Review: PlayStation 5 – een serieus next-gen gevoel

Design

Sinds de aankondiging van de PlayStation 5 raakt niemand erover uitgesproken: het design van de console. Verschillende mensen hebben er al grappen over gemaakt. Zo lijkt de PS5 op een PlayStation 2 met twee witte a4’tjes aan zijkant of op een gigantische router. Eén ding is zeker: de console trekt de aandacht naar zich toe in de huis-, slaap- of gamekamer. Er is geen enkele console die lijkt op de PS5, net zoals dat geen enkele console leek op de PlayStation 4-lijn. Dat ontwerp lijkt nu haast conservatief, terwijl gamers er destijds niet echt over te spreken waren.

Aan de zijkanten van de console zitten twee grote, witte bladen. Links achterin zit aan de buitenkant het bekende en strakke PlayStation-logo, waardoor het onmiskenbaar een PlayStation is. De discversie staat hier naast de Series X, dus aan de rechterkant zit een opening voor de discs. Daardoor is de console totaal niet symmetrisch. Dat doet iets af van het design, wat op het digitale model veel beter tot z’n recht komt. In het midden, tussen de witte zijkanten, zit een zwart, glossy onderdeel waar we openingen voor de ventilatoren aantreffen, evenals een usb- en usb-c-poort. Daar kun je de controllers op aansluiten, bijvoorbeeld voor het opladen.

Een waardevolle toevoeging zijn de twee knoppen die we daaronder aantreffen. Met die knoppen zet je de PlayStation 5 aan of uit en kun je de disc eruit werpen. Dit zijn gewoon standaardonderdelen op een spelcomputer natuurlijk, maar we zijn er ondanks dat heel blij mee. Op de PlayStation 4 (Pro) is  het namelijk zo dat de knoppen niet echt (goed) ingedrukt kunnen worden. Sterker nog: het is altijd frunniken om iets voor elkaar te krijgen. De knoppen indrukken zonder te kijken wat je doet, is niet te doen. Dat kun nu gelukkig wel. En de knoppen voelen gelukkig solide aan; je hebt niet het idee dat je hem helemaal in de PlayStation 5 drukt.

Achterop zitten genoeg ventilatieopeningen waardoor de PS5 prima z’n warmte kwijt kan. De console is bovendien lekker zacht en wordt ook niet heel warm, dus die openingen doen hun werk goed. Verder zitten hier nog twee usb-poorten, waar je bijvoorbeeld een externe harde schijf (voor je PS4-games) of de PSVR-bril op kunt aansluiten (vergeet dan niet het nieuwe kastje bij Sony aan te vragen, dat kan nog geheel gratis). Ook is er natuurlijk een poort voor de stroomkabel, evenals een hdmi-poort. Er zit achterop geen opening voor uitbreiding van het ssd-geheugen; daar maakt Sony op een later moment ook pas meer bekend over. Tot slot is er een ethernetpoort.

Hoewel de PlayStation 5 geen vingerafdrukmagneet is, is het wel een magneet die heel wat stof aantreft. De glimmende buitenkant van de console laat goed zien wanneer er stof op de console rust, helemaal wanneer de zon erop schijnt. Dat geldt ook voor de witte platen. Bovendien snappen we niet goed waarom je een console wit wil maken. In combinatie met het design oogt het futuristisch en in die zin heeft het nut, maar we vrezen de dag dat ‘ie vanzelf geel wordt (al roken we hier niet).

Al met al vinden we het gedurfde design van de PlayStation 5 heel tof, maar missen we een aspect dat we wel tegenkwamen bij de PlayStation 4. Dat schuine design zorgt ervoor dat je de kabels veel mooier uit het zicht kan houden, terwijl het je toch van het design kon genieten. Als je de PS5 nu een beetje schuin neerzet, dan zie je de kabels zitten. Datzelfde geldt voor wanneer je hem horizontaal plaatst en je net schuin van boven kijkt.

