In deze review gaan we aan de slag met de DALI MENUET SE. De kleine luidsprekers wegen ondanks het minuscule formaat een respectabele vier kilo per luidspreker. De prijs bedraagt 699 euro per luidspreker.
Het was na het achtereenvolgens recenseren van twee paar forse vloerstaande luidsprekers zowel even slikken als lachen toen de bezorger een piepklein doosje uit Denemarken voor mijn voordeur neerzette en zich na het aanbellen snel ‘sociaal distantieerde’. Toch was het geen vlieggewicht wat ik vervolgens verwachtingsvol naar mijn werkkamer droeg. De DALI MENUET SE – want dát is wat er in het doosje zat – weegt ondanks zijn minuscule formaat een respectabele vier kilo per luidspreker. Het is dan ook niet zomaar een luidsprekertje. De DALI MENUET SE – oftewel Special Edition – is als kleinste luidspreker in het assortiment van de sympathieke Deense luidsprekersfabrikant eigenlijk een soort ‘proeve van bekwaamheid’ voor wat er aan muziek uit een kleine luidspreker te halen is.
De ‘gewone’ MENUET is er al heel lang, en heeft in de loop van vele jaren een aantal incarnaties gekend. De huidige versie heeft, als je ze op papier met elkaar vergelijkt, exact dezelfde specificaties als de MENUET SE. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ik ze wegens de spiksplinternieuwheid van deze SE nog niet naast elkaar heb kunnen beluisteren, maar afgaande op mijn ervaring met eerdere SE uitvoeringen van de MENUET zorgt DALI er altijd voor dat ze de meerprijs volledig waard zijn. Een ander, niet nader te noemen Deens luidsprekermerk gebruikte jaren geleden de slogan dat Denen niet liegen. Dat zou dan dus ook moeten gelden voor onze vrienden uit Nørager, nietwaar?
MENUET versus MENUET SE
De MENUET SE verschilt op een aantal punten van zijn ‘kleine’ broertje. Wat meteen opvalt, maar wat van verwaarloosbare betekenis is voor de geluidskwaliteit, is de werkelijk schitterende afwerking in hoogglans gelakt Wild Walnut. Het diep roodbruine houtfineer is ‘book-matched’ en voor ieder paar uniek. DALI levert een speciale microvezeldoek bij de luidsprekers om ze zacht en veilig van stof en vingerafdrukken te kunnen ontdoen. De andere verbeteringen zitten van binnen. De 4,5 inch (11,5 centimeter) woofer van de SE heeft een spreekspoelhouder van glasfiber gekregen. Het voordeel daarvan is dat hij lichter is maar ook minder mechanische verliezen heeft, waardoor de vervorming lager is. Het door DALI ontwikkelde SMC magneetmateriaal wordt niet toegepast in de MENUET SE, maar in de ‘oversized’ lichtgewicht tweeter met een dome van 28 millimeter is wel het sterkst beschikbare neodymium magneetmateriaal gebruikt, wat een hogere belastbaarheid met minder vervorming en meer snelheid mogelijk maakt. De laatste verbetering zit in het wisselfilter. Daar zijn na uitvoerige luistertests betere condensatoren van Mundorf voor gekozen, wat voor een fijnere detaillering en meer klankkleur zorgt.
