Verslag: Fabrieksbezoek Primare 2022 – “Lagom” in alle opzichten

Groter, uitgebreider en nog beter

Terwijl de vlucht opvallend snel voorbij is, begint het echte genieten met de indrukwekkende autorit die ons over de 16 km lange verbinding over de Sont voert. Hoogtepunt is de 8 km lange Sontbrug waarbij het wegdek zich op het hoogste punt zo’n 57 meter boven de zee bevindt. De trein hangt letterlijk onder de autosnelweg en op de heen- en terugweg worden we in staat gesteld om van beide vervoersvormen op deze unieke locatie gebruik te maken. Hoewel je het door de omgevingsbebouwing niet kunt zien, ligt het Primare-hoofdkwartier op slechts enkele kilometers van deze brug en daarmee tevens dicht bij de kust. Siemen had ons vooraf al verteld dat het langwerpige bedrijfsverzamelgebouw op het bedrijvengebied aan de Limstensgatan 7 de afgelopen jaren fors is uitgebreid. Dit vanwege het vertrek van de buren aan één kant van het lage gebouw. Eenmaal binnen worden we hartelijk door hemzelf ontvangen en doet de warme en aangename sfeer mij weer meteen aan mijn bezoek in 2014 denken. Het kantoorgedeelte dat over bijna de gehele lengte van het pand loopt, wordt doorsneden door een lange gang. In alle vertrekken is een prettig lichte houten vloer aangebracht en zoals je ook zou verwachten van een bekende audiofabrikant als Primare, zijn verspreid over de oppervlakte veel producten en items te bewonderen die betrekking hebben op het merk. Zo zie ik voor het eerst van mijn leven de legendarische 300-, 928- en 200-serie in ‘levende lijve’, hangen de wanden vol met foto’s van reclamecampagnes en mooie productdetails en zie ik op veel plaatsen behaalde prijzen zoals de bekende EISA Awards. Aan het ene einde van de lange gang is de kantine in aangename huiskamersfeer, terwijl aan het andere einde de R&D-afdeling met aan het hoofd nog steeds de inmiddels legendarische Bent Nielsen zetelt.

Terry Medalen

Voordat we met onze rondleiding door het bedrijf beginnen, schuift eerst nog marketingmanager Terry Medalen bij ons aan. Zo’n smeltkroes aan nationaliteiten verwacht je eigenlijk ook wel bij zo’n open-minded Zweeds bedrijf en net zoals u misschien aan de naam kunt raden, is Terry inderdaad uit de Verenigde Staten afkomstig. Van een marketingmanager verwacht je een duidelijke visie en een hoge mate van welbespraaktheid en precies deze eigenschappen heeft deze duidelijk intelligente man in overvloed. Daardoor ontstaat er al snel een diepgaand gesprek. Een dialoog waarbij je als toehoorder continu ontzettend scherp moet zijn om de op zeldzaam vlotte en soepele wijze ‘afgevuurde’ berg informatie te verwerken. Gelukkig worden we na een poosje ‘gered’ door Siemen, die ons voor het eerst het product waarvoor we naar Zweden zijn afgereisd in het echt zal laten zien. Het betreft een heuse wereldprimeur en we blijken de eerste gasten te zijn die het apparaat in het echt mogen aanschouwen! Nu lijkt een homecinema-versterker op het eerste gezicht niet zo heel speciaal. Maar in geval van Primare is het dat wel. De SPA25 Prisma is namelijk het eerste product waarmee het merk na jaren van afwezigheid opnieuw een serieuze plaats in de meerkanaals homecinema-scene wil innemen. Het belang is dus groot en de voorbereidingen extra grondig. Gelukkig stopt het niet bij dit ene model en zijn verschillende andere nieuwe modellen inmiddels vergevorderd qua ontwikkeling.