Prestaties

De PlayStation 5 beschikt over een AMD Zen 2-processor, geklokt op maximaal 3,5 GHz. De graphic processing unit krijgt het voor elkaar 10,8 teraflops te produceren. De Xbox Series X kan er iets meer van maken met 12 teraflops. Maar ten opzichte van de PlayStation 4 Pro, met 4,2 teraflops, is het meer dan een verdubbeling. Ondanks het feit dat het aantal teraflops in de basis een mooi vergelijkingsmiddel lijkt, is dat helaas niet zo. Het gaat erom wat je met die grafische kracht doet. De huidige cijfers laten slechts het maximaal haalbare zien. Verder is er 16 GB aan werkgeheugen en een 4k blu-ray-speler aanwezig. De interne ssd heeft 825 GB aan ruimte, waarvan 665 GB ongeveer door de speler gebruikt kan worden.

665 GB aan interne opslagruimte lijkt misschien veel, maar dat is helaas niet zo. Games vandaag de dag worden steeds groter, waardoor je misschien maar zes tot acht games op je console kunt installeren. Sony heeft ervoor gezorgd dat je het interne geheugen kunt uitbreiden met een ssd-unit, maar op moment van de lancering is die functie softwarematig uitgeschakeld. Zelfs wanneer je een eigen ssd zou installeren op die plek, dan nog krijg je geen toegang tot extra ruimte. Dat is heel jammer, aangezien je dus vaak in een situatie terechtkomt waarin je games moet verwijderen om ruimte te maken voor nieuwe. Je kunt wel PS4-games op een externe harde schijf installeren en die gewoon op je PS5-spelen, dus dat verlicht de pijn een beetje, maar PS5-games moeten op de interne ssd geïnstalleerd worden. Alleen dan zijn alle nieuwe, technische hoogstanden mogelijk.

Aan wat voor dingen moet je dan denken? Games spelen in native 4k (wat technisch niet mogelijk was op PlayStation 4 Pro), 60 fps of hoger en natuurlijk ondersteuning voor de techniek genaamd ray tracing (voor een levensechte reflecties en meer). Als je wil zien hoe dat eruit ziet, hoef je alleen maar één van de twee Spider-Man-games op je PS5 op te starten en je krijgt meteen een next-gen gevoel erbij. Dergelijke technieken zijn heel indrukwekkend.

Het verschil in grafische kwaliteit is op papier groter tussen de PlayStation 4 Pro en de PlayStation 5, ten opzichte van de Xbox One X en de Xbox Series X. Maar in de praktijk is het nog maar de vraag wat je daarvan merkt wanneer je niet de juiste tv hebt. Zonder ray tracing ziet Spider-man: Miles Morales er op de PS4 Pro bijna hetzelfde uit als op de PS5, bijvoorbeeld. De PS4-versie oogt dus zeer indrukwekkend, terwijl de PS5-versie eigenlijk dan aan de nieuwe standaard voldoet. Nogmaals: ray tracing is hetgeen dat écht het verschil maakt.

Opvallend is dat de PlayStation 5 nu geen ondersteuning heeft voor zaken als VRR (variabele refresh rate) en resoluties als 1440p. Dat zijn dingen die later nog toegevoegd kunnen worden (VRR komt er bijvoorbeeld aan) en dingen die Xbox bij de lancering al beter geregeld heeft. Het is niet duidelijk waarom Sony voor deze manier van handelen gekozen heeft. Maar dit, en het feit dat je nog geen externe ssd’s kunt gebruiken, doet toch een beetje vermoeden dat de PS5 wellicht iets te vroeg op de markt gebracht is. Toegegeven, het zijn zaken waar slechts een klein deel van gamers écht last van kan hebben, maar dat maakt het niet minder vreemd.

Daardoor kan het zijn dat je tegen verschillende problemen aanloopt, los van problemen waar gamers wereldwijd last van hebben. Een snelle Google-zoekopdracht leert dat consoles bijvoorbeeld vastlopen of helemaal stoppen met werken, maar daar hebben wij geen last van gehad. Het ligt soms ook aan de game die je speelt. Geen ondersteuning voor VRR betekent echter dat er games zijn die last kunnen hebben van screen tearing en geen ondersteuning voor 1440p houdt in dat sommige tv’s of monitors automatisch terugschakelen naar 1080p wanneer 4k niet ondersteund wordt.

