Review: Samsung HW-Q90R – geavanceerde Dolby Atmos-soundbar

De HW-Q90R is dit jaar Samsungs vlaggenschip qua soundbars, een premiumtoestel geleverd met extra draadloze speakers. Uniek aan deze soundbar is dat hij Dolby Atmos en DTS:X biedt zonder virtualisatie. De soundbar bezit effectief alle luidsprekers die nodig zijn om 7.1.4-kanaals surround te leveren. 

Samsung HW-Q90R soundbar

Wie op zoek gaat naar een soundbar in de topklasse en met ondersteuning voor Dolby Atmos en DTS:X heeft meer keuze dan ooit. De relatief nieuwe HW-Q90R van Samsung is slechts een van de vele toestellen die je zal ontmoeten. Maar als nieuwe topmodel van de Koreaanse fabrikant, ontwikkeld met hulp van audiomerk Harman Kardon, biedt het wel heel veel.

De input van Harman Kardon (inmiddels gekocht door Samsung) tijdens het ontwikkelen van de HW-Q90R was vast nuttig, maar Samsung zelf heeft al verschillende jaren ervaring met het bouwen van Atmos-compatibele soundbars. De HW-Q90R kun je daarom zien als de opvolger van de uitstekende HW-N950 en HW-N850. Een cosmetische vernieuwing zit in de modelnaam; Q90R wordt namelijk ook gebruikt voor het hoogste tv-model. Ook de lagere soundbars krijgen modelnamen die gelijklopen met de tv’s. Samsung wil op die manier aan de consument signaleren dat bij een betere tv er ook een betere geluidsoplossing hoort. De HW-Q90R is uiteraard universeel in te zetten. Je kunt hem ook gebruiken met een goedkopere Samsung-tv of een televisie van een ander merk. Ook goed om weten: de betaalbaardere HW-Q80R is exact dezelfde soundbar, maar dan zonder de rear-speakers. Die zijn volgens ons wel de meeruitgave waard.

Wat alleszins ook zeer premium is, is het prijskaartje. De HW-Q90R kost (officieel) 1.369 euro, wat deze Samsung een van de duurste soundbars van het moment maakt. Voor dat bedrag krijg je 510 Watt aan vermogen, verspreid over een wel zeer gesofistikeerde soundbar, een draadloze subwoofer én twee draadloze speakers die je achter/naast de zetel plaatst. De som van dit alles belooft een geluidservaring zoals in de bioscoop, met geluidseffecten die je voor, naast, achter én boven je hoort.

Groot geschapen

Klein of compact kun je de HW-Q90R niet noemen. De lengte van 1,23 meter is best wel wat. Zelfs bij de 60-inch Samsung UE60KS7000-tv in onze testruimte lijkt de soundbar niet echt bescheiden. Wie van symmetrie houdt, combineert deze soundbar dus best met een groter scherm.

Ook de hoogte en de diepte (8,3 en 13,6 cm) zijn niet min, maar vormen niet echt een probleem qua plaatsing. Dat is misschien wel anders als het gaat om het gewicht. De bijna 9 kg van de HW-Q90R is heftig, toch als je overweegt om de soundbar aan de muur te hangen. Goed verankeren is dan de boodschap. Over ophangen aan de muur gesproken: net zoals vele andere Atmos-compatibele soundbars bevestig je de HW-Q90R met de smalle achterzijde tegen de muur. Het toestel steekt dus vanaf de muur uit. Dat oogt opvallender dan een soundbar die je negentig graden kunt kantelen en met de bodem tegen de muur hangt (zoals bijvoorbeeld de Sonos Playbar). De reden hiervoor heeft te maken met de vele speakers van de HW-Q90R, waaronder een paar aan de bovenkant. Die twee luidsprekers sturen geluid naar boven uit; bij het ophangen of plaatsen op een meubel is het belangrijk dat ze vrij gericht op het plafond blijven.

Zoals het een high-end soundbar betaamt, heeft de HW-Q90R ook voldoende aansluitingen. Koppelen met de tv doe je wellicht via HDMI-ARC, al is een optische kabel ook mogelijk. Daarnaast zijn er twee extra HDMI-ingangen waarop je een decoder, console of UHD Blu-rayspeler kunt aansluiten. Dat is wel het overwegen waard, want zo ben je zeker dat Dolby Atmos-audio de soundbar bereikt. Voor onze test sloten we trouwens een Oppo UDP-203-speler en een Xbox One S op de soundbar aan.

