uit een boekenplankspeaker, een centerspeaker, on-wall surroundspeaker en subwoofer. Verder nog een iets kleinere N°2-vloerstaander en een Nº3-D. Deze laatste is aan de bovenzijde voorzien van een extra driver met een speciaal geconstrueerde baffle zodat het geluid richting het plafond gestuurd wordt. Dit om 3D Dolby Atmos-effecten bij meerkanaalsweergave. Hoewel de indruk gewekt wordt dat Focal de Theva-serie als home-cinema-range ziet is dit zeker niet het geval. Ook als luidspreker in een ‘gewone’ stereo-opstelling zouden ze hun mannetje moeten staan. De N°3 is een echte 3-weg luidspreker. Uitgevoerd met twee 6,5” Slatefiber-woofers, gemaakt van recycled carbonfiber welke als een sandwich tussen twee lagen thermo-plastic polymeer geperst zijn. Dit resulteert in een conus die zowel stevig als licht is. De 6,5” midrange conus is gemaakt van hetzelfde materiaal. De tweeter is een inverted dome, gemaakt van een combinatie van aluminium en magnesium. Deze is volgens Focal direct afgeleid van de befaamde Beryllium-tweeter uit de kostbare Utopia-serie. De fabrikant geeft een frequentiebereik op van 48 Hz – 28kHz en een gevoeligheid van 91 dB. Met een impedantie die niet onder 2,9 ohm zakt is deze N°3 gemakkelijk aan te sturen. Een joekel van een versterker is dus niet noodzakelijk. Met een formaat van 98,9 x 21,2 x 38,8 centimeter is de Nº3 geen kleine jongen, maar oogt door de goed gekozen kastverhoudingen kleiner dan hij is. Bij het uitpakken is het een gewone rechthoekige kast. Echter het monteren van de meegeleverde voet zorgt ervoor dat de luidspreker licht achterover helt. Visueel onderscheidend van andere luidsprekers, maar vooral bedoeld om de Nº3 beter te laten presteren. Op deze manier bereiken de hoge en lage tonen op hetzelfde moment het oor van de luisteraar. Bij het monteren van de voet zie je waar Focal heeft bezuinigd om maximaal in te kunnen zetten op de weergavekwaliteit. De voet is namelijk van kunststof. Eenmaal gemonteerd zie je daar eigenlijk niets meer van. De kast zelf is netjes gefineerd en verkrijgbaar in de kleuren zwart, Dark Wood en Light Wood. De baffle is uitgevoerd in een hoogglans finish en afneembare fronten worden standaard meegeleverd. Dit geldt ook voor spikes en rubber dopjes om onder de voet te monteren. Aan de achterzijde een mooie set stevige aansluitterminals en de basreflexpoort voor ondersteuning van de laagweergave. Alles bij elkaar bijzonder indrukwekkend afgezet tegen de aantrekkelijke verkoopprijs.
Contact maken
Hoewel een luidspreker als de N°3 eerder zal worden gecombineerd met een versterker, of meerkanaals receiver, uit een lager prijssegment dan de door mij als referentie gebruikte Devialet Expert 220 Pro neem ik toch de proef op de som. Beide worden met elkaar verbonden middels een set Atlas Cables Ascent Grun-luidsprekerkabels. De rest van de set bestaat uit een Bluesound Vault 2-streamer met ingebouwde harddisk, een Funk Vector-draaitafel met Shelter 301-element en een Intel NUC waar Roon-software op geïnstalleerd is. Een ‘audiofiele’ dataswitch van Bonn met externe voeding van hetzelfde merk zorgt voor een hoogwaardig datasignaal. Interlinks, ethernetkabels en netsnoeren zijn allemaal van Atlas Cables. Dit geldt ook voor de twee EOS Modular-verdeeldozen die rechtstreeks vanuit de meterkast worden gevoed met schone stroom. Hiervoor is een AHP Klankmodule met koperen zekering toegevoegd aan de meterkast. Alle apparaten staan opgesteld in een Quadraspire-audiorack. De Theva’s worden aan weerszijden van mijn dressoir opgesteld met daarop mijn Panasonic-plasmatelevisie, zodat de speakers ook ingezet kunnen worden bij het bekijken van films en series. De digitale uitgang van mijn Ziggo Mediabox Next is hiervoor verbonden met de Devialet-versterker. De afstand tussen beide speakers is ruim twee meter en ze staan vrij van zij- en achterwanden. Heel licht indraaien zorgt voor een mooi stereobeeld waarbij de sweet spot niet superkritisch is, prettig wanneer er meerdere mensen van een film of serie willen genieten.