Het opstellen van de MENUET SE
DALI geeft in de specificaties van de MENUET (SE) enerzijds aan dat de luidspreker is ontworpen om op een boekenplank te worden neergezet of met een apart leverbare muurbeugel aan de wand te worden gemonteerd. Zo wordt gebruik gemaakt van het verschijnsel dat plaatsing dichtbij of tegen de achterwand de lage tonen versterkt. De basreflexpijp aan de achterzijde is in een hoek naar boven geplaatst en op een zeer slimme manier geïntegreerd in het hoogwaardige aansluitpaneel. Zo krijg je wel de gewenste akoestische ondersteuning maar niet het boemerige. Maar anderzijds wordt in het getoonde aansluitschema een maximale afstand tot de achterwand van 1 meter vermeld. Op stands dus. En recht naar voren kijkend, zoals dat voor alle DALI luidsprekers wordt geadviseerd. Het opvallend brede afstraalgedrag van de luidsprekerunits – en met name de tweeter – zorgt ervoor dat er ‘off-axis’ meer dan voldoende detail in de weergave zit en dat er tegelijkertijd een comfortabel brede ‘sweet spot’ ontstaat. Hierdoor hoef je niet met je hoofd ‘in een bankschroef’ te zitten om een fraai en stabiel ruimtelijk beeld waar te nemen. Mijn ervaring is dat het, afhankelijk van de lokale akoestiek, soms toch nuttig kan zijn om de luidsprekers een heel klein beetje ‘toe-in’ te geven, maar dat is altijd een kwestie van proberen. Recht vooruit is in elk geval een uitstekend uitgangspunt. In eerste instantie kwamen ze op mijn werkkamer te staan, een als kantoor ingerichte kleine kamer van 6 vierkante meter. Op oorhoogte gebracht ontstond zo een nearfield opstelling met een gelijkzijdige driehoek van 110 centimeter tussen de luidsprekers en de luisterstoel, met een afstand tot de achterwand van 10 centimeter en ongeveer 40 centimeter tot beide zijwanden. Op mijn werkkamer wordt de versterking verzorgd door een Peachtree Decco 65 met een NOS Sylvania 6922 buis in de voortrap, met AudioQuest CV-4 luidsprekerkabels en een via Roon aangestuurde Bluesound Node als bron, die met de Peachtree verbonden is middels een AudioQuest Cinnamon Optical kabel. Een relatief eenvoudige maar zeer goed klinkende combinatie waarmee ik inmiddels enorm veel uren op de teller heb. Maar ik heb de MENUET SE ook in de woonkamer annex grote luisterruimte neergezet. Die meet ongeveer 25 vierkante meter en de referentieset bestaat daar uit een PrimaLuna EVO 400 Integrated versterker, een Bluesound Node2/NAD M51 streaming setup (via Roon) en een Thorens TD125 draaitafel met Holistic Audio HA-103C element, Jelco SA-750E arm en Audio Creative Phonodude phonotrap met Cinemag trafo’s. Alle bekabeling is van AudioQuest, waaronder William Tell Zero luidsprekerkabels, Water interconnects en Monsoon en Blizzard powercords.
Luisteren
Het paartje dat ik kreeg rook bij wijze van spreken nog naar de fabriek, dus werden ze eerst twee dagen doorlopend blootgesteld aan een streng martelregime van stampmuziek, op een volume dat overdag niet tot ontwrichte relaties met de buren zou leiden en ’s nachts niet tot een ontwrichte relatie met mijn Lief. Daarna ging ik er eens goed voor zitten, en toen ik een paar uur later op mijn schouder werd getikt met de mededeling dat de piepers koud stonden te worden moest ik tot mijn verbazing vaststellen dat deze kleine fijne Denen mij volledig in hun muzikale greep hadden gehad. Hoe anders dan mijn KEF LS50’s hadden ze geklonken, maar hoe wonderschoon ook, en wat waren ze binnen het frequentiespectrum dat ze kunnen weergeven prachtig in balans! Het laag dát ze weergeven gaat voor hun afmeting verbluffend diep, maar het zijn geen luidsprekers voor laagjagers. De opgegeven 59 Hz als bodemfrequentie bij -3 dB wordt weliswaar moeiteloos gehaald, maar wie de kopjes graag laat rammelen in het dressoir zal er echt een subwoofer bij moeten kopen. Maar dat boeit eigenlijk helemaal niet, zo pakkend en (ja, ik weet dat het een verboden woord is…) muzikaal spelen ze. Of ik nu elektronische muziek speelde, zoals het über-relaxte Milchbar – Seaside Season 12 van Blank & Jones, of de heerlijke psychedelische singer-songwritersoul op het album Tip Of The Sphere van Cass McCombs, en of het nu de huilmooie barok op het album Erbarme Dich van Reinoud van Mechelen en A Nocte Temporis was of de fantasierijke artpop op het album Earth van EOB (Ed O’Brien, van Radiohead), de DALI MENUET SE lijkt vanaf de eerste noot een discrete stap opzij te doen, waardoor een transparant venster op de muziek ontstaat dat je onweerstaanbaar naar binnen trekt. Zit ik te hyperbolen? Een beetje wél misschien, maar mijn verbazing maakte zo snel plaats voor bewondering dat ik deze loftrompet toch met weinig terughoudendheid wil steken.
