Sommige nieuwe producten starten hun bestaan met een zogenaamd ‘off-the-radar’ project. Een ontwerpfase die in dit geval volledig los van de actuele Dynaudio productlijnen stond en alles te maken heeft met het uiten van passie en liefde voor het vak. Het eindresultaat heeft in dit geval geleid tot de verrassende Heritage Special, met een prijs van 6.000 euro per paar. Een schitterend ontwerp waarbij een fascinerend holistisch samenspel tot leven komt en verleden, toekomst, puur vakmanschap en bijzonder materiaalgebruik, tot een auditieve en visuele apotheose hebben geleid. Al bij de start ontstond meteen een groot enthousiasme vanwege de beoogde basis ingrediënten. Want wat is er nu mooier dan een waar eerbetoon aan Dynaudio’s meest legendarische monitorluidsprekers te kunnen brengen? Denk daarbij aan de Contour 1.3, maar zeker ook aan heroïsche modellen als de Crafft en Special Twenty-Five. Het stond meteen vast dat ook de Heritage Special van de klassieke typerende rechthoekige houten Dynaudio behuizing zou worden voorzien.
Wie al langer in onze hobby meeloopt en Dynaudio in gedachten neemt, zal mogelijk met weemoed aan de legendarische monitormodellen uit de originele Contour serie terugdenken. Begin 2021 wist het nuchtere Scandinavische merk ons geheel onverwacht te verrassen door het uitbrengen van een soort ‘super reïncarnatie’ onder de naam Heritage Special. Dit blijkt wederom een recept voor iets werkelijk bijzonders.
Dynaudio Heritage Special: Deens handwerk
In een tijd waarin (helaas) erg veel aan lage lonen landen wordt uitbesteed en de term ‘ergens trots op zijn’ bijna uit een ver verleden afkomstig lijkt, is het prachtig om te weten dat bij deze retro Dynaudio op enkele ingekochte onderdelen na, echt alles werkelijk uit Denemarken zelf afkomstig is! Het begint al bij de handgemaakte kasten die in de eigen houtbewerkingsfabriek in een gelimiteerde oplage van 2.500 paren wereldwijd wordt vervaardigd. Daarbij wordt gebruik gemaakt van 19 mm dik MDF, afgewerkt met duurzaam geproduceerd Amerikaans walnoten fineer. De kast van 38,5 cm hoog, 20,8 cm breed, 32 cm diep bij een gewicht van 11 kilo, is intern flink verstevigd en met een dikke laag bitumen bekleed. Hierdoor worden ongewenste resonanties in de kiem gesmoord en ontstaat mede een vrij en schoon karakter. Wat betreft de afwerking blijkt dat letterlijk ieder vel fineer dat de fabriek binnenkomt, voor ieder paar luidsprekers afzonderlijk wordt geselecteerd en vervolgens nauwkeurig gematcht. De behuizing doorloopt na het fineren nog drie zorgvuldige schuur- en lakprocessen. Doordat het hele productieproces nog ‘ouderwets’ met de hand gebeurd, duurt het meer dan drie dagen om een Heritage Special-behuizing van begin tot eind te bouwen!