Rondleiding

Voordat we verder gaan met de echte kennismaking van dit nieuwe wonderkind is het, na een heerlijke lunch, tijd voor een rondleiding. We zijn immers niet voor niets in Zweden en willen dan ook graag met zoveel mogelijk (nieuwe) ins en outs kennismaken. Hoewel het na mijn eerdere bezoek niet meer als een schok binnenkomt, ben ik ook dit keer weer even verbaasd dat er helemaal niets in het pand zelf wordt geproduceerd. Buiten de ontwerpfase en bepaalde gespecialiseerde reparaties, is de productie bij een als zeer goed bekendstaande Aziatische onderneming ondergebracht. Een uitermate gespecialiseerde fabrikant waar buiten Primare ook verschillende andere bekende merken worden vervaardigd. Maar waar het Zweedse merk vervolgens anders te werk gaat dan de meeste concurrenten, is in het vervolg wanneer de producten na hun lange tocht bij de Primare-vestiging in Malmö binnenkomen. Mij lijkt de verleiding om snel geld te verdienen en de dozen rechtstreeks uit Azië meteen door te leveren, best groot. Toch is dit expliciet niet de weg die Primare voorstaat. Letterlijk ieder apparaat wordt hier namelijk uit de doos gehaald en op alle functies (deels geautomatiseerd) door zelf bedachte procedures gecontroleerd en vervolgens op een Audio Precision-meetsysteem aangesloten en compleet doorgemeten. Ook daarna is de kous nog niet af en wordt ook alle software waar nodig geüpdatet naar de laatste firmwareversie. Als laatste stap krijgt ieder apparaat een nauwkeurige visuele inspectie, waarna het grondig wordt gereinigd en nadat alles in orde is bevonden, opnieuw zorgvuldig ingepakt. Pas daarna kan het zijn reis vervolgen naar de dealer van het desbetreffende land en uiteindelijk de gelukkige consument.

Uitbreiding

De recente uitbreiding van het bedrijfspand blijkt een duidelijk verschil te maken. Een aanpassing die het best zichtbaar is op de plaats waar voorheen het magazijn eindigde en nu twee grote openslaande deuren in de tussenmuur zijn aangebracht. Wanneer de grote deuren openzwaaien wordt een flinke magazijnruimte zichtbaar. Terry legt uit dat hier de nog niet gecontroleerde producten vanuit de fabriek arriveren, waarna ze klaarstaan om verder in het proces te worden verwerkt. Zoals het Primare in zijn drang naar perfectie betaamt, bevindt zich vlak bij de tussendeuren een tweede controlestation. Hier worden de digitale producten net als de analoge producten in het andere magazijn volgens zeer nauwe toleranties gecontroleerd. Helemaal aan het uiteinde van het pand bevindt zich tenslotte nog een kleine aanbouw. Hier blijkt zowel het kantoor van Terry te zijn gesitueerd en staan pal ervóór de nodige filmlampen en statieven opgesteld. Niet zo vreemd als u weet dat hij naast marketingmanager ook de creatieve geest is die voorlichtingsfilmpjes en productvideo’s voor kanalen als onder meer YouTube maakt.

Demoruimte

Na de interessante rondleiding waarbij we ook met het kleine maar wel buitengewoon gemotiveerde team kennis kunnen maken, is het de hoogste tijd om de demoruimte te betreden. Op het eerste gezicht lijkt er sinds mijn laatste bezoek niet zo gek veel veranderd. Het eerste wat mij opvalt is dat de heerlijk extravagant gestileerde en bijzonder goed klinkende The Kiss-luidsprekers van Vienna Acoustics inmiddels plaats hebben gemaakt voor de meer modaal geprijsde QR-serie van het Deense merk Audiovector. Een heel bewuste keuze zoals CEO Siemen Algra verklaart: “Het is zeker waar dat de top high-end The Kiss-luidsprekers hier enorm goed presteerden, maar voor homecinema en meerkanaals demonstraties hadden we natuurlijk meer luidsprekers nodig. Doordat we op nationale en internationale beurzen regelmatig over en weer spullen uitlenen, zijn we op een gegeven moment in contact gekomen met de Deense luidsprekerfabrikant Audiovector. Een heel veelzijdige luidsprekerfabrikant die niet alleen slechts 30 km van het Zweedse Malmö bleek te zijn gesitueerd, maar ook door hun nieuwe meer betaalbare QR-serie precies de configuratie kon leveren die wij nodig hadden. Hoewel we in eerste instantie dachten dat de kleinere vloerstaande QR 5’s als hoofdluidsprekers prima zouden voldoen, zijn we na een poosje toch naar het topmodel QR 7 geswitcht. Deze had nog meer drive, gemak en impact, waardoor de hoge kwaliteiten van onze binnenkort te introduceren SPA25 Prisma meerkanaals homecinema geïntegreerde versterker en eveneens nieuwe acht kanaals A35.8 eindversterker, nog beter tot hun recht zouden komen”. Voor de sub, achter-, zij-, boven- en centerkanalen zijn verschillende andere modellen (o.a. QR Wall, QR Sub en QR C) uit deze serie ingezet. Als beeldscherm is een mooi LG OLED-scherm aan de muur opgehangen, terwijl een flink aantal verschillende Primare-producten op een drietal lage racks staat opgesteld. Een viertal in de hoeken geplaatste DAAD 4’s van het Italiaanse Acoustica Applicata completeren het zowel sobere als smaakvolle totaalgeheel.