Luisteren
Met twee woofers van 6,5”, een baspoort en een bijna één meter hoge kast zou je verwachten dat er een flinke portie laag gegenereerd wordt. Bij het beluisteren van No Sanctuary Here, uitgevoerd door Chris Jones, is er inderdaad een indrukwekkende laagweergave te horen. Echter totaal niet overdreven aangezet of ongecontroleerd. Luisterend naar de stem van Chris heeft deze een tikje minder body dan de recent nog beluisterde Audiovector QR 5-luidspreker die ongeveer gelijk geprijsd is. De stem staat wel mooi los van de instrumenten met veel lucht eromheen. Het stereobeeld is diep en reikt in de breedte buiten de speakers. Sultans of Swing van Dire Straits klinkt heerlijk ritmisch en deze Focal Nº3 doet de titel van het nummer eer aan. De hoogweergave is verrassend transparant en laat opvallend veel details horen voor een luidspreker in deze prijsklasse. Ten opzichte van mijn vele malen duurdere referentie is het misschien wat minder genuanceerd, maar scherpte ontbreekt gelukkig. De stem van Mark Knopfler is herkenbaar en ook de tweede stem is goed hoorbaar en staat los van de eerste. Het gitaarspel klinkt lekker, er is snelheid en pit in de weergave. Meer laid-back is Madonna’s This Used to Be My Playground een jaren ‘90-nummer met diep laag erin. Er wordt door de Nº3 een mooi diep en breed stereobeeld neergezet waarbij het tot ver buiten de speakers reikt. De laagweergave is stevig en vol maar wordt nooit zompig of sloom. Alle instrumenten hebben een eigen plek, waarbij vooral opvalt dat de strijkers, rechtsachter in het geluidsbeeld, een realistische klankkleur hebben en heel dynamisch klinken. Ze springen er af en toe echt uit. Zangeres Duffy kreeg in 2008 grote bekendheid met haar debuutalbum Rockferry. Er staan een paar fijne tracks op waaronder Warwick Avenue en Stepping Stone. Haar stem is zeer herkenbaar, een eigen geluid met bij vlagen een lekker rauw randje. De Nº3 weet dit zonder veel omhaal weer te geven. De basdrum, prominent aanwezig in Stepping Stone, heeft voldoende kracht maar blijft gecontroleerd en klinkt niet opgeblazen. Over uitgesproken stemmen gesproken, hoewel van een heel ander kaliber, is Herman van Veen ook uit duizenden te herkennen. Met zijn bijzondere stem en manier van zingen weet hij met luisterliedjes de ziel van de luisteraar te raken. In Suzanne, een prachtige vertaling van het origineel van Leonard Cohen, klinkt hij breekbaar en emotioneel. De Focal-luidspreker zorgt ervoor dat de aangename flow van de muziek niet aangetast wordt. De stem van Herman klinkt warm, aangenaam maar iets lichtvoetiger dan ik gewend ben. Het mist een fractie body. Heel mooi zijn de gitaren links en rechts in het stereobeeld, waarbij het vooral knap is hoe de linker heel klein op de achtergrond toch goed te volgen blijft.