Premium driver technologie
Terwijl de kast bewust conservatief oogt, geldt hetzelfde voor de twee gebruikte luidsprekerunits. Daarbij kan schijn bijna niet meer bedriegen want achter de metalen frontplaat die identiek is aan de nog steeds zeer geliefde Esotar T330D tweeter, blijkt zich de meest moderne Esotar 3-tweeter (dezelfde als in de top Confidence-serie) met de bekende 28 mm grote dome te bevinden. Anders gezegd gaat het hier om de beste en meest geavanceerde tweeter die Dynaudio ooit heeft geproduceerd. Het zegt vooraf ook al best veel over het niveau waar het merk deze toekomstige klassieker graag zelf inschaalt. Terug nu weer naar deze tweeter die in technische zin over een grotere absorptiekamer, een bijzonder krachtig aerodynamisch gevormd neodymium magneetsysteem en de unieke resonantie-verminderende Hexis-binnenkoepel die Dynaudio’s kenmerkende soft-dome-diafragma tot nog betere prestaties weet te brengen beschikt. Bij de 18 cm mid/laag unit hetzelfde laken een pak. Hier wordt namelijk een supercharged versie van de unit uit de inmiddels gediscontinueerde en bijna € 65.000,- kostende Evidence Platininum serie ingezet. Deze 18W75 XL Heritage Special MSP Woofer heeft dezelfde, zeer herkenbare opbouw van het diafragma (met de bekende grote spreekspoelkap), maar tilt de onderliggende technologie naar een zelfs nog hoger niveau. Het nieuw ontwikkelde interne magneetsysteem maakt namelijk gebruik van zowel neodymium- als ferrietmagneten en doet dit om de flux (magnetische stroom) rond de wikkelingen van de spreekspoel nauwkeurig onder controle te houden. Hierdoor wordt de zogeheten tweede harmonische vervorming drastisch verminderd en de transparantie van de weergave verbeterd. Zoals gebruikelijk bij Dynaudio wordt ook bij de Heritage Special van een ‘oversized’ spreekspoel gebruik gemaakt. Waarbij deze bovendien is voorzien van de inmiddels bekende hexagonale aluminium spreekspoeldraden en is de spreekspoeldrager zelf dit keer van glasvezel vervaardigd. De nieuwe asymmetrische Nomex-spider zoals die inmiddels ook is te vinden te vinden is in de overige Dynaudio series, geeft tenslotte nog meer controle over de uitslag van de lange slag woofer.
Bijzonder wisselfilter
Eén van de meest invloedrijke factoren in ieder luidsprekersysteem is het wisselfilter. Hier wordt niet alleen bepaald welke frequenties naar de tweeter en mid/woofer worden gestuurd. Maar ook op welke wijze dit plaatsvindt. De Heritage Special is volgens goede Dynaudio traditie voorzien van het klassieke eerste orde wisselfilter. De crux bij dit minst steile filter (6 dB per octaaf), is dat de luidsprekerunits zwaarder worden belast dan bij steiler verlopende filters. Hierdoor krijgt de tweeter bijvoorbeeld meer middengebied voor zijn kiezen en moet de woofer op zijn beurt verder doorlopen in het hogere bereik wat dan weer voor ongewenste bundeling kan zorgen. Het is dus om de luidsprekerunits hiervoor geschikt te maken en laat dat nu precies zijn wat deze Denen hebben gedaan. Om niet het kind met het badwater weg te gooien is het filter verder volledig opgebouwd met hoogwaardige componenten van de Duitse fabrikant Mundorf (inclusief de bekende Evo Oil-condensatoren). Aangevuld met door Dynaudio Labs gespecificeerde en op maat gemaakte onderdelen kan een bijzonder hoge kwaliteit worden gerealiseerd. Als kers op de taart zorgt het Nederlandse Van den Hul met de CS12 12AWG voor de belangrijke binnen bekabeling en is het aanwezige dempingsmateriaal afkomstig uit Zweden. Om niets aan het toeval over te laten heeft Dynaudio voor de luidsprekeraansluitingen tenslotte gekozen voor de bijzonder hoogwaardige 710 Cu mC NextGen exemplaren van de Duitse fabrikant WBT. Deze zijn bevestigd op het fraai geborstelde aluminium achterpaneel wat tevens is voorzien van het unieke ingegraveerde serienummer oplopend tot het gelimiteerde aantal van 2.500 paren. Toch is het meest in het oog springende deel van de achterzijde uiteindelijk onbetwist de enorme basreflex-poort! Dit is niet zomaar een kleine opening maar bijna een gapend (wel zeer goed afgewerkt) gat. Nadere inspectie leert dat de pijp bewust exact achter de tweeter is geplaatst. Dit is een zeer slimme oplossing om de achter de dome opgebouwde resonanties gemakkelijk af te voeren. Extra bonus is dat het uitgestraalde laag uit de opening op deze wijze wordt ‘verrijkt’ met natuurlijke harmonischen. Met andere woorden ontstaat hierdoor bijna het effect als wanneer er een extra tweeter of andere unit aan de achterzijde wordt bijgeplaatst. Simpel, doordacht en vooral uiterst doeltreffend.