Veel drivers

Er was een tijd dat Dolby Atmos-compatibele soundbars zeldzaam waren. Inmiddels zijn er veel toestellen die 3D-geluid beloven, waaronder ook apparaten met veel minder luidsprekers dan de 7 of 9 die minimaal nodig zijn voor een Atmos- of DTS:X-ervaring. Ze gebruiken dan allerlei technieken (zoals virtualisatie) om toch surround in drie dimensies te bieden, maar het resultaat is zeer wisselend. We kijken dus met de nodige goedkeuring naar de HW-Q90R, die wél komt met aparte drivers per kanaal en een surroundveld correcter kan weergeven. De enorme hoeveelheid drivers valt eerst niet op omdat de metalen behuizing je niet echt iets toont van de onderliggende luidsprekers, maar het zijn er wel wat. Aan de voorkant bevinden zich zes woofers en drie tweeters, de twee zijkanten hebben elk een grotere driver, plus er zijn de twee eerder vermelde luidsprekers aan de bovenkant. Ook de draadloze speakers die Samsung meelevert zijn rijkelijk uitgerust qua luidsprekers. Er zijn nog soundbars met aparte draadloze luidsprekers, maar die bezitten meestal één driver. De Samsung-speakertjes hebben er twee: één voor het surround-kanaal en één voor de achterste hoogtekanalen. Ook hier geldt weer dat je daarom de draadloze speakers een vrije plaatsing moet geven, niet ergens in een boekenkast bijvoorbeeld.

Dit is een lange uitleg om te zeggen dat de HW-Q90R de enige soundbar op de markt is (buiten de oudere Samsung HW-N950, en zijn voorgangers) die echt 7.1.4-kanaals geluid kan leveren. Is dat een troef? Ja, omdat daardoor de kans groter is dat deze Samsung-soundbar de prestaties van een surroundset met losse luidsprekers kan evenaren.

Extra speakers

Sommige high-end Atmos-soundbars gebruiken geavanceerde technologie om geluidsgolven van de muren en het plafond te laten reflecteren, en je zo de indruk te geven dat geluidseffecten van een film langs alle richtingen op je af komen. De 2.500-euro kostende Ambeo Soundbar van Sennheiser is een mooi voorbeeld van deze aanpak. Bij de HW-Q90R moet je zowel een draadloze subwoofer als de twee draadloze speakers in de kamer plaatsen. Dat is niet bepaald uitdagend, vooropgesteld dat je voor alle toestellen een stopcontact op overschot hebt. Wel verrassend is dat de draadloze speakers niet onmiddellijk naast de zetel geplaatst moeten worden, zoals vaak bij soundbars met extra luidsprekers. Dat is makkelijk, want naast de zitplek is vaak nog wel wat plek.  Samsung adviseert echter een andere plaatsing, achter je en dan links respectievelijk rechts. Of met andere woorden: op de plaats waar je volgens de regels van de kunst losse surround-rear-speakers moet parkeren. Dat kan in een kleinere woonkamer waar de bank tegen de muur staat nog problematisch zijn.

We verwijzen in deze review vaak naar Dolby Atmos, maar de HW-Q90R is eveneens compatibel met het rivaliserende DTS:X. Zowel Atmos als DTS:X beloven hetzelfde: 3D-geluid, mogelijk gemaakt door ‘hoogtekanalen’ – geluid dat uit de hoogte komt. Dat voegt heel wat toe aan de ervaring bij het bekijken van een film. Zowel op spectaculaire wijze (bijvoorbeeld een vliegtuig dat echt over je heen scheert) als een sfeermaker (het weergeven van de ‘grootsheid’ van ruimtes, zodat je meteen hoort of een scène zich buiten of pakweg in een kathedraal afspeelt). In de bioscoop wordt dit gerealiseerd door soms 64 of meer speakers in te zetten, bij je thuis is dit uiteraard iets lastiger.

Handmatig veel regelbaar

Als je met een AV-receiver en losse luidsprekers een surroundopstelling bouwt, dan is de laatste stap een meting met kalibratiesoftware. Deze meting – waarbij er testtonen worden afgespeeld – laat de receiver weten wat de eigenschappen van je kamer zijn. Deze eigenschappen hebben een grote impact op de geluidservaring, dus de aanpassingen die software aanbrengen zijn best belangrijk.