Primare SPA25 Prisma

Hoewel ook de A35.8 eindversterker mede door zijn bijzondere onderhuidse opbouw veel aandacht verdient, is het hoofddoel van ons bezoek voornamelijk gericht op de binnenkort te introduceren SPA25 Prisma. Een meerkanaals homecinema geïntegreerde versterker die samen met de A35.8 deel uitmaakt van Primare’s snelgroeiende lijn van nieuwe homecinema-componenten. Zoals alle modellen van deze fabrikant is ook de SPA25 Prisma het resultaat van een focus op twee fundamentele ontwerpelementen. Allereerst het voedingsontwerp waarbij elk deel van de schakeling van een eigen voor het doel geoptimaliseerde voeding is voorzien. Dit kan zowel een conventionele lineaire voeding of voeding met schakelmodus zijn. Deze zorgvuldig en afzonderlijk vervaardigde discrete voedingen zijn dermate strategisch in het circuit geïmplementeerd dat ze precies de juiste hoeveelheid stroom kunnen leveren voor de taak waarvoor ze bedoeld zijn. Een tweede belangrijk ontwerpcriterium zijn de ultrakorte signaalpaden. Deze resulteren in minder te gebruiken onderdelen die daardoor binnen het gestelde ontwerpbudget van een hogere kwaliteit kunnen zijn en voor een aanzienlijke vermindering van vervorming zorgen. Om dit in de praktijk te kunnen realiseren is van 2- en 4-laags printplaten gebruik gemaakt. Een constructie die niet alleen voor de meest directe en efficiëntste lay-out van circuitcomponenten zorgt, maar ook een meer ‘sympathieke’ lay-out van circuit en sub circuit mogelijk maakt voor de beste prestaties genaamd Primare’s ‘Short Signal Path’.

Voedingssectie

Hoewel Primare altijd voor het type voeding gaat wat het beste past bij een gekozen toepassing, is de vermogensvoorziening van de eindversterkersectie altijd van het schakelmodus-type. Dit heeft vooral te maken met het gegeven dat klasse D-versterking dermate snel vermogen aan een luidspreker kan leveren, dat een schakelende voeding de enige keuze is om aan deze snel variërende vraag te kunnen voldoen. Voor de SPA25 Prisma en de A35.8 heeft het sympathieke Zweedse merk een nieuw ontwikkelde ‘Active Power-Factor Correction’ (APFC) converter ontwikkeld. Een ontwerp dat maar liefst 5% efficiënter is dan de voorgaande generaties en is uitgerust met dubbele PFC-converters (Power-Factor Correction) met 180 graden uit fase van elkaar. AFPC wordt gebruikt om harmonischen van de ingangsstroom te vermijden, waardoor de interferentie wordt voorkomen die andere apparaten genereren, die door dezelfde bron worden gevoed.

Versterkermodule

Voor het versterkergedeelte van deze geïntegreerde homecinema versterker wordt gebruik gemaakt van de Hypex UcD250LP-versterkermodule. Niet alleen is dit kwaliteitscomponent in staat tot het leveren van een onmiddellijk aanhoudend hoog vermogen. Ook bezit het een vlakke frequentierespons die onafhankelijk van de belastingsimpedantie en een frequentie-onafhankelijk vervormingsgedrag reageert.

Functionaliteiten

Om deze nieuwe meerkanaals homecinema geïntegreerde versterker tot een echt Zwitsers of misschien beter Zweeds zakmes uit te kunnen rusten, is de SPA25 Prisma werkelijk enorm compleet uitgerust. Zo staan er 11 kanalen bij Dolby Atmos en DTS:X voor u klaar om een onvergetelijke audio-ervaring te bieden. Om de negatieve ruimte-invloeden van uw kamer te verminderen en de luidsprekerprestaties te verbeteren, is Dirac Live ruimte-correctie ingebouwd. Dirac Live is in staat om een grotere ‘sweet spot’, een meer nauwkeurige beeldvorming, helderheid, spraakverstaanbaarheid en een diepere, strakkere bas te bereiken bij een luidsprekeropstelling die minder gunstig staat opgesteld. Siemen geeft expliciet aan dat indien de mogelijkheid er thuis is, het wel nog steeds belangrijk blijft om de luidsprekers ook zonder dit hulpmiddel op de meest optimale akoestische plek in de ruimte te plaatsen. Op het gebied van connectiviteit zorgen zeventien aanpasbare input-presets dat vrijwel elke combinatie van digitale en analoge ingangsconfiguraties mogelijk is. Vijf aanpasbare voorinstellingen voor de luidsprekeropstelling zorgen tenslotte voor een grote verscheidenheid aan luidspreker- en DSP-configuraties.