Specificaties
Wat opvalt is het lage rendement van 85 dB. Nu is dit redelijk gebruikelijk bij monitoren die diep in het laag doorlopen. Maar het wil wel zeggen dat deze Heritage Special met een goedkope receiver en zijn kleine voeding waarschijnlijk minder goed uit de verf zal kunnen komen. Het goede nieuws is deze Dynaudio’s wel een stabiele 4 Ohm’s belasting vormen. Het frequentiebereik is zoals al min of meer verwacht inderdaad behoorlijk breedbandig en 42 Hz tot 23 kHz zijn hele mooie waarden voor dit formaat behuizing. De overgangsfrequentie waarbij de tweeter het van de woofer overneemt ligt op 2.200 Hz.
Luisteren
Retro luidsprekers zijn momenteel echt in, maar het wordt pas echt leuk en intrigerend wanneer zo’n wolf in schaapskleren zoals deze nieuwe Denen de ring betreedt. Doordat dit model op het oog veel op zijn illustere voorgangers lijkt word je vanaf het eerste moment heerlijk op het verkeerde been gezet en dat maakt het feest alleen maar leuker. Hoewel ik voor de test niet de beschikking heb over de speciaal voor dit model geoptimaliseerde Dynaudio 20 stand, zijn wel enkele solide exemplaren van het vroegere Engelse merk Target voorhanden. Ik besluit als uitgangspunt te starten met dezelfde plaats als waar mijn vloerstaande Master luidsprekers normaliter staan en dat blijkt voor een vliegende start te zorgen. Want aangesloten op de schitterend neutrale/natuurlijk klinkende Servische Trafomatic buizen voor- en eindversterkercombinatie (Evolution Line One en Evolution Elegance) en als bron de eveneens prachtige Grimm MU1 streamer met Mola Mola Tambaqui DAC, wordt er een geluid in de luisterruimte geprojecteerd waar de kwaliteit werkelijk vanaf spat. Wauw, wat is dit goed zeg en vooral wat is de weergave mooi in balans! Wat daarbij als eerste opvalt is dat de muziek niet alleen als één groots organisch geheel op mij overkomt, maar ook dat de schaalgrootte veel beter en levensechter is dan je van deze kastafmetingen zou mogen verwachten. Dit is duidelijk een product van een zeer ervaren fabrikant. Een merk wat alle touwtjes zelf stevig in handen heeft en daardoor alle parameters zeer nauwkeurig kan bepalen en sturen. Hoewel de voorgangers van de Heritage Special stuk voor stuk sterke producten in hun eigen tijdspanne waren, bezaten met name de eerstelingen zoals de Contour 1.3 ook een bepaald manco. Ze speelden goed op midden tot luid volumeniveau, maar op laag volume bleef het geluid wat meer in de kast hangen en verdween een deel van de op hoge volume ervaren levendigheid en expressie. Gelukkig is niets van dat alles bij deze Hertitage Special te ervaren. Want hoe zacht of luid ik ook speel, de weergave blijft prachtig doortekend, levendig, gecontroleerd, prachtig verfijnd en vooral heel homogeen en stoïcijns evenwichtig. Ook is vanaf het eerste moment volstrekt duidelijk dat deze weergevers niet zijn ontworpen om met een bepaalde ‘lekker’ in het gehoor liggende sound een specifieke doelgroep te bereiken. Deze Dynaudio’s zijn dus bedoeld voor een groot publiek maar appelleren wel aan mensen die inmiddels beter weten wat ze willen en zoeken in het leven. Muziekliefhebbers die vaak al het nodige hebben gehad en/of hebben gehoord en nu de rust en het genot willen ervaren van een werkelijk compleet product. Wat het nog mooier maakt is dat in dit model inderdaad goed hoorbaar veel deugden van de topweergevers van deze Deense fabrikant zijn verwerkt. Het is prachtig en bijna uniek om nu zelf te ervaren tot welk hoog niveau zulke onderdelen in een toch klassiek gevormde kast boven zichzelf uit kunnen stijgen.
Muziek!