De HW-Q90R heeft geen kalibratiefunctie aan boord, in tegenstelling tot sommige andere high-end soundbars (zoals de Sennheiser Ambeo Soundbar of de Yamaha YPS-5600). Een doorsnee filmliefhebber zal dit misschien niet missen, maar eigenlijk is het toch een gemis op dit prijspunt. Zeker omdat de soundbar een echte Atmos-ervaring nastreeft met 7.1.4-kanalen – wat toch meer werk vraagt om juist af te regelen.

Een plus is dan weer dat Samsung wel de nodige instellingen voorziet zodat je handmatig de surroundervaring kunt optimaliseren. Dit kun je door de fijnmazige volumeregeling waarbij je de verschillende kanalen apart kunt regelen. Zo kun je bijvoorbeeld het centerkanaal luider maken (wat dialogen beter laat opvallen) en de voorste en achterste hoogtekanalen instellen. Dat is wel belangrijk: als je een hoog plafond hebt, dan moeten de naar boven gerichte speakers luider spelen. Staan de draadloze speakers vrij ver van je zetel af, dan is het ook slim om hun volume hoger te plaatsen.

De instellingen die Samsung voorziet zijn fijnmazig genoeg dat je zelfs met volumemeter de surroundweergave relatief accuraat kunt instellen – niet dat veel mensen dat gaan doen. Maar op gehoor kun je met een film die je goed kent of een surroundtestschijf al een heel mooi resultaat krijgen. Deze mate van controle over de levels kom je in elk geval niet vaak tegen.

De essentie qua streaming

Een soundbar dient vaak niet enkel voor tv-geluid, maar ook voor muziek. Oudere Samsung-soundbars stonden bol van streamingopties via een eigen app, maar sinds een jaar of twee vaart het Koreaanse merk een andere koers. Bij de HW-Q90R hoort geen aparte audio-app, want de soundbar koppel je met de SmartThings-app die stilaan alle producten van Samsung bundelt. Tv’s, koelkasten, stofzuigers… ze verschijnen allemaal in de SmartThings-app. Als je bovendien een SmartThings Hub in huis hebt (in principe niet beschikbaar in de Benelux) dan kun je hier ook andere slimme apparaten toevoegen. We gaan niet te veel op SmartThings in dit artikel, want het is een echt smarthomeplatform met veel mogelijkheden. De app biedt echter maar weinig bedieningsmogelijkheden voor de HW-Q90R. Zaken als de volume-instelling per kanaal of geluidsmodi kiezen kun je enkel via de fysieke remote, niet via de app. Spijtig, want dat zou toch overzichtelijker zijn.

In SmartThings vind je ook geen streamingopties. Nochtans bezit de HW-Q90R wel wat mogelijkheden. Naast Bluetooth heeft de Samsung-soundbar Spotify Connect aan boord en is het ook DLNA-compatibel. Dit laatste kun je via bepaalde apps, zoals BubbleUPnP, ‘misbruiken’ om te streamen vanaf Play Music, Tidal of Qobuz. We hadden graag Chromecast en/of AirPlay 2 gezien, zodat je de soundbar vanuit meer muziekapps kon aansturen. Het voelt nu wat karig aan.

Bij de soundbar is er een elegante, smalle remote die sterk lijkt op de afstandsbediening die er bij Samsung-tv’s wordt geleverd. Het is mooi, goed gebouwd en handig – meer moet dat niet zijn. Ook het scherm op de soundbar is minimalistisch opgevat. Wanneer je op een knop op de remote drukt, ontdek je pas waar het display van de HW-Q90R zit. Het is een heel discreet scherm, verstopt achter de luidsprekerrooster, waardoor het bij het film kijken je niet afleidt. Echt groot is het scherm niet, maar door de grote lettergrootte wel goed leesbaar. Enkel als je bij de instellingen bent, moet je daardoor soms even wachten tot het volledige woord voorbij scrolt.

Samsung HW-Q90R past zich aan

Sommige van bovenstaande punten kunnen als kritiek overkomen – en dat zijn ze in sommige situaties ook. Maar wat heel veel goed maakt zijn de prestaties van deze soundbar. De voorgaande topmodellen van Samsung waren uitstekend –  en heel gauw merken we dat de Q90R die traditie voortzet. Bij het opstellen duurde het wel even vooraleer de satellietspeakers en subwoofer draadloos verbonden met de soundbar, iets dat automatisch zou moeten gebeuren maar ook handmatig kan door het indrukken van een knopje onderaan de toestellen. Tijdens het testen hebben we heel af en toe de speakers moeten in/uitschakelen.