Software en nieuwe functies

Het is fijn om te zien dat Sony voor de PlayStation 5 een nieuwe interface uitbrengt. In de basis lijkt dit op wat je krijgt op een PlayStation 4, maar dingen werken net even anders. Anders genoeg om er toch een nieuw gevoel aan over te houden. En dat is heel belangrijk voor een next-gen ervaring. De Xbox Series X slaagt iets minder goed in het overbrengen van dat gevoel op het moment dat je de console aanzet. Dat is het voordeel dus, maar het nadeel is dat dingen dus ook weer op andere plekken staan. Niets onoverkomelijks, na een paar weken spelen heb je jezelf waarschijnlijk wegwijs gemaakt.

In sommige gevallen is het wel lastig om te vinden wat je zoekt. Zo zijn er bijvoorbeeld persoonlijke instellingen die je kunt standaardiseren, zoals een moeilijkheidsgraad bijvoorbeeld. Dan stel je één keer in dat je alles op de moeilijkste stand wil spelen. Elk spel dat daar rekening mee houdt, gebruikt die informatie dan vervolgens. Maar het was even zoeken voordat we die instelling gevonden hadden. Daarnaast is het lastig te achterhalen welke versie van een game je nu speelt. Zo spelen we al een flinke tijd Miles Morales op de PlayStation 4 Pro, die we via een harde schijf vervolgens op de PS5 spelen. Hoewel wel aangegeven wordt dat je de PS4-versie speelt, zie je het er niet meteen aan af. Bovendien: dit spel geeft ook gratis een PS5-upgrade bij de aankoop. Je moet dan eerst de PS4-versie opstarten om uitleg te krijgen over hoe je moet upgraden; dat wordt verder nergens goed toegelicht.

En als je dan zover bent dat je de juiste versie geïnstalleerd hebt, dan is het daarna lastig om te zien welke versie je speelt. Maar het werkt dus als volgt. Op je thuisscherm zie altijd de laatst gespeelde versie staan. In je bibliotheek staat ook altijd de laatst gespeelde versie. Sorteer je je bieb op een andere manier, dan kan het zijn dat het game-icoon juist alleen de PS4- of de PS5-versie weergeeft. Als er op het icoon geen PS4-logo te zien is, dan speel je dus de PS5-versie. Dergelijke verwarring kan roet in het eten gooien voor gamers die gewoon even lekker willen spelen. Het vergt wat handeling waar je je aandacht bij moet houden. Dit is een irritatie die hopelijk nog aangepakt wordt.

Als je een PlayStation 4-game speelt die op je externe harde schijf staat, dan profiteer je niet van snellere laadtijden helaas. Wanneer je een PS4- of PS5-game op de ssd afspeelt, dan zie je die laadtijden gewoon slinken. In sommige gevallen zijn ze zo goed als afwezig (maar er helemaal van af komen doen we niet). Binnen enkele seconden is de console of een game opgestart. Helaas beschikt de PS5 niet over een optie als Quick Resume, dus er is nog ruimte voor verbetering aangaande laadtijden. Maar de laadtijden zijn flink korter dan op de PlayStation 4 Pro.

Waar de PlayStation 5 het echt van moet hebben zijn veranderingen aan de user interface (het thuisscherm) en de dingen die je achter de schermen aanpast (zoals de gestandaardiseerde mogelijkheden). Zo is het thuisscherm opgedeeld in Games en Media, waardoor je niet eindeloos door een lading vierkante iconen scrolt. Bovendien kunnen de instellingen ook echt voor een persoonlijk gevoel zorgen, omdat je niet constant dezelfde zaken hoeft aan te passen.

