Een robot in het slimme huis: Het onvermoeibare Manusje van alles?

Wat is nu precies een robot?

Die vraag valt nog niet zo eenvoudige te beantwoorden. Bij hardwarematige robots heb je een behuizing voorzien van motoren, bedieningselektronica plus sensoren en/of camera’s met daaraan verbonden de instrumenten en/of armen voor de uit te voeren taken met desgewenst wielen of pootjes voor de mobiliteit.

Een andere tak van robotsport zijn stationaire apparaten die een bepaalde smart home-functie verrichten. Bijvoorbeeld lampen aan/uitschakelen, huisdieren te eten geven, de verwarming, ventilatie plus zonwering afhandelen, de planten water geven en bewakingstaken. Aan het robotkastje zitten bepaalde actuatoren (uitvoerders) die de gevraagde functie(s) verrichten. De precieze grens tussen gewoon een intelligent uitvoeringsdevice en een robot is hier dun.

Nog een onderscheid is dat tussen een robot en een cobot. De robot voert min of meer zelfstandig taken uit zoals je regelmatig bij industriële productieprocessen ziet. Dat kan natuurlijk ook bij een groot aantal functies en taken in het smart home. Bij de cobot ligt de nadruk meer op samenwerking met, ondersteuning van en het maatje zijn voor de mens. Een belangrijke trend in het slimme huis en gebouw.

Hoe dat er dan in de praktijk komt uit te zien verschilt als dag en nacht. Van rondrijdende doosjes of geleedpotige insectachtigen tot poppen en vrijwel niet van echt te onderscheiden menselijke figuren (tot metahumans aan toe). Bij modellen voor surveillance zie regelmatig iets dat op een Dalek uit ‘doctor Who’ lijkt. Tesla heeft een soort Optimus Prime robot.

Robots kunnen ook alleen softwarematig zijn, de bots. Denk maar eens aan geautomatiseerde servicedesks en de digitale assistente van de huisarts. Hierbij gaat het om (semi-)intelligent afhandelen van clientvragen op basis van algoritmen. Deze zien we ook al in het slimme kantoor en huis opduiken als een soort deurservice en het afvangen van vragen voor de al of niet aanwezige bewoners.

De harde werker

Het oorspronkelijke robotconcept betrof de harde, sterke en onvermoeibare werker. Aanvankelijk voornamelijk betrokken bij industriële processen. Later ook thuis en op kantoor voor te automatiseren menselijke klussen. Daar zijn er nogal wat van. Een kleine greep uit de toepassingen voor in het slimme huis en op kantoor. De schoonmaak-, veeg- en dweilrobots behoren tot het puur huishoudelijke genre. Bekend zijn de robotstofzuigers, vaatwassers, ramenzemers, keukenwerk- en serveerrobots maar ook grasmaaiers en zwembadreinigers. Men spreekt in deze van domestic robots.

Eerst ging het nog om simpele rechttoe rechtaan modellen. Aanzetten en ze doen hun voorgeprogrammeerde ding. Al snel kwamen daar intuïtieve sensoren en bediening op afstand bij. Later gevolgd door kunstmatige intelligentie (AI). Google biedt de home-app iRobot. Deze besturingssoftware voorziet in verbeterde (plan/taak-)kaarten, opties voor het reinigen van specifieke objecten, aangepaste routines, seizoensgebonden suggesties en intuïtieve smart home-integraties. Elk aspect van de iRobot Home-app is opnieuw ontworpen om jou de ultieme controle over de eigen schoonmaak-situatie te geven.

Een andere belangrijke trend is dat de huishoudrobot voor het smarthome een steeds meer uitgebreide universele functionaliteit meekrijgt tot gezonde maaltijden en duurzaam wonen aan toe. Met andere woorden de multifunctionele Dora is in opkomst. Je hebt dan minder aparte robotwerkers nodig. Straks volstaat een enkel apparaat net als bij de Jetsons. Bekende merken/namen in deze zijn Roomba, Astro, Amigo, Dyson, Neato, Samsung, Wavego.

De thuisrobot voor klusjes maakt in toenemende mate deel uit van de smart hub of thuisnetwerk. Met protocollen zoals Matter zijn zij gewoon te koppelen aan andere aanwezige  functionaliteit voor thuis/kantoor-LANs. Tevens connectiviteit met de overige slimme apparatuur in huis zoals intelligente luidsprekers, Amazon Alexa, Siri, Apple Home-appen Google Assistent of de Raspberry Pi minicomputer.