De in 1955 in New York geboren Marilyn Mazur is een Deens-Amerikaanse percussioniste, zangeres en componiste van Pools/Afro-Amerikaanse komaf. Op haar zesde vertrok ze naar Denemarken waar ze ging studeren aan het Koninklijk Deens Conservatorium. Vanaf 1975 heeft ze in allerlei bandjes gespeeld en heeft vooral internationale bekendheid verkregen door optredens met onder andere Miles Davis, Andreas Vollenweider, Wayne Shorter en Gil Evans. Qua speelwijze is Marilyn altijd meteen herkenbaar en het mooie van haar album Flamingo Sky uit 2014, is dat ze heerlijk uit haar comfortzone wordt getrokken. De muziek kent een kleine band bezetting die behalve Mazur op percussie met af en toe piano en zang verder bestaat uit Josefine Cronholm (eveneens zang en percussie) Krister Jonsson plaats zijn goed gekozen gitaaraccenten strategisch en minimalistisch in het grote geheel, terwijl bassist Klavs Hovman op de elektrische bas prachtig gestileerde baslijnen aanbrengt. Hoewel Flamingo Sky veel Caribische ritmes en ‘schwung’ bezit, wordt een veel groter gebied dan Latin Jazz bestreken. Door het smaakvolle gebruik van elektronica komt de muziek veel moderner en ‘sappiger’ over dan op haar eerdere meer puristische werk. Vooral op het heerlijke swingende funky The Butterflies en het heerlijk bezielend gespeelde Like A Lover kan het paar Heritage Special al zijn troeven in de strijd gooien. Het laag is daarbij zowel punchy als natuurlijk gedefinieerd en loopt opvallend diep in de baskelder door. Het biedt bijna de energie van een mooie vloerstander en dat is goed nieuws voor monitor ‘aficionados’. Uiteraard sluiten midden en hoog hier naadloos op aan en bieden hetzelfde evenwicht en souplesse. Dynaudio tweeters staan bij mij altijd al hoog aangeschreven, maar het voor deze Heritage Special speciaal gemodificeerde exemplaar kan wat mij betreft zelfs meestrijden in het selecte groepje van het beste softdome hoog! De hamvraag is hoe hij zich nu verhoudt tot het bestaande Dynaudio programma. Want klinkt hij dan gelijk aan bijvoorbeeld een moderne Contour 20i? Nee, deze nieuwe retro luidspreker is hoger geprijsd en ondanks de klassieke vormgeving ook serieus beter dan dat model. Eigenlijk hoor je gewoon de liefde en inspanningen die zijn gedaan om er echt wat bijzonders van te maken. Inspanningen die je ook hoort terugkomen in het Dynaudio typisch grote ruimtebeeld. Een ruimte indruk die pas ver buiten de luidsprekers ophoudt en de muziek op mooie wijze in de kamer weet te projecteren. Het intrigerende van echt goede monitorluidsprekers is dat ze enerzijds best klein zijn en daardoor je extra prikken doordat wat je hoort niet overeen kom met wat je ziet. Muziek die hier prachtig op aansluit is A Windham Hill Retrospective van componist toetenvirtuoos Patrick O’Hearn. Ik houd zelf erg van het stemmige en hypnotiserende donkere bas gedreven karakter dat Patrick uit zijn gelaagde elektronische composities tovert. Iedere keer weer heel herkenbaar maar ook boeiend en altijd voorzien van onverwachte wendingen. Op het helaas alweer jaren niet meer bestaande label Windham Hill verschenen vele unieke producties, waarbij audiofielen vast nog wel Aerial Boundaries van gitarist Michael Hedges kunnen herinneren. Zeg maar de voorloper van het overbekende nummer Keith Don’t Go van Nils Lofgren. Precies deze puntige en zwierige touch zit ook in A Windham Hill Retrospective. Je hoort dus enerzijds zijn typerende muziek, maar dan op spannende wijze aangevuld met allerlei extra instrumenten en spannende ritmes. Op Black Delilah zit ik daardoor al snel met een grijns van oor tot oor. Want wat leggen deze compacte Denen wederom een begeerlijk muzikaal spelplezier bloot. Het is de passie en ziel van de zo mooie oude luidsprekerontwerpen uit de jaren zeventig, tachtig en negentig, maar dan helemaal aangepast naar de wensen en behoeften van 2021. Heel sterk en vooral bijzonder begerenswaardig.