Opvallend is echter dat de PS5 niet optimaal gebruikmaakt van de maximale bandbreedte van hdmi 2.1 (mocht je daar al over beschikken). We maken er hier geen groot technisch verhaal van. Maar waar het op neerkomt is dat er een lagere kleurenresolutie toegepast wordt door de console, ondanks het feit dat de chipset veel meer aankan. Dit zorgt ervoor dat teksten soms moeilijker leesbaar zijn wanneer het lettertype heel klein is, maar verder hoef je er geen last van te hebben. Helaas is niet duidelijk of dit probleem opgelost kan worden met een firmware-update. Maar ook hier bekruipt ons het gevoel dat Sony de console te vroeg gelanceerd heeft.

De nieuwe controller

Het paradepaardje is echter de unieke controller van de PlayStation 5: de DualSense. De indeling is grotendeels hetzelfde gebleven. Dat betekent dat we rechts de vier bekende actieknoppen aantreffen, links de vierpuntdruktoets en in het midden de twee analoge knuppels. Daar boven zit een lekker groot touchpad, met aan beide zijkanten knoppen voor het delen van content en het pauzeren van games. Tussen de pookjes zit de PlayStation-knop. Let op: je moet hem nu wat langer indrukken om terug te keren naar het hoofdmenu. Dat is écht wennen.

Tot zover geen grote veranderingen dus. En dat is ergens ook wel prima, omdat de indeling gewoon goed is. Het duurt echter niet lang om te achterhalen wat er precies nieuw is aan de DualSense voor PlayStation 5. Zit zo er nu een microfoon ingebouwd, zodat je ook zonder headset samen kunt gamen en chatten. Met een extra knop is het mogelijk die mic in- en uit te schakelen. Daarnaast zijn de triggers en schouderknoppen vernieuwd. De schouderknoppen zijn wat groter gemaakt, waardoor er meer ruimte is voor je vingers. En die triggers, die zijn echt bijzonder te noemen.

Die geven namelijk echt feedback af dit keer. Dat betekent dat je op sommige momenten harder met je vingers op de knoppen met drukken om iets voor elkaar te krijgen. Afhankelijk van de context van de videogame kan de input ter plekke veranderen. Soms moet je de triggers ineens heel zacht indrukken en soms voel je de weerstand die een geweer kan geven tijdens het schieten. Speel vooral de meegeleverde titel Astro’s Playroom, aangezien die game is ontworpen om te laten zien wat de controller in huis heeft. Verder is de rumble ook ontzettend uitgebreid en gedetailleerd dit keer.

Ook is er nu een usb-c-poort aanwezig en kun je de controllers draadloos opladen, wanneer je een oplaadstation koopt. Sony levert gelukkig ook een (korte) oplaadkabel mee. Dat zijn allemaal prima toevoegingen, die voor het grootste deel daadwerkelijk de gameplay verdiepen. Niet alleen omdat je meer feedback krijgt, maar ook omdat je soms een andere handeling moet verrichten om iets voor elkaar te krijgen in een game; maar dan met dezelfde triggers waar je al jaren op drukt. Een nadeel is het feit dat de controllers van de PlayStation 5 grotendeels wit zijn. Ook hier geldt dat ze dus kunnen vergelen en zoiets wil je gewoon niet.

Games en media

Games die je direct zou moeten spelen om te zien wat de PlayStation 5 in huis heeft zijn, verrassing, Astro’s Playroom en Spider-Man: Miles Morales. Zoals gezegd laat Astro precies zien wat de controller in huis heeft. Daarbovenop krijg je een schattig en leuk avontuur voorgeschoteld, met meer dan genoeg uitdaging om het kennismaken niet snel saai te maken. Grafisch oogt het spel prima, maar dit is niet het sterkste punt van de game. De framerate is stabiel en de graphics zijn verder wel strak.