Warm en indringend
Terug naar 2023 met Padam Padam van de Australische zangeres Kylie Minogue. Een heerlijk pakkende song waarbij vooral het ritme belangrijk is. De Nº3 heeft er geen enkele moeite mee om me aan het bewegen te krijgen. Er wordt een groot stereobeeld neergezet. De producer heeft zijn best gedaan om de mix te vullen met allerlei elektronische geluidjes en die laat de luidspreker goed horen. Het stevige laag wordt nooit overdreven of ‘overblown’. Met een beetje aandacht voor de plaatsing van de N°3 in de luisterruimte zal de speaker zelfs in een wat kleinere kamer goed uit de voeten kunnen. Aangezien de Theva-serie niet alleen muziek als speerpunt heeft, maar ook bij uitstek geschikt is voor surroundweergave bekijk ik ‘Top Gun: Maverick’ nog maar eens. Dit blijkt geen straf te zijn, zelfs ‘slechts’ in stereo is de weergave vele malen beter dan om het even welke soundbar. De laagweergave is vet en de elektrische gitaar in het Top Gun Anthem knalt eruit. Wanneer ik het volume nog wat verder opvoer klinkt het soms een tikkeltje fel in de uithalen, maar de prijs van een set N°3 in ogenschouw nemend is de weergave gewoon erg goed. De dynamiek in de film blijft overeind en de speakers zijn snel genoeg om dit probleemloos te volgen. In de instrumentale gedeeltes van de soundtrack staan de strijkers ver naar achter in het beeld en klinken blazers lekker fel en staan de instrumenten los van elkaar. Dialogen zijn uitstekend verstaanbaar en in de actiescènes loopt de weergave niet dicht. Om weer even tot rust te komen kies ik een nummer van mijn favoriete Nederlandse zanger Rob de Nijs. Vanaf Vandaag is een emotioneel nummer waarin de bandoneon een prominente rol heeft. De Nº3 weet het gevoel met verve weer te geven, waardoor je als luisteraar in de muziek gezogen wordt. De stem van Rob klinkt warm en indringend en netjes los van de instrumenten vooraan in het stereobeeld. Bad Guy van Billie Eilish is heel anders dan het voorgaande nummer met als enige overeenkomst een zeer herkenbare stem van de uitvoerende. Geen probleem voor de luidspreker, haar bijzondere stem blijft overeind en ook nu weer wordt de sfeer goed gevangen. Het stereobeeld is breed en diep, knap is dat de kleine hoge geluidjes niet ondersneeuwen in de complexe mix met het meer dan stevige laag van de synthesizer. De Haagse band Son Mieux verwierf razendsnel bekendheid bij het grote publiek met het aanstekelijke nummer Multicolor. De nummers die volgden hadden eenzelfde mate van vreugde en levenslust. Hun nieuwste nummer Tonight is heel anders, de kenmerkende sound van de band is nog steeds herkenbaar, maar de sfeer is serieuzer. De track is in één take opgenomen in een kerk en de band wordt ondersteund door een koor en orkest. Wat deze Nº3 erg goed doet is de ruimtelijkheid van de opnameruimte terugbrengen in de luisterruimte. Het bijna live-gevoel is duidelijk hoorbaar. Het koor staat los in de ruimte en bestaat zelfs uit individuele stemmen. Dit smaakt naar meer, dus zoek ik nog wat echte live-opnames op in mijn muziekbibliotheek. Walk the Line van het album ‘Live at San Quentin’ is een Johnny Cash-klassieker. De ruimte is goed hoorbaar, het publiek joelt en schreeuwt van ver achter uit de zaal. De rammelende metalen bekkens van de eenvoudige drumkit klinken zoals het moet zijn. Adele’s Someone Like You, live opgenomen in de Royal Albert Hall klinkt beduidend anders, veel voller en gepolijster. Je hoort Adele in de uithalen tegen haar grenzen gaan. Het wordt fel maar net niet scherp door de goede kwaliteit van de TNF-tweeter. Wanneer het publiek massaal meezingt staat het kippenvel me op de armen. Ellen ten Damme vormt met La vie en rose de hekkensluiter van de aangename tijd met deze Focal Nº3-luidsprekers. Je kan een speld horen vallen in de zaal. Haar stem klinkt breekbaar en heel dynamisch en de ruimte waarin ze staat te zingen is bijna tastbaar. De kleine geluidjes van onder andere triangel en belletjes klinken subtiel en fragiel.
Conclusie
Met de Theva-luidsprekerlijn bedient Focal duidelijk niet alleen de filmliefhebber. Ik heb de N°3 veelal beluisterd in stereo met allerhande muziek en was onder de indruk. Voor deze prijs haal je een fraaie allround speaker in huis. Focal heeft volledig ingezet op een zo goed mogelijke weergave en heel slim wat – onopvallende – bezuinigingen doorgevoerd op punten die de geluidskwaliteit niet beïnvloeden. De laagweergave is zeer gecontroleerd en strak, het middengebied doortekend en de hoogweergave soepel en gedetailleerd. De scherpte die me soms wat vermoeiend overkwam bij de oudere Focal-series ontbreekt bij deze N°3 volledig. Een ijzersterke kandidaat voor film- en muziekliefhebbers die op zoek zijn naar een betaalbare, maar uitstekend presterende luidspreker!
Reacties (0)