Ware allrounder
Ook met andere versterkers van (veel) betaalbaarder allooi zoals een Rotel A11 Tribute of Arcam SA30 tot aan de uiterst kostbare Zanden 6000 of Trafomatic Lara voorversterker met Glenn Single ended 300B mono eindversterkers, komen deze Denen bijzonder goed tot hun recht. De enige echte kanttekening die ik zou kunnen noemen is dat de luidsprekers wat minder informatief zijn bij het wisselen van de aansturing. Ik bedoel daarmee dat je wel hoort wat de onderlinge verschillen zijn, maar je minder nadrukkelijk de uitersten waarneemt. Dus aan de ene kant van het spectrum word je niet meteen om de oren geslagen wanneer een versterker aan de kwaliteitsonderkant zit. Terwijl je aan de andere kant net niet de laatste finesses hoort op eenzelfde wijze zoals bijvoorbeeld de Dynaudio Confidence toplijn in staat is. Uiteindelijk blijkt het een bewuste keuze van het ontwerpteam te zijn. Een besluitvorming die er voor zorgt dat deze klassiek gestileerde Denen ware allrounders zijn die muziek ten alle tijden met de hoofdletter ‘M’ schrijven.
Conclusie Dynaudio Heritage Special
Door de laatste zinnen uit de vorige alinea wordt meteen helder wat nu het beoogde doel van de Hertige Special is geweest. Namelijk een luidspreker ontwikkelen waar al die mooie en vaak uniek charismatische eigenschappen van de legendarische Dynaudio monitor modellen uit het verleden zijn behouden en worden aangevuld door de beste technieken en materialen die het merk anno 2021 tot zijn beschikking heeft. Het eindresultaat is zowel bijzonder aantrekkelijk als behoorlijk uniek in zijn eenvoud en uitvoering. Wel retro maar verder alles compromisloos en met een afwerking en materiaalgebruik die tot het beste behoord wat ik tot op heden in deze prijsklasse heb gezien. Als ik de meest sterke eigenschappen in een beperkt aantal woorden zou moeten samenvatten, dan is dat spelplezier, homogeniteit, integriteit, zuiverheid en breedbandigheid. Luisteren naar deze Dynaudio Heritage Special’s is vanaf het eerste tot het laatste moment van de dag een bijzonder aangename bezigheid. Wanneer ik daar als laatste nog de 10(!) jaar garantie na registratie op de Dynaudio website aan toe voeg, dan mag duidelijk zijn dat Dynaudio opnieuw de toon heeft gezet voor een top monitorluidspreker binnen deze fel bevochten prijsklasse.
Beoordeling
Dynaudio Heritage Special
- Breedbandige en homogene weergave
- Legt de nadruk op de muziek
- Zeer hoge kwaliteit totaalconcept
- Weergave komt enorm mooi los van de luidsprekers
- Klinkt groter dan de afmetingen
- Plaatsing basreflexpoort zorgt voor beter ruimtebeeld
- Laat net wat minder duidelijk de verschillen in aansturing horen
- Klassieke vormgeving is niet ieders ding
- Alleen verkrijgbaar in Amerikaans walnoten
Beoordeling Dynaudio Heritage Special
Het doel van de Hertige Special is een luidspreker ontwikkelen waar al die mooie en vaak uniek charismatische eigenschappen van de legendarische Dynaudio monitor modellen uit het verleden zijn behouden en worden aangevuld door de beste technieken en materialen die het merk anno 2021 tot zijn beschikking heeft. Het eindresultaat is zowel bijzonder aantrekkelijk als behoorlijk uniek in zijn eenvoud en uitvoering. Wel retro maar verder alles compromisloos en met een afwerking en materiaalgebruik die tot het beste behoord wat ik tot op heden in deze prijsklasse heb gezien. Als ik de meest sterke eigenschappen in een beperkt aantal woorden zou moeten samenvatten, dan is dat spelplezier, homogeniteit, integriteit, zuiverheid en breedbandigheid. Luisteren naar deze Dynaudio Heritage Special’s is vanaf het eerste tot het laatste moment van de dag een bijzonder aangename bezigheid. Wanneer ik daar als laatste nog de 10(!) jaar garantie na registratie op de Dynaudio website aan toe voeg, dan mag duidelijk zijn dat Dynaudio opnieuw de toon heeft gezet voor een top monitorluidspreker binnen deze fel bevochten prijsklasse.
Reacties (0)