Maar eens dit (eenmalig) in orde was gebracht, kwam de Samsung de HW-Q90R wel heel sterk uit de hoek. We volgen niet helemaal de voorschriften van Samsung en zetten de draadloze speakers toch eerder naast de zetel, ongeveer gelijk met de rugleuning. Volgens ons is dat toch een meer realistische opstelling in een typische woonkamer. Gelukkig lijkt dit ook geen probleem, want het omhullende surroundgevoel blijft nog altijd realistisch.

We bekijken eerst wat films via de Netflix-app op onze Samsung. Via deze weg is de geleverde audio maximaal Dolby Digital 5.1, en dus zijn we benieuwd naar hoe goed de HW-Q90R dit opwaardeert. Via de Oppo bekijken we de Ultra HD Blu-ray’s van ‘Avengers: Infinity War’ en daarna ‘Endgame’, beide met Dolby Atmos-soundtracks. Nu zijn de Marvel-films niet altijd de beste Atmos-mixes (de hoogtekanalen worden vaak onderbenut en het mag allemaal wat dynamischer), maar de HW-Q90R omhult ons wel met een mooi surroundveld waarin veel beweging te horen valt, bijvoorbeeld bij de veldslag in Wakanda. Er gebeurt zoveel in dit gedeelte van film, met grootse scènes met vele strijders en aliens, waarin af en toe een one-on-one-gevecht plaatsvindt tussen een Avenger-held en iemand uit het Thanos-kamp. De HW-Q90R brengt dit allemaal uitstekend over: impacts, botsingen en ontploffingen komen heftig over. De hoge subwoofer, met zijn driver aan de zijkant, is goed afgeregeld en duikt behoorlijk diep. We zijn ook onder de indruk van het centerkanaal, dat stemmen vol en helder presenteert. Zelfs bij snelle dialogen met meerdere personages is de presentatie bijzonder goed. Met een goede surroundmix blinkt de HW-Q90R helemaal. Bij ‘Alita: Battle Angel’ (UHD Blu-ray, DTS MA-HD) wanen we ons echt in de futuristische stad, zo omhullend is het. Het tipt niet helemaal aan de accurate Ambeo-ervaring, maar is wel heel goed.

Als je Dolby Atmos aanlevert, heb je geen geluidsmodi om uit te kiezen. Dat is wel anders met content zonder hoogtekanalen. We nemen ‘Antman & the Wasp’ er bij, in Dolby Digital 5.1, en proberen de Adaptive en Surround geluidsmodi uit. Surround vinden we snel nogal kunstmatige geluiden uit de rear-speakers sturen (iets dat we ook merken bij het beluisteren van muziek), maar Adaptive blijkt wel heel interessant te zijn. Ook als we andere video bekijken, blijkt deze slimme functie leuke resultaten te bieden. Adaptive past, volgens Samsung, de weergave aan de content aan. Het is moeilijk in te schatten wat het juist doet, maar in deze modus lijken de scènes met veel dialogen veel intenser, terwijl de delen met veel muziek en actie meer inzetten op een omhullend surroundveld. Meestal zijn de resultaten echt goed, onder meer als The Wasp in het restaurant met een bende boeven afrekent.

Over muziek gesproken: al streamend via de Spotify-app horen we een heel volwassen klank. Wederom zijn de surroundmodi nogal kunstmatig, maar in de standaardmode weet de HW-Q90R te overtuigen. Dat de subwoofer niet zo’n typische wollige soundbar-sub is maar behoorlijk strak is en geen hoge frequenties verspreidt heeft hier veel mee te maken.

Conclusie

De HW-Q90R past perfect in het rijtje van zeer goede premiumsoundbars van Samsung. Het is zeker geen goedkoop toestel en de plaatsing is uitdagender dan bij een simpele soundbar, maar biedt wel iets uniek op de markt. Dolby Atmos-soundtracks worden prima weergegeven: omhullend en sfeervol. Dialogen worden prachtig neergezet en de soundbar zelf presenteert een grote soundstage. Een opstelling met losse speakers klinkt accurater, maar hiermee kom je wel in de buurt. In het bijzonder als je de tijd neemt om de individuele volumeniveaus te finetunen. Als totaalpakket biedt de HW-Q90R topprestaties voor een soundbar.