Wat is er vandaag?
Wie zich al eens wat verdiept heeft in HDR heeft ongetwijfeld al gemerkt dat er meer dan een standaard bestaat. De meest gebruikte, en breedst ondersteunde standaard is vandaag HDR10. Die is verplicht aanwezig op Ultra HD Blu-ray als die HDR-content aanbieden, maar wordt bijvoorbeeld ook door Netflix gebruikt. De andere veel besproken standaard is Dolby Vision.
Die standaard is optioneel op een Ultra HD Blu-ray, en wordt verder aangeboden door Netflix en Amazon Video. Het grootste verschil tussen HDR10 en Dolby Vision is dat deze laatste dynamische metadata gebruikt (daarover verder meer). Tot slot is er nog HLG, de standaard die vooral voor broadcasters van belang zal zijn. Keuze genoeg, of eerder, keuze te veel. Heel wat televisies ondersteunen geen Dolby Vision, en het is moeilijk in te schatten welke standaard het belangrijkst wordt (al leek dat toch vooral richting HDR10 te gaan).
Dynamische metadata
Metadata: wat is dat, en waarom zouden we dynamische metadata willen? Metadata is noodzakelijk omdat HDR-content in veel gevallen meer eist dan een televisie kan leveren. Zo is de meeste HDR-content gemastered met een scherm dat duizend nits kan leveren, en soms zelfs voor een scherm dat vierduizend nits aankan. Die eerste kan je wel al vinden, zij het dan enkel in de duurste modellen, maar die tweede is vermoedelijk nog heel wat jaren buiten bereik.
Metadata vertelt de televisie hoe de content gemastered is, zodat die zijn beeldverwerking daar op kan aanpassen. Dit noemen we tone-mapping, of de OOTF (Optical to Optical Transfer Function). Statische metadata doet dat een keer, aan de start van de content. Dynamische metadata kan die informatie aanpassen van scène tot scène of zelfs frame tot frame. Een paar voorbeelden illustreren duidelijk waarom dat belangrijk is.
In de onderstaande afbeelding zie je het effect van tone mapping, gebaseerd op de helderste content in de video. Dit is hoe HDR10 vandaag werkt. Om het heldere detail van de vierduizend nit content te kunnen weergeven op een vijfhonderd nits scherm, moet heel de luminantiecurve gescaled worden. Maar dat effect zie je dus ook in een scène van ongeveer vijftienhonderd nits die er donkerder uitziet. In de tweehonderd nits scène wordt het beeld zelfs veel te donker.
Dynamische metadata lost dit probleem op. In de vierduizend nits scène behouden we de oorspronkelijke luminantiescaling. Maar bij de vijftienhonderd nits scène kunnen we een veel minder agressieve curve toepassen waardoor het beeld veel beter zijn oorspronkelijke sfeer behoudt. Bij het tweehonderd nits beeld kan het scherm op basis van de metadata zelfs beslissen dat er geen tone mapping nodig is, vermits het scherm dat beeld perfect kan weergeven.
Dus ja, dynamische metadata heeft wel degelijk veel zin. Zeker in de huidige omstandigheden, waarin schermen zeer variërende maximale helderheid hebben (we hebben al HDR-schermen gezien die nauwelijk boven driehonderd nits raken, en het beste scherm haalde achttienhonderd nits).
Andere issues met HDR10
HDR10 gebruikt als metadata MaxCLL (Maximum Content Luminance Level), wat de hoogste luminantie is van één pixel in heel de video. Zo kan een pixel dus sterke invloed hebben op het tonemapping proces van de hele video.
En een van de andere zwakheden van HDR10 is dat er geen enkele indicatie is hoe die tonemapping moet gebeuren. Fabrikanten zijn volledig vrij om dit op eigen wijze te implementeren, en dat kan tot gevoelige andere resultaten leiden. En die afwijkingen worden des te groter naarmate je werkt met schermen die een lagere maximum luminantie hebben.
Waarom geen Dolby Vision kiezen?
Als dynamische metadata zoveel voordelen biedt, waarom kiezen fabrikanten er dan niet voor om Dolby Vision te implementeren? De reden die we daarvoor steevast aangehaald zien zijn de licentiekosten die Dolby rekent voor het gebruik van de technologie. Tot hier toe heeft enkel LG Dolby Vision in veel van zijn televisies beschikbaar gemaakt. Sony en Loewe hebben een beperkt aantal modellen met Dolby Vision.