Dat was echter in een nearfield situatie, en dat is hoogstwaarschijnlijk niet zoals de meeste mensen ze zullen gaan gebruiken. Daarom zette ik ze ook beneden neer, op mijn met aquariumgrind gevulde Norstone stands met vier bolletjes Blu-tack ertussen om ze niet door de dikke AudioQuest William Tell Zero van hun sokkel te laten trekken. Dat gaf op zich een vergelijkbaar beeld, maar hier bleek dat ze weliswaar dapper zijn, maar toch een beetje te klein voor zo’n grotere ruimte. De 2 x 80 Watt van de PrimaLuna EVO 400 Integrated was weliswaar voldoende om ze met hun gevoeligheid van 86 dB (bij 2,83V/1m) op flink volume te laten spelen, en hun nominale impedantie van 4 Ω lijkt in de praktijk over het hele frequentiespectrum redelijk vlak te verlopen, getuige het feit dat ze niet echt een voorkeur bleken te hebben voor de 4 Ω of de 8 Ω luidsprekeruitgang, maar in dynamisch opzicht bleef het allemaal wat kleiner en ook de betrokkenheid die in de nearfield opstelling zo overduidelijk was geweest moest zwaarder bevochten worden. Dat was gedeeltelijk op te lossen door ze opnieuw bijna met de rug tegen de muur te zetten, want het beetje extra laag dat er daardoor bij kwam deed best nog wel wat voor de manier waarop ze de ruimte vulden met muziek, maar ik moest gewoon vaststellen dat je ze in een grotere kamer eigenlijk niet zonder sub moet willen gebruiken.
Conclusie
Ondanks het feit dat ze in mijn woonkamer een beetje adem tekort leken te komen vind ik de MENUET SE nog steeds een snoepje van een luidspreker. De open en transparante, luchtige, stressvrije en absoluut kleurrijke manier waarop ze muziek maken is echt héél erg lekker. Het was alweer even geleden dat ik een paartje luidsprekers ontmoette die me zó snel niet meer opvielen. Niet omdat ze onopmerkelijk waren, maar vanwege de zelfverzekerde manier waarop ze speelden. Dit is een luidspreker zonder fratsen, een ‘Music First’ luidspreker die onder de juiste omstandigheden je hart steelt. Want als je ze correct opstelt in een niet al te grote kamer en er een hoogwaardig signaal in stopt, dan is muzikale extase je deel. Wil je ze als secundaire luidspreker in een grotere ruimte gebruiken om niet echt actief naar te luisteren, monteer ze dan met de los leverbare beugels aan de muur. Hoewel ik ze eigenlijk te goed vind om ze zomaar in de eetkamer te hangen. Wil je ze als hoofdpaar in een grotere ruimte gebruiken, zet ze dan gerust op standjes neer maar probeer dan toch de achterwand een beetje op te zoeken. En laat je door een DALI dealer informeren over een bijpassende subwoofer.
De MENUET SE is een paar honderd euro duurder dan de gewone versie, en nu wil iedereen natuurlijk weten of ik ze dat waard vind. Dat antwoord moet ik u tot op zekere hoogte schuldig blijven, lieve lezer, want ik heb ze niet naast elkaar gehoord en dus zou ik er een wilde gok naar moeten doen. Maar misschien zegt het feit dat ik tijdens de recensieperiode meermaals heb nagedacht over het slachten van mijn spaarvarken voldoende over de kwaliteiten van de DALI MENUET SE. Uiteindelijk zijn de luidsprekers toch retour importeur gegaan. Onzekere tijden en dingen en shit, u weet wel… En Mister Piggy leeft dus nog. Maar ik berg deze ervaring wél op in het koesterhoekje van mijn geheugen. Dat zijn ze absoluut waard.
Reacties (0)