Astro’s Playroom is dus eigenlijk een soort techdemo, bedoeld voor de controller. Spider-Man: Miles Morales is eigenlijk ook een veredelde techdemo, maar dan voor de graphics. Ja, Miles Morales is in feite een korte, volwaardige game, maar hij is echt veel te kort om een prijskaartje van 60 euro of meer te rechtvaardigen (wanneer je niet van plan bent voor de trophies te gaan). Dat terzijde: de game ziet er spectaculair uit en laat goed zien waar ray tracing voor gebruikt kan worden. Datzelfde geldt voor de multiplatformtitel Watch Dogs Legion, maar daar hebben we meer over verteld in onze Xbox Series X-review. Dezelfde voor- en nadelen gaan ook op voor de PS5-versie.

De PlayStation 5 is zo goed als volledig backwards compatible met alle PlayStation 4-games. Meer dan 99 procent is speelbaar op de console. Die ene procent die niet speelbaar is, daar zullen weinig mensen om rouwen (op een enkele Assassin’s Creed-fan na, waarschijnlijk). Het is niet mogelijk games van je PS3 of PS2 af te spelen door de disc erin te doen. Ook kun je ze niet digitaal installeren. Wat je wel kunt doen is de games downloaden of streamen via PlayStation Now. Maar dat is een extra abonnement met games die niet van jou zijn. Aangezien de PlayStation-baas zichzelf hardop afvraagt waarom mensen oudere PlayStation 2-titels zouden willen spelen op hun moderne hardware, verwachten we niet dat de backward compatibility snel uitgebreid wordt. Gelukkig zien de games die je er wel op kunt spelen haarscherp uit, waardoor je PS4 (Pro) de kast in kan.

Helaas is het zo dat de PlayStation 5 op het gebied van media afspelen achterloopt op Xbox Series X. Zo is er wel ondersteuning voor HDR10, maar niet voor Dolby Vision. Ook Dolby Atmos en DTS:X zijn afwezig. De console ondersteunt speakerconfiguraties in de vorm van 5.1 en 7.1. Dit is jammer voor mensen die hun spelcomputers ook al mediacenters gebruiken, aangezien ze dus een hoop mislopen. Wellicht komt dit nog in de vorm van een software-update, maar dat is op dit moment koffiedik kijken.

Conclusie

We hebben het deze review een paar keer gezegd: we hebben het idee dat de PlayStation 5 te vroeg op de markt gebracht is. In de basis komen de Series X en PS5 redelijk overeen, maar op het moment dat beide consoles een eigen weg inslaan, dan ontstaat er toch echt een unieke en eigen ervaring. In sommige gevallen pakt dit goed uit, maar in een aantal gevallen ook helaas minder goed. Zo is het nog niet mogelijk een externe ssd te installeren, trekt de console een hoop stof aan, missen we een functie als VRR, kan de interface soms onduidelijk zijn en ontbreken er belangrijke audio- en videoformaten.

Daar tegenover staat wel een krachtige, eigentijdse en zelfs unieke spelcomputer die het qua games wel extreem goed geregeld heeft. Want we kunnen klagen over de interface, maar die is nu wel onderdeel van het serieuze next-gen gevoel dat we hebben vanaf het moment dat we de console opstarten. Daar spelen de ssd en het werkgeheugen ook een grote rol in: niet alleen voelt de console razendsnel aan, ook laden games heel snel en laten we de laadtijden zo langzamerhand toch echt achter ons. Om nog maar te zwijgen over de controller: de ware revolutie als het gaat om het ervaren en bedienen van games. Het maakt dan niet uit of je first- of third-party videogames speelt.

Daar waar de Xbox Series X furore maakt met superieure hardware, functies die de next-gen overstap gemakkelijk maken én uitgebreide backward compatability, zien we dat Sony zich juist richt op zaken die tijdens het gamen belangrijk zijn. De controller voelt ontzettend uniek en geeft letterlijk en figuurlijk extra gewicht aan je gameplaysessies. Tel daarbij de exclusieve games op die je meteen op je PS5 kunt spelen (je hoeft dus nergens op te wachten), en je hebt een console die erom schreeuwt aangezet te worden. Ja, dat design moet je dan maar even voor lief nemen.