Daar is HDR10+
Panasonic en Samsung hebben nu samen beslist om een andere HDR-standaard met dynamische metadata te implementeren, HDR10+. Die is gebaseerd op een deel van een reeds bestaande standaard ST.2094-40.
HDR10+ zal gebruik maken van dynamische metadata, maar zal ook de andere zwakheden van HDR10 aanpakken. Zo zal er in plaats van MaxCLL een histogram meegegeven worden van de scène. In praktijk geeft men de maximale waardes voor rood, groen en blauw mee, opgedeeld in percentielen. En er wordt een duidelijk voorstel gedaan van hoe tonemapping (de OOTF) moet opgebouwd worden.
Alle metadata wordt verkregen door een nieuwe tool te gebruiken waar de HDR-master moet door lopen, en die gelijktijdig de originele HDR10-metadata en de HDR10+ metadata berekent. De standaard wordt bovendien zonder licentiekosten beschikbaar gemaakt, een zet waarmee beide fabrikanten hopen om hem zo breed mogelijk ondersteund te krijgen in de markt.
Nog wat belangrijke details: HDR10+ is achterwaarts compatibel met HDR10. Als de speler of tv geen HDR10+ ondersteunt, zie je gewoon de HDR10-versie. En in tegenstelling tot wat we eerder verwachtten is er geen nood aan HDMI 2.1. Alle extra informatie past in het infoframe dat vandaag al voor HDR10 via HDMI 2.0b wordt doorgegeven.
Wat is er nodig voor HDR10+
Zoals gebruikelijk heb je drie zaken nodig: een compatibele televisie, een compatibele speler en content. Samsung heeft alvast aangekondigd dat al zijn 2017 en 2016 Ultra HD-tv’s support zullen krijgen voor HDR10+ via firmware-updates. Panasonic zal HR10+ beschikbaar maken op alle 4K HDR Pro toestellen, dat zijn er beduidend minder (de EX780, EZ950 en EZ1000). Voor andere fabrikanten is het voorlopig afwachten.
Wat content betreft heeft 20 Century Fox zich uitgesproken voor HDR10+, net zoals Amazon Video. Andere studio’s hebben zich nog niet uitgesproken, maar er wordt verwacht dat we tegen CES verdere aankondigingen zullen zien.
Tot slot zijn er nog de spelers. Voor streaming gaat het om software updates, dus die mag je normaal gezien wel verwachten. Voor Ultra HD Blu-ray-spelers is het echter afwachten. De spelers van Panasonic en Samsung zullen vermoedelijk wel een upgrade kunnen krijgen, al kon dat niet bevestigd worden. Bovendien moet HDR10+ eerst nog als optionele standaard toegevoegd worden aan de Ultra HD Blu-ray specificaties. Panasonic vertelde ons dat ze geen reden zagen waarom dit niet zou kunnen. Ze hopen dit in het najaar rond te krijgen samen met de Blu-ray Disc Alliance.
Conclusie: een nieuwe formaat-oorlog?
HDR10+ is een belangrijke stap vooruit voor HDR, die flink wat verbeteringen biedt ten opzichte van HDR10, vooral voor de minder heldere schermen. Het is duidelijk dat HDR10+ rechtstreeks de strijd wil aangaan met Dolby Vision. Door de standaard gratis ter beschikking te stellen zou er wel eens een vrij snelle adoptie kunnen zijn. Maar zoals steeds zullen content-makers (filmstudio’s) de doorslag geven. Theoretisch kunnen ze Ultra HD Blu-rays maken die zowel een Dolby Vision als HDR10+ versie bevat, maar of dat in de praktijk ook zal gebeuren, is een open vraag.
Als studio’s niet bereid zijn om hun films in twee versies beschikbaar te maken, dan wordt het plots van groot belang dat televisies en spelers beide formaten ondersteunen. LG, dat zich al geruime tijd positioneert als de fabrikant die alle HDR-formaten ondersteunt, zal dat vermoedelijk wel doen. Maar Samsung, dat grotendeels zelf de HDR10+ standaard ontwikkelde, en Panasonic, lijken erg onwaarschijnlijke kandidaten voor universele HDR-ondersteuning. Voor andere fabrikanten is het voorlopig koffiedik kijken.
Voor de consument betekent HDR10+ dus goed en slecht nieuws. Goed, in de zin dat je op vlak van beeldkwaliteit een stap vooruit doet, maar slecht in de zin dat de uitkomst van deze situatie een formaat-oorlog kan zijn. Voorlopig is het in elk geval te vroeg, en te moeilijk om een uitspraak te doen in eender welke richting.
Reacties (5)