Digitaal naar analoog conversie (DAC) technologie

Uiteraard is er ook een mooie digitaal naar analoog-converter aan boord waarbij het hart wordt gevormd door de veelgeprezen ES9026PRO. Deze 32-bits audio-DAC levert met zijn signaal-ruisverhouding van 124 dB en THD+N (Total Harmonic Distortion Plus Noise) van -110dB volgens het Zweedse merk het hoogste prestatieniveau in de branche. Qua ingangen zijn twee optische (Toslink), één RCA (S/PDIF) en één USB-B aan boord. De USB-B-ingang maakt het afspelen van bestanden mogelijk tot PCM 768 kHz / 32-bit en DSD 512 / 22,6 MHz, DoP 256 / 11,2 MHz.

Prisma netwerkspelertechnologie

Als extra zinvolle aanvulling biedt Prisma multi-room/multi-zone connectiviteit en controle voor het afspelen van opgeslagen en gestreamde media, en dat zowel bekabeld als draadloos.

Naast Bluetooth, AirPlay en Spotify Connect heeft Prisma ook Chromecast ingebouwd. Door een toekomstige software-update is de SPA25 Prisma ook Roon-ready. Daarbij zijn diensten als digitale radio, Qobuz en Tidal geïntegreerd. Primare heeft trouwens ook veel aandacht besteed aan de eigen Prisma-app. Daarmee kunnen behalve de configuratie-instellingen, ook veel andere zinvolle functies worden bediend, zoals bijvoorbeeld het schakelen tussen de ingangen, volumeregeling en aanpassing van de ingangsgevoeligheid. Het afspelen van meerkanaals content vindt plaats via AirPlay 2 en Chromecast. Extra aandacht verdient verder nog het nieuwste generatie OLED-display. Een technologie die oorspronkelijk voor de auto-industrie is ontwikkeld om een lange levensduur bij een zeer goede afleesbaarheid te garanderen. Bij de SPA25 Prisma beschikt deze over een zelfs nog verder verbeterde leesbaarheid dankzij een grotere consistentie van de kleurwaarde en het helderheidsniveau.

Videoresolutie

Hoewel deze nieuwe Primare als meerkanaals homecinema geïntegreerde versterker eveneens als een verliesvrij doorgeefluik voor videosignalen dient, zijn er ook een aantal hele bewuste keuzes gemaakt. Vooralsnog kunnen signalen tot 4K 60 Hz UHD HDR, inclusief Dolby Vision, HDR 10 en HDR 10+ worden verwerkt, maar zijn er bewust geen 4K 120 fps of 8K 60 fps mogelijkheden aan boord. Buiten het feit dat de chipsets om laatstgenoemde resoluties te verwerken nog maar amper leverbaar zijn en dat extra kosten voor zowel Primare-klanten als zijzelf als fabrikant zouden opleveren, is het ook een kwestie dat er geen consistente beeldkwaliteit kan worden geleverd zonder ongewenste vertraging en buffering.

Tweekanaals luisteren

Na deze uitleg over het robuuste 43 cm brede, 14,2 cm hoge, 42 cm diepe en 12 kilo zware apparaat, is het de hoogste tijd om het allemaal zelf te gaan ervaren. De prijs voor al dit moois, verpakt in de voor Primare zo typerende stijlvolle en ronduit chique behuizing, is op 5.500 euro gesteld. Een hele nette prijs als je ziet wat voor mogelijkheden en kwaliteit hier wordt geboden. Doordat ik gedurende enkele jaren een complete 35-serie set (cd-loopwerk, voor- en eindversterker) voor reguliere testen thuis te logeren heb gehad, ben ik zeer bekend met de gehoormatige eigenschappen van de huidige Primare-generatie. Denk daarbij aan de zeer natuurlijk, opgeruimde weergave die opmerkelijk is gevrijwaard van vervelende weergave-artefacten. Hier was dus niets korrelig, schel, onrustig, opdringerig of artificieel en de afstand die de ontwerpen nemen op de vroegere zo typerende klasse D-weergave van de eerste generatie, is dan ook enorm. Doordat het Zweedse merk zijn roots bij stereoweergave heeft liggen, begint Siemen de demo dan ook met een tweekanaals presentatie. Die slaat bijna meteen in als de spreekwoordelijke bom. Want in tegenstelling tot veel meerkanaals versterkers, blijkt de SPA25 Prisma allesbehalve vlak, statisch en inspiratieloos te klinken. Bovendien trakteert hij zijn luisteraar op een opmerkelijk breed scala aan klankkleuren. Voeg daarbij een aanstekelijke timing, heerlijke soepelheid en een ademend karakter wat je doorgaans meer bij top high-end tegenkomt en de kop is eraf. Ook wanneer het volumeniveau omhoog gaat blijven de stabiliteit, rust en natuurlijkheid onverminderd hoog. Als ik de sterke punten samenvat komt dit apparaat zelfs al in stereo op knappe wijze in de buurt van de ‘dedicated’ Primare-stereoproducten. Hoewel deze nog verder gaan op gebieden als verfijning, zeggingskracht en puurheid, komt ook bij deze meerkanaalsversterker de weergave in stereo al mooi los van de luidsprekers. Zelfs echte breedte en diepte zijn van de partij en de mooie gelaagdheid toont aan dat het hier om een buitengewoon geslaagd ontwerp gaat. Eindelijk eens een homecinema-product dat je ook rustig in stereo kunt gebruiken en waarbij de hoge kwaliteit nog een extra duwtje in de rug krijgt doordat voor stereo als standaard een by-pass functie is toegepast.

Meerkanaals luisteren (en kijken)

Op het moment we in een volgende ronde verder gaan met zowel meerkanaals muziek- als filmvoorbeelden, zet de Zweed wederom zijn beste beentje voor. Nu had ik ook niet verwacht dat het karakter zou veranderen, maar de schijnbaar standaard aanwezige natuurlijkheid en het gemak blijken ook bij beeld een minder verwachte toevoeging te zijn. Want terwijl het fraaie LG-beeldscherm zo loepzuiver wordt aangestuurd, houdt ook de geluidsweergave gelijke tred. Met andere woorden zijn gesproken dialogen niet alleen bovengemiddeld goed verstaanbaar, maar tonen zij zich ook verfijnd en humaan. Prachtig hoeveel nuances er ineens in bekende filmscènes verborgen blijken te zitten. Wanneer films de nodige dynamische scènes bevatten en het geluid wordt ingezet om de kijker mee te nemen in het verhaal, gaat dit bijzonder vloeiend en vanzelfsprekend. De dynamische contrasten worden nergens geremd, er treedt ook geen hardheid op en bij de climaxen is alles dermate vanzelfsprekend als ik nog niet eerder in deze prijsklasse heb waargenomen. Het verdient dan ook diep respect voor mastermind Bent Nielsen voor wat deze Primare-voorhoedeloper al aan kwaliteit neer weet te zetten. Knap werk en het maakt nieuwsgierig naar wat er allemaal in de nabije toekomst bij dit inspirerende merk nog gaat komen.

Conclusie

Doordat het fabrieksbezoek aan het Zweedse Primare hiermee aan het einde is gekomen, wordt het tijd om de balans op te maken. In tegenstelling tot wat veel mensen denken bestaat deze audiofabrikant maar uit een klein maar wel zeer gedreven team. Iedereen weet daarbij precies wat hij moet doen, is daar ook werkelijk goed in en vervult zijn taak met enorme overgave. Dat daar vervolgens mooie producten uit voortkomen bewijst deze SPA25 Prisma meerkanaals homecinema geïntegreerde versterker. Niet zomaar een homecinema-product, maar eentje waar verder en dieper over na is gedacht dan veel concurrenten doen. Wat daar dan vervolgens uit voortkomt is een super universeel inzetbaar product. Want alles wat je maar kunt bedenken is aanwezig en dat ook nog eens in zeer hoge kwaliteit. Heel mooi is dat het apparaat ook hoogwaardige tweekanaals weergave niet schuwt, wat hem tot een ideale partner maakt voor veel huishoudens die liefst maar één apparaat willen hebben staan. Graag wil ik Siemen Algra, Terry Medalen en Bent Nielsen danken voor hun hartverwarmende gastvrijheid en gepassioneerde bezieling. Kenwaarden die duidelijk ook in dit nieuwe apparaat zijn geïmplementeerd, welke als voorhoedeloper veel mensen enorm blij zal kunnen maken. Echt weer een prachtig voorbeeld van het Zweedse woord “Lagom”. Niets te veel, niets te weinig en alles perfect in balans.

Agent: PAI (Perfect Audio Integration) audio video

www.pai-audiovideo.nl, informatie@pai-audiovideo.nl