Tijdens de afwezigheid

Als de kat van huis is dansen de muizen op tafel? Nee, tijdens de afwezigheid van de bewoners zwaait de robot de voorgeprogrammeerde en AI-septer in de woon- of kantoorruimte of smart garden. De gebruiker kan diens werkzaamheden remote controleren, activeren of bijregelen via smartphone en tablet.

Ook bij dit taakgebied zie je in het smarthome steeds meer en onderling geïntegreerde functies opduiken. Het automatisch het huis schoonhouden en grasmaaien liggen voor de hand. De recente trend is echter richting de complete beheersing van het ecosysteem van het slimme huis of kantoorgebouw. Grotendeels intelligent zelfstandig met zo nodig alerts naar de gebruikers op afstand.

Als voordelen worden eveneens genoemd: Niets vergeten, valt niet in slaap, niet bang voor inbrekers of zo en lagere kosten dan die bij het inhuren van personeel voor de genoemde taken.

Sociale contacten

Ondanks eerdere bezwaren zoals onnatuurlijk en beangstigend doet de robot het lang niet slecht bij het aangaan en onderhouden van sociale contacten. De interactie mens-robot is mede de toepassing van kunstmatige intelligentie en deel learning gigantisch gegroeid. Er zijn inmiddels tal van smaken. We noemen het robotmaatje, de robotreceptionist, de gamepartner, zorgrobot en zelfs robotacteur. De seksindustrie levert willige robots aan huis.

Het robotmaatje slaat prima aan als gesprekspartner, feedbacker, begeleider van ouderen of mensen met een beperking (autisme, blind/doof, hersenschade) of psychische problemen als een leuke kindervriend of collega en leraar aan huis. Dat kan allemaal gewoon in het smarthome of op het werk. Je krijgt dan natuurlijk discussies van het type “Kan nooit een echt mens vervangen” en “Wie wil dat nu?” Natuurlijk verdient echt menselijk contact de voorkeur. Maar deze vorm van contact is regelmatig niet beschikbaar en zeker geen 24 uur per dag. Bovendien hebben robots een grenzeloos geduld, vallen niet over fouten of verkeerde woorden en leren snel bij. Ook meertaligheid vormt geen probleem. En na aanvankelijk koudwatervrees worden menselijke reagerende robots gewoon in de samenleving geaccepteerd. Alleen te echt op de mens lijkend vind men vaak nog griezelig. Voor het smarthome is er een complete markt voor robotpoppen, elektronische huisdieren en gamevarianten.

De belangrijkste trend van dit moment is dat de social robot in het smart home zich ontwikkelt van spraakondersteuning en persoonlijke assistent tot een kunstmatig intelligente gesprekspartner met begrip voor emoties en een vooruitziende blik op hetgene de eigenaar nodig heeft en/of verwacht. Dit gekoppeld aan de hub van het smart- of carehome.

De robotreceptionist vond zijn oorsprong in Japan. Inmiddels elders ook al geaccepteerd als gastvrouw en vraagbaak op luchthavens, in kantoren, op evenementen, hotels, warenhuizen (verkoopster) en als portier bij compounds en campussen. Voor het smart home zelf nog niet echt ingeburgerd.

In de gamesector zie je weldegelijk robots met sociale trekjes in huis. Als ondersteuner, opponent, stimulator of enerverende spelvriend. Daar gaan wij ongetwijfeld nog veel meer van krijgen. De zorgrobot bespreken wij in een apart hoofdstukje. En de robotacteur treedt op in menig theaterstuk, op evenementen en als zanger bij shows.

Het uiterlijk van de sociale robot verschilt enorm. Van een soort robotpop en pluche knuffelbeest (snoezel voor ouderen en kinderen) of een metahuman met emoties en gezichtsmimiek. Er zijn al firma’s die robots exact op de menselijke smaak en vraag construeren. Nauwelijks van echt te onderscheiden. De spraakinterfaces gaan richting onberispelijk en AI maakt echt diepgaande persoonlijke interactie mogelijk. In de nabije toekomst wordt het heel wel mogelijk om jouw huisgenoten, collega’s en sportmaatjes op bestelling te laten bouwen. Bekende voorbeelden van sociale en gezelschapsrobots zijn Aibo, iPal, JustoCat, Pepper, Tessa, Paro, Buddy, Vortex en Einstein.

Gaming, entertainment en speelgoed

De eerste blikken speelgoed robots werden al in 1980 in Japan gemaakt. Puur mechanisch en mensachtig. In de jaren ‘80 was er een ware revolutie van allerlei modellen die behoorlijk wat konden. Met verlichting, geluid en eenvoudige besturingselektronica. Ook niet alleen mensjes maar ook insecten, (huis-)dieren en futuristische wagentjes. Films zoals Starwars en Transformers en de Sony robothond baanden de weg voor serieuze entertainment met robots in het smart home.

Momenteel gaat het bij robotvermaak in het slimme huis om losstaande speelrobots, leerzame bouwpakketten in combinatie met e-games. De moeilijkheidsgraad varieert van kinderen en adolescenten tot volwassenen en ouderen. Een goed voorbeeld is Tobby met tracking functies, IR-camera emoties, leuke geluidjes, emoties en een  schattig uiterlijk. Verder zijn bekend Rubo, Contixo, Kubi en Misa Blue.

Heel ver gaat de koppeling van metahumans in de metaverse aan games en simulaties. Robots die echte VR/AT/MR-interacties aangaan met de mens in een real live gesimuleerde omgeving. De Metahumans zijn net als echte mensen te programmeren. Bewegen, volgen en interacteren net als in het echt leven.

Zorgrobot

De robot als mantel- en thuiszorger beleeft zijn boost door het grote gebrek aan menselijk personeel om de vergrijzende bevolking de psychische en fysieke verzorging die zij hard nodig heeft. Een zorgrobot is er in allerlei vormen en een breed scala aan functies. Van knuffeldier tegen eenzaamheid en dementie (Herinnerings- en ADL-robots) en rondrijdende thuishulp tot complete medische verzorgingsrobots. Die passen prima bij de intentie om ouderen zo lang mogelijk en met een goede kwaliteit van leven in een smart home te laten wonen. Een van de meest bekende robots in deze is Zora.

Zorgrobots worden gewoon door zorgwinkels en thuiszorgorganisaties aangeboden. Iedereen kan er over beschikken en zorgverzekeraars nemen deze gestadig in hun pakketten op.

Voor de verzorging van chronisch zieken thuis geldt ongeveer hetzelfde. Behalve huishoudelijke taken ook wassen, tillen, medicatie en therapie plus bewaking van de vitale functies kan de zorgrobot afhandelen. Desgewenst met koppeling aan de thuiszorgcentrale, huisartsenpraktijk en ondersteunende familieleden op afstand. Een welkome aanvulling op het smart carehome. Verder noemen wij de combinatie van een zorgrobot met een rollator, de intelligente Lea en Tessa die structuur in het dagelijks leven (ouderen en mensen met beperkingen) brengt.

Surveillance en veiligheid

Een robot voor een veilige leefomgeving en bewaking? Zondermeer mogelijk. Ook hier weer meerdere terreinen waarop de slimme robot zich profileert. Zojuist kwam de zorgrobot al ter sprake. Die signaleert ook de medische problemen en het gevallen zijn of vastzitten van de bewoners in het smart carehome. Een andere toepassing vormt het in de gaten houden van kinderen en huisdieren. De robotnanny en huisdierredder zijn inmiddels realiteit.

Dan de ‘robocop’. Zover is het nog niet doch de autonome mobiele robot kan zelfstandig bewakings- en veiligheidsfuncties uitvoeren. Dit zowel binnen het pand als buitenshuis. Men spreekt hierbij van quard- en security-robots. In de praktijk rijden dergelijke robots rond volgens geplande routes, detecteren met sensoren en camera’s verdachte gebeurtenissen en gaan over tot actie (alarmeren, aanspreken e.d.). Verder controle op openstaande ramen en deuren, onbeheerde fietsen of auto’s niet afgesloten, rook, vuur en overstroming. Een aantal van deze bewaakrobots beheerst ook al biometrische toegangscontrole. In het slimme huis houden ze ongenode gasten buiten de deur. De babbeltruc en het pinpasjes met code ophalen bij ouderen kunnen criminelen nu wel vergeten. Beware of the robot!

Als voorbeeld van bewakers voor slimme huizen noemen wij de geavanceerde Picard (SMP), Enabot, Moorbot scout, Spybots en Cobalt.

Tot slot

Robots en cobots raken steeds meer onlosmakelijk met elkaar verbonden in het smart home, office en building. Zij vormen een logische domotica-aanvulling op de effectiviteit, functionaliteit en leefomgeving voor de mens. Geen toekomstmuziek, speeltje voor de gadgetfreak of eng meer doch gewoon de dagelijkse realiteit. Het Manusje van alles